Cần dạy học những ngoại ngữ nào trong trường phổ thông Việt Nam?

T¹p chÝ Khoa häc ®hqghn, ngo¹i ng÷, T.xxI, Sè 3, 2005

CÇn d¹y häc nh÷ng ngo¹i ng÷ nµo
trong tr−êng phæ th«ng ViÖt Nam?
Bïi HiÒn(*)
C¨n cø vµo vai trß, vÞ trÝ, nhu cÇu cña
c¸c ngo¹i ng÷ trong sù nghiÖp x©y dùng vµ
b¶o vÖ Tæ quèc ViÖt Nam x· héi chñ nghÜa,
Nhµ n−íc ®· kh¼ng ®Þnh chñ tr−¬ng ph¶i
d¹y phæ biÕn 4 ng«n ng÷ quèc tÕ th«ng
dông nhÊt trong 7 ng«n ng÷ chÝnh thøc
cña Liªn HiÖp Quèc lµ: Anh, Nga, Trung,
Ph¸p. Trªn nÒn t¶ng ®ã Thñ t−íng ChÝnh
phñ c¨n cø vµo sù thay ®æi trong quan hÖ
quèc tÕ cña ViÖt Nam t¹i tõng thêi k× mµ
x¸c ®Þnh l¹i vÞ trÝ vµ thø tù −u tiªn gi÷a 4
ngo¹i ng÷ chñ yÕu Êy: trong ChØ thÞ 43TTg1968 x¸c ®Þnh lµ Nga-Trung-Anh- Ph¸p,
QuyÕt ®Þnh 251TTg-1972 lµ Anh-NgaTrung-Ph¸p, vµ ChØ thÞ 422TTg-1994 coi
tiÕng Anh lµ ngo¹i ng÷ chñ yÕu. Suèt mÊy
chôc n¨m qua §¶ng vµ Nhµ n−íc ta ch−a
bao giê cã chñ tr−¬ng bá ®i mét ngo¹i ng÷
nµo c¶. (ViÖc xãa bá tiÕng Trung Quèc lµ do
Bé Gi¸o dôc tù quyÕt ®Þnh mµ kh«ng xin
phÐp Thñ t−íng vµ bÞ Tæng bÝ th− §ç M−êi
phª ph¸n lµ mét sai lÇm nghiªm träng,
®ång thêi nh¾c nhë Bé tr−ëng Ph¹m Minh
H¹c kh«ng ®−îc ®Ó t¸i diÔn ®èi víi tiÕng
Nga). Cßn giê ®©y trong bèi c¶nh toµn cÇu
ho¸ vµ trong xu thÕ héi nhËp víi thÕ giíi
hiÖn nay ®ang dïng tiÕng Anh rÊt phæ
biÕn, nªn cã nhiÒu ng−êi muèn thay ®æi
h¼n chiÕn l−îc ngo¹i ng÷ cña Nhµ n−íc vµ
®Ò xuÊt chñ tr−¬ng quy ®Þnh: tiÕng Anh lµ
ngo¹i ng÷ ®−îc d¹y b¾t buéc trong hÖ
thèng gi¸o dôc quèc d©n ViÖt Nam. C¸c
ngo¹i ng÷ kh¸c nh− Ph¸p v¨n, Trung v¨n,

Mét vÊn ®Ò cùc k× quan träng trong
chÝnh s¸ch gi¸o dôc ngo¹i ng÷ lµ x¸c ®Þnh
®óng sè l−îng ngo¹i ng÷ chñ yÕu cÇn d¹y
phæ cËp vµ vÞ trÝ cïng tØ lÖ t−¬ng quan gi÷a
chóng trong nÒn gi¸o dôc cña ViÖt Nam
(kh«ng kÓ c¸c ngo¹i ng÷ phôc vô cho c¸c
môc ®Ých chuyªn biÖt trong mét sè lÜnh vùc
vµ mét sè miÒn cô thÓ). Ngay sau C¸ch
m¹ng th¸ng T¸m t¹i buæi lÔ khai gi¶ng
tr−êng §¹i häc Quèc gia ViÖt Nam ngµy
15-11-1945, víi sù cã mÆt cña Chñ tÞch Hå
ChÝ Minh, gi¸o s− NguyÔn V¨n Huyªn,
Gi¸m ®èc §¹i häc vô, ®· tuyªn bè: “Thªm
n÷a, v× nhËn xÐt r»ng trong thÕ giíi ®¹i
®ång ngµy nay kh«ng mét n−íc nµo dÇu
lín hay nhá, lµ cã thÓ sèng t¸ch biÖt ®−îc,
nªn tr−êng §¹i häc sÏ chó träng ®Æc biÖt
ngay trong niªn kho¸ 1945-1946 tíi nh÷ng
sinh ng÷ cã quan träng cho v¨n ho¸, nh−
tiÕng Trung Hoa, tiÕng Anh-MÜ, tiÕng
Nga.” (Nh©n d©n, 31-12-2001). Khi miÒn
B¾c ®−îc gi¶i phãng vµ b¾t tay vµo kh«i
phôc vµ ph¸t triÓn kinh tÕ theo con ®−êng
x· héi chñ nghÜa, ChÝnh phñ ®· cho më
ngay tr−êng ngo¹i ng÷ ®Ó ®µo t¹o phiªn
dÞch vµ gi¸o viªn tiÕng Nga vµ tiÕng Trung
Quèc. TiÕp sau ®ã ®Õn n¨m 1958 l¹i cho më
thªm c¸c khoa tiÕng Anh vµ tiÕng Ph¸p t¹i
tr−êng §¹i häc S− ph¹m Hµ Néi. Tõ ®ã c¸c
ngo¹i ng÷ Nga, Trung, Anh, Ph¸p dÇn dÇn
®−îc ®−a vµo d¹y häc phæ biÕn ë bËc trung
häc vµ ®¹i häc trªn toµn miÒn B¾c.
(*)

PGS.TS., ViÖn ChiÕn l−îc vµ Ch−¬ng tr×nh Gi¸o dôc.

1

2

Nga v¨n, NhËt v¨n vµ §øc v¨n ®−îc d¹y
nh− ngo¹i ng÷ b¾t buéc thø hai hoÆc lùa
chän. Cã ý kiÕn muèn Bé Gi¸o dôc vµ §µo
t¹o quy ®Þnh râ rµng, cô thÓ h¬n: ViÖc häc
ngo¹i ng÷ thø hai ®−îc thùc hiÖn tõ líp 6
cho ®Õn líp 12 víi thêi l−îng 2 tiÕt/tuÇn.
Víi tæng sè tiÕt lµ 490 tiÕt, khi tèt nghiÖp
phæ th«ng trung häc häc sinh ngo¹i ng÷
thø 2 cã thÓ ®¹t ®−îc bËc 1,5 gièng nh− yªu
cÇu ®¸nh gi¸ cña TOEFL. Nh−ng thùc tÕ
sÏ kh«ng thÓ d¹y häc ngo¹i ng÷ hai ngay
®−îc, v× kh«ng bè trÝ ®−îc giê d¹y, kh«ng
cã gi¸o viªn, vµ kh«ng cã s¸ch gi¸o khoa
phï hîp, nªn ch¾c ch¾n tiÕng Anh sÏ
chiÕm ®Þa vÞ ®éc t«n vµ b¾t buéc. §Ó biÖn
minh cho chñ tr−¬ng trªn hä lËp luËn r»ng
trong xu thÕ cña thêi ®¹i vµ trong bèi c¶nh
míi, më cöa h−íng ra thÕ giíi, lµm b¹n víi
c¸c n−íc trªn thÕ giíi, chóng ta ®· nhËn
thÊy nh÷ng bÊt cËp cña viÖc d¹y häc ngo¹i
ng÷ tr−íc ®ßi hái cña ph¸t triÓn kinh tÕ vµ
tr−íc nhu cÇu më réng giao l−u v−ît ra
khái ph¹m vi quèc gia cña ®«ng ®¶o nh©n
d©n, råi kh¼ng ®Þnh r»ng ®Ó hoµ nhËp vµo
sù ph¸t triÓn chung cña x· héi, t×m cho
m×nh mét chç ®øng thùc sù trong thÕ giíi
®ang toµn cÇu ho¸ mét c¸ch m¹nh mÏ,
chóng ta kh«ng thÓ kh«ng xem xÐt mét
c¸ch nghiªm tóc thùc tr¹ng d¹y häc ngo¹i
ng÷ trong hÖ thèng gi¸o dôc quèc d©n
trong nh÷ng n¨m qua, tõ ®ã nghiªn cøu kÜ
l−ìng, ho¹ch ®Þnh mét chiÕn l−îc d¹y häc
ngo¹i ng÷ võa kh¶ thi, võa ®¸p øng nh÷ng
yªu cÇu ph¸t triÓn t−¬ng lai cña n−íc ta.
Chñ tr−¬ng chiÕn l−îc míi ®ã vÒ d¹y häc
ngo¹i ng÷ t¹i tr−êng phæ th«ng cã thÓ nãi
gän l¹i b»ng mét c©u lµ ®ñ: ChØ cÇn d¹y
häc mét ngo¹i ng÷ b¾t buéc lµ tiÕng Anh!?
Cã thÓ thÊy t− t−ëng chñ ®¹o duy nhÊt
trong c¸c ®Ò xuÊt trªn lµ ph¶i cè g¾ng lµm
sao ®Ó ViÖt Nam héi nhËp kinh tÕ thËt

Bïi HiÒn

nhanh vµ cã hiÖu qu¶ nhÊt v× ®©y võa lµ
thêi c¬ võa lµ th¸ch thøc, mµ ngo¹i ng÷
(thùc chÊt hiÖn nay ë ViÖt Nam chØ cßn lµ
tiÕng Anh) ®−îc coi lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt,
lµ mét c«ng cô, ph−¬ng tiÖn ®¾c lùc vµ h÷u
hiÖu trong tiÕn tr×nh héi nhËp vµ ph¸t
triÓn trong thêi ®¹i ngµy nay. Tr−íc hÕt
ph¶i ®Ýnh chÝnh l¹i mét ®iÒu r»ng ngo¹i
ng÷ tuy cã vai trß rÊt quan träng ®èi víi sù
ph¸t triÓn cña nhiÒu quèc gia, nh−ng nã
kh«ng ph¶i lµ vµ còng ch−a bao giê lµ ®iÒu
kiÖn tiªn quyÕt cña sù ph¸t triÓn cña bÊt
cø mét quèc gia nµo. Cho dï tiÕng Anh
®ang cã vai trß to lín trong th−¬ng m¹i
quèc tÕ vµ toµn cÇu ho¸ kinh tÕ hiÖn nay
thùc, nh−ng nã kh«ng ph¶i vµ còng sÏ
kh«ng thÓ lµ chiÕc gËy thÇn gióp cho sù
ph¸t triÓn kinh tÕ cña nhiÒu n−íc. Ch¼ng
h¹n nh− ë ch©u Phi cã kh¸ nhiÒu n−íc
kh«ng nh÷ng chØ d¹y mét tiÕng Anh kh«ng
th«i, mµ cßn lÊy tiÕng Anh lµm ng«n ng÷
quèc gia duy nhÊt n÷a, nh−ng cã ph¶i nhê
cã tiÕng Anh Êy mµ trë thµnh nh÷ng n−íc
ph¸t triÓn trªn thÕ giíi ®©u. Cßn ë ViÖt
Nam hiÖn nay th× t×nh h×nh cµng kh«ng
ph¶i nh− vËy vµ trong t−¬ng lai héi nhËp
cµng kh«ng thÓ tr«ng cËy vµo mét tiÕng
Anh, mµ chØ coi nã lµ chñ yÕu trong 4 ngo¹i
ng÷ quèc tÕ nh− ChØ thÞ 422TTg-1994 cña
Thñ t−íng Vâ V¨n KiÖt ®· x¸c ®Þnh. Ta
thö nh×n trªn hai mÆt thuéc lÜnh vùc kinh
tÕ lµ ®Çu t− vµ th−¬ng m¹i kh«ng th«i th×
®· thÊy tØ träng bu«n b¸n cña ViÖt Nam
víi khèi c¸c n−íc nãi tiÕng Anh-MÜ (kÓ c¶
c¸c n−íc §«ng Nam ¸) vµ víi c¸c quèc gia
chñ yÕu kh¸c kh«ng hÒ nghiªng vÒ khèi
Anh-MÜ. Cô thÓ lµ: trong kim ng¹ch bu«n
b¸n cña EU víi ViÖt Nam n−íc Anh chØ
chiÕm 12,7%, cßn l¹i 87,3% lµ cña Ph¸p,
§øc, I-ta-li-a vµ c¸c n−íc kh¸c; trong 7 tØ

T¹p chÝ Khoa häc §HQGHN, Ngo¹i ng÷, T.XXI, Sè 3, 2005

CÇn d¹y häc nh÷ng ngo¹i ng÷ nµo trong...

USD cña EU ®Çu t− vµo ViÖt Nam th× Anh
còng chØ chiÕm cã 1,8 tØ (Nghiªn cøu ch©u
¢u, sè 3, 2004, tr.74-76). NÕu gép MÜ, Cana-®a vµ ¤-xtr©y-li-a l¹i th× tØ träng bu«n
b¸n cña khèi nµy còng chØ t−¬ng ®−¬ng víi
Trung Quèc, §µi Loan vµ Hång C«ng.
Ngoµi ra, khèi ASEAN s¸nh sao kÞp NhËt
B¶n, Hµn Quèc vµ §µi Loan trong quan hÖ
®Çu t− vµ th−¬ng m¹i víi ViÖt Nam, Êy lµ
ch−a kÓ ngay t¹i nh÷ng n−íc §«ng Nam ¸
nµy th× c¸c doanh nh©n gèc Trung Quèc
còng chiÕm tØ lÖ rÊt lín, cao h¬n tØ lÖ d©n
sè nãi chung t¹i ®ã, v× phÇn lín ng−êi Hoa
®Òu tËp trung ë c¸c thµnh phè lín vµ th©u
tãm nhiÒu c¬ së kinh tÕ then chèt t¹i mçi
n−íc (ë Xin-ga-po ng−êi Hoa chiÕm tíi
76,4%, ë Ma-lai-xi-a-26%, ë Th¸i Lan 14%).
Cßn l¹i ph¶i kÓ ®Õn quan hÖ kinh tÕ vµ
th−¬ng m¹i gi÷a Nga víi ViÖt Nam ®ang
trªn ®µ kh«i phôc vµ ph¸t triÓn m¹nh mÏ.
Sù hîp t¸c, ®Çu t− cña Liªn bang Nga vµo
c¸c ngµnh c«ng nghiÖp chñ chèt cña ViÖt
Nam nh− dÇu khÝ, ®iÖn lùc, c¬ khÝ, luyÖn
kim, khai th¸c tµi nguyªn v.v… nÕu kh«ng
ph¶i lµ h¬n, th× còng ®©u cã ph¶i lµ kÐm so
víi nhiÒu n−íc, kÓ c¶ víi Anh, MÜ. T¹i thêi
®iÓm nµy tr−êng §¹i häc Giao th«ng ®ang
tËp trung hµng tr¨m c¸n bé vµ sinh viªn
cÊp tèc häc tiÕng Nga (v× tiÕng Nga ë phæ
th«ng kh«ng cßn d¹y n÷a) ®Ó sang Nga häc
c¸ch x©y dùng ®−êng tµu ®iÖn ngÇm, mµ
kh«ng chän con ®−êng sang Anh-MÜ, h¼n lµ
ph¶i cã nh÷ng lîi thÕ so s¸nh h¬n Anh-MÜ
vÒ mÆt kinh tÕ-kÜ thuËt, v.v… Êy lµ ch−a
kÓ ®Õn c¸c quan hÖ cña ta víi khèi ¶ RËp,
víi c¸c n−íc ch©u MÜ La Tinh ®ang ngµy
cµng më réng. NÕu xÐt thªm c¶ lÜnh vùc du
lÞch lµ ngµnh kinh tÕ mòi nhän cña ViÖt
Nam, th× l−îng du kh¸ch tiÕng Anh vµo
ViÖt Nam kh«ng thÓ chiÕm næi 1/3 tæng sè

T¹p chÝ Khoa häc §HQGHN, Ngo¹i ng÷, T.XXI, Sè 3, 2005

3

h»ng n¨m. Râ rµng chØ ®øng trªn ph−¬ng
diÖn héi nhËp kinh tÕ kh«ng th«i, chóng ta
®· cÇn ph¶i dïng ®Õn nhiÒu ng«n ng÷ quèc
tÕ kh¸c n÷a, chÝ Ýt còng lµ tiÕng Trung
Quèc, tiÕng Nga, tiÕng Ph¸p nh− trong c¸c
ChØ thÞ vÒ ngo¹i ng÷ cña Thñ t−íng ChÝnh
phñ, th× ta míi gi÷ ®−îc thÕ c©n b»ng vµ æn
®Þnh l©u dµi trong nÒn kinh tÕ toµn cÇu
ho¸, míi tr¸nh lÖ thuéc vµo siªu c−êng
kinh tÕ tiÕng Anh. Con c¸ ba sa cña ViÖt
Nam chuyÓn sang thÞ tr−êng NhËt B¶n,
EU… ®· lµm cho nghÒ nu«i c¸ cña ®ång
b»ng s«ng Cöu Long phôc håi nhanh chãng
vµ sÏ cßn m¹nh mÏ h¬n n÷a nÕu ®i s©u
®−îc vµo thÞ tr−êng h¬n 1,3 tØ d©n Trung
Quèc kh«ng nãi tiÕng Anh. H¬n n÷a, víi ®µ
t¨ng tr−ëng kinh tÕ m¹nh mÏ hiÖn nay
nhu cÇu du lÞch n−íc ngoµi cña ng−êi
Trung Quèc còng sÏ t¨ng rÊt cao, nh−ng sè
ng−êi giµu cã ®ñ tiÒn sang ch©u ¢u, ch©u
MÜ ch¾c ch¾n ch−a ph¶i nhiÒu, mµ tuyÖt
®¹i ®a sè sÏ h−íng tíi c¸c n−íc l©n cËn nh−
NhËt B¶n, Hµn Quèc, Th¸i Lan, ViÖt
Nam…, trong ®ã ViÖt Nam l¹i cã thÕ m¹nh
h¬n c¸c n−íc trªn lµ rÎ h¬n, gÇn h¬n vµ
tiÖn ®−êng s¾t, ®−êng bé, nªn ch¾c ch¾n
trong 10-15 n¨m tíi con sè 33% kh¸ch
Trung Quèc vµo ViÖt Nam hiÖn nay cã thÓ
sÏ lªn tíi 50%, thËm chÝ gÊp ®«i. VËy nÕu
ta bá tiÕng Trung Quèc th× tiÕng Anh lµm
sao cã thÓ thay thÕ ®−îc, do ®ã thêi c¬ vµng
Êy còng cã thÓ trë thµnh khã kh¨n, phøc
t¹p ®èi víi ngµnh du lÞch ViÖt Nam. Cßn
n÷a, xuÊt khÈu lao ®éng còng ®em l¹i
nguån ngo¹i tÖ lín, nh÷ng ngo¹i ng÷ cÇn
thiÕt ph¶i chuÈn bÞ cho hä ®©u ph¶i lµ
tiÕng Anh, mµ lµ tiÕng Trung Quèc, Hµn
Quèc, NhËt B¶n, Ma-lai-xi-a. GÇn ®©y Hµn
Quèc quy ®Þnh tiªu chuÈn thu nhËn ng−êi
lao ®éng n−íc ngoµi b¾t buéc ph¶i biÕt nãi

4

tiÕng Hµn, chø ®©u ph¶i tiÕng Anh. Mµ thÞ
tr−êng lao ®éng Hµn Quèc, céng thªm c¶
NhËt B¶n vµ §µi Loan h»ng n¨m cã thÓ sÏ
thu hót hµng tr¨m ngµn lao ®éng ViÖt
Nam, gÊp bao nhiªu lÇn sè ng−êi ®i AnhMÜ-óc? Nh− vËy ®ñ thÊy, chØ riªng trong
héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ th× tiÕng Anh ®·
kh«ng thÓ chiÕm vÞ trÝ ®éc t«n ®èi víi ViÖt
Nam ®−îc. Trong t−¬ng lai khi h×nh thµnh
khèi thÞ tr−êng chung ASEAN-Trung Quèc
vµ thÞ tr−êng tù do §«ng ¸ (NhËt B¶n-Hµn
Quèc-Trung Quèc-ASEAN) th× ngo¹i ng÷
chñ yÕu cÇn cho ViÖt Nam ë khu vùc
gÇn 2 tØ d©n nµy sÏ lµ tiÕng Trung
Quèc, NhËt B¶n, råi sau ®ã míi ®Õn tiÕng
Anh vµ c¸c thø tiÕng kh¸c.
ThÕ nh−ng quan hÖ quèc tÕ n−íc ta ®©u
ph¶i chØ bã gän trong lÜnh vùc kinh tÕ, mµ
cßn ph¶i ®a d¹ng ho¸ vÒ c¸c mÆt chÝnh trÞ,
v¨n ho¸, gi¸o dôc, khoa häc, c«ng nghÖ,
qu©n sù… th× míi cã thÓ lµm b¹n b×nh
®¼ng víi tÊt c¶ c¸c n−íc ®−îc. Trªn c¸c
lÜnh vùc nµy, trõ c«ng nghÖ th«ng tin vµ
tin häc chñ yÕu vÉn cßn dïng tiÕng AnhMÜ, th× tiÕng Trung Quèc, tiÕng Nga vµ
tiÕng Ph¸p ë ViÖt Nam còng cã vai trß
kh«ng kÐm tiÕng Anh, thËm chÝ cßn v−ît
xa trong mét sè lÜnh vùc quan träng. ViÖt
Nam víi Trung Quèc cã quan hÖ g¾n bã
chÆt chÏ víi nhau trªn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc
rÊt l©u ®êi, nªn ng«n ng÷ vµ v¨n ho¸
Trung Quèc tõ x−a ®· trë thµnh nh÷ng
yÕu tè cùc k× quan träng trong ®êi sèng
tinh thÇn cña nh©n d©n ViÖt Nam. Bá
tiÕng Trung Quèc tøc lµ tù ta t−íc bá mét
phÇn quan träng c¸c gi¸ trÞ v¨n ho¸, tinh
thÇn vèn cã cña chóng ta. ChØ v× l©u nay
kh«ng d¹y häc tiÕng Trung Quèc, vøt bá
H¸n N«m trong tr−êng häc, nªn nhiÒu c¸n
bé l·nh ®¹o chÝnh trÞ, v¨n ho¸ lªn ph¸t

Bïi HiÒn

biÓu trªn ®µi truyÒn thanh, truyÒn h×nh
vÉn cßn ph¹m nh÷ng lçi s¬ ®¼ng trong
ng«n tõ (kiÓu: ban chÊp hµnh ®¶ng uû,
®ång chÝ cÇn kh¾c phôc nh÷ng yÕu ®iÓm
cña m×nh, nh÷ng ®iÓm tèi −u nhÊt v.v…),
nãi chi ®Õn chuyÖn hiÓu ®óng, viÕt ®óng
c¸c v¨n b¶n phøc t¹p, trong ®ã cã kh«ng
d−íi 50% nh÷ng tõ ng÷ H¸n N«m cïng víi
nh÷ng thµnh ng÷, ®iÓn tÝch cã nguån gèc
tõ tiÕng Trung Quèc. §èi víi tiÕng Ph¸p
còng vËy, chóng ta kh«ng thÓ kÓ hÕt ®−îc
nh÷ng g× mµ ng«n ng÷ vµ v¨n ho¸ Ph¸p ®·
lµm cho phong phó kho tµng v¨n ho¸, ng«n
ng÷ ViÖt Nam thêi cËn ®¹i vµ giê ®©y nhê
cã tiÕng Ph¸p mµ chóng ta b−íc vµo Liªn
minh ch©u ¢u vµ céng ®ång h¬n 40 n−íc
nãi tiÕng Ph¸p ®−îc thuËn lîi h¬n. Cßn
tiÕng Nga thùc sù cã nhiÒu ®iÓm næi tréi
trong nhiÒu lÜnh vùc ®êi sèng cña ViÖt
Nam: nÒn khoa häc c¬ b¶n hiÖn nay, nÒn
v¨n ho¸ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam ®Òu
®−îc x©y dùng trªn c¬ së häc tËp vµ ph¸t
huy c¸c tinh hoa cña nÒn v¨n ho¸, khoa
häc X« ViÕt, mµ ngµy nay n−íc Nga vÉn
®ang thõa kÕ vµ ph¸t triÓn cã hiÖu qu¶,
nªn nã rÊt gÇn gòi víi ®êi sèng tinh thÇn
cña con ng−êi ViÖt Nam. L¹i cßn cã riªng
mét lÜnh vùc nh¹y c¶m nhÊt ®èi víi sù
nghiÖp b¶o vÖ nÒn ®éc lËp cña ViÖt Nam
kh«ng thÓ t¸ch rêi khái tiÕng Nga lµ khoa
häc vµ trang thiÕt bÞ qu©n sù. Cã thÓ nãi,
chóng ta kh«ng thÓ cã mét ®èi t¸c qu©n sù
nµo kh¸c ®¸ng tin cËy h¬n vµ cÇn thiÕt h¬n
lµ Liªn bang Nga. Do lÞch sö ®· g¾n bã hai
d©n téc víi nhau, ngµy nay nÒn an ninh vµ
quèc phßng ViÖt Nam muèn ®−îc cñng cè
vµ hiÖn ®¹i ho¸ th× kh«ng thÓ tr«ng cËy
vµo ai tèt h¬n, ®¸ng tin cËy h¬n vµ thuËn
lîi h¬n lµ n−íc Nga, cho nªn tiÕng Nga ®èi
víi ViÖt Nam kh«ng chØ lµ v× g¾n liÒn víi
kinh tÕ, mµ cßn lµ v× nã g¾n liÒn víi nÒn

T¹p chÝ Khoa häc §HQGHN, Ngo¹i ng÷, T.XXI, Sè 3, 2005

CÇn d¹y häc nh÷ng ngo¹i ng÷ nµo trong...

®éc lËp, tù chñ cña ViÖt Nam. VËy sao ta cã
thÓ l¹nh lïng g¹t bá tiÕng Nga ra ngoµi
ch−¬ng tr×nh gi¸o dôc cña c¸c cÊp häc, bËc
häc ®−îc? §−îc biÕt hiÖn nay tÊt c¶ c¸c
tr−êng cao ®¼ng vµ ®¹i häc thuéc bé Quèc
phßng vµ bé C«ng an ®Òu coi tiÕng Nga lµ
ngo¹i ng÷ b¾t buéc ®Çu tiªn còng v× lÏ ®ã.
Nay nÕu ë phæ th«ng kh«ng cßn d¹y tiÕng
Nga n÷a (con sè 0,2% häc sinh PTCS vµ
1,39% häc sinh PTTH cßn häc tiÕng Nga
hiÖn giê thùc chÊt kh«ng cã gi¸ trÞ g× c¶!),
vËy sinh viªn c¸c tr−êng an ninh vµ quèc
phßng lµm sao cã thÓ n¾m ®−îc tiÕng Nga
®Ó gãp phÇn hiÖn ®¹i hãa lùc l−îng vò
trang cña ViÖt Nam. NÕu tiÕng Nga mÊt ®i
sø mÖnh Êy, th× ®−¬ng nhiªn tiÕng Anh sÏ
thay thÕ trän vÑn. §iÒu nµy cã phï hîp víi
lîi Ých sèng cßn cña chñ nghÜa x· héi ë ViÖt
Nam kh«ng? Nh÷ng ng−êi lµm c«ng t¸c
qu¶n lÝ gi¸o dôc ch¾c h¼n ch−a quªn mét
®iÒu t©m huyÕt mµ sinh thêi Chñ tÞch Hå
ChÝ Minh ®· nhiÒu lÇn nh¾c nhë r»ng
muèn lµm c¸ch m¹ng th× ph¶i häc tiÕng
cña Lª-nin. HiÖn nay §¶ng Céng s¶n ViÖt
Nam vÉn kh¼ng ®Þnh trong c−¬ng lÜnh cña
m×nh lµ lÊy chñ nghÜa M¸c-Lª-nin lµm kim
chØ nam, th× liÖu viÖc tõ bá d¹y häc tiÕng
Nga trong tr−êng phæ th«ng cã hµm chøa ý
nghÜa g×?
NhiÒu ng−êi l¹i cho r»ng thùc tÕ b©y
giê cha mÑ vµ häc sinh chØ chän tiÕng Anh
®Ó häc, nªn cã muèn më c¸c líp ngo¹i ng÷
kh¸c còng kh«ng cã häc sinh, mµ b¾t buéc
lµ mÊt d©n chñ. Song ®ã lµ thùc tiÔn cña
thÞ tr−êng tù do ®ang th©m nhËp vµo nÒn
gi¸o dôc x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam. Mµ ®·
lµ thÞ tr−êng tù do th× nã lu«n lu«n mï
qu¸ng, chØ biÕt ®æ x« ch¹y theo lîi Ých c¸
nh©n, côc bé tr−íc m¾t ®¬n thuÇn, nªn
kh«ng thÊy ®−îc bøc tranh ph¸t triÓn toµn
c¶nh hµi hoµ l©u dµi gi÷a lîi Ých côc bé vµ

T¹p chÝ Khoa häc §HQGHN, Ngo¹i ng÷, T.XXI, Sè 3, 2005

5

lîi Ých toµn thÓ, gi÷a lîi Ých tr−íc m¾t víi
triÓn väng l©u dµi. Ngµy nay cã mét sè rÊt
Ýt ng−êi häc giµu cã ®ang thÊy lîi Ých cña
m×nh chØ g¾n bã mËt thiÕt víi tiÕng Anh,
mµ hä kh«ng thÊy r»ng hµng chôc v¹n
ng−êi lao ®éng b×nh th−êng cña ViÖt Nam
®i ra n−íc ngoµi l¹i chØ cã thÓ tho¸t ®−îc
®ãi nghÌo th«ng qua c¸c thø tiÕng NhËt,
Hµn, Trung Quèc, Ma-lai-xi-a hay ¶ RËp.
Êy lµ míi nãi tíi vÕ h−íng ngo¹i cña gi¸o
dôc ngo¹i ng÷, mµ ®èi toµn d©n ViÖt Nam
ngµy nay th× ngo¹i ng÷ h−íng néi míi phï
hîp víi lîi Ých c¬ b¶n l©u dµi cña ®Êt n−íc,
mµ h−íng néi th× kh«ng thÓ coi nhÑ c¸c
ngo¹i ng÷ Nga, Trung, Ph¸p. Nh−ng chÝnh
mét sè Ýt ng−êi giµu, cã thÕ lùc Êy l¹i ®·
lµm ®¶o lén c¸c ®Þnh h−íng cña Nhµ n−íc
vÒ vai trß, vÞ trÝ cña c¸c ngo¹i ng÷ trong
nÒn gi¸o dôc ViÖt Nam, cßn c¬ quan qu¶n
lÝ gi¸o dôc c¸c cÊp th× lµm ng¬ vµ bu«ng
láng ®Ó cho phong trµo häc tiÕng Anh trong
tr−êng phæ th«ng cña c¶ n−íc ph¸t triÓn tù
do ®Õn møc g¹t bá hÕt c¸c ngo¹i ng÷ kh¸c
ra ngoµi: tiÕng Anh chiÕm 99,2% ë phæ
th«ng c¬ së vµ 96,2% ë phæ th«ng trung
häc. VËy lµ c¸c c¬ quan nhµ n−íc trªn thùc
thÕ kh«ng cßn gi÷ vai trß l·nh ®¹o vµ
kh«ng thùc hiÖn ®−îc chøc n¨ng ®Þnh
h−íng x· héi chñ nghÜa cho c«ng cuéc gi¸o
dôc ngo¹i ng÷ cña §¶ng vµ Nhµ n−íc. Chñ
tr−¬ng cña §¶ng chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ
quan liªu bao cÊp sang nÒn kinh tÕ thÞ
tr−êng theo ®Þnh h−íng x· héi chñ nghÜa
trong lÜnh vùc gi¸o dôc ngo¹i ng÷ cã quan
hÖ tíi thÞ tr−êng lao ®éng cña c¶ n−íc ®· bÞ
ng−êi ta c¾t bá mÊt c¸i ®u«i l¸i cña con tµu
x· héi chñ nghÜa vµ bá mÆc cho nã tr«i theo
h−íng kh«ng ph¶i §¶ng vµ nh©n d©n lao
®éng ViÖt Nam mong muèn.
Tãm l¹i, theo ®Þnh h−íng ph¸t triÓn
kinh tÕ-x· héi ViÖt Nam trong thêi ®¹i