Xem mẫu
- Nghiên cứu trao đổi
Các nhân tố ảnh hưởng đến tài chính toàn diện
Nghiên cứu ở Việt Nam trong giai đoạn hiện nay
TS. Nguyễn Thị Diệu Thu*
TS. Nguyễn Thị Kim Oanh**
Nhận: 05/10/2019
Biên tập: 15/10/2019
Duyệt đăng: 25/10/2019
Tài chính toàn diện là việc các cá nhân và doanh nghiệp có thể tiếp dân trong một quốc gia sử dụng hệ
cận với các sản phẩm dịch vụ tài chính hữu ích với giá cả phải chăng, thống tài chính chính thức.
đáp ứng được các nhu cầu của họ, bao gồm: chuyển tiền, thanh toán, Demirgüç-Kunt, nhà kinh tế lớn
tiết kiệm, tín dụng và bảo hiểm – được cung cấp một cách có trách khu vực châu Âu và Trung Á đã lập
nhiệm và bền vững (WorldBank (2018) – Tổng quan về tài chính toàn luận rằng sự vắng mặt của hệ thống
diện). tài chính sẽ gây ra cái bẫy nghèo
Nghiên cứu này nhằm chỉ rõnhững yếu tố quyết định tài chính toàn đói mới cũng như kìm hãm sự phát
diện ở Việt Nam ngày nay. Tài chính toàn diện được coi là yếu tố thúc triển kinh tế. Ngoài ra, tài chính
đẩy cho các mục tiêu phát triển bền vững, mang lại khả năng tiếp cận toàn diện được coi là một cách để
các dịch vụ tài chính cho mọi người, trực tiếp góp phần giảm nghèo, đảm bảo một nền kinh tế bền vững.
xây dựng năng lực và bình đẳng. Theo quan điểm của Ngân hàng
Từ khóa: Tài chính toàn diện; phát triển; tăng trưởng kinh tế; dịch vụ Phát triển châu Á, tài chính toàn
tài chính diện có nghĩa là tất cả các phân
khúc dân số, ngay cả những người
Abstract có thu nhập thấp nhất cũng có thể
Financial inclusion means that “individuals and businesses have ac- tiếp cận các sản phẩm và dịch vụ tài
cess to useful and affordable financial products and services that meet chính chính thức, loại trừ tài chính
their needs – transactions, payments, savings, credit and insurance – bao gồm cả ngân hàng không được
delivered in a responsible and sustainable way”(according to World bảo lãnh (Ngân hàng Phát triển
Bank (2018) - Financial inclusion overview). châu Á, 2017).
This research is aimed to present the key determinants of financial in- Thực trạng tài chính toàn
clusion in Viet Nam today. Financial inclusion has been considered as diện tại Việt Nam
enabler for sustainable development goals, which brings access to fi- Trong nghiên cứu, nhóm tác giả
nancial services to all, directly contributes to poverty reduction, capacity tìm hiểu các khía cạnh của các yếu
buildings and equality. tố vĩ mô, và các yếu tố vi mô được
Key words: Financial inclusion; development, economic growth; finan- sử dụng trong sự tác động đến tài
cial services. chính toàn diện của Việt Nam. Các
yếu tố vĩ mô quyết định mức độ tài
Tài chính toàn diện Theo Sarma (người Canada), chính toàn diện gồm tăng trưởng
Tài chính toàn diện là một khái nhà tư tưởng hàng đầu của thế giới kinh tế, xóa mù chữ, thất nghiệp,
niệm mới và trở thành vấn đề thu về vai trò lãnh đạo trong kinh lạm phát, mật độ dân số và thu
hút hơn trong năm 2010, nhưng doanh và trong cuộc sống (2008), nhập. Các yếu tố vi mô (từ các nhà
định nghĩa được chấp nhận phổ tài chính toàn diện liên quan đến cung cấp dịch vụ tài chính) gồm lãi
việc sẵn sàng tiếp cận hệ thống tài suất, tín dụng nội địa đến khu vực
biến của nó vẫn chưa được thống
chính và điều cần thiết là mọi công tư nhân, địa lý.
nhất hoàn toàn do các cách tiếp cận
đa chiều và khác nhau về tài chính
* Trường Đại học Công nghệ Giao thông Vận tải
ở các quốc gia khác nhau.
** Trường Đại học Quốc gia
14 Tạp chí Kế toán & Kiểm toán số tháng 10/2019
- Nghiên cứu trao đổi
Tài chính toàn diện đóng một công ty và hộ gia đình nhận thấy của người lao động càng cao thì chỉ
vai trò quan trọng trong thị trường lợi ích từ việc sử dụng các dịch vụ số hòa nhập tài chính của đất nước
tài chính giúp xóa đói giảm nghèo tài chính mà họ bắt đầu tiếp cận càng cao. Tất nhiên, thu nhập có
và điều chỉnh bất bình đẳng trong nhiều hơn. thể được đo lường bằng các yếu tố
xã hội. Theo báo cáo số liệu của Thứ hai, đề cập đến mức độ khác nhau, nhưng mức lương trung
Phòng Thương mại và Công nghiệp kiến thức cơ bản của mọi người, bình là một chỉ số được chấp nhận.
Việt Nam (VCCI), ở Việt Nam có nghĩa là họ có thể đọc và viết tốt. Khi mọi người có thu nhập cao
nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ Thông tin của các dịch vụ tài chính hơn, họ có nhiều khả năng tiết
tham gia vào thị trường tài chính được cập nhật liên tục trên nhiều kiệm, mua bảo hiểm, thanh toán
theo cách khó khăn, hoạt động được trang web khác nhau, thu hút trực tuyến và sử dụng các dịch vụ
thực hiện bằng phương pháp rủi ro những người biết chữ gần hơn với tài chính chính thức khác.
và chi phí cao hơn để tiết kiệm, vay các nhà cung cấp dịch vụ tài chính Thứ năm, một số yếu tố có thể
và đảm bảo tài sản của họ. và cho phép họ có những lựa chọn liên quan rất tích cực đến tài chính
Với thực tế nền kinh tế Việt khác nhau về dịch vụ tài chính so toàn diện như lạm phát, mật độ dân
Nam hiện nay, nhóm tác giả nhận với những người không biết chữ. số, khả năng sử dụng intermet và
thấy có 5 nhóm vấn đề sau: Tuy nhiên, khi người dân có một lãi suất tiền gửi ngân hàng. Tuy
Thứ nhất, tăng trưởng kinh tế nền tảng giáo dục nhất định, có nhiên, điều này không thật sự đúng
tác động tích cực đến chỉ sốtài bằng cấp có trình độ tốt sẽ tác động với một số vùng nông thôn hiện
chính toàn diện.Tăng trưởng kinh nhiều hơn đến tài chính toàn diện. nay ở Việt Nam. Lý do chính cho
tế tạo ra nhiều cơ hội hơn cho mọi Thứ ba, khi tỷ lệ thất nghiệp những khác biệt này có thể xuất
người sử dụng dịch vụ tài chính tốt giảm có nghĩa là số lượng nhân phát từ mức độ hiểu biết về tài
hơn, vì các cá nhân và doanh viên tăng lên. Trong quá trình hiện chính, cơ sở hạ tầng tài chính và tài
nghiệp có thu nhập cao có khả đại hóa, hầu như các doanh nghiệp chính toàn diện thấp hơn. Do đó,
năng thanh toán tốt hơn. Trong khi liên kết với các trung gian tài chính khách hàng vẫn không sử dụng
đó, Chính phủ Việt Nam với mục như ngân hàng để trả lương qua thẻ nhiều dịch vụ trực tuyến và không
tiêu là thúc đẩy tăng trưởng kinh tế cho nhân viên. Điều này tạo cơ hội chú ý nhiều đến lãi suất tiền gửi, cơ
sẽ cần phải tìm ra các chiến lược cho mọi người truy cập vào tài hội và chi phí hoạt động. Họ tập
phù hợp thực hiện để đạt được các khoản chính thức tại các ngân trung nhiều hơn vào khả năng tiếp
mục tiêu trong các khung thời gian hàng. Bên cạnh đó, các bên cung cận, thay vì định giá các dịch vụ tài
dài. Khi nhiều người và doanh cấp đa dạng hóa các hoạt động chính chính thức. Lạm phát ở Việt
nghiệp tiếp cận thị trường tài khác nhau phù hợp với các điều Nam không đáng kể để không ảnh
chính, tốc độ tăng trưởng GDP kiện và nhu cầu khác nhau. Nếu các hưởng đến cuộc sống của người
hàng năm tăng lên, Chính phủ sẽ cá nhân có một sự nghiệp với thu dân, bao gồm cả việc tiếp cận và sử
có khả năng quan tâm nhiều hơn nhập ổn định, họ sẽ nảy ra ý tưởng dụng các dịch vụ tài chính; mạng
đến các vấn đề không thể thực hiện tiết kiệm tiền tại tổ chức tài chính viễn thông, đặc biệt là kết nối inter-
trước đó. Hộ gia đình và các công với lãi suất hoặc đầu tư vào một tài net và sử dụng điện thoại thông
ty đóng góp một phần lớn trong sản nào đó để kiếm lời. Đó là một minh ở Việt Nam dường như vẫn
phát triển kinh tế. Chính phủ khi tín hiệu tốt cho thấy họ chú ý hơn chưa thật sự đồng bộ.
đó sẽ tiếp tục mở rộng vị trí của đến các dịch vụ tài chính. Tuy Một số giải pháp thúc đẩy tài
các dịch vụ tài chính cho các đối nhiên, tỷ lệ thất nghiệp và tài khoản chính toàn diện
tượng dưới tiêu chuẩn. Bên cạnh tiền gửi tại ngân hàng thương mại Có các thành phần có thể ảnh
đó, chi tiêu của Chính phủ sẽ được ở Việt Nam hiện nay có xu hướng hưởng đến tài chính toàn diện như
sử dụng để đầu tư thêm công nghệ ngược lại. tăng trưởng kinh tế, văn hóa, thất
tài chính, xóa đói giảm nghèo... Tài Thứ tư, cải thiện thu nhập là nghiệp, lạm phát, chênh lệch giới
chính toàn diện và tăng trưởng một cửa ngõ dẫn đến tài chính toàn tính, mật độ dân số, thu nhập, lãi
kinh tế có mối quan hệ tốt trong diện tốt hơn. Thu nhập càng cao, suất, tín dụng trong nước cho khu
việc hỗ trợ nhau phát triển. người lao động càng có thể thay đổi vực tư nhân, địa lý... Tuy nhiên,
Tăng trưởng GDP là điều kiện tài chính. Như vậy, có thể thấy,thu trong bối cảnh kinh tế Việt Nam
thúc đẩy thị trường tài chính tăng nhập có mối tương quan tích cực hiện nay, chỉ có 4 thành phần có ý
trưởng và phát triển, dịch vụ tài với việc giảm loại trừ tài chính. Tác nghĩa, đó là tốc độ tăng trưởng
chính được biết đến rộng rãi, các giả thấy rằng, tiền lương trung bình GDP, thu nhập, tỷ lệ thất nghiệp và
Tạp chí Kế toán & Kiểm toán số tháng 10/2019 15
- Nghiên cứu trao đổi
tỷ lệ hoàn thành chính. Do đó, các thời có chính sách đào tạo nâng cao cạnh đó, cũng cần quan tâm đến sự
khuyến nghị sau đây được đề xuất chất lượng nhân sự có khả năng phát triển của các hình thức tổ chức
để thúc đẩy tài chính toàn diện ở vận hành và làm chủ hệ điều hành, tài chính phi ngân hàng, nhằm hỗ
Việt Nam để đóng góp cho sự phát cơ sở dữ liệu ngày càng phức tạp trợ cho hoạt động tài chính có
triển bền vững. cũng như đảm bảo an ninh, an toàn phạm vi rộng khắp, đến được với
Kiến nghị cho các nhà cung cấp trong quá trình hoạt động. các hộ gia đình, cá nhân ở khu vực
dịch vụ tài chính chính thức: Số Đối với các nhà hoạch định nông thôn, vùng xâu, vùng xa.
người có tài khoản ngân hàng là chính sách: Các nhà hoạch định Có thể nói, hành lang pháp lý
chìa khóa cho phát triển tài chính chính sách là những thành phần hiện hành còn nhiều quy định chưa
toàn diện, do đó, các tổ chức tài quan trọng để hỗ trợ lĩnh vực tài tương thích với bối cảnh và tình
chính nên tập trung vào các dịch vụ chính toàn diện. Do đó, để thúc đẩy hình thực tế, do vậy, chưa thực sự
thanh toán, ngoài các dịch vụ như tài chính toàn diện một cách hiệu thúc đẩy cho sự phát triển của các
tiết kiệm, tín dụng, bảo hiểm. Việc quả, các nhà hoạch định chính sách dịch vụ ngân hàng nhất là với vấn
đa dạng hóa các sản phẩm tài chính nên tạo môi trường cho phép (i) đề ngân hàng điện tử, các dịch vụ
cũng cho phép các tổ chức tài chính tăng trưởng kinh tế; (ii) cải thiện thanh toán di động - một trụ cột cần
có được quy mô kinh tế lớn hơn. khả năng đọc viết, đặc biệt là trình ưu tiên phát triển trong thời gian
Ngụ ý rằng khách hàng vẫn độ giáo dục tiểu học để thúc đẩy sử tới. Điều này đòi hỏi việc sửa đổi,
không sử dụng nhiều giao dịch in- dụng dịch vụ tài chính khôn ngoan bổ sung một số quy định trong các
ternet cho các dịch vụ tài chính, hơn; (Iii) tăng mức thu nhập của văn bản quy phạm pháp luật hiện
mặc dù xu hướng đang gia tăng, người dân, đặc biệt là tiền lương và hành, cũng như xây dựng hành lang
các tổ chức tài chính nên tăng tiền lương của người lao động - pháp lý mới nhằm tạo điều kiện cho
quyền truy cập cho khách hàng, đặc một trong những nhóm không được sự phát triển sản phẩm, dịch vụ
biệt là các chi nhánh thuận tiện và bảo lãnh hoặc không được bảo thanh toán là rất cần thiết.
ít tốn kém hơn như mã QR, ngân lãnh; và (iv) giảm tỷ lệ thất nghiệp. Cần làm tốt công tác tuyên
hàng di động, POS, đại lý bán lẻ, Xây dựng một hệ thống các tổ truyền và giáo dục tài chính, để
đại lý viễn thông. Việc sử dụng chức cung ứng dịch vụ tài chính thay đổi nhận thức của người dân
công nghệ tài chính để đưa vào tài hoạt động an toàn, hiệu quả và có về tài chính toàn diện.
chính là tốt hơn so với chỉ một vài trách nhiệm. Trong đó, phát huy vai Việt Nam nên cố gắng tiếp cận
kênh. Các tổ chức tài chính cũng có trò của các tổ chức tài chính vi mô và thúc đẩy quá trình tài chính toàn
thể phát triển hoặc hợp tác với các và các tổ chức tín dụng phi ngân diện để có thể huy động vốn từ Quỹ
công ty công nghệ tài chính, hoặc hàng, cùng những loại hình định Phát triển Thủ đô Liên hợp quốc
với các nhà cung cấp tài chính hiện chế đặc biệt khác như Ngân hàng (UNICEF).
có trong các khu vực thu nhập thấp, Chính sách xã hội, Ngân hàng
nông thôn, vùng sâu vùng xa như Nông nghiệp và Phát triển nông
tổ chức tài chính vi mô, hợp tác xã thôn…. Mục tiêu là các dịch vụ tài Tài liệu tham khảo
tài chính. chính cơ bản được cung cấp đến
Lãi suất tiền gửi cao hơn không những đối tượng bị loại trừ tài
thu hút được khách hàng tiềm năng chính theo cách thức phù hợp, Cổng thông tin điện tử Bộ Tài chính
nếu trước đó họ không sử dụng bất thông qua các kênh phân phối từ vneconomy.vn/taichinh
kỳ dịch vụ nào khác từ các tổ chức truyền thống đến hiện đại. Hệ Asian Development Bank, 2017.
tài chính chính thức. Ngoài ra, thống ngân hàng vẫn cần được coi 2017 APEC Asia-Pacific Forum on Fi-
người gửi tiền chú ý nhiều hơn đến là xương sống của hệ thống tài nancial Inclusion,
các khía cạnh khác như thanh chính Việt Nam khi mà tài sản của [online] Available at:
khoản, an toàn. Do đó, các tổ chức các ngân hàng (kể cả Ngân hàng https://www.adb.org/news/events/2017-
tài chính chính thức không nhất Chính sách xã hội và Ngân hàng apec-asia-pacific-forum- financial-
thiết phải sử dụng lãi suất tiền gửi Phát triển) chiếm tới 200% GDP và inclusion [Accessed 10 Dec. 2018].
như một trong những công cụ cạnh hơn 90% tổng tài sản của các định Demirgüç -Kunt, A, L. Klapper, D.
Singer, S. Ansar, & J. Hess., 2018. The
tranh chính. chế tài chính.
Global Findex Database 2017: Measur-
Cần xây phải nâng cấp hạ tầng Cần khuyến khích các ngân ing Financial Inclusion and the Fintech
công nghệ tương thích với nền tảng hàng đa dạng hóa các hình thức cho Revolution. Washington, DC: World
khoa học kỹ thuật hiện đại, đồng vay, các sản phẩm tín dụng… Bên Bank.
16 Tạp chí Kế toán & Kiểm toán số tháng 10/2019
nguon tai.lieu . vn