- Trang Chủ
- Kinh tế học
- Các điều kiện để chuyển đổi từ nền sản xuất lạc hậu sang nền sản xuất tiến bộ trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở Việt Nam hiện nay
Xem mẫu
- Tuyển tập Hội nghị Khoa học thường niên năm 2021. ISBN: 978-604-82-5957-0
CÁC ĐIỀU KIỆN ĐỂ CHUYỂN ĐỔI TỪ NỀN SẢN XUẤT
LẠC HẬU SANG NỀN SẢN XUẤT TIẾN BỘ TRONG QUÁ TRÌNH
CÔNG NGHIỆP HÓA, HIỆN ĐẠI HÓA Ở VIỆT NAM HIỆN NAY
Nguyễn Thị Cẩm Tú
Đại học Thủy lợi, email:Tuntc@tlu.edu.vn
1. GIỚI THIỆU CHUNG bằng công cụ, máy móc, thiết bị tiến tiến, hiện
đại, với quy mô lớn, năng xuất lao động cao.
Việc chuyển đổi từ một nền sản xuất lạc
Công nghiệp hóa, hiện đại hóa được hiểu
hậu sang một nền sản xuất tiến bộ trong quá
là “quá trình biến một nước có nền kinh tế lạc
trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở nước ta
hậu thành một nước công nghiệp” [1].
hiện nay là yêu cầu cần thiết trước sự phát
Công nghiệp hóa là một trong những nhiệm
triển như vũ bão của nền kinh tế thế giới. Hơn
vụ quan trọng hàng đầu của quá trình phát
nữa, sự phát triển của khoa học, công nghệ đã
triển vì nó đưa cả nền sản xuất vật chất và đời
làm thay đổi tất cả các lĩnh vực của nền sản
sống văn hóa - xã hội của đất nước lên trình độ
xuất - xã hội. Do đó, để đáp ứng trước những
mới. Do đó, xuất phát từ thực tiễn, Đảng ta chỉ
thay đổi đó và để bắt nhịp cùng với xu thế mới
rõ “Tiếp tục đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện
của thế giới, chúng ta cần tạo lập các điều kiện
đại hóa dựa trên nền tảng của khoa học, công
cần thiết cho quá trình chuyển đổi toàn diện từ
nghệ, đổi mới sáng tạo và những thành tựu
nền sản xuất lạc hậu sang nền sản xuất tiến bộ
công nghệ của cách mạng công nghiệp lần thứ
trong bối cảnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa
tư” [3] được coi là nhiệm vụ hàng đầu trong
của nước ta hiện nay.
quá trình phát triển kinh tế - xã hội hiện nay.
2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 3.2. Một số điều kiện để chuyển đổi từ
Bài viết chủ yếu sử dụng phương pháp của nền sản xuất lạc hậu sang nền sản xuất
CNDV BC và CNDV LS kết hợp với các tiến bộ trong quá trình công nghiệp hóa,
phương pháp như phân tích, tổng hợp, so hiện đại hóa ở nước ta hiện nay
sánh, đối chiếu, logic - lịch sử để phân tích 3.2.1. Các nguồn lực
các yếu tố cần tạo lập để chuyển đổi từ nền
sản xuất lạc hậu sang nền sản xuất tiến bộ Thứ nhất, nguồn lực về con người
trong bối cảnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa Nguồn lực con người là tổng thể những
ở nước ta hiện nay. tiềm năng, những năng lực của mỗi cá nhân và
cộng đồng đã, đang và sẽ tạo ra sức mạnh để
3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU thúc đẩy xã hội phát triển. Hiện nay, trình độ
của người lao động của nước ta ngày càng
3.1. Một số khái niệm cơ bản
được nâng cao về chất lượng đã đáp ứng được
Sản xuất là hoạt động vốn có của con người phần nào nhu cầu phát triển kinh tế, kiến tạo
nhằm cải biến tự nhiên, tạo ra của cải vật chất một nền sản xuất tiến bộ trong bối cảnh hội
nhằm đáp ứng nhu cầu tồn tại của con người. nhập quốc tế. Kết quả Tổng điều tra dân số và
Nền sản xuất lạc hậu được hiểu là một nền nhà ở 2019 đã phản ánh một bức tranh rõ nét
sản xuất chủ yếu dựa trên công cụ lao động thô về trình độ chuyên môn kỹ thuật của người
sơ, thủ công dựa vào sức người là chính, quy lao động Việt Nam. Theo thống kê cho thấy
mô nhỏ với năng suất lao động thấp. Nền sản hiện nay “Toàn quốc có 80,8% dân số từ 15
xuất tiên tiến là nền sản xuất được tiến hành tuổi trở lên không có trình độ chuyên môn kĩ
340
- Tuyển tập Hội nghị Khoa học thường niên năm 2021. ISBN: 978-604-82-5957-0
thuật. Một nửa trong số 19,2% người có trình nước ta tăng nhanh, đã giúp vực dậy nền kinh
độ chuyên môn kĩ thuật là người có trình độ từ tế của nước ta sau bao năm bị tàn phát bởi
đại học trở lên (chiếm 9,3%). Tỷ lệ dân số có chiến tranh và sự lạc hậu của nền sản xuất.
chuyên môn kĩ thuật đã tăng lên đáng kể so Thứ ba, về khoa học và công nghệ
với năm 2009, tăng 5,9% (năm 2009: 13,3%). Khoa học và công nghệ có vai trò quan
Tỷ lệ dân số có trình độ đại học trở lên
trọng trong việc mở rộng sản xuất, thúc đẩy sự
tăng mạnh nhất, gấp hơn hai lần so với năm
tăng trưởng, phát triển kinh tế, thúc đẩy chuyển
2009 (năm 2009: 4,4%)” [2]. Những số liệu
dịch cơ cấu kinh tế. Đồng thời, khoa học công
đó cho thấy nước ta có nguồn lao động dồi
dào, có cơ cấu dân số trẻ, có trình độ được đào nghệ còn có vai trò trong việc tăng sức cạnh
tạo cơ bản nắm bắt và ứng dụng được các tiến tranh cho hàng hóa và thúc đẩy sự phát triển
bộ khoa học - kỹ thuật vào trong công việc. kinh tế thị trường. Do đó, để rút ngắn khoảng
Tuy nhiên bên cạnh đó, nguồn lao động ở cách về mặt kinh tế giữa nước ta với các nước
nước ta vẫn còn nhiều hạn chế do ảnh hưởng phát triển trên thế giới, chúng ta đã chủ động
của tư tưởng tiểu nông, bảo thủ, trì trệ, thiếu thực hiện việc chuyển giao khoa học công nghệ
sáng tạo trong công việc, còn bị tác động với các nước bạn. Việc cử cán bộ khoa học, kĩ
nhiều bởi mặt trái của nền kinh tế thị trường thuật đi học tập, nghiên cứu ở nước ngoài để
nên chạy theo lợi nhuận chưa bền vững. Do nâng cao trình độ, cũng như việc mời các
đó, Đảng ta chủ trương phát triển nguồn nhân chuyên gia cố vấn về Việt Nam đã tạo nên
lực với phương châm: “Đẩy mạnh phát triển những lợi thế quan trọng giúp chúng ta tạo lập
nguồn nhân lực, nhất là nhân lực chất lượng đủ điều kiện để chuyển đổi sang một nền sản
cao, đáp ứng yêu cầu của cuộc Cách mạng xuất tiên tiến trong bối cảnh hiện nay.
công nghiệp lần thứ tư và hội nhập quốc tế. 3.2.2. Cơ cấu kinh tế hợp lý
Phát triển đội ngũ chuyên gia, nhà khoa học
đầu ngành; chú trọng đội ngũ nhân lực kỹ Cơ cấu kinh tế là mối quan hệ hữu cơ, phụ
thuật, nhân lực số, nhân lực quản trị công thuộc và quy định lẫn nhau cả về quy mô và
nghệ, nhân lực quản lý, quản trị doanh nghiệp; trình độ giữa các ngành, các thành phần, lĩnh
nhân lực quản lý xã hội và tổ chức cuộc sống, vực của nền kinh tế. Cũng giống như một cơ
chăm sóc con người” [3] đáp ứng với nhu cầu thể sống, nền kinh tế chỉ có thể tăng trưởng và
của một nền sản xuất tiến bộ. phát triển khi giữa các mặt, các bộ phận, các
Thứ hai, nguồn lực về nguồn vốn yếu tố cấu thành của nó phù hợp với nhau cả
Vốn là nguồn lực quan trọng để phát triển về số lượng và chất lượng cũng có nghĩa là
kinh tế - xã hội của mọi quốc gia. Đối với nước phải có một cơ cấu kinh tế hợp lý, hiện đại để
ta, vốn vừa là phương thức, vừa là điều kiện để phát huy mọi tiềm năng, nội lực, lợi thế so
thực hiện mục tiêu phát triển kinh tế. Trong sánh của toàn bộ nền kinh tế, là yếu tố tiền đề,
thực tiễn cho thấy, vốn tạo ra khả năng huy cơ sở cho sự tăng trưởng và phát triển kinh tế.
động, sử dụng và khai thác hiệu mọi nguồn lực Như vậy, để chuyển đổi từ một nền sản
để thúc đẩy, tăng trưởng nền kinh tế quốc dân, xuất lạc hậu sang nền sản xuất tiến bộ trong
góp phần ổn định xã hội. Do đó, để chuyển đổi bối cảnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở
thành công từ nền sản xuất lạc hậu sang nền nước ta hiện nay thì cần thiết phải tạo lập
sản xuất tiến bộ cần thiết phải tạo lập được được một cơ cấu kinh tế hiện đại, phù hợp với
nguồn vốn dồi dào. Trong những năm gần đây, sự phát triển không đồng đều của lực lượng
bên cạnh việc thu hút các nguồn thông qua vốn sản xuất ở nước ta. Việc xác định cơ cấu
đầu tư nước ngoài như ODA, FDI, nguồn vốn ngành, cơ cấu kinh tế vùng và cơ cấu thành
tín dụng từ các ngân hàng thương mại, nguồn phần kinh tế có vai trò quan trọng trong việc
huy động qua thị trường vốn quốc tế… thì khai thác và sử dụng tài nguyên hợp lý, trong
chúng ta đang có những chính sách thu hút việc tận dụng nguồn nhân lực dồi dào ở nước
nguồn vốn trong nước thông qua việc tiết kiệm ta và phù hợp với trình độ khoa học cộng nghệ
chính phủ, tiết kiệm của doanh nghiệp, tiết hiện có. Bên cạnh đó, xây dựng cơ cấu kinh tế
kiệm hộ gia đình… Nhờ đó, quy mô vốn của hợp lý nhằm phát huy lợi thế so sánh, tạo năng
341
- Tuyển tập Hội nghị Khoa học thường niên năm 2021. ISBN: 978-604-82-5957-0
lực cạnh tranh cao, tham gia sâu, rộng vào thống chính trị, doanh nghiệp và người dân từ
mạng lưới sản xuất và chuỗi giá trị toàn cầu. trung ương đến địa phương, coi đây là các
Tuy nhiên, cũng cần phải ý thức được rằng, nhiệm vụ hàng đầu trong thời chuyển đổi số.
cơ cấu kinh tế không phải là một hệ thống bất Thứ hai, về hạ tầng giao thông, vận tải
biến mà luôn vận động, biến đổi. Do đó, để Hạ tầng giao thông, vận tải cũng là yếu tố
xây dựng được cơ cấu kinh tế hợp lý cần phải quan trọng cho sự phát triển kinh tế vùng
xác định rõ mục tiêu chiến lược của từng giai miền và liên quốc gia. Do đó, việc nâng cấp,
đoạn, từng thời kì, phải bám sát vào sự phát sửa chữa cũng như mở rộng hệ thống giao
triển và thay đổi trình độ của lực lượng sản thông huyết mạch như tuyến cao tốc Bắc -
xuất ở nước ta. Chỉ có như vậy mới đảm bảo Nam, các tuyến đường cao tốc nối liền các
được điều kiện để chuyển đổi đồng bộ sang thành phố lớn như Hà Nội - Hải Phòng, Hà
nền sản xuất tiến bộ trong bối cạnh hiện nay. Nội - Thái Nguyên, Hà Nội - Quảng Ninh…
Sài Gòn - Vũng Tàu, Sài Gòn - Bình
3.2.3. Cơ sở hạ tầng - kỹ thuật vững mạnh Dương… cần được chú trọng đầu tư hơn nữa.
Thứ nhất, về hạ tầng thông tin: Đồng thời, tích cực hoàn thiện giao thông
Trong bối cảnh hiện nay, khi cách mạng đường không, đường biển để bảo đảm khâu
công nghiệp 4.0 bùng nổ với nhiều ứng dụng vận chuyển hàng hóa được nhanh chóng, giảm
phổ biến và có tác động sâu rộng trên mọi chi phí, tiết kiệm thời gian và bảo đảm chất
lượng hàng hóa… góp phần chuyển đổi thành
lĩnh vực thì việc hoàn thiện và nâng cấp hạ
công từ nền sản xuất lạc hậu sang nền sản xuất
tầng thông tin được coi là việc làm quan tiến bộ trong bối cảnh hiện nay.
trọng tạo nền tảng cho việc ứng dụng hiệu Ngoài ra, để chuyển đổi thành công từ nền
quả công nghệ vào sản xuất, kinh doanh. Đáp sản xuất nông nghiệp lạc hậu sang nền sản
ứng nhu cầu đó, Tập đoàn Viettel đang thực xuất tiến bộ, chúng ta cũng cần chú ý đến
hiện nhiều dự án phần mềm cho Chính phủ việc phát triển kinh tế gắn liền với bảo vệ
điện tử, như dự án cơ sở dữ liệu (CSDL) môi trường nhằm duy trì và phát triển một
quốc gia về dân cư (dựa trên thông tin chứng nền sản xuất bền vững.
minh thư, thẻ căn cước), CSDL ngành y tế
như xây dựng hồ sơ sức khỏe người dân, 4. KẾT LUẬN
cổng tiêm chủng dành cho trẻ em,… đồng Như vậy, để chuyển từ một nền sản xuất
thời Viettel cũng đang bắt tay xây dựng lạc hậu sang một nền sản xuất tiến bộ trong
CSDL quốc gia cho các lĩnh vực làm nền quá trình công nghiệp hóa hiện đại hóa ở
tảng phát triển chính phủ số kiến tạo [4]. Bên nước ta hiện nay cần tạo lập rất nhiều yếu tố.
cạnh đó, Công ty CMC đã chính thức ra mắt Mỗi yếu tố có vai trò khác nhau trong quá
Hệ sinh thái hạ tầng mở cho doanh nghiệp và trình phát triển kinh tế - xã hội. Trong đó,
tổ chức C.OPE2N. Hệ sinh thái C.OPE2N nguồn lực con người vẫn là yếu tố quan trọng
cho phép các cơ quan, DN và khách hàng có nhất. Bên cạnh đó, yếu tố khoa học, công
thể liên kết, chia sẻ tài nguyên dữ liệu trên nghệ đóng vai trò then chốt đối; còn các yếu
môi trường số. Với hệ sinh thái này, CMC tố về vốn, về cơ sở hạ tầng, đặc biệt là cơ sở
muốn đồng hành cùng xây dựng quốc gia số, hạ tầng thông tin đóng vai trò quyết định đối
đưa Việt Nam trở thành “Hub” về kết nối và với sự thành công của quá trình chuyển từ
lưu trữ dữ liệu, chia sẻ tri thức của thế giới về nền sản xuât lạc hậu sang nền sản xuất tiến
Việt Nam. Hạ tầng Internet liên tục được bộ trong bối cảnh hội nhập quốc tế hiện nay.
nâng cấp lên 4G, 5G… Tuy nhiên, với hạ
tầng thông tin ở nước ta hiện nay còn có 5. TÀI LIỆU THAM KHẢO
nhiều bất cập, đặc biệt là hệ thống Internet, [1] Bộ Giáo dục và Đào tạo (2003), Giáo trình
hệ thống vận hành và sử dụng dữ liệu điện tử Kinh tế Chính trị, Nxb. Chính trị Quốc gia;
chưa được khai thác triệt để do trình độ của tr.197.
người lao động và hạ tầng Internet còn hạn [2] Công bố Kết quả Tổng điều tra dân số năm
chế. Do đó, xây dựng hạ tầng số là việc cần 2019, ngày 7 tháng 11 năm 2019,
http://www.tongdieutradanso.vn/cong-bo-
sự kiên trì, cần sự tham gia của toàn bộ hệ ket-qua-tong-dieu-tra-dan-so-2019.html.
342
nguon tai.lieu . vn
