Các đảo nhân tạo ở biển Đông và ảnh hưởng của chúng đến an ninh khu vực

Các đảo nhân tạo ở biển Đông và ảnh hưởng
của chúng đến an ninh khu vực
MARY FIDES A. QUINTOS.
Aritificial islands in the South China sea and their impact on regional
(in)security. FSI Insights (CIRSS), Vol.II, No.2, March 2015.
Lan Anh dÞch
Tõ khãa: BiÓn §«ng, An ninh khu vùc, LuËt BiÓn, UNCLOS, ASEAN, Tr−êng Sa,
Hoµng Sa, Trung Quèc
Ngµy 15/5/2014, Philippines c«ng bè
mét lo¹t h×nh ¶nh vÒ c¸c ho¹t ®éng khai
hoang ®Êt cña Trung Quèc t¹i b·i §¸
G¹c Ma, cho thÊy viÖc tõng b−íc x©y
dùng mét hßn ®¶o nh©n t¹o cña Trung
Quèc. Vµi th¸ng sau ®ã, th«ng tin vÒ c¸c
ho¹t ®éng t−¬ng tù cña Trung Quèc t¹i
b·i §¸ Ga Ven, b·i §¸ T− NghÜa, b·i §¸
Ch©u Viªn, b·i §¸ Ch÷ ThËp, tÊt c¶ ®Òu
thuéc quÇn ®¶o Tr−êng Sa ®ang tranh
chÊp, ®−îc nhiÒu h·ng th«ng tÊn ®Þa
ph−¬ng vµ quèc tÕ ®¨ng t¶i. ViÖc Trung
Quèc x©y dùng c¸c ®¶o nh©n t¹o ë
Tr−êng Sa ®· vÊp ph¶i nh÷ng lêi chØ
trÝch, ®Æc biÖt lµ tõ phÝa Philippines,
ViÖt Nam vµ Mü, t¹o nªn nh÷ng c¨ng
th¼ng trong khu vùc, dÉn ®Õn gia t¨ng
møc ®é nh÷ng th¸ch thøc cã ¶nh h−ëng
lªn an ninh khu vùc.
C¸c ®¶o nh©n t¹o ë Tr−êng Sa

Mét hßn ®¶o, theo C«ng −íc Liªn
Hîp Quèc vÒ LuËt BiÓn (UNCLOS), lµ
mét khu ®Êt ®−îc h×nh thµnh mét c¸ch

tù nhiªn cao h¬n mÆt n−íc biÓn vµ cã thÓ
duy tr× sù sèng cña con ng−êi vµ ®êi sèng
kinh tÕ riªng cña nã(*). ThuËt ng÷ “®¶o
nh©n t¹o” lµ ®Ó chØ “tÊt c¶ nh÷ng c«ng
tr×nh, c¬ së ®−îc l¾p ®Æt nh©n t¹o vµ c¸c
thiÕt bÞ kh¸c trªn biÓn”, ®©y lµ nh÷ng
dÊu hiÖu ban ®Çu cña nh÷ng g× kh«ng
ph¶i lµ ®¶o (N. Papadakis, 1977, tr.6).
Cô thÓ, mét hßn ®¶o nh©n t¹o lµ
mét “sù båi ®Êt do con ng−êi t¹o ra b»ng
c¸ch ®Æt ®Êt vµ/hoÆc c¸c lo¹i ®¸ xuèng
biÓn trong ®ã cã phÇn t−¬ng tù “tÝnh
chÊt l·nh thæ”. Nã kh«ng ph¶i lµ mét
cÊu tróc ®−îc h×nh thµnh mét c¸ch tù
nhiªn, vÜnh viÔn g¾n liÒn víi ®¸y biÓn
vµ ®−îc bao bäc bëi n−íc, cao h¬n mÆt
n−íc khi thñy triÒu lªn” (N. Papadakis,
1977, tr.6). ViÖc x©y dùng c¸c ®¶o nh©n
t¹o bao gåm viÖc t¹o ra nh÷ng khu ®Êt
míi trªn mùc n−íc biÓn b»ng c¸ch lµm
l¾ng ®äng c¸c trÇm tÝch mét c¸ch thñ
(*)

UNCLOS, §iÒu 121 (1).

50

Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 6.2015

c«ng. C¸c ®¶o nh©n t¹o ®−îc x©y dùng
®Ó tr¸nh lÊy ®Êt n«ng nghiÖp thiÕt yÕu
cho c¸c môc ®Ých kh¸c nhau bao gåm c¶
viÖc ph¸t triÓn ®« thÞ, th¨m dß vµ khai
th¸c c¸c nguån tµi nguyªn kho¸ng s¶n,
vËn t¶i vµ th«ng tin liªn l¹c, nghiªn cøu
khoa häc vµ dù b¸o thêi tiÕt, vui ch¬i
gi¶i trÝ vµ c¨n cø qu©n sù (N.
Papadakis, 1977, tr.11-15). Tuy nhiªn,
cÇn l−u ý r»ng, kh«ng ph¶i tÊt c¶ c¸c
c«ng tr×nh trªn biÓn ®Òu dÉn ®Õn viÖc
t¹o ra c¸c ®¶o nh©n t¹o. VÝ dô, c¬ së h¹
tÇng trªn mét m¶nh ®Êt ®−îc h×nh
thµnh tù nhiªn tõ tr−íc ®ã mµ lu«n lu«n
ë trªn mÆt n−íc vµ kh«ng lµm thay ®æi
cÊu h×nh tù nhiªn cña l·nh thæ ®Êt liÒn,
kh«ng ®−îc coi lµ mét hßn ®¶o nh©n t¹o.

cËp ®Õn “mét khèi ®¸ hoÆc san h« cã thÓ
ch¹m bÒ mÆt n−íc biÓn hoÆc lé ra khi
thñy triÒu xuèng” (Y. Tanaka, 2012).
R¹n san h« cã thÓ ®−îc ph©n lo¹i theo
cao ®é thñy triÒu xuèng, nÕu mét phÇn
cña nã lé ra khi thñy triÒu xuèng th× nã
®−îc gäi lµ r¹n san h« vßng (Y. Tanaka,
2012). Mét sè thùc thÓ cña quÇn ®¶o
Tr−êng Sa lu«n lu«n ë trªn mùc n−íc
biÓn bao gåm ®¶o Ba B×nh do §µi Loan
chiÕm ®ãng, ®¶o ThÞ Tø, ®¶o BÕn L¹c vµ
®¶o Song Tö §«ng do Philippines chiÕm
®ãng vµ ®¶o Tr−êng Sa cña ViÖt Nam (K.
Yoji, 2014). Nh÷ng thùc thÓ nµy còng
n»m trong nh÷ng thùc thÓ ®−îc h×nh
thµnh mét c¸ch tù nhiªn lín nhÊt trong
khu vùc.

HÇu hÕt tÊt c¶ c¸c ho¹t ®éng x©y
dùng ë biÓn §«ng ®ang ®−îc thùc hiÖn ë
quÇn ®¶o Tr−êng Sa, phÇn phÝa Nam
cña biÓn §«ng bao gåm mét côm c¸c
vïng ®Êt, ®¸, r¹n san h« vµ b·i c¸t.
Trung Quèc hiÖn ®ang chiÕm ®ãng 7
thùc thÓ trong quÇn ®¶o Tr−êng Sa,
Malaysia cã 8, Philippines cã 9, §µi
Loan cã 1 vµ ViÖt Nam cã sè l−îng thùc
thÓ së h÷u nhiÒu nhÊt lµ 22. Theo m« t¶
cña nhiÒu häc gi¶, tõ c¸c biÓu ®å vµ kh¶o
s¸t thñy v¨n cho thÊy r»ng, hÇu hÕt c¸c
thùc thÓ trong quÇn ®¶o Tr−êng Sa lµ
c¸c cao ®é thñy triÒu thÊp hoÆc c¸c r¹n
san h«, bao gåm c¶ nh÷ng thùc thÓ ®ang
thuéc quyÒn kiÓm so¸t cña mét bªn
tranh chÊp (D. Dzurek, 1996; P. Hancox
vµ V. Precott, 1995; R. Beckman, 2013).
Mét cao ®é thñy triÒu thÊp ®−îc ®Þnh
nghÜa lµ “mét khu ®Êt ®−îc h×nh thµnh
mét c¸ch tù nhiªn, ®−îc bao bäc bëi
n−íc vµ cao h¬n mùc n−íc khi thñy
triÒu xuèng nh−ng ngËp n−íc khi thñy
triÒu lªn”(*), trong khi mét r¹n san h« ®Ò

Mét sè c¸c bªn tranh chÊp ë biÓn
§«ng ®· chuyÓn ®æi c¸c thùc thÓ bÞ
chiÕm ®ãng cña m×nh, ®Æc biÖt lµ nh÷ng
thùc thÓ bÞ ngËp khi thñy triÒu lªn,
thµnh c¸c ®¶o nh©n t¹o, biÕn chóng vÜnh
viÔn ë trªn mùc n−íc biÓn ®Ó hä cã thÓ
x©y dùng c¸c c«ng tr×nh vµ l¾p ®Æt c¸c
thiÕt bÞ cho nhiÒu môc ®Ých kh¸c nhau.
Khi Malaysia chiÕm ®ãng b·i §¸ Hoa
Lau vµo n¨m 1983, Malaysia sau ®ã ®·
biÕn r¹n san h« nµy thµnh mét ®¶o nh©n
t¹o b»ng c¸ch “n¹o vÐt vËt liÖu ®Ó më
réng b·i §¸ Hoa Lau thµnh mét ®¶o 6 ha,
bao gåm mét ®−êng b¨ng dµi 500 m” (W.
Mellor, 1993, tr.54; Xem thªm: D.
Dzurek, 1996). B·i §¸ Hoa Lau hiÖn
®ang cã mét “khu nghØ d−ìng lÆn biÓn 90
phßng sang träng, mét c¨n cø qu©n sù
cña Malaysia vµ mét khu lµm tæ cho mét
sè loµi chim di c− ®i biÓn”
(http://www.vmy2014.com/see-and-do/...).

(*)

UNCLOS, §iÒu 13.

NhiÒu trong sè c¸c thùc thÓ do ViÖt
Nam chiÕm gi÷ nh− b·i §¸ L¸t, ®¶o
Phan Vinh, R¹n London vµ b·i §¸ Lín
lµ c¸c r¹n san h« vßng (P. Hancox vµ V.

C¸c ®¶o nh©n t¹o ë biÓn §«ng…

51

Precott, 1995) ®· ®ang ®−îc biÕn thµnh
c¸c ®¶o nh©n t¹o víi c¸c kÕt cÊu bª t«ng,
c¸c ô sóng, tÊm pin mÆt trêi, cÇu tµu,
cét ®Ìn vµ c¸c thiÕt bÞ kh¸c
(Interaksyon, 2011).

Tuy nhiªn, c¸c nhµ ph©n tÝch l−u ý,
viÖc x©y dùng ®¶o nh©n t¹o cña Trung
Quèc ®ang diÔn ra ngµy cµng nhanh vµ
trªn mét quy m« lín h¬n nhiÒu. Nhµ
b¸o Rupert Wingfield-Hayes ®· m« t¶
chi tiÕt c¸c ho¹t ®éng
H×nh 1: Ho¹t ®éng khai khÈn ®Êt ®ang diÔn ra
cña Trung Quèc ë b·i §¸
ë §¸ G¹c Ma
G¹c Ma: “hµng triÖu tÊn
®¸ vµ c¸t ®−îc n¹o vÐt
lªn tõ ®¸y biÓn vµ b¬m
vµo c¸c r¹n san h« ®Ó t¹o
thµnh vïng ®Êt míi. Cã
c¸c xe b¬m xi m¨ng, cÇn
cÈu, c¸c èng thÐp lín vµ
®Ìn flash cña nh÷ng
ngän ®uèc hµn” (R.
Wingfield-Hayes, 2014).
Mét trong nh÷ng tµu
®−îc x¸c ®Þnh ho¹t ®éng
ë b·i §¸ G¹c Ma lµ Tian
Jing Hao, mét tµu biÓn
Nguån h×nh ¶nh: HIS Janes
n¹o vÐt hót c¸t dµi 127m
do C«ng ty n¹o vÐt Thiªn
T©n
(CCCC
Tianjin
Dredging) vËn hµnh.
H×nh 2: TiÕn ®é c¸c ho¹t ®éng khai hoang
Theo b¸o c¸o, “m¸y c¾t
cña Trung Quèc t¹i §¸ G¹c Ma
cã c«ng suÊt 4.200 kW ë
®¸y biÓn vµ chøa ®Êt bïn
th«ng qua ®−êng èng
dÉn trªn bê khi khai
khÈn ®Êt hoÆc cho vµo sµ
lan chë bïn bá ra kh¬i”
(James Hardy vµ c¸c t¸c
gi¶ kh¸c, 2014a). Mét vÝ
dô trùc quan cña qu¸
tr×nh nµy ®−îc thÓ hiÖn
trong h×nh 1.

Nguån h×nh ¶nh: Trang web chÝnh thøc cña Bé Ngo¹i giao
Philippines, 15/05/2014

TiÕn ®é khai hoang
®Êt cña Trung Quèc ë b·i
§¸ G¹c Ma ®−îc thÓ hiÖn
trong h×nh 2. Theo c¸c
ph−¬ng ¸n thiÕt kÕ c«ng
bè bëi Tæng C«ng ty X©y

Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 6.2015

52
dùng Trung Quèc, mét c¨n cø kh«ng
qu©n cïng mét s©n bay, mét ®−êng b¨ng
dµi vµ mét c¶ng
thuyÒn ®−îc quy
ho¹ch x©y dùng sau
khi chuyÓn ®æi r¹n
san h« thµnh mét
khèi ®Êt 30 ha
(http://chinadailym
ail.com/2014/05/25/
china-continuesadvance-intosouth-china-sea...).

H×nh 3: §¶o nh©n t¹o t¹i §¸ Ga Ven

Ngoµi b·i §¸
G¹c Ma, Trung
Quèc còng ®ang x©y
dùng c¸c ®¶o nh©n
t¹o t¹i Côm b·i §¸
Ga Ven vµ b·i §¸
T− NghÜa. Côm b·i
§¸ Ga Ven ®Çu tiªn
®· cã mét nÒn bª
t«ng ë phÝa T©y, n¬i
chøa mét thiÕt bÞ
th«ng tin liªn l¹c,
hÖ thèng phßng
kh«ng vµ sóng h¶i
qu©n, cho ®Õn khi
Trung Quèc dÇn
dÇn x©y dùng mét
hßn ®¶o nh©n t¹o ë
khu vùc nµy. Theo
h×nh
¶nh
cña

cÊu tróc ban ®Çu vµ hßn ®¶o nh©n t¹o ë
b·i §¸ Ga Ven ®−îc thÓ hiÖn trong h×nh 3.

Nguån h×nh ¶nh: ISH Janes
H×nh 4: Ho¹t ®éng n¹o vÐt t¹i §¸ T− NghÜa

Nguån h×nh ¶nh: B¸o Sydney Morning Herald, 15/09/2014

Airbus Defence and Satellite, giai ®o¹n
31/3-07/8/2014, “mét kªnh m−¬ng ®−îc
t¸ch ra ë trung t©m cña b·i §¸ Ga Ven vµ
sau ®ã mét ®èng g¹ch vôn ®−îc ®æ xuèng
®Ó t¹o thµnh mét hßn ®¶o h×nh ch÷ nhËt
vµo kho¶ng 300 m x 250 m. Cïng víi mét
mòi dÉn ®Õn kªnh, kho¶ng 114.000 m2
®Êt míi ®· ®−îc t¹o ra” (James Hardy vµ
c¸c t¸c gi¶ kh¸c, 2014b). Sù so s¸nh gi÷a

Ho¹t ®éng n¹o vÐt cña Trung Quèc
®−îc theo dâi t¹i b·i §¸ T− NghÜa thÓ
hiÖn ë h×nh 4. VËt liÖu ®µo ®−îc gåm
san h«, c¸t vµ ®¸ theo b¸o c¸o sÏ ®−îc
sö dông ®Ó khai hoang. Ngoµi ra cßn
nh×n thÊy xung quanh khu vùc cã sù gia
t¨ng c¸c thiÕt bÞ h¹ng nÆng nh− m¸y ñi,
m¸y xóc, cÇn cÈu vµ c¸c tµu cung cÊp
(http://www.philstar.com/headlines...).

C¸c ®¶o nh©n t¹o ë biÓn §«ng…

Tµu n¹o vÐt Tian Jing Hao theo
quan s¸t còng ®ang ho¹t ®éng t¹i b·i §¸
Ch©u Viªn vµ b·i §¸ Ch÷ ThËp. Trªn
thùc tÕ, Trung Quèc ®· c«ng bè kÕ ho¹ch
x©y dùng mét ®−êng b¨ng t¹i b·i §¸ Ch÷
ThËp cña m×nh vµ ®ßi l¹i mét phÇn biÓn
n¬i mét c¨n cø qu©n sù réng 5 km2 trªn
mùc n−íc biÓn 3 m sÏ ®−îc x©y dùng
(http://chinadailymail.
com/2014/02/12/china-to-build-south...).
QuyÒn lîi hîp ph¸p cña c¸c ®¶o nh©n t¹o

53
mét vïng ®Æc quyÒn kinh tÕ 200 h¶i lý,
mét mám ®¸ ®−îc cho phÐp tèi ®a 12 h¶i
lý chñ quyÒn biÓn, vµ cao ®é thñy triÒu
xuèng kh«ng t¹o ra bÊt kú vïng biÓn
nµo. MÆt kh¸c, mét hßn ®¶o nh©n t¹o
chØ ®−îc cÊp vïng an toµn tèi ®a 500 m
®Ó “®¶m b¶o sù an toµn cho c¶ ngµnh
hµng h¶i vµ b¶n th©n c¸c ®¶o nh©n t¹o,
nh÷ng c¬ së vµ c«ng tr×nh x©y dùng”(*).
Sù xuÊt hiÖn c¸c ®¶o nh©n t¹o còng
kh«ng ¶nh h−ëng ®Õn viÖc ph©n ®Þnh
l·nh h¶i, vïng ®Æc quyÒn kinh tÕ hay
thÒm lôc ®Þa(**). Ngoµi ra, c¸c ®¶o nh©n

VÒ viÖc x©y dùng c¸c ®¶o nh©n t¹o,
UNCLOS ®−îc xem nh−
lµ hiÕn ph¸p vÒ c¸c ®¹i
H×nh 5: Tranh chÊp hµng h¶i chång lÊn
d−¬ng mét c¸ch réng r·i,
chØ cho c¸c quèc gia ven
biÓn cã quyÒn t¹o vµ sö
dông c¸c ®¶o nh©n t¹o,
l¾p ®Æt vµ x©y dùng trong
vïng ®Æc quyÒn kinh tÕ vµ
thÒm lôc ®Þa(*). C¸c vïng
®Æc quyÒn kinh tÕ cña
Brunei,
Malaysia,
Philippines vµ ViÖt Nam
chång lÊn trªn mét sè khu
vùc cña quÇn ®¶o Tr−êng
Sa nh− thÓ hiÖn trong
Nguån h×nh ¶nh: Trung t©m BiÓn T©y Philippines
h×nh 5, do ®ã, x¶y ra c¸c
tranh chÊp l·nh thæ trong vïng ®Æc t¹o kh«ng thÓ ®−îc coi lµ c¸c c¶ng - mét
quyÒn kinh tÕ. Nh− ®· th¶o luËn trong phÇn kh«ng thÓ t¸ch rêi cña hÖ thèng
phÇn tr−íc, mét sè bªn tranh chÊp ë c¶ng biÓn h×nh thµnh mét phÇn cña bê
(***)
quÇn ®¶o Tr−êng Sa ®· chuyÓn ®æi c¸c biÓn n¬i l·nh h¶i ®−îc ph©n c¸ch .
thùc thÓ bÞ chiÕm ®ãng cña m×nh thµnh C¸c quy ®Þnh cña UNCLOS nªu râ
c¸c ®¶o nh©n t¹o ®Ó phôc vô cho môc nh÷ng h¹n chÕ liªn quan ®Õn t×nh tr¹ng
cña c¸c ®¶o nh©n t¹o theo luËt ph¸p
®Ých riªng cña hä.
quèc tÕ. C¸c quy ®Þnh chØ ra r»ng, c¸c
§èi víi c¸c quyÒn lîi hµng h¶i cña
®¶o nh©n t¹o ë quÇn ®¶o Tr−êng Sa
c¸c ®¶o nh©n t¹o, UNCLOS kh«ng cho
kh«ng thÓ ®−îc sö dông ®Ó ph©n ®Þnh
phÐp c¸c ®¶o nh©n t¹o t¹o quyÒn l·nh
biÓn vµ còng kh«ng thÓ ®−îc sö dông ®Ó
h¶i hoÆc c¸c vïng biÓn kh¸c bëi v×
®ßi chñ quyÒn c¸c vïng biÓn c¸ch ®¶o
chóng kh«ng cã tr¹ng th¸i cña c¸c hßn
®¶o. Mét hßn ®¶o cã kh¶ n¨ng t¹o ra (*) UNCLOS, §iÒu 60.
(**)

(*)

UNCLOS, §iÒu 56 vµ 79.

UNCLOS, §iÒu 60.
UNCLOS, §iÒu 11.

(***)