Xem mẫu
- Chöông IV
NHÖÕNG GÖÔNG MAËT LAØM GIaøU
TÖØ CHAÊN NUOÂI
Nhôø choïn nhöõng vaät nuoâi, nuoâi ñeå laøm giaøu,
bieát keát hôïp “thöù nhaát canh trì, thöù nhì canh
vieân”, bieát taïo döïng cô nghieäp töø baøn tay khoái oùc,
bieát boå sung caây nuoâi con giuùp caây phaùt trieån, bieát
söû duïng kyõ naêng vaø “bí quyeát” laøm giaøu töø chaên
nuoâi, neân nhieàu baø con noâng daân, nhieàu ngöôøi
coù khaùt voïng chaên nuoâi khoâng chæ bieát laáy chaên
nuoâi ñeå taêng thu nhaäp, maø ñaõ bieát laáy muïc tieâu
kinh teá laø ñích cuoái cuøng. Nhieàu göông maët laøm
giaøu töø chaên nuoâi ñaõ öùng duïng heä sinh thaùi vöôøn,
ao, chuoàng, vöôøn röøng, vöôøn ñoài ñeå phaùt trieån
chaên nuoâi. Treân maët nöôùc hoï nuoâi vòt, döôùi ao hoï
nuoâi caù. Döôùi taùn röøng hoï nuoâi boø, deâ, gaø, ngan,
thoû vaø nhöõng ñoõ ong ñeå laáy maät. ÔÛ nhöõng nôi coù
nhu caàu vöôøn hoa caây caûnh, nhieàu hoä noâng daân
ñaõ bieát nuoâi lôïn laáy phaân chaêm boùn caây hoa traêm
hoàng nghìn tía, khoâng chæ coù saéc maø laïi ngaøo
ngaït muøi höông, ngoaøi phaàn thu nhaäp baùn lôïn ñeå
laøm giaøu. Caùc vaät nuoâi “ñaëc saûn” nhö ba ba, gaáu
ngöïa laáy maät cuõng ñaõ trôû thaønh moät ngheà coù giaù
vaø chính vaäy hoï ñaõ laøm giaøu töø nhöõng ngheà naøy.
119
- Haøng trieäu noâng daân, moãi ngöôøi coù moät caùch
laøm giaøu khaùc nhau. Trong cuoán saùch nhoû naøy toâi
chæ daãn ra moät soá göông maët laøm giaøu töø chaên
nuoâi ôû nhieàu vuøng sinh thaùi khaép ba mieàn ñaát
nöôùc giuùp baïn ñoïc tham khaûo, nghó suy vôùi hoaøn
caûnh cuûa mình ñeå bieát ñi tröôùc ñoùn ñaàu laøm giaøu
töø chaên nuoâi.
NGOÂ THAØNH VINH
TÖØ ÑAÁT GOØ ÑOÀI NHÔØ CHAÊN NUOÂI
BOØ SÖÕA TRÔÛ NEÂN GIaøU COÙ
Ngoâ Thaønh Vinh, kyõ sö chaên nuoâi thuoäc Trung
taâm nghieân cöùu boø vaø ñoàng coû Ba Vì giaøu leân nhôø
nuoâi boø söõa.
Sau ñaây laø lôøi keå veà caùch thöùc laøm aên cuûa anh:
1. Cô caáu ñaøn boø vaø toå chöùc saûn xuaát
Hieän nay gia ñình toâi coù 34 con, trong ñoù boø
khoaùn 28 con, boø rieâng cuûa gia ñình 6 con. Cô caáu
ñaøn boø coù 50% boø caùi sinh saûn, trong ñoù 30% boø
vaét söõa thöôøng xuyeân, 50% beâ, boø tô lôõ.
Baûng 1: Cô caáu ñaøn boø vaø toå chöùc saûn xuaát
Haïng muïc Boø khoaùn Boø rieâng Toång soá
Caùi sinh saûn 15 16
Trong ñoù: Caùi vaét söõa 10 1 11
Caùi tô 5 1 7
Caùi tô 4 2 5
Caùi beâ 2 1 4
Boø ñöïc 2 2 2
Toång coäng 28 6 34
120
- Vôùi moät ñaøn boø treân 80 con, gia ñình chuùng
toâi chæ coù 2 vôï choàng vaø moät con nhoû döôùi 5 tuoåi.
Vaäy, laøm theá naøo ñaây ñeå chaên nuoâi toát ñaøn boø vaø
coù thu nhaäp cho gia ñình? Vôï choàng toâi ñaõ baøn
baïc kyõ, sau nhieàu ñeâm traên trôû, suy nghó toâi quyeát
taâm nhaän nuoâi khoaùn moät ñaøn boø. Baûn thaân toâi
laø moät kyõ sö chaên nuoâi thuù y, coâng taùc kyõ thuaät,
thuù y taïi Trung taâm nghieân cöùu boø vaø ñoàng coû Ba
Vì ñaõ giuùp toâi coù ñöôïc moät soá kinh nghieäm veà kyõ
thuaät, cuõng nhö coâng taùc quaûn lyù trong chaên nuoâi
vaø thuù y. Maët khaùc, do naém ñöôïc cô cheá môùi cuûa
Nhaø nöôùc, laïi ñöôïc laõnh ñaïo Trung taâm khuyeán
khích vaø ñoäng vieân giuùp ñôõ, toâi ñaõ laøm ñöôïc moät
soá vieäc ñeå nuoâi töø 10 - 20 con, nay laø treân 30 con,
boø, beâ söõa. Gia ñình toâi ñaõ coù ñaát, laøm moät caên
nhaø 2 taàng, mua saém caùc phöông tieän khaùc: xe
maùy vaø moät soá tieän nghi khaùc nhö tivi, tuû laïnh,
baøn gheá.... ñeàu nhôø vaøo chaên nuoâi boø söõa.
Ñeå laøm toát coâng taùc chaêm soùc nuoâi döôõng ñaøn
boø vaø troàng caây thöùc aên xanh, gia ñình toâi ñaõ
thueâ theâm 3 lao ñoäng laøm thöôøng xuyeân. Ngoaøi ra
nhöõng luùc thôøi vuï, thueâ nhieàu lao ñoäng ñeå troàng,
chaêm soùc vaø thu caét caây laøm thöùc aên xanh cho boø.
Thaønh quaû naøy coù söï hoã trôï lôùn cuûa Trung
taâm, nhö cho gia ñình möôïn chuoàng nuoâi boø vaø
caáp thöùc aên khoâ vaøo muøa ñoâng. Trung taâm caáp
1500m2 ñaát/1 con beâ, boø. Chuùng toâi ñaõ troàng coû
voi, ngoâ caây, laïc, saén vaø mua theâm rôm khoâ, cuõng
nhö nhaän moät soá löôïng coû khoâ vaøo muøa ñoâng ñeå
121
- ñaøn boø luùc naøo cuõng ñuû thöùc aên. Ñaëc bieät vieäc cho
boø aên theâm baõ bia ñaõ taêng theâm söùc saûn xuaát
söõa cuûa con gioáng. Nhôø coù hieåu bieát veà khoa hoïc
kyõ thuaät, gia ñình toâi ñaõ boá trí moät khaåu phaàn
aên hôïp lyù vaø ñuû dinh döôõng cho ñaøn boø, beâ (xem
Baûng 2) neân ñaõ cho keát quaû toát caû veà taêng troïng,
veà naêng suaát vaø chaát löôïng söõa, veà chaát löôïng con
gioáng khi baùn ra thò tröôøng.
Baûng 2: Khaåu phaàn aên cho beâ, boø haèng ngaøy
Muøa heø Muøa ñoâng
Coû Baõ Tinh Ñôn Coû Tinh Baõ Coû Cuû Ñôn
xanh bia H.H vò xanh H.H bia khoâ quaû vò
Boø vaét söõa 45 6 - 8 3 9,8 30 3 6 - 8 1 4 - 6 9,8
Boø chöûa ñeû 40 3 - 5 1,5 7,5 20 1,5 3 - 4 2 3 7,4
Boø tô caïn 35 3 - 4 1 6,2 20 1 3 3 3 6,2
Boø lôõ 24 2 0,8 4,2 15 0,8 2 2 2 4,2
Beâ 0 - 6 thaùng 8 1 0,5 1,7 5 0,5 1 0,5 1,75
(1 beâ 4 thaùng tuoåi buù söõa: 450 - 500kg söõa) =>0,5 ñôn vò/con ngaøy
=> Beâ 0 - 6 thaùng = 2,2 ñôn vò/con ngaøy.
- Vôùi khaåu phaàn treân, tyû leä thöùc aên tinh trong
khaåu phaàn chæ chieám 30 - 35%. Nhö vaäy, chuû yeáu
chuùng toâi söû duïng thöùc aên thoâ xanh maø vaãn ñuû
dinh döôõng cho beâ, boø. Do ñoù, goùp phaàn giaûm giaù
thaønh, giaûm chi phí, taêng theâm thu nhaäp.
Tieâu chuaån bình quaân 1 con 1 ngaøy ñeâm:
- Beâ 0 - 6 thaùng 2,2 - 2,25 ÑV
- 7 - 18 thaùng 4,0 - 4,5 ÑV
- Tô, caïn thaùng 6,0 - 6,3 ÑV
- Boø söõa 9,5 - 10 ÑV
122
- Khaåu phaàn aên cuûa beâ, boø söõa coøn boå sung
theâm khoaùng vaø premix neân boø, beâ taêng troïng
cao (300 - 500 g/con ngaøy), naêng suaát söõa bình
quaân töø 9 - 9,5kg/ngaøy. Ñaëc bieät ñaõ coù nhieàu con
cho treân 3.000kg söõa/chu kyø. Rieâng boø soá 029264
nhöõng ngaøy cao nhaát ñaït 21 - 22kg söõa/ngaøy, saûn
löôïng söõa löùa ñaït 4.566 kg.
Baûng 3: Moät soá tính naêng saûn xuaát cuûa ñaøn boø
nuoâi khoaùn
Naêm
ÑVT 1993 1994 1995
Chæ tieâu
Khoaûng caùch löùa ñeû Ngaøy 436 428 410
n Con 12 20 34
Soá ngaøy vaét söõa Ngaøy 317 314 308
P sô sinh Kg 24,8 25 25,4
P 6 thaùng Kg 107 112 118
P 12 thaùng Kg 175 183 182
P ñeû löùa 1 Kg 331 337 342
P tröôûng thaønh Kg 386 393 397
Bình quaân naêng suaát söõa Kg/con ngaøy 8,5 8,7 9,2
Ñeå ñaït ñöôïc keát quaû treân, gia ñình toâi ñaõ boá
trí luaân canh trong vieäc troàng vaø saûn xuaát caây
thöùc aên moät caùch hôïp lyù. Troàng thaâm canh coû voi
(sau moãi laàn thu caét duøng phaân boû vaø nöôùc phaân
chuoàng ñeå töôùi, boùn cho coû), troàng xen canh laïc,
saén vaø troàng ngoâ theo thôøi vuï. Ngoaøi ra, gia ñình
coøn mua theâm coû khoâ, rôm khoâ döï tröõ cho muøa
ñoâng. Nhôø vaäy, luùc naøo boø cuõng ñöôïc aên ñuû veà
löôïng vaø baûo ñaûm caû veà chaát. Ñoái vôùi nhöõng con
boø cao saûn (cho söõa cao) gia ñình toâi ñaõ hoãn hôïp
thöùc aên vôùi 45% ngoâ nghieàn, 20% boät saén, 15%
123
- thoùc nghieàn vaø 8% boät caù maën loaïi moät, 7% boät
ñaäu töông, 2% khoaùng, 2% muoái vaø 1% premix.
Ñoái vôùi boø vaét söõa, chuùng toâi ñieàu chænh thöùc
aên theo khaû naêng cho söõa cuûa con gioáng. Nhôø vaäy
naêng suaát söõa cuûa ñaøn boø khoaùn ñaõ ñaït ñöôïc keát
quaû cao.
Kyõ thuaät cho aên: cho aên nhieàu laàn trong ngaøy,
ñeå baûo ñaûm boø aên heát khaåu phaàn. Thænh thoaûng
thay ñoåi moùn aên cho boø.
Kyõ thuaät vaét söõa vaø veä sinh cuõng goùp phaàn
laøm cho boø cho söõa cao. Vaøo muøa heø thöôøng
ñöôïc taém chaûi 2 laàn/ngaøy. Tröôùc khi vaét söõa, boø
thöôøng ñöôïc taùc ñoäng baàu vuù, lau röûa saïch seõ, vaét
söõa ñuùng giôø, vaét söõa ñeàu tay, taïo ra söï xuoáng söõa
ñeàu vaø cuõng laøm taêng theâm saûn löôïng söõa.
Nhôø vaäy boø, beâ ôû hoä chuùng toâi luoân beùo, khoeû,
loâng da boùng möôït, ít oám ñau, khoeû maïnh vöøa deã
baùn gioáng, vöøa baùn ñöôïc ñaét hôn.
Trong 3 naêm Trung taâm ñaõ baùn 8 con boø vaét
söõa maø gia ñình toâi ñaõ nuoâi khoaùn, con thaáp nhaát
6 trieäu ñoàng, cao nhaát 12,5 trieäu ñoàng.
2. Hieäu quaû kinh teá
Nhìn laïi maáy naêm qua, töø khi nhaän nuoâi boø
khoaùn ñeán nay, gia ñình toâi ñaõ thu ñöôïc moät soá
keát quaû ñaùng keå veà maët kinh teá. Tính ra löông
bình quaân ôû hoä chuùng toâi laø 400.000 - 500.000ñ/
thaùng. Caùc keát quaû veà thu noäp saûn phaåm cuõng nhö
chi phí haèng naêm ñeàu raát toát (xem Baûng 4, 5, 6).
124
- Baûng 4: Keát quaû veà thu noäp saûn phaåm haèng naêm
Naêm
1993 1994 1995
Haïng muïc
Taêng troïng (kg) 876 1.680 3.723
Baùn beâ boø thòt (con) 5 6 9
Baùn gioáng (con) 3 4 4
Söõa toång thu (kg) 11.800 28.000 41.500
Söõa baùn cho Trung taâm (taán) 10,0 25,0 35,0
(Ngoaøi ra, gia ñình toâi coøn thu ñöôïc haèng
naêm moãi con 2 taán phaân chuoàng ñeå boùn cho caây
coû laøm thöùc aên cho boø.)
Baûng 5: Thu nhaäp haèng naêm (ñoàng)
Naêm
1993 1994 1995
Haïng muïc
Tieàn taêng troïng 4.380.000 8.400.000 18.615.000
Trích thöôûng baùn gioáng 600.000 800.000 800.000
Tieàn baùn boø rieâng - 4.000.000 6.600.000
Tieàn söõa 20.000.0002 55.000.000 87.500.000
Ñôn giaù söõa (ñ/1kg) .000 2.200 2.500
Toång 24.980.000 68.200.000 113.518.000
Nhö vaäy, tính ra 1 ha ñaát gia ñình toâi ñaõ
ñang nuoâi gaàn 7 con boø söõa, toång thu bình quaân/1
ha ñaát laø treân 20 trieäu ñoàng.
- Naêm 1993 laø 13,88 trieäu ñoàng/1 ha
- Naêm 1994 laø 11,74 trieäu ñoàng/1 ha.
Baûng 6: Chi phí haèng naêm (ñoàng)
Khoaûn chi 1993 1994 1995
Tieàn mua Ureâ 1.000.000 1.200.000 1.500.000
Tieàn thuoác thuù y 200.000 300.000 400.000
Tieàn löông 3.500.000 6.300.000 9.000.000
Tieàn ñieän 900.000 1.000.000 1.200.000
Tieàn mua thöùc aên 11.000.000 20.000.000 28.500.000
Tieàn mua baõ bia 1.000.000 8.000.000 10.000.000
Tieàn mua coû 800.000 1.300.000 1.500.000
125
- Toång chi 18.400.000 38.100.000 52.100.0000
Bình quaân laõi trong moät naêm: 32.965.000ñ
- Naêm 1995 laø 28,38 trieäu ñoàng/1ha.
- Döï kieán 1996 laø 31 trieäu ñoàng/ha.
Neáu chæ troàng laïc, saén möùc thu nhaäp trong
1 ha/naêm chæ ñaït toái ña 6 trieäu ñoàng (15.000kg
saén x 400 ñ/1kg = 6 trieäu ñoàng). Nhö vaäy, chaên
nuoâi boø söõa laõi hôn nhieàu, thu nhaäp cao hôn nhieàu
so vôùi troàng troït.
Nhôø nuoâi boø, gia ñình toâi haèng naêm ñaõ laøm
laõi ñöôïc 33 trieäu ñoàng, rieâng 6 thaùng ñaàu naêm
1996 ñaõ baùn cho Trung taâm 18 taán söõa töôi vôùi
giaù 2.800 ñ/1kg = 50.400.000ñ. Tieàn mua thöùc aên
taêng troïng laø 2 trieäu ñoàng, chöa keå ñeán baùn gioáng.
Anh keát luaän:
Nuoâi boø söõa vôùi vieäc ñaàu tö ñaày ñuû thöùc aên,
boá trí troàng caây thöùc aên hôïp lyù, haøng ngaøy boø
ñöôïc chaêm soùc toát, thöùc aên nöôùc uoáng ñaày ñuû, saûn
phaåm ñöôïc tieâu nhö hoä gia ñình chuùng toâi ñaõ cho
hieäu quaû cao. Thu nhaäp haøng naêm toát. Bình quaân
moãi thaùng laõi 2.737.000 ñoàng.
Ñaõ giaûi quyeát ñöôïc vieäc laøm cho 3 lao ñoäng.
Tính treân 1 ha ñaát goø ñoài thì vieäc chaên nuoâi
boø söõa ñaõ ñem laïi hieäu quaû cao so vôùi vieäc troàng
caây khaùc treân cuøng moät dieän tích.
Nhôø nuoâi boø söõa khoâng nhöõng coù thu nhaäp
cao, ñôøi soáng khaù leân maø coøn coù söõa ñeå duøng
haèng ngaøy, nhaèm taêng söùc khoeû cho baûn thaân vaø
ngöôøi trong gia ñình.
126
- LAØM THAÀY GIAÙO VAÃN CHAÊN NUOÂI GIOÛI
Thaày giaùo Phaïm Quang Vui vöøa laø ngöôøi thaày
luoân taän tuïy vôùi coâng vieäc, vöøa laø ngöôøi bieát caùch
chaên nuoâi gioûi ôû Hôïp taùc xaõ Haø Laâm, huyeän Ñoâng
Anh, Haø Noäi.
Naêm 1986, gia ñình thaày ñöôïc giao ñaát ñeå
xaây döïng cô ngôi môùi ôû Haø Laâm. Haèng ngaøy, sau
giôø ñeán tröôøng, thaày cuøng vôï con thu xeáp moïi
vieäc nhaø, phaân coâng giao vieäc cho töøng ngöôøi cuï
theå ñeå thöïc hieän, vì theá coâng vieäc nhaø ñaõ khoâng
laøm aûnh höôûng ñeán coâng taùc ôû tröôøng. Khi nôi
aên choã ôû ñaõ oån ñònh, thaày tìm caùch laøm kinh teá
cho gia ñình. Vôùi dieän tích 6 - 7 saøo ruoäng khoaùn,
thaày ñaõ suy nghó, tìm toøi hoïc hoûi ñeå söû duïng sao
cho ñaït hieäu quaû cao nhaát. Qua moät thôøi gian tìm
hieåu, thaày nhaän thaáy, ñaàu tö vaøo chaên nuoâi laø
hôïp lyù vôùi hoaøn caûnh cuûa mình. Trong soá ruoäng
nhaän khoaùn ngoaøi dieän tích duøng ñeå caáy luùa, coøn
laïi 2 - 3 saøo thaày cho troàng rau, khoai. Nhôø ñoù
khoâng nhöõng ñaûm baûo ñuû löông thöïc cho caû gia
ñình, caùc loaïi thöùc aên daønh cho chaên nuoâi cuõng
khaù phong phuù. Beân caïnh vieäc cho lôïn aên no, ñuû,
vieäc phoøng tröø dòch beänh cho lôïn, veä sinh khu
chuoàng traïi saïch seõ, thoaùng maùt ñöôïc chuù yù. Töø
ñoù, lôïn nuoâi beùo khoeû, mau lôùn. Vôùi 2 lôïn naùi,
127
- moãi naêm gia ñình thaày coù 4 löùa lôïn con gioáng
xuaát baùn. Ngoaøi soá lôïn baùn ñi, moãi löùa thaày ñeàu
bôùt töø 2 ñeán 4 con ñeå nuoâi lôïn thòt.
Ñöôïc cho aên toát, nôi ôû thoaùng maùt neân lôïn
lôùn nhanh. Tính töø löùa tröôùc sang löùa sau, khoái
löôïng lôïn thòt ñaït töø 60 ñeán 80kg moãi con. Vôùi
khaû naêng ñoù, moät naêm gia ñình thaày ñaõ coù töø 500
ñeán 700kg thòt lôïn hôi cung caáp cho thò tröôøng.
Maáy naêm gaàn ñaây, thaày ñöùng ra nhaän thaàu treân 3
saøo ñaát vuøng ñoàng truõng. Nôi cao, thaày boài theâm
ñaát, xaây döïng nhaø, chuoàng traïi cho chaên nuoâi.
Caùc thuøng, hoà truõng ñöôïc caûi taïo chuyeån sang
nuoâi thaû caù. Ñeán nay gia ñình ñaõ ñaøo ñaép, quy
hoaïch thaønh maët ao roäng hôn 2 saøo. Naêm ñaàu, ao
ñöôïc ñaàu tö nuoâi caù thòt laø chính, chuû yeáu laø caù
cheùp, meø, traém, troâi. Qua thu hoaïch löùa ñaàu, saûn
löôïng caù ñöôïc vaøi taï. Coù theâm voán, thaày cho naén
moät phaàn ao ñeå nuoâi öôm caù gioáng. Töø 2 nguoàn
nuoâi lôïn vaø thaû caù, möùc thu nhaäp trong gia ñình
ngaøy caøng taêng.
Qua hôn 10 naêm chuyeån ra khu ñaát môùi, ngaøy
nay gia ñình thaày ñaõ coù moät cô ngôi khang trang.
Hai con cuûa thaày ñöôïc daïy baûo chu ñaùo, ñeàu chaêm
ngoan hoïc khaù. Cuoäc soáng gia ñình luoân hoaø
thuaän, ñaàm aám.
128
- NGÖÔØI CHAÊN NUOÂI GIOÛI ÔÛ ÑIEÄN BIEÂN
Trôû veà vôùi maùi aám gia ñình naêm 1985, sau
19 naêm phuïc vuï trong quaân ñoäi, vôùi söùc löïc coøn
laïi cuûa moät beänh binh, anh Nguyeãn Thanh Löông
(Thanh Xöông, Ñieän Bieân, Lai Chaâu) doàn cho
cuoäc soáng gia ñình; vaät loän vôùi thôøi gian chaét
chiu cuøng vôï con quyeát chí laøm giaøu.
Ñöôïc söï giuùp ñôõ cuûa anh em baïn beø, anh
Löông baøn vôùi vôï maïnh daïn ñaàu tö xaây döïng
chuoàng traïi; söû duïng nguoàn thöùc aên saün coù taïi
ñòa phöông nhö ngoâ, ñaäu töông... keát hôïp vôùi moät
soá thöùc aên mua boå sung ñeå chaên nuoâi gaø coâng
nghieäp. Vôùi söï naêng ñoäng vaø voán kinh nghieäm
chaên nuoâi qua nhieàu naêm, gia ñình anh ñaõ tìm ra
ñöôïc quaù trình chaên nuoâi ñaït naêng suaát cao. Moãi
löùa gaø chæ trong 2 thaùng coù theå xuaát chuoàng, bình
quaân moãi con naëng töø 2kg ñeán 2,5kg (nuoâi gaø töø 7
ngaøy tuoåi). Nhôø vaäy trong naêm qua, chöa keå nuoâi
caùc ñôït leû, gia ñình anh ñaõ nuoâi ñöôïc 2 ñôït, moãi
ñôït 100 con gaø Tam Hoaøng vaø sieâu thòt AA baùn ra
thò tröôøng Ñieän Bieân hôn 5 taán gaø thòt. Cuøng vieäc
nuoâi gaø thòt anh coøn nuoâi hôn 80 con gaø maùi Tam
Hoaøng, moãi naêm baùn ra gaàn 17.000 quaû tröùng;
xuaát baùn hôn moät vaïn con gaø gioáng caùc loaïi phuïc
vuï baø con trong vuøng nuoâi gaø theo quy moâ nhoû.
129
- Töø vieäc chaên nuoâi, kinh doanh gaø coâng nghieäp,
naêm qua tröø chi phí gia ñình anh Löông thu gaàn
40 trieäu ñoàng.
Ngoaøi vieäc chaên nuoâi gaø anh Löông coøn saép
xeáp thôøi gian, huy ñoäng vôï con hoïc hoûi kyõ thuaät
öôm, gheùp caùc gioáng caây aên quaû vaø ñaõ öôm ñöôïc
moät vaïn caây gioáng, chuû yeáu laø cam, quyùt, vaûi thieàu,
böôûi, maän, taùo...xuaát baùn cho baø con Ñieän Bieân vaø
moät soá cô sôû ôû huyeän Tuaàn Giaùo, Tuûa Chuøa... Caùc
gioáng caây do gia ñình anh öôm ñeàu coù uy tín treân
thò tröôøng. Töø vieäc baùn caây gioáng, gia ñình anh
moãi naêm thu ñöôïc treân 15 trieäu ñoàng. Nhö vaäy,
hai naêm gaàn ñaây, tröø chi phí moãi naêm gia ñình
anh Löông tích luyõ ñöôïc hôn 50 trieäu ñoàng.
Sang naêm nay, ñeå tieáp tuïc chaên nuoâi, gia ñình
anh Löông ñaõ mua töø döôùi xuoâi leân 4.500 con gaø
gioáng Tam Hoaøng, Löông Phöôïng Hoa vaø gioáng
gaø sieâu thòt AA; 500 con ngan Phaùp vaø ngan lai
vòt, mua 3.000 caây gioáng veà öôm, chuû yeáu laø caùc
gioáng caây aên quaû.
TRAÏI GAØ CUÛA CHÒ TAÂM
Tröôùc ñaây, vôï choàng chò Taâm ôû xoùm 6 xaõ Ninh
Hieäp (Gia Laâm) cuøng laøm ngheà cheá bieán döôïc lieäu,
ngheà truyeàn thoáng cuûa ñòa phöông. Voán coù “khaùt
voïng” laøm giaøu, vôï choàng chò ñaõ daønh nhieàu thôøi
gian ñeå laøm kinh teá. Qua tìm hieåu thò tröôøng, anh
chò nhaát trí ñaàu tö chaên nuoâi gaø coâng nghieäp.
130
- Sau khi mua ñöôïc moät khu ñaát roäng 500m2
trong laøng, vôï choàng chò ñaõ gom toaøn boä voán xaây
döïng chuoàng traïi. Ñeán thaùng 6/1994, khu traïi
nuoâi gaø ñöôïc hoaøn thaønh vôùi 2 daõy nhaø 2 taàng, coù
khu nhaø nghæ cho ngöôøi laøm vieäc, coù gieáng khoan,
coâng trình phuï, vôùi soá voán ñaàu tö 300 trieäu ñoàng.
Chò maïnh daïn vay ngaân haøng theâm 150 trieäu nöõa
ñeå ñaàu tö chaên nuoâi. Vôùi soá tieàn ñoù, chò ñaõ mua
saém caùc duïng cuï cho gaø aên, chaêm soùc vaø phoøng
dòch cho gaø. Ñeå chuû ñoäng veà thöùc aên, chò Taâm mua
moät maùy nghieàn thöùc aên. Toaøn boä löông thöïc vaø
caùc phuï phaåm mua veà ñeàu ñöôïc choïn loïc kyõ, coù
baûng ghi thaønh phaàn pha troän ñeå baûo ñaûm ñuùng
tieâu chuaån cuûa caùm nuoâi gaø coâng nghieäp.
Cuõng vaøo thaùng 6/1994, chò baét ñaàu nuoâi gaø.
Thôøi gian ñaàu, chò nuoâi 2000 con gaø maùi ñeû tröùng
ñeå aáp gaø gioáng. Vöøa laøm vöøa hoïc, chò coù kinh
nghieäm chaên nuoâi gaø ñeû tröùng nhieàu, tyû leä aáp nôû
cao. Beân caïnh ñoù, cheá ñoä phoøng dòch ñöôïc thöïc
hieän chaët cheõ, neân baûo ñaûm an toaøn. Bình quaân
moãi ngaøy chò thu töø 500 ñeán 800 quaû tröùng. Moãi
naêm chò khai thaùc tröùng gaø trong 10 thaùng. Sau
1 naêm chaên nuoâi, chò ñaõ baùn ñöôïc treân 200 ngaøn
con gioáng. Vöøa qua chò ñaõ phaùt trieån theâm chaên
nuoâi gaø thòt.
Khaùch haøng cuûa chò Taâm ñeàu laø ngöôøi quen
ôû trong xaõ. Chò ñaõ lieân doanh vôùi nhieàu gia ñình
xaây döïng caùc traïi nhoû xung quanh mình. Vôùi caùc
traïi naøy, chò giuùp hoï veà gioáng, höôùng daãn kyõ thuaät
131
- chaêm soùc vaø bao tieâu saûn phaåm. Chò coøn cho nhieàu
gia ñình vay voán, gioáng gaø trò giaù 20 trieäu ñoàng
khoâng laáy laõi.
Ñeå laøm toát caùc coâng vieäc trong traïi chaên nuoâi,
chò ñaõ tuyeån 50 lao ñoäng vaø phaân coâng 2 ngöôøi
trong gia ñình ra laøm coâng taùc quaûn lyù vaø höôùng
daãn kyõ thuaät. Nhöõng ngöôøi laøm cho chò ñöôïc traû
löông 300 ngaøn ñoàng moät thaùng. Sau 1 naêm, tính
tröø caùc chi phí, chò Taâm ñaõ thu laõi hôn 40 trieäu ñoàng.
TRIEÄU PHUÙ TREÛ NUOÂI TOÂM
Ñaõ laâu nhaân daân trong vuøng noùi nhieàu veà
moät gia ñình ôû khoùm 11 thò traán Ba Ngoøi (Cam
Ranh, Khaùnh Hoaø) giaøu leân troâng thaáy nhôø nuoâi
toâm. Ñoù laø gia ñình anh Nguyeãn Ngoïc Nam. Gaëp
anh môùi bieát anh tuoåi 30, nhöng tieáng laønh veà
anh sôùm ñaõ ñoàn xa, vì anh coù dieän tích ñìa toâm
lôùn nhaát vuøng, daùm nghó, daùm laøm kinh teá, moãi
vuï xuoáng gioáng 60 - 70 trieäu ñoàng.
Coù leõ, ñaõ nhieàu nhaø baùo ñeán ñaây tìm hieåu veà
moâ hình kinh teá hoä naøy, cho neân khi toâi vöøa ñaët
chaân leân baäc theàm nhaø, vôï anh ñaõ ñon ñaû chaïy ra
chaøo ñoùn baèng moät caâu raát ö laø coâng thöùc: “Tuïi em
ñi leân töø baøn tay traéng ñoù anh”. Anh Nam ñang ôû
ñaèng sau nhaø, chuaån bò duïng cuï ra ñìa, nghe tieáng
khaùch, khoâng chôø vôï goïi, voäi chaïy ra tieáp.
Ñöùng trong nhaø anh, caên nhaø khang trang
coù kieán truùc hieän ñaïi, tieän nghi ñaày ñuû, thaúng
132
- nhìn ra ñìa toâm noái lieàn nhau roäng ñeán 2 ha. Anh
ñöa chuùng toâi ra ñìa toâm. Gioù bieån thoåi rít vuø vuø
beân tai, muoán nghe roõ phaûi noùi to laøm cho “cuoäc
phoûng vaán” giöõa chuùng toâi caøng theâm soâi noåi.
Vöøa ñi, vöøa cöôøi, daùng ñieäu cuûa moät ngöôøi ñang
ñoä aên neân laøm ra, anh noùi:
“Tröôùc ñaây em laøm thôï moäc. Hoài ñoù haøng moäc
luùc coù, luùc khoâng, gia ñình tuùng thieáu ñuû thöù. Em
thaáy baïn beø nuoâi toâm, nhieàu ngöôøi truùng lôùn. Em
maïnh daïn chuyeån höôùng sang nuoâi toâm. Nhöng
laáy ñaâu ra tieàn ñeå ñaøo ao, ñaép ñìa, mua toâm gioáng.
Ngheà naøy voán boû ra ban ñaàu lôùn laém. 1ha ñìa ñöa
vaøo saûn xuaát phaûi chi 40 - 50 trieäu ñoàng. Nghe
nhöõng ngöôøi ñi tröôùc chæ daãn, em ñeán ngaân haøng
huyeän Cam Ranh xin vay voán. Luùc ñaàu coøn deø daët,
löïc mình yeáu laøm nhoû vay ít, caøng veà sau laøm caøng
lôùn daàn, maïnh daïn vay theâm. Ngaân haøng cho vay
40 - 50% voán coá ñònh, coøn mua gioáng, thöùc aên cuõng
ñöôïc ngaân haøng cho vay ba - boán thaùng, thu hoaïch
xong traû laïi ngay, nuoâi vuï sau laïi vay tieáp. Moãi vuï
em vay 60 - 70 trieäu ñoàng. Tính töø naêm 1993 ñeán
nay, coäng laïi ngoùt moät tyû ñoàng.
Ñoaïn, anh Nam böôùc nhanh xuoáng ñìa, ñoâi
tay khoeû maïnh vung löôùi, maáy choác ñaõ keùo leân
haøng chuïc con toâm to baèng ngoùn tay caùi, môn
môûn nhaûy luøng buøng trong löôùi. Anh noùi: “Môùi
nuoâi hôn 50 ngaøy ñoù anh”. Töø toâm Poát 12, anh boû
xuoáng ñìa nuoâi theâm 120 ngaøy thì thu hoaïch toâm
thòt, baùn cho caùc moái ñeán mua taän nôi. Naêng suaát
133
- 1 taán/ha. Cöù boû xuoáng ñìa 25 trieäu ñoàng thì kieám
lôøi 5 - 7 trieäu ñoàng.
Ngoaûnh maët nhìn laïi toaøn boä khoâng gian oâm
goïn moät cô ngôi ñaùng mô öôùc: nhaø cöûa, ñìa toâm
meânh moâng, vôï treû, hai caäu con trai, ñöùa leân 10,
ñöùa leân 6, ñöùa naøo troâng maët maøy cuõng saùng suûa,
khoeû maïnh. Taát caû khoâng coøn laø giaác mô nöõa, maø
ñaõ naèm goïn trong voøng tay anh, moät oâng chuû gia
ñình treû, vöõng vaøng, chí thuù laøm aên. Thoaùng nhìn
veà phía anh caùn boä ngaân haøng ñang meâ maûi ngaém
nhìn nhöõng con toâm thænh thoaùng nghòch ngôïm
phoùng mình leân maët nöôùc, anh noùi: “Coù ñöôïc cô
ngôi nhö hoâm nay, chuùng em bieát ôn ngaân haøng
voâ cuøng. Mình coù söùc löïc, coù ñaàu oùc bieát laøm aên,
nhöng khoâng coù voán cuõng ñaønh boù tay. Nghe ôû ñaâu
coù nuoâi toâm toát, laø em leân ñöôøng ñi ngay. Ngay caû
chi phí ñi hoïc taäp nghieân cöùu quy trình cuõng töø
tieàn vay cuûa ngaân haøng. Cuõng nhö nhieàu baø con
quanh ñaây, khoâng coù taøi saûn theá chaáp cuõng ñöôïc
ngaân haøng xem xeùt cho vay baèng hình thöùc tín
chaáp, cho neân ngöôøi ngheøo cuõng nuoâi toâm ñöôïc.
Nhieàu ngöôøi nhö em ñaõ ñoåi ñôøi”.
LAØM GIAØU TÖØ NGHEÀ NUOÂI CAÙ
Xöa nay ôû ñaát Thanh Trì, Haø Noäi laøm giaøu
töø ngheà nuoâi caù laø söï thöôøng. “Thöù nhaát thaû caù”.
Song laøm giaøu nhö gia ñình oâng Vieát (Thònh Lieät)
thì khoâng phaûi ai cuõng laøm ñöôïc.
134
- Tieáng laø ôû vuøng nuoâi caù nöôùc thaûi noåi tieáng
cuûa huyeän, song gia ñình oâng Vieát chæ coù ñoä 300m2
ao. Ñeå nuoâi ñöôïc nhieàu caù, oâng phaûi thueâ theâm
6000m2 ao cuûa caùc hoä khaùc. Taát caû dieän tích ao naøy
ñeàu ôû xa nöôùc thaûi; ngay caû nguoàn nöôùc thöôøng
cuõng khoâng coù ñuû cung caáp cho caùc ao ngoaøi 2
thaùng möa (thaùng 7 vaø 8). Ñoù laø khoù khaên lôùn
nhaát cho oâng trong quaù trình saûn xuaát. Tuy vaäy,
oâng vaãn khaéc phuïc khoù khaên baèng caùch mua theâm
maùy bôm ñeå bôm nöôùc cho caùc ao nuoâi caù vaø tìm
toøi nuoâi nhieàu chuûng loaïi caù, keå caû nhaân caù gioáng...
ñeå taêng hieäu quaû kinh teá.
Ñoái vôùi caùc doøng roâ phi môùi, gia ñình oâng laø
moät trong caùc gia ñình nuoâi sôùm nhaát cuûa huyeän
Thanh Trì. Sau moät naêm nuoâi, oâng nhaän thaáy ñaây
laø gioáng caù sinh tröôûng nhanh, giaù baùn cao vaø tieâu
thuï deã daøng, raát phuø hôïp vôùi ñieàu kieän nuoâi ôû caùc
maët nöôùc dieän tích nhoû... Töø suy nghó ñoù, böôùc
sang naêm 1996 oâng choïn phöông thöùc nuoâi coâng
nghieäp, laáy caù roâ phi laø ñoái töôïng nuoâi chính, nuoâi
gheùp vôùi caù treâ lai, söû duïng thöùc aên coâng nghieäp ôû
daïng vieân, keát hôïp taän duïng caùc nguyeân lieäu saün
coù ôû ñòa phöông. OÂng cuõng xaùc ñònh phaûi quay
voøng ao nhanh, moät naêm coù theå nuoâi 3 löùa ñeå taêng
hieäu quaû kinh teá. Thöïc teá, do aùp duïng phöông thöùc
nuoâi coâng nghieäp keå treân, töø ñaàu naêm ñeán nay,
oâng ñaõ nuoâi ñöôïc 2 voøng, naêng suaát ñaït 13,2 taán/
ha, laõi saûn xuaát 82,69 trieäu ñoàng/ha vaø tæ troïng laõi
treân toång thu nhaäp ñaït töø 41 ñeán 47%.
135
- Sau khi thu hoaïch xong voøng 2, gia ñình oâng
tieáp tuïc thaû theâm caù gioáng (vaãn 3 gioáng nuoâi
keát hôïp laø caù roâ phi (chieám xaáp xæ 70%, treâ lai
vaø cheùp lai 30%) döï kieán ñeán thaùng 3 - 1997 seõ
cho thu hoaïch. Nhö vaäy vieäc quay 3 voøng/ao/naêm
vaø ñaït naêng suaát caù thòt 15 taán/ha/naêm laø hieän
thöïc. OÂng cho raèng phöông thöùc nuoâi baèng thöùc
aên coâng nghieäp cho laõi suaát cao neáu nuoâi roâ phi
vaø gheùp theâm treâ lai vaø cheùp lai. Hieäu quaû cuûa
phöông thöùc nuoâi naøy khoâng nhöõng cao hôn caùch
nuoâi thoâng thöôøng ñoái vôùi ñoái töôïng nuoâi nhö troâi
AÁn Ñoä, meø traéng, maø coøn cao hôn caû khaâu saûn
xuaát caù gioáng nhöõng naêm tröôùc ñaây. Tuy nhieân,
muoán vaäy phaûi naém vöõng caùc kyõ thuaät nhö kinh
nghieäm veà nuoâi caù nhö: choïn gioáng, thöùc aên nuoâi
döôõng, boá trí voøng nuoâi vaø ñaàu tö tieàn voán...
PHÖÔNG TRAÏCH
KHOÂNG COØN HOÄ ÑOÙI NHÔØ
CHUYEÅN ÑOÅI CÔ CAÁU CAÂY TROÀNG,
VAÄT NUOÂI
Baïn ñoïc coù theå khoâng ngaïc nhieân khi ngöôøi
vieát baøi naøy thoâng baùo, ôû Phöông Traïch (Vónh
Ngoïc, Ñoâng Anh) maáy naêm gaàn ñaây khaù saàm uaát.
Nhöng ñeå ñöôïc coâng nhaän “khoâng coøn hoä ñoùi” ñaâu
coù ñôn giaûn.
Khi chuùng toâi ñeà caäp ñeán vaán ñeà naøy, anh
Nguyeãn Ñình Tuyeân, tröôûng ban kinh teá cuûa
136
- thoân cho bieát: caû thoân coù 135 ha canh taùc, trong ñoù
100 ha thaâm canh luùa, coøn laïi troàng hoa maøu. Maáy
naêm gaàn ñaây, ñöôïc söï giuùp ñôõ cuûa caùc ngaønh chöùc
naêng, phoøng noâng nghieäp huyeän, ñaëc bieät Trung
taâm khuyeán noâng Thaønh phoá, Phöông Traïch ñaõ
maïnh daïn ñoåi môùi cô caáu gioáng caây troàng cho
phuø hôïp vôùi caùc chaân ruoäng. Hieän nay toaøn thoân
chuû yeáu ñöôïc caáy baèng gioáng CR203, C70 nguyeân
chuûng, ñöôïc taäp huaán kyõ thuaät chu ñaùo baèng caùch
gieo troàng, chaêm soùc, phoøng tröø beänh dòch toång
hôïp neân naêng suaát khaù cao, thöôøng ñaït 150 -
180kg/saøo, taêng 15 - 20% so vôùi khi duøng caùc loaïi
gioáng cuõ nhö moäc tuyeàn, bao thai hoàng.
Cuøng vôùi vieäc chuyeån ñoåi cô caáu caây troàng
Phöông Traïch coøn maïnh daïn chuyeån ñoåi cô caáu
kinh teá. Toaøn thoân coù 9 ha ôû vuøng truõng “chieâm
kheâ, muøa thoái”, naêng suaát luùa raát thaáp, chæ ñaït
60 - 80kg/saøo. Laõnh ñaïo thoân ñaõ quyeát ñònh ñaàu
tö caûi taïo thaønh ao cho xaõ vieân ñaáu thaàu thaû caù,
vôùi 9 hoä ñöôïc thueâ, haèng naêm phaûi noäp saûn phaåm
cho Hôïp taùc xaõ giaù trò laø 100kg thoùc/saøo, nhöng
treân thöïc teá caùc gia ñình ñaáu thaàu thöôøng ñaït
180 - 200kg quy thoùc/saøo. Ngoaøi ra Phöông Traïch
coøn chuyeån 10ha tröôùc kia troàng ngoâ sang troàng
daâu nuoâi taèm vaø sau moãi vuï thu hoaïch tính bình
quaân ñaït 200 - 250kg/saøo quy thoùc.
Baèng caùch laøm ñoù, toång saûn löôïng löông thöïc
quy thoùc haèng naêm cuûa Phöông Traïch thöôøng ñaït
2.300 taán. Bình quaân löông thöïc 49kg/ngöôøi/naêm.
137
- Ngoaøi vieäc thaâm canh caây löông thöïc, Phöông
Traïch cuõng phaùt trieån chaên nuoâi gia suùc gia caàm.
Ñaøn lôïn, gaø coâng nghieäp taêng nhanh. Ñaëc bieät
laø vieäc phaùt trieån nuoâi boø söõa - ñaây laø moät ngheà
khaù môùi, nhöng ñeán nay Phöông Traïch ñaõ coù tôùi
11 gia ñình nuoâi 17 con boø söõa, bình quaân moãi
ngaøy cung caáp cho noäi thaønh 70 - 100kg söõa töôi
(vaøo thôøi gian ñaøn boø cho khai thaùc söõa). Hôn theá
nöõa ôû caùc gia ñình ñeàu caûi taïo vöôøn taïp thaønh
moâ hình VAC kheùp kín nuoâi troàng caùc loaïi thuyû
ñaëc saûn coù naêng suaát, chaát löôïng vaø giaù trò kinh
teá cao.
Saûn xuaát phaùt trieån, ngaønh ngheà môû roäng,
ngöôøi daân ñaõ coù thu nhaäp khaù. Ñôøi soáng oån ñònh
vaø töøng böôùc thöïc söï ñöôïc caûi thieän. Ñeán nay toaøn
thoân khoâng coù hoä ñoùi, chæ coøn hoä ngheøo do ñoâng
con, thieáu kinh nghieäm vaø thieáu voán ñeå saûn xuaát.
Phöông Traïch ñaõ coù bieän phaùp giuùp ñôõ, phaân
tích cho hoï thaáy roõ ñöôïc taùc haïi cuûa vieäc sinh ñeû
khoâng coù keá hoaïch, ñoàng thôøi vaän ñoäng baø con
cho vay voán, trao ñoåi kinh nghieäm saûn xuaát, taïo
ngaønh ngheà... Coù baùt aên, baùt ñeå, Phöông Traïch
vaän ñoäng nhaân daân thöïc hieän coù hieäu quaû nghóa
vuï thueá vôùi Nhaø nöôùc, ñoùng thuyû lôïi phí soøng
phaúng cuøng caùc dòch vuï khaùc, khoâng ñeå daây döa
toàn ñoïng töø vuï naøy sang vuï khaùc vaø tham gia
ñoùng goùp xaây döïng caùc coâng trình phuùc lôïi coäng
ñoàng theo phöông chaâm “Nhaø nöôùc vaø nhaân daân
cuøng laøm”. Töø naêm 1994 ñeán nay, Phöông Traïch
138
nguon tai.lieu . vn