Xem mẫu
- KINH NGHIÏÅM - THÛÅC TIÏÎN BÒNH ÀÙÈNG GIÚÁI ÚÃ VIÏÅT NAM - NHÒN CUÃA DOANH NGHIÏÅP AÂ VÛÂANHOÃ DO PHUÅ V NÛÄ LA NGUYÏÎN ÀÛÁC HOAÂNG THOÅ* - NGUYÏÎN THÕ TUYÏËT MAI** Ngaây nhêån:19/03/2018 Ngaây phaãn biïån: 20/03/2018 Ngaây duyïåt àùng: 13/04/2018 Toám tùæt: Sau 10 nùm thûåc hiïån Luêåt Bònh àùèng giúái, võ thïë cuãa phuå nûä úã Viïåt Nam àaä àûúå àöång vïì kinh tïë túái sûå bònh àùèng trong gia àònh vaâ xaä höåi. Trong nïìn kinh tïë, phuå nûä chiïëm gêìn chó “giûä lûãa” trong möîi gia àònh, maâ coân laâ nhûäng nhaâ laänh àaåo thaânh cöng trong hoaåt àöång s àûa àïën möåt goác nhòn vïì bònh àùèng giúái, baâi viïët têåp trung phên tñch, laâm roä àoáng goáp vaâ tñn vûâa (DNNVV) do phuå nûä laâm chuã. Bùçng phûúng phaáp thöëng kï mö taã, baâi viïët chó roä caác DN àoáng vai troâ quan troång trong viïåc taåo ra cöng ùn viïåc laâm, tùng thu nhêåp, àoáng goáp cho ngên saác tïë, tûâ àoá laâm tùng võ thïë cuãa phuå nûä vaâ giaãm bêët bònh àùèng giúái. Tuy nhiïn, DNNVV do phu chïë nhêët àõnh vaâ gùåp nhiïìu khoá khùn, àùåc biïåt laâ trong böëi caãnh caách maång cöng nghiïåp 4.0, à do phuå nûä laâm chuã laâ cêìn thiïët. Tûâ khoáa: Bònh àùèng giúái, DNNVV, DNNVV do phuå nûä laâm chuã. GENDER EQUALITY IN VIETNAM - LOOKING FROM THE DEVELOPMENT O OWNED SMALL AND MEDIUM ENTERPRISE Abstract: After 10 years since The Law of Gender Equality was implemented, the status of Vietname increased drammatically, expressed in the positiveness in economic, the equality in the family and socie women account for nearly 50 percent of the workforce. They not only “keep fire” in each family but also a in production-business activities. In order to provide a perspective of gender equality, this paper focuse clarifying the contribution and effectiveness of women-owned small and medium enterprises (SMEs). By t method, the paper reveals that women-oned SMEs in Vietnam have played important role in generating jobs contributing to the state budget and economic growth, therefore improving the status of women and reducin However, women-owned SMEs still have certain limitations and face many difficulties, especially in th th Industrial Revolution, which shows that it is essential to support for women-owned SMEs. Keyword: Gender equality, SMEs, women-owned SMEs. 1. Giúái thiïåu Xaä höåi Viïåt Nam Àaâo Ngoåc Duäng taåi Tuêìn lïî Diïîn Sau 10 nùm thûåc hiïån Luêåt Bònh àùèng giúái, võ àaân Àöëi thoaåi Chñnh saách cêëp cao vïì Phuå nûä vaâ thïë cuãa phuå nûä Viïåt Nam trong àúâi söëng kinh tïë khöng Kinh tïë APEC 2017. ngûâng àûúåc nêng lïn, àiïìu àoá àûúåc thïí hiïån trûúác Trong cöång àöìng doanh nghiïåp Viïåt Nam, coá túái hïët úã viïåc xuêët hiïån ngaây caâng nhiïìu nûä doanh nhên 97,96% doanh nghiïåp coá quy mö siïu nhoã, nhoã vaâ trong nïìn kinh tïë. Nhiïìu nhaâ nghiïn cûáu vaâ caác töí vûâa. Trong àoá, DNNVV do phuå nûä laâm chuã laâ 93.224 chûác quöëc tïë úã Viïåt Nam àaä coi “tyã lïå doanh nghiïåp doanh nghiïåp, tûúng ûáng vúái 25% trong töíng söë do phuå nûä laänh àaåo” laâ möåt tiïu chñ quan troång àaánh DNNVV cuãa nïìn kinh tïë. Thûåc tiïîn phaát triïín kinh tïë giaá kïët quaã thûåc hiïån triïín khai “Chiïën lûúåc toaân cho thêëy, DNNVV do phuå nûä laâm chuã àaä coá nhûäng diïån vïì tùng trûúãng vaâ xoáa àoái giaãm ngheâo” trong àoáng goáp quan troång trong phaát triïín kinh tïë - xaä höåi chûúng trònh Nghõ sûå 21. Àoá chñnh laâ bùçng chûáng nhû taåo ra cöng ùn viïåc laâm, tùng thu nhêåp, àoáng khùèng àõnh “Bònh àùèng giúái laâ trung têm cuãa sûå phaát triïín kinh tïë vaâ nguöìn nhên lûåc” [10] nhû trong phaát * Hoåc viïån Chñnh trõ (Böå Quöëc phoâng) biïíu cuãa Böå trûúãng Böå Lao àöång - Thûúng binh vaâ ** Trûúâng Àaåi hoåc Cöng Àoaân 56 Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân Söë 11 thaáng 4/2018
- KINH NGHIÏÅM - THÛÅC TIÏÎN goáp cho ngên saách nhaâ nûúác vaâ tùng trûúãng kinh tïë, Baãng 2. Söë DNNVV àang hoaåt àöång taåi thúâi àiïím tûâ àoá laâm tùng võ thïë cuãa phuå nûä vaâ giaãm bêët bònh31/ 12 haâng nùm theo quy mö lao àöång vaâ khu vûåc àùèng giúái. kinh tïë Thöng qua nguöìn söë liïåu thûá cêëp tûâ Töíng cuåc Thöëng Àún võ tñnh: Doanh nghiïåp kï, Phoâng Thûúng maåi vaâ cöng nghiïåp Viïåt Nam - Doanh Doanh Doanh VCCI, bùçng phûúng phaáp thöëng kï mö taã, baâi viïët têåp Nùm Töíng nghiïåp nghiïåp nghiïåp trung phên tñch, laâm roä àoáng goáp vaâ tñnh hiïåu quaã cuãa siïu nhoã nhoã vûâa DNNVV do phuå nûä laâm chuã, nhûäng khoá khùn phaãi àöëi mùåt, nhûäng yïu cêìu múái do böëi caãnh caách maång cöng 2010 272.283 187.580 79.085 5.618 nghiïåp 4.0 àem laåi röìi ruát ra kïët luêån. Toaân böå nïìn 2012 324.808 225.037 93.036 6.735 2. DNNVV vaâ DNNVV do phuå nûä laâm chuã úã kinh tïë Viïåt Nam 2015 433.453 321.867 103.718 7.868 2.1. DNNVV trong nïìn kinh tïë Khu vûåc ÚÃ Viïåt Nam hiïån nay, theo Nghõ àõnh söë 56/2009/ 2015 1.649 112 1.127 410 nhaâ nûúác NÀ-CP vïì trúå giuáp phaát triïín DNNVV, DNNVV laâ cú súã kinh doanh àaä àùng kñ theo quy àõnh phaáp luêåt, Khuvûåc ngoaâi 2015 422.319 318.688 97.161 6.470 àûúåc chia thaânh ba cêëp: Siïu nhoã, nhoã, vûâa theo nhaâ nûúác quy mö töíng nguöìn vöën (töíng nguöìn vöën tûúng àûúng Khu vûåc FDI 2015 9.484 3.066 5.430 988 töíng taâi saãn àûúåc xaác àõnh trong baãng cên àöëi kïë toaán cuãa doanh nghiïåp) hoùåc söë lao àöång bònh quên Nguöìn: [4], [12]. nùm (töíng nguöìn vöën laâ tiïu chñ ûu tiïn), cuå thïí nhû Cuâng vúái tyã troång lúán vïì söë doanh nghiïåp, nhûäng trong Baãng 1. Nhû vêåy, coá sûå khaác biïåt trong phên àoáng goáp cuãa DNNVV trong nïìn kinh tïë cuäng rêët loaåi DNNVV úã caác lônh vûåc khaác nhau, cuå thïí laâ sûå êën tûúång. Theo söë liïåu cuãa Töíng cuåc Thöëng kï, khaác biïåt giûäa lônh vûåc thûúng maåi vaâ dõch vuå vaâ caác àïën thúâi àiïím 31/12/2015, lao àöång trong caác lônh vûåc coân laåi. DNNVV laâ 5.682.980 ngûúâi, chiïëm 44,20% töíng Baãng 1. Phên loaåi DNNVV theo söë lao àöång trong caác doanh nghiïåp cuãa nïìn kinh Nghõ àõnh 56/2009/NÀ-CP tïë. Nùm 2015, caác DNNVV àaä nöåp 218.930 tyã àöìng Theo töíng vaâo ngên saách nhaâ nûúác, bùçng 29,72% töíng giaá trõ Theo söë lao àöång bònh quên nöåp ngên saách cuãa caác doanh nghiïåp trong nïìn nguöìn vöën (Ngûúâi) kinh tïë [12]. Ngoaâi ra, khu vûåc DNNVV cuäng laâ khu (Tyã àöìng) Khu vûåc Doanh vûåc hònh thaânh vaâ phaát triïín àöåi nguä caác nhaâ kinh Doanh Doanh Doanh Doanh nghiïåp doanh nùng àöång, saáng taåo, khai thaác vaâ phaát huy nghiïåp nghiïåp nghiïåp nghiïåp siïu töët caác nguöìn lûåc taåi chöî... nhoã vûâa nhoã vûâa nhoã 2.2. DNNVV do phuå nûä laâm chuã I. Nöng, lêm Àïën nay, coá nhiïìu caách hiïíu khaác nhau vïì doanh 10 - 200 - nghiïåp vaâ thuãy >10 200 300 >20 20 -100 nghiïåp do phuå nûä laâm chuã, theo Ngên haâng thïë giúái, saãn coá 2 caách hiïíu vïì doanh nghiïåp do phuå nûä laâm chuã: II. Cöng nghiïåp 10 - 200 - (1) Doanh nghiïåp chó do phuå nûä laâm chuã; (2) doanh >10 >20 20 -100 vaâ xêy dûång 200 300 nghiïåp do phuå nûä nùæm quyïìn àiïìu haânh [14]. Theo III. Thûúng maåi 50 - OECD, doanh nghiïåp do phuå nûä laâm chuã laâ doanh > 10 10 - 50 >10 10 - 50 vaâ dõch vuå 100 nghiïåp coá toaân böå taâi saãn thuöåc súã hûäu cuãa möåt phuå Nguöìn: [3]. nûä duy nhêët [7]. Ngoaâi ra coá quan àiïím cho rùçng, doanh nghiïåp do phuå nûä laâm chuã laâ doanh nghiïåp coá Theo caách phên loaåi naây, tñnh àïën ngaây 31/12/ súã hûäu cuãa phuå nûä tûâ 51% trúã lïn vaâ àûúåc àiïìu haânh 2015, nïìn kinh tïë Viïåt Nam coá 433.453 DNNVV (bùçng haâng ngaây búãi möåt hoùåc nhiïìu phuå nûä... ÚÃ Viïåt Nam, 97,96% töíng söë doanh nghiïåp), trong àoá, coá 321.867 theo Luêåt Höî trúå DNNVV (Luêåt söë 04/2017/QH14 coá doanh nghiïåp siïu nhoã (bùçng 72,72% söë töíng söë hiïåu lûåc tûâ ngaây 01/01/2018) , “DNNVV do phuå nûä doanh nghiïåp). Theo khu vûåc kinh tïë, DNNVV têåp laâm chuã laâ DNNVV coá möåt hoùåc nhiïìu phuå nûä súã trung chuã yïëu úã khu vûåc kinh tïë ngoaâi nhaâ nûúác, vúáihûäu tûâ 51% vöën àiïìu lïå trúã lïn, trong àoá coá ñt nhêët 422.319 doanh nghiïåp (bùçng 98,74% söë doanh nghiïåp möåt ngûúâi quaãn lyá àiïìu haânh doanh nghiïåp àoá”[9]. trong khu vûåc naây), trong àoá, coá 318.688 doanh Trong phaåm vi baâi viïët, taác giaã sûã duång quan nghiïåp siïu nhoã (bùçng 74,51% söë doanh nghiïåp cuãa niïåm vïì doanh nghiïåp do phuå nûä laâm chuã cuãa Ngên khu vûåc naây) [baãng 2]. haâng thïë giúái. Theo àoá, DNNVV do phuå nûä laâm chuã Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc 57 cöng àoaâ Söë 11 thaáng 4/2018
- KINH NGHIÏÅM - THÛÅC TIÏÎN laâ DNNVV theo quy àõnh taåi Nghõ àõnh 56/2009/ lao àöång nûä laâm viïåc trong caác DNNVV do phuå nûä NÀ-CP cuãa Chñnh phuã Viïåt Nam vaâ do phuå nûä nùæmlaâm chuã cuäng cao hún so vúái trong caác DNNVV do quyïìn àiïìu haânh (àiïìu naây cuäng phuâ húåp söë liïåu nam giúái laâm chuã, cuå thïí laâ 45,9% so vúái 43,9% lao sùén coá tûâ caác baáo caáo Àiïìu tra doanh nghiïåp cuãa àöång nûä trong caác DNNVV do nam giúái laâm chuã. Töíng cuåc Thöëng kï vaâ khaão saát Chó söë nùng lûåc Nhû vêåy, caác DNNVV do phuå nûä laâm chuã khöng nhûäng caånh tranh cêëp tónh cuãa Phoâng Thûúng maåi vaâ cöng goáp phêìn giaãi quyïët viïåc laâm cho ngûúâi lao àöång, nghiïp Viïåt Nam - VCCI). maâ coân hiïåu quaã hún so vúái DNNVV do nam giúái Theo söë liïåu cuãa Töíng cuåc Thöëng kï tiïën haânh laâm chuã. Bïn caånh àoáng goáp taåo viïåc laâm, goáp phêìn Khaão saát doanh nghiïåp nùm 2013, nïìn kinh tïë nûúác phaát triïín kinh tïë - xaä höåi, DNNVV do phuå nûä laâm ta coá 93.224 DNNVV do phuå nûä laâm chuã, tûúng chuã coân goáp phêìn nêng cao võ thïë cuãa phuå nûä trong ûáng vúái 25% töíng söë caác DNNVV (tyã lïå naây nùmnïìn kinh tïë thöng qua tyã lïå lao àöång nûä trong DNNVV 2011 laâ 24,9%). DNNVV do phuå nûä laâm chuã têåp do phuå nûä laâm chuã cao hún. trung chuã yïëu úã khu vûåc doanh nghiïåp coá quy mö Baãng 4. So saánh möåt söë chó tiïu giûäa DNNVV siïu nhoã, vúái 66.821 doanh nghiïåp vaâ coá tyã lïå tûúng do phuå nûä vaâ nam giúái laâm chuã úã Viïåt Nam nùm 2013 ûáng laâ 71,7% (nïëu tñnh töíng caác doanh nghiïåp coá Àún võ tñnh: ... quy mö siïu nhoã vaâ nhoã thò chiïëm túái 98,8% söë DNNVV do DNNVV do phuå nûä laâm chuã); hoaåt àöång chuã yïëu DNNVV do Àún võ tñnh: nam laâm trong lônh vûåc dõch vuå, vúái 57.232 doanh nghiïåp, nûä laâm chuã chuã tûúng ûáng 61,4% [ baãng 3]. Doanh Töíng söë doanh nghiïåp 93.224 279.938 Baãng 3. Söë lûúång DNNVV do phuå nûä laâm chuã nghiïåp úã Viïåt Nam theo quy mö vaâ ngaânh nùm 2013 Tyã lïå % trïn töíng söë DNNVV % 25,0 75,0 Söë lûúång Tyãïål Tyã lïå doanh nghiïåp coá laäi % 54,3 57,6 (Doanh nghiïåp) (%) Nöåp ngên saách Tyã àöìng 61.800 557.100 Töíng söë 93.224 100 Töíng thu nhêåp Tyã àöìng 4.800 15.100 Siïu nhoã 66.821 71,7 Töíng söë Ngûúâi 1.626.300 9.605.500 Theo quy Lao àöång nûä Ngûúâi 746.300 4.216.500 Nhoã 25.278 27,1 Lao àöång mö Tyã lïå lao àöång Vûâa 1.125 1,2 % 45,9 43,9 nûä Nöng nghiïåp 948 1,0 Theo ngaânh Cöng nghiïåp Töíng nguöìn vöënTyã àöìng 1.929.100 16.142.000 35.044 37,6 Vöën Tyã lïå vöën/ lao Tyã àöìng/ Dõch vuå 57.232 61,4 1,2 1,7 àöång ngûúâi Nguöìn: [1]. Lao àöång Tyã lïå lao % 35,9 35,0 3. Nhûäng àoáng goáp cuãa DNNVV do phuå nûä (chung) àöång àoáng laâm chuã trong nïìn kinh tïë Lao àöång nûä % 39,6 40,0 baão hiïím Cuâng vúái sûå phaát triïín cuãa nïìn kinh tïë laâ sûå gia Lao àöång nam % 35,6 34,6 tùng söë lûúång cuãa caác DNNVV, cuäng nhû caác DNNVV Nguöìn: [1]. do phuå nûä laâm chuã. Caách töët nhêët àïí xem xeát nhûäng Theo söë liïåu baãng 4, DNNVV do phuå nûä laâm chuã àoáng goáp vaâ tñnh hiïåu quaã cuãa caác DNNVV do phuåàaä taåo thu nhêåp àaáng kïí cho ngûúâi lao àöång. Cuå nûä laâm chuã laâ àùåt nhûäng doanh nghiïåp naây trong thïí, DNNVV do phuå nûä laâm chuã àaä taåo ra töíng thu tûúng quan vúái caác DNNVV do nam giúái laâm chuã. Tûâ nhêåp 4.800 tyã àöìng, chiïëm 24,1% töíng thu nhêåp àoá, ta thêëy àûúåc nhûäng àoáng goáp vaâ caã tñnh hiïåucuãa ngûúâi lao àöång trong khu vûåc DNNVV. quaã cuãa caác DNNVV do phuå nûä laâm chuã. 3.2. Goáp phêìn tùng ngên saách nhaâ nûúác vaâ 3.1. Goáp phêìn taåo viïåc laâm vaâ tùng thu nhêåp chuyïín dõch cú cêëu kinh tïë theo hûúáng hiïån àaåi cho ngûúâi lao àöång DNNVV do phuå nûä laâm chuã àaä coá nhûäng àoáng DNNVV do phuå nûä laâm chuã giuáp giaãi quyïët viïåcgoáp tñch cûåc vaâo ngên saách nhaâ nûúác. Àiïìu naây thïí laâm vaâ tùng thu nhêåp cho ngûúâi lao àöång möåt caách hiïån úã mûác àoáng goáp 61.800 tyã àöìng vaâo ngên saách hiïåu quaã. Tûâ söë liïåu baãng 4 cho thêëy, DNNVV do nhaâ nûúác, tûúng ûáng 9,98% töíng mûác àoáng goáp phuå nûä laâm chuã àaä taåo viïåc laâm cho 1.626.300 lao cuãa caã khu vûåc DNNVV. Mùåc duâ chiïëm túái 25% söë àöång, tûúng ûáng 14,5% töíng viïåc laâm trong caác DNNVV nhûng DNNVV do phuå nûä laâm chuã chó àoáng DNNVV. Àùåc biïåt, DNNVV do phuå nûä laâm chuã cêìn ñtgoáp 9,98% töíng mûác àoáng goáp cuãa caã khu vûåc vöën hún àïí taåo ra möåt viïåc laâm (thïí hiïån úã tyã lïå vöën/ DNNVV, nguyïn nhên laâ do caác DNNVV do phuå nûä viïåc laâm chó úã mûác 1,2 tyã àöìng/ ngûúâi so vúái 1,7 tyãlaâm chuã chuã yïëu coá quy mö siïu nhoã vaâ nhoã (98,8% àöìng/ ngûúâi úã DNNVV do nam giúái laâm chuã). Tyã lïåsöë DNNVV do phuå nûä laâm chuã) [ baãng 4]. 58 Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân Söë 11 thaáng 4/2018
- KINH NGHIÏÅM - THÛÅC TIÏÎN Theo söë liïåu taåi Baãng 3, DNNVV do phuå nûä laâmthûác nhû thïë naâo laâ DNNVV do phuå nûä laâm chuã, dêîn chuã têåp trung chuã yïëu úã lônh vûåc dõch vuå (möåt lônh túái khöng tòm àûúåc àöëi tûúång ûu àaäi vaâ àùåc biïåt, caác vûåc goáp phêìn laâm cho nïìn kinh tïë “xanh” hún), tûúng quy àõnh liïn quan àïën DNNVV do phuå nûä laâm chuã ûáng vúái 61,4%. Tiïëp àoá, DNNVV do phuå nûä laâm chuãkhöng coá hûúáng dêîn nïn khöng triïín khai àûúåc. úã lônh vûåc cöng nghiïåp laâ 27,1% (nïëu cöång caã hai Ngaây 12/6/2017, Quöëc höåi Khoáa XIV àaä thöng lônh vûåc naây, con söë lïn àïën 99,0%). Nhû vêåy, sûå qua Luêåt Höî trúå DNNVV (Luêåt söë: 04/2017/QH14) phaát triïín cuãa caác DNNVV do phuå nûä laâm chuã seävaâ coá hiïåu lûåc tûâ ngaây 01/01/2018. Luêåt Höî trúå keáo theo sûå chuyïín dõch cú cêëu kinh tïë theo hûúáng DNNVV àaä àûa ra quan niïåm/ àõnh nghôa vïì DNNVV tùng tyã troång cöng nghiïåp vaâ dõch vuå trong nïìn kinh do phuå nûä laâm chuã “laâ DNNVV coá möåt hoùåc nhiïìu tïë, àùåc biïåt laâ tyã troång ngaânh dõch vuå (cú cêëu kinh tïë phuå nûä súã hûäu tûâ 51% vöën àiïìu lïå trúã lïn, trong àoá theo hûúáng hiïån àaåi). coá ñt nhêët möåt ngûúâi quaãn lyá àiïìu haânh doanh nghiïåp 3.3. Goáp phêìn thûåc hiïån chñnh saách vaâ traách àoá” [9]. Nhû vêåy, Luêåt Höî trúå DNNVV àaä chó roä àöëi nhiïåm xaä höåi tûúång àûúåc hûúãng ûu àaäi, àùåc biïåt, taåi “Àiïìu 5. DNNVV do phuå nûä laâm chuã thûåc hiïån chñnh saách Nguyïn tùæc höî trúå DNNVV”, Luêåt naây àaä chó roä “Trûúâng vaâ traách nhiïåm xaä höåi töët hún DNNVV do nam giúáihúåp nhiïìu DNNVV cuâng àaáp ûáng àiïìu kiïån höî trúå laâm chuã. Àiïìu naây àûúåc thïí hiïån úã tyã lïå lao àöångtheo quy àõnh cuãa Luêåt naây thò ûu tiïn lûåa choån àûúåc àoáng baão hiïím trong caác DNNVV do phuå nûä DNNVV do phuå nûä laâm chuã, DNNVV sûã duång nhiïìu laâm chuã cao hún (35,9% so vúái 35,0% lao àöång àûúåc lao àöång nûä hún” [9]. Theo àoá, DNNVV do phuå nûä àoáng baão hiïím úã caác DNNVV do nam giúái laâm chuã). laâm chuã seä àûúåc thuå hûúãng àêìy àuã caác höî trúå nhû Chñnh sûå chïnh lïåch naây (duâ chó 0,9%) àaä goáp phêìn caác DNNVV khaác nhûng àûúåc ûu tiïn trûúác trong nêng tyã lïå àoáng baão hiïím cho ngûúâi lao àöång trong trûúâng húåp coá nhiïìu DNNVV cuâng àaáp ûáng àiïìu kiïån khu vûåc DNNVV lïn [baãng 4]. höî trúå. Bïn caånh àoá, theo PCI 2015, DNNVV do phuå nûä 4.2. Möåt söë haån chïë khaác maâ DNNVV do phuå laâm chuã liïm chñnh hún DNNVV do nam giúái laâm chuã. nûä laâm chuã phaãi àöëi mùåt Àiïìu naây àûúåc thïí hiïån úã tyã lïå doanh nghiïåp thûåc hiïån Bïn caånh nhûäng àoáng goáp tñch cûåc trong phaát viïåc böi trún thêëp hún, 61,4% DNNVV do phuå nûä laâm triïín kinh tïë - xaä höåi, thò DNNVV do nûä giúái laâm chuã chuã thûåc hiïån viïåc böi trún so vúái tyã lïå 66,3% DNNVV vêîn coá kïët quaã saãn xuêët kinh doanh haån chïë trïn do nam giúái laâm chuã thûåc hiïån böi trún. Cuâng vúái àoá, möåt söë khña caånh so vúái DNNVV do nam giúái laâm mûác àöå sùén saâng böi trún cuãa caác DNNVV do phuå nûä chuã (nhû tyã lïå doanh nghiïåp laâm ùn coá laäi). Kïët quaã laâm chuã vúái nhûäng khoaãn chi lúán cuäng thêëp hún, thïínaây phêìn naâo phaãn aánh nhûäng khoá khùn (noái chung hiïån úã tyã lïå doanh nghiïåp chi khöng chñnh thûác trong vaâ nhûäng khoá khùn hún so vúái caác DNNVV do nam nùm lúán hún 10% doanh thu cuãa DNNVV do phuå nûä giúái laâm chuã)maâ caác DNNVV do phuå nûä laâm chuã gùåp laâm chuã chó laâ 8,9%, trong khi tyã lïå naây úã DNNVV dophaãi. Coá thïí thêëy caác DNNVV do phuå nûä laâm chuã nam giúái laâm chuã laâ 12,3% [13]. àang gùåp nhiïìu khoá khùn, àùåc biïåt caác laänh àaåo doanh 4. Möåt söë vêën àïì àùåt ra àöëi vúái DNNVV do nghiïåp naây vêîn coân chûác nùng ngûúâi phuå nûä nïn phuå nûä laâm chuã phaãi gaánh hai vai, möåt vai gia àònh, möåt vai doanh 4.1. Vêën àïì höî trúå phaáp lyá àöëi vúái DNNVV do nghiïåp [6]. Cuå thïí: phuå nûä laâm chuã Trûúác hïët, DNNVV do phuå nûä laâm chuã cuäng nhû Thûåc tiïîn phaát triïín DNNVV do phuå nûä laâm chuã caác DNNVV trong nïìn kinh tïë coân thiïëu nhûäng kyä úã nûúác ta cho thêëy, nhûäng höî trúå vïì mùåt phaáp lyá àöëi nùng nhû kiïën thûác quaãn trõ doanh nghiïåp, vêën àïì vúái sûå phaát triïín cuãa caác doanh nghiïåp naây coân rêëtnhên lûåc, taâi chñnh... Àùåc biïåt laâ vêën àïì taâi chñnh, haån chïë. Àiïìu àoá àûúåc thïí hiïån qua caác vùn baãn khoaãng 80% DNNVV do phuå nûä laâm chuã rêët khoá phaáp quy quy àõnh sûå ûu tiïn, höî trúå àöëi vúái DNNVV trong tiïëp cêån vöën [6]. do phuå nûä laâm chuã. Cuå thïí: Thûá hai, DNNVV do phuå nûä laâm chuã ñt coá cú höåi Vùn baãn phaáp quy àêìu tiïn, phaãi kïí àïën laâ Nghõ tham gia vaâo caác chûúng trònh xuác tiïën thûúng maåi. àõnh söë 90/2001/NÀ-CP Vïì trúå giuáp phaát triïín Nguyïn nhên laâ do laänh àaåo cuãa caác doanh nghiïåp DNNVV, trong àoá chó roä “...chuá troång ûu tiïn chûúng naây ñt thöng tin vaâ ñt “giao lûu” hún àöìng nghiïåp trònh trúå giuáp caác DNNVV do doanh nhên nûä quaãn nam. Theo PCI 2015, 30% doanh nghiïåp do phuå nûä lyá”. Tiïëp àïën laâ Nghõ àõnh söë 56/2009/NÀ-CP Vïì trúå laâm chuã khöng biïët àïën Hiïåp höåi àöëi taác xuyïn Thaái giuáp phaát triïín DNNVV (thay thïë cho Nghõ àõnh 90/ Bònh Dûúng (TPP), trong khi àoá, tó lïå naây úã caác doanh 2001/NÀ-CP), mùåc duâ nöåi dung “trúå giuáp caác DNNVV nghiïåp do nam giúái laâm chuã laâ 21% [13]. do doanh nhên nûä quaãn lyá” tiïëp tuåc àûúåc khùèng àõnh, Thûá ba, DNNVV do phuå nûä laâm chuã gùåp khoá khùn tuy nhiïn Nghõ àõnh naây vêîn chûa coá quy àõnh chñnh tûâ chñnh thiïn hûúáng gia àònh vaâ thiïn chûác laâm meå Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc 59 cöng àoaâ Söë 11 thaáng 4/2018
- KINH NGHIÏÅM - THÛÅC TIÏÎN cuãa ngûúâi phuå nûä (laänh àaåo caác doanh nghiïåp vaâ Vúái àùåc àiïím laâ vuâng truäng vïì cöng nghïå cuãa nïìn chñnh tûâ tyã lïå lao àöång nûä cao hún trong caác DNNVV kinh tïë, tyã lïå doanh nghiïåp khoa hoåc - cöng nghïå trong do phuå nûä laâm chuã). Vai troâ vaâ traách nhiïåm cuãa phuå töíng söë caác doanh nghiïåp rêët thêëp, àïí caác DNNVV nûä àûúåc gùæn nhiïìu hún vúái thiïn hûúáng gia àònh, noái chung vaâ caác DNNVV do phuå nûä laâm chuã noái riïng thiïn chûác laâm meå, chùm soác con caái, vun veán haånh tiïëp tuåc coá sûå phaát triïín maånh meä trong böëi caãnh múái, phuác gia àònh... viïåc phaãi cên bùçng giûäa cöng viïåc vêën àïì chuêín bõ nguöìn nhên lûåc chêët lûúång cao laâ vö vúái gia àònh (vaâ phaãi vûúåt qua caã nhûäng trúã ngaåi vùncuâng quan troång. Ngoaâi ra, nhûäng vêën àïì nhû chûa hoáa) àaä khiïën nhûäng nûä doanh nhên coá ñt thúâi gian quan têm àïën xêy dûång thûúng hiïåu, viïåc liïn kïët hún so vúái nhûäng àöìng nghiïåp nam. Tûâ àoá, aãnh hûúãng theo chuöîi giaá trõ giûäa doanh nghiïåp trong nûúác vaâ àïën sûå phaát triïín cuãa DNNVV do phuå nûä laâm chuã. doanh nghiïåp nûúác ngoaâi coân úã mûác àöå thêëp, vêën àïì Ngoaâi ra, DNNVV do phuå nûä laâm chuã gùåp trúã ngaåiàaåo àûác kinh doanh... cuäng laâ nhûäng thaách thûác khöng tûâ chñnh cuöåc söëng gia àònh cuãa nhûäng laänh àaåo doanh nhoã cho sûå phaát triïín cuãa caác DNNVV noái chung vaâ nghiïåp naây. ÚÃ Viïåt Nam hiïån nay, ûúác tñnh tyã lïå nûäDNNVV do phuå nûä laâm chuã noái riïng. doanh nhên ly dõ, ly thên vaâ àöåc thên chiïëm túái 70% 5. Kïët luêån vaâ haâm yá chñnh saách [1]. Àêy laâ vêën àïì aãnh hûúãng túái sûå phaát triïín bïìn Trïn cú súã phên tñch nhûäng àoáng goáp cuãa DNNVV vûäng cuãa caá DNNVV do phuå nûä laâm chuã. do phuå nûä laâm chuã trong nïìn kinh tïë, ruát ra möåt söë 4.3. Caách maång cöng nhiïåp 4.0 vaâ nhûäng vêën kïët luêån nhû sau: àïì àùåt ra cho sûå phaát triïín cuãa DNNVV do phuå Möåt laâ, hiïåu quaã taåo viïåc laâm vaâ tyã lïå lao àöång nûä nûä laâm chuã cuãa caác DNNVV do phuå nûä laâm chuã cao hún so vúái Caách maång cöng nghiïåp 4.0 àaä vaâ àang àûa caác DNNVV do nam giúái laâm chuã. nhên loaåi tiïën vaâo kyã nguyïn phaát triïín nhaãy voåt vïì Hai laâ, sûå phaát triïín cuãa caác DNNVV do phuå nûä khoa hoåc, cöng nghïå, laâm thay àöíi tûâng ngaây böå laâm chuã seä keáo theo sûå chuyïín dõch cú cêëu kinh tïë mùåt kinh tïë thïë giúái. Baãn chêët cuãa caách maång cöngtheo hûúáng hûúáng hiïån àaåi. Nguyïn nhên laâ do nghiïåp 4.0 laâ dûåa trïn nïìn taãng cöng nghïå söë vaâ DNNVV do phuå nûä laâm chuã têåp trung chuã yïëu úã lônh tñch húåp têët caã caác cöng nghïå thöng minh àïí töëi ûu vûåc dõch vuå (chiïëm tyã lïå 61,4%) vaâ úã lônh vûåc cöng hoáa quy trònh, phûúng thûác saãn xuêët; nhêën maånh nghiïåp (chiïëm tyã lïå 27,1%). nhûäng cöng nghïå àang vaâ seä coá taác àöång lúán nhêët Ba laâ, caác DNNVV do phuå nûä laâm chuã thûåc hiïån laâ cöng nghïå in 3D, cöng nghïå sinh hoåc, cöng nghïå chñnh saách vaâ traách nhiïåm xaä höåi töët hún DNNVV do vêåt liïåu múái, cöng nghïå tûå àöång hoáa, ngûúâi maáy...nam giúái laâm chuã. Theo àoá, caách maång cöng nghiïåp 4.0 seä laâ cú höåi Böën laâ, caác DNNVV do phuå nûä laâm chuã liïm chñnh phaát triïín cho caác cöng ty trong nûúác nïëu biïët têån hún DNNVV do nam giúái laâm chuã. duång lúåi thïë kyä thuêåt söë vaâ chuyïín àöíi mö hònh kinh Nhû vêåy, cuâng vúái nhûäng àoáng goáp chung nhû doanh kõp thúâi. Nguöìn lûåc taâi chñnh àêìu tû phaát goáp phêìn taåo viïåc laâm, tùng thu nhêåp, àoáng goáp triïín kyä thuêåt söë cho caác cöng ty cuäng khöng àoâi vaâo ngên saách nhaâ nûúác... DNNVV do phuå nûä laâm hoãi nhiïìu, phuâ húåp vúái tònh hònh thûåc tïë taåi Viïåt chuã àaä thïí hiïån àûúåc tñnh hiïåu quaã so vúái DNNVV Nam. Àöìng thúâi, àêy cuäng laâ cú höåi àïí ngûúâi tiïu do nam giúái laâm chuã trïn möåt söë khña caånh nhêët duâng trong nûúác àûúåc tiïëp cêån gêìn hún vúái caác àõnh. Àùåc biïåt hún, chñnh nhûäng khña caånh, lônh haâng hoáa, dõch vuå àa daång vúái giaá caã húåp lyá. vûåc maâ DNNVV do phuå nûä laâm chuã thïí hiïån àûúåc Tuy nhiïn, caác doanh nghiïåp Viïåt Nam àûáng trûúác tñnh hiïåu quaã nhû hiïåu quaã taåo viïåc laâm, taåo viïåc thaách thûác phaãi linh àöång àiïìu chónh saãn phêím theo laâm nhiïìu hún cho phuå nûä, thûåc hiïån chñnh saách vaâ nhu cêìu ngûúâi tiïu duâng, tñch húåp caác cöng nghïå traách nhiïåm xaä höåi töët hún, liïm chñnh hún... àaä tiïn tiïën àïí giaãn tiïån quy trònh saãn xuêët, giaãm thúâi goáp phêìn thuác àêíy phaát triïín kinh tïë theo hûúáng gian giao haâng, ruát ngùæn voâng àúâi saãn phêím nhûng bïìn vûäng; àöìng thúâi, qua àoá nêng cao võ thïë phuå vêîn àaãm baão khaã nùng quaãn lyá saãn xuêët vaâ chêëtnûä trong àúâi söëng kinh tïë, gia àònh vaâ xaä höåi vaâ lûúång saãn phêím, tùng khaã nùng caånh tranh khi ranh giaãm bêët bònh àùèng giúái. giúái àõa lyá cuãa caác thõ trûúâng thûúng maåi múâ nhaåt dêìn. Sûå phaát triïín cöng nghïå tiïn tiïën cuäng coá nghôa Taâi liïåu tham khaão laâ xu thïë vïì nhên cöng giaá reã cuãa Viïåt Nam taåi thúâi 1. Australian Government, ADB (2016), Baáo caáo nghiïn cûáu àiïím hiïån taåi seä trúã thaânh bêët lúåi lúán cho sûå phaát DNNVV do phuå nûä laâm chuã taåi Viïåt Nam: Thûåc traång vaâ khuyïën triïín cöng nghiïåp cuãa àêët nûúác giai àoaån múái, àöìng nghõ chñnh saách. thúâi àùåt gaánh nùång lïn nïìn kinh tïë quöëc gia trong 2. Chñnh phuã (2001), Nghõ àõnh cuãa Chñnh phuã Vïì trúå giuáp phaát viïåc giaãi quyïët viïåc laâm cho möåt söë lûúång lúán nhên triïín DNNVV, söë 90/2001/NÀ-CP ngaây 23/11/2001. cöng trònh àöå thêëp. (Xem tiïëp trang 48) 60 Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân Söë 11 thaáng 4/2018
- NGHIÏN CÛÁU - TRAO ÀÖÍI nhu cêìu nhên lûåc cuãa xaä höåi, phuå thuöåc vaâo nùng lûåc3. Hoaâng Thõ Xuên Hoa: Tûå chuã àaåi hoåc - Xu thïë cuãa phaát triïín, vïì cú súã vêåt chêët, àöåi nguä giaáo viïn, taâi chñnh, khaã VNU Media. nùng quaãn lyá giaãng daåy cuãa Nhaâ trûúâng. 4. Phan Thõ Bñch Nguyïåt: Tûå chuã àaåi hoåc vaâ caác vêën àïì nhûác nhöëi Ngoaâi ra, Nhaâ trûúâng cêìn tûå chuã trong nghiïn cêìn lúâi giaãi, Höåi thaão “Tûå chuã Àaåi hoåc - Cú höåi vaâ thaách thûác” do cûáu vaâ xuêët baãn, giaãng daåy vaâ hûúáng dêîn hoåc viïn Hiïåp höåi caác trûúâng Àaåi hoåc, Cao àùèng Viïåt Nam töí chûác ngaây cao hoåc, caác ûu tiïn trong nghiïn cûáu vaâ quyïìn tûå 30/9/2016. do xuêët baãn 5. Hoaâng Thõ Cêím Thûúng: Giaãi phaáp tùng cûúâng tûå chuã àaåi hoåc Thûá nùm, xêy dûång quyïìn Tûå chuã trong xaác àõnh úã Viïåt Nam, Taåp chñ Taâi chñnh, kyâ 1, söë thaáng 3/2017. caác chuêín mûåc vaâ phûúng phaáp àaánh giaá 6. Nguyïîn Minh Thuyïët: Tûå chuã àaåi hoåc - Thûåc traång vaâ giaãi phaáp, Àöëi thoaåi Giaáo duåc Viïåt Nam lêìn thûá nhêët vúái chuã àïì Caãi caách Àïí àaãm baão quyïìn tûå chuã naây, Nhaâ trûúâng cêìn giaáo duåc àaåi hoåc úã Viïåt Nam, ngaây 31/07 vaâ 01/08/2014 taåi xaác àõnh caác chuêín mûåc vaâ thûåc hiïån caác chuêín mûåc TP Höì Chñ Minh. àoá, coân viïåc àaánh giaá vaâ giaám saát viïåc thûåc hiïån caác 7. https://baomoi.com/tac-dong-cua-cuoc-cach-mang-cong- chuêín mûåc laâ traách nhiïåm cuãa caác cú quan quaãn lyá nghiep-4-0-doi-voi-co-so-giao-duc-dai-hoc-o-viet-nam-va- bïn ngoaâi. Vò vêåy, caác khoa, böå mön vaâ caác phoâng goi-y-chinh-sach-cho-viet-nam/c/23125511.epi; coá traách nhiïåm trong viïåc cuâng vúái Ban Giaám hiïåu 8. http://vienphuongdong-ordi.vn/tu-chu-dai-hoc-cau-chuyen- xêy dûång caác chuêín mûåc vaâ thûåc hiïån nghiïm caác tu-thuc-tien-dai-hoc-ton-duc-thang-gsts-le-vinh-danh/. chuêín mûåc àoá. Àöìng thúâi, Nhaâ trûúâng cuäng cêìn coá quyïìn tûå chuã trong caác chuêín mûåc hoåc thuêåt, nhû caác tiïu chuêín cuãa vùn bùçng, caác vêën àïì liïn quan àïën kiïím tra vaâ kiïím àõnh chêët lûúång. Tuy nhiïn, àïí thûåc hiïån coá hiïåu quaã nùm quyïìn tûå BÒNH ÀÙÈNGTGIÚÁI NAM...ÚÃ VIÏÅ chuã ban àêìu trong nùm lônh vûåc hoaåt àöång chñnh trïn, (Tiïëp theo trang 60) Nhaâ trûúâng cêìn xaác àõnh mûác àöå tûå chuã nhêët àõnh cho3. Chñnh phuã (2009), Nghõ àõnh Vïì trúå giuáp phaát triïín DNNVV, söë tûâng lônh vûåc tuây theo nhûäng thay àöíi cuãa àiïìu kiïån 56/2009/NÀ-CP. thõ trûúâng. Trûúác mùæt, nïn têåp trung vaâo quyïìn tûå 4. Cuåc phaát triïín doanh nghiïåp, Böå kïë hoaåch vaâ Àêìu tû (2014), chuã trong tuyïín duång vaâ quaãn lyá àöåi nguä caán böå, àoá laâSaách trùæng doanh nghiïåp nhoã vaâ vûâa Viïåt Nam nùm 2014, Nhaâ chuá troång cöng taác quy hoaåch àöåi nguä nhên lûåc; Nhaâ xuêët baãn Thöëng kï. trûúâng cêìn xêy dûång chuêín tuyïín duång àöåi nguä giaãng 5. Hoaâng Vùn Hoa (2012), “Phaát triïín àöåi nguä nûä doanh nhên trong thúâi kyâ àêíy maånh cöng nghiïåp hoáa, hiïån àaåi hoáa vaâ höåi viïn; xêy dûång quy trònh tuyïín duång caán böå húåp lyá; sûã nhêåp quöëc tïë” , Taåp chñ Phaát triïín kinh tïë, Söë 260, tr.2-9. duång, böë trñ àuáng ngûúâi, àuáng viïåc phuâ húåp vúái nùng6. Vuä Long, “80% DNNVV do nûä laâm chuã khoá tiïëp cêån vöën vay: Vò lûåc, súã trûúâng cuãa möîi ngûúâi; cêìn quan têm vïì söë sao vêåy?”http://theleader.vn/80-doanh-nghiep-nho-va-vua-do- lûúång vaâ chêët lûúång, taåo dûång àöåi nguä maånh, àuã vïì n u - l a m - c h u - k h o - t i e p - c a n - v o n - v a y - v i - s a o - v a y - söë lûúång, khoãe vïì chêët lûúång; Nhaâ trûúâng cêìn xêy 20170927144259854.htm [14:42, 27/09/2017]. dûång kïë hoaåch, quy trònh, quy àõnh; àaãm baão quy 7. OECD (2012), Share, size and industry of women-owned hoaåch, thûåc hiïån cöng khai caác tiïu chuêín vaâ nhu cêìu enterprises, in entrepreneurship at a Glance 2012, OECD Pub- cuãa Nhaâ trûúâng; töí chûác kiïím tra trònh àöå, tay nghïì lishing. cuãa giaãng viïn, viïn chûác haânh chñnh theo quy trònh 8. Quöëc höåi (2006), Luêåt Bònh àùèng giúái (Luêåt söë: 73/2006/QH11 ngaây 29/11/2006). tuyïín duång, tiïën haânh nhiïìu chñnh saách thu huát chuyïn 9. Quöëc höåi (2017), Luêåt Höî trúå DNNVV (Luêåt söë: 04/2017/QH14 gia, nhaâ khoa hoåc, tiïën sô nûúác ngoaâi; nêng cao trònh ngaây 12/6/2017). àöå giaãng viïn, nhên viïn toaân Trûúâng. Coá nhû vêåy, 10. Thaão Vi (2017), “Bònh àùèng giúái laâ trung têm cuãa sûå phaát Nhaâ trûúâng múái àaåt àûúåc muåc àñch cú baãn nhêët laâ triïín kinh tïë vaâ nguöìn nhên lûåc”, http://baodansinh.vn/binh- nêng cao chêët lûúång vaâ hiïåu quaã àaâo taåo, goáp phêìn dang-gioi-la-trung-tam-cua-su-phat-trien-kinh-te-va-nguon- taåo dûång vaâ cuãng cöë uy tñn, thûúng hiïåu Trûúâng Àaåi nhan-luc-d64821.html [0:23 29/09/2017]. Cöng àoaân trong hïå thöëng caác trûúâng àaåi hoåc Viïåt 11. Thuã tûúáng Chñnh phuã (2017), Quyïët àõnh Phï duyïåt Àïì aán Nam cuäng nhû trong khu vûåc. “Höî trúå phuå nûä khúãi nghiïåp giai àoaån 2017-2025”, söë 939/ QÀ-TTg ngaây 30/6/2017. Taâi liïåu tham khaão 12. Töíng cuåc Thöëng kï (2017), Niïn giaám thöëng kï nùm 2016, Nhaâ xuêët baãn Thöëng kï. 1. Luêåt Giaáo duåc àaåi hoåc 2012 vaâ cuå thïí hoáa hún trong Àiïìu lïå 13. VCCI vaâ USAID (2015), trûúâng àaåi hoåc ban haânh keâm theo Quyïët àõnh söë 70/2014/QÀ- Dûä liïåu tûâ khaão saát Chó söë nùng lûåc TTg ngaây 10 thaáng 12 nùm 2014 cuãa Thuã tûúáng Chñnh phuã. caånh tranh cêëp tónh (PCI) nùm 2015, Baáo caáo khaão saát. 2. Nghõ quyïët 77/NQ-CP cuãa Chñnh phuã ngaây 24/10/2014 vïì àöíi 14. World Bank (2015). The Enterprise Survey: Gender, Http:// www.enterpriseserveys.org/data/exploretopics/gender [access- múái cú chïë hoaåt àöång cuãa caác trûúâng àaåi hoåc cöng lêåp giai àoaån 2014-2017 theo hûúáng thñ àiïím tûå chuã toaân diïån. ing on july 15, 2016]. 48 Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân Söë 11 thaáng 4/2018
Chính trị học
Báo chí - Truyền thông
Xã hội học
Giáo dục học
Tâm lý học
Lịch sử - Văn hoá
Triết học
Ngôn ngữ học
Thư viện thông tin
Văn học nước ngoài
Ngư nghiệp
Hành chính - Pháp luật
Địa lý - Địa danh
Văn học Việt nam
Lịch sử Đảng
CNXH - KH
Tư Tưởng HCM
Ngụ ngôn - Cổ tích
Ca dao - Tục ngữ
Hoá học
Sinh học
Y khoa - Dược
Kinh tế học