Xem mẫu
- BI N NG DÂN S C A H I PHÒNG GIAI O N 200 201 Hoàng Duy V Khoa g n à Khoa h c x h i Email uhd@dhhp edu n Ngà nh n bài: 25/5/2021 Ngà PB ánh giá: 25/6/2021 Ngà du t ng: 02/7/2021 TÓM T T Bài báo ph n tích s bi n ng d n s c a thành ph H i Phòng trong kho ng 10 n m th ng qua các ch s v sinh , t vong và chuy n c . H i Phòng là thành ph có quy m d n s kh ng l n, có t l t ng d n s t nhi n hàng n m m c n nh, kho ng 1,00%/n m (b nh qu n giai o n 2009 2019). Quá tr nh chuy n c H i Phòng kh ng m nh, v v y, s bi n ng v d n s giai o n này ch y u v n do gia t ng t nhi n. T khóa Bi n ng d n s , thành ph H i Phòng. POPULATION CHANGE OF HAI PHONG PERIOD 2009-2019 ABTRACT The article analy es the population change of Hai Phong city in 10 years through indicators of birth, death, and migration. Hai Phong is a city with a small population with a stable annual population growth rate, about 1.00%/year (average period 2009 - 2019). The migration process in Hai Phong is not steady, so the change in population in this period is still mainly due to natural increases. Keywords: the population change, Hai Phong city. I. M U ó. Do ó, nghi n c u bi n ng d n s Bi n ng d n s là s thay i v quy thành ph H i Phòng c ng là m t vi c r t m , v k t c u d n s theo th i gian. Bi n c n thi t trong b t k th i i m nào. i u ng d n s do ba thành ph n quy t nh: này cho phép chúng ta hi u rõ m c , xu sinh, t vong và chuy n c . V ng i ta h ng, ánh giá nh ng thành t u, h n ch sinh ra, ch t i ho c di chuy n n n d n s c a bi n ng d n s , t ó có c n c b t k m t l nh th nào c ng lu n có s x y d ng các ch ng tr nh, chi n l c và thay i. th y c nguy n nh n c a chính sách d n s ph h p. bi n i d n s , ng i ta t p trung nghi n L ch s nghi n c u, d n s h c là m t c u v nh ng thay i trong ng l c gia khoa h c nghi n c u các tính quy lu t c a t ng d n s . Mà ng l c gia t ng d n s tái s n xu t d n c trong i u ki n l ch s - c a m t v ng l nh th l i ph thu c t su t x h i c th . i t ng nghi n c u y sinh, t su t t (gia t ng t nhi n); vào các ch là nh ng bi n ng v d n s c a thành lu ng nh p c và xu t c (gia t ng c h c) ph H i Phòng trong m t kho ng th i gian và ph thu c vào chính sách d n s , vào t 2009 2019. Trong th i gian qua thành phong t c t p quán, tr nh d n trí, t nh ph có nhi u v n b n ch o, c th : h nh kinh t , chính tr , x h i c a l nh th Ch ng tr nh hành ng s 51-CTr/TU T P CH KHOA H C, S 49, tháng 11 n m 2021
- ngày 10/01/2018 c a Ban Th ng v Thành n m 2009 là 1.840.445 ng i, n m 2019 là y v th c hi n Ngh quy t 21-NQ/TW 2.033.248 ng i (b nh qu n t ng m t n m ngày 25/10/2017 và m i y nh t thành ph h n 19.280 ng i) 1 . ban hành k ho ch s 173/KH-UBND ngày C u trúc d n s theo gi i tính c a H i 01/7/2020 c a y ban nhanh d n thành ph Phòng khá c n b ng. N m 2019, H i Phòng v vi c th c hi n Chi n l c D n s Vi t có d n s nam 1.010,2 ngh n ng i, chi m nam giai o n 2020 2025, t m nh n n 49,7%; d n s n 1.023 ngh n ng i, chi m n m 2030 c a thành ph H i Phòng. Các 50,3%. S tr sinh ra trong n m 30.528, t ch ng tr nh, k ho ch cu thành ph nh m su t sinh gi m 0,01‰; T s gi i tính khi i u ch nh m c sinh n nh, ch t l ng d n sinh 112,03 tr trai/100 tr gái 2 . s ngày c n ng l n, c ng tác ch m sóc H i Phòng là thành ph có m t d n s c kh e sinh s n, k ho ch hóa gia nh s cao th 5 trong c n c và l n th 4 ngày c n ng cao, y là nhi m v chi n trong v ng ng b ng s ng H ng v i m t l c, v a c p bách v a l u dài là nh n t d n s n m 2019 là 1299 ng i/km2 (cao n n t ng góp ph n làm phát tri n nhanh và g p g n 4,5 l n m t b nh qu n chung c a b n v ng c a thành ph . c n c) 6 . Tuy nhi n, s ph n b d n s II. N I DUNG kh ng ng u; kho ng cách v d n s 1. Khái quát v thành ph H i Phòng gi a thành th và n ng th n, gi a các n v H i Phòng là thành ph l n th 3 c a qu n, huy n và gi a các huy n ngo i thành Vi t Nam sau thành ph H Chí Minh, Hà còn khá l n v i xu h ng còn ti p t c t ng. N i. N m khu v c phía T y c a V nh B c B m t v nh l n c a ng Nam Ch u và b bi n phía ng B c Vi t nam. Cách Hà N i 102 km và cách bi n gi i Vi t Trung 200 km. H i Phòng ngày nay bao g m 15 n v hành chính tr c thu c g m 7 qu n n i thành (H ng Bàng, L Ch n, Ng Quy n, Ki n An, H i An, S n, D ng Kinh), 8 huy n ngo i Bi u 1: M t d n s H i Phòng thành (An D ng, An L o, Ki n Th y, gi a các khu v c 2 Ti n L ng, Thu Nguy n, V nh B o trong Gi a thành th và n ng th n ó có 2 huy n o là B ch Long V và Cát M c d là th lo i 1 nh ng H i H i) 4 . Phòng có s d n thành th kh ng l n. N m 2. S bi n ng d n s thành ph 2009, d n s thành th là 849,1 ngh n ng i H i Phòng chi m 46,1% 3 , n n m 2019 d n s 21 u m , k t c u à s ph n b thành th t ng l n h n 924,7 ngh n ng i d nc chi m 45,6% 4 ; d n s n ng th n n m Quy m d n s c a thành ph trong 2009 là 992,6 ngh n ng i, chi m 53,9%, nh ng n m qua lu n gi m c t ng i n m 2019 d n s n ng th n 1103,8 ngh n n nh. D n s trung b nh c a H i Phòng ng i, chi m 54,4% 3,4 . TR NG I H C H I PH NG
- ph ang m r ng và u t các khu c ng nghi p l n c n nhi u ngu n lao ng, các khu c ng nghi p ph n b các khu v c ven n n d n c t p trung nh ng khu v c này ng h n. V v y, vi c d n c di chuy n t n ng th n ra thành th khá ng nh ng d n c n ng th n v n cao. T 2 khu v c tr n, có th th y gia t ng Bi u 2: C c u d n thành th n ng d n s thành ph ch y u là gia t ng c th n H i Phòng n m 2009 và 2019 3,4 h c. L c l ng lao ng n ng th n và t Các huy n ngo i thành t ng d n s do các t nh l n c n n thành ph làm vi c, gia t ng t nhi n là ch y u; các qu n n i c bi t là nam gi i là chính. S bi n thành, nh t là các qu n m i l i b chi ph i ng d n s này c ng nh h ng l n n b i gia t ng c h c. y c ng chính là l c quá tr nh ph n b lao ng gi a các qu n l ng làm bi n ng m t d n s toàn huy n trong toàn thành ph . thành ph , gi a thành th và n ng th n c Gi a các qu n, hu n b n nh t. i v i d n thành th d n s bi n Các qu n n i thành: Các qu n n i thành ng khá m nh do tác ng c a quá tr nh ng th i c ng là các th th ng có m t CNH H H. Là khu v c d n c n m tr n d n s cao. N m 2019, các qu n L Ch n, Ng a bàn các qu n n i thành, có trung t m Quy n, H ng Bàng và Ki n An là nh ng n i thành ph và các c quan hành chính, các có m t d n s cao nh t thành ph , t ng khu c ng nghi p tr ng i m N n có r t ng là 18.460 ng i/km2; 14.629 ng i/km2; nhi u thu n l i cho d n c sinh s ng và 6.628 ng i/km2; 3.988 ng i/km2 4 . làm vi c, t o nhi u vi c làm, n ng cao Các huy n ngo i thành th ng có thu nh p, i s ng nh n d n nhanh chóng m t d n s th p h n, trung b nh là 914 c c i thi n t o n n s c hút v i các ng i/km2, th p h n so v i m t d ns dòng ng i nh p c t nh ng a ph ng b nh qu n c a v ng ng b ng s ng H ng cách xa th trung t m. (1.060 ng i/km2) 6 . Ph n b d n s c a các huy n ngo i thành c ng t ng i ch nh l ch, các huy n có m t d n s l n nh t là huy n An D ng 1.878 ng i/km2; Th y Nguy n 1.277 ng i/km2; Ki n Th y 1.289 ng i/km2; An L o 1.246 ng i/km2 cao g p t 1,5 2 l n so v i các huy n có m t d n s th p nh huy n V nh B o 977 ng i/km2; Ti n L ng 800 ng i/km2 4 . Bi u 3: Qu m và m t d ns 2.2. Bi n ng d n s thành ph H i Phòng n m 2019 4 2 2 1 M c sinh D ns khu v c n ng th n m c V T su t sinh th - CBR (ch s CBR bi n ng c ng kh ng quá m nh. Do thành bi u th s tr em sinh ra s ng trong th i k T P CH KHOA H C, S 49, tháng 11 n m 2021
- nghi n c u, th ng là 12 tháng tr c th i V ch s T ng t su t sinh TFR i m i u tra, tính b nh qu n tr n 1.000 (TFR là s con sinh ra s ng tính b nh qu n ng i d n có n th i i m i u tra. T tr n m t ph n trong su t th i k sinh su t này tính tr n toàn b d n s , t c là bao t 15 49 tu i). C n c có 22 a ph ng g m c nh ng ng i có kh n ng và kh ng thu c nhóm có t ng t su t sinh d i 2,1 có kh n ng sinh con). K t qu T T n m con/ph n (m c sinh th p); có 29 a 2019 c ng cho th y, CBR c a H i Phòng ph ng thu c nhóm có t ng t su t sinh n m 2019 là 15,9 tr sinh s ng/1000 d n b ng 2,1 con/ph n n d i 2,5 con/ph th p h n c n c 16,3 tr sinh s ng/1000 n , trong ó có Hà N i, H i Phòng; có 12 d n 2 . Thành ph H i Phòng là m t trong t nh thu c nhóm có t ng t su t sinh t 2,5 9 t nh, thành ph có m c sinh thay th , v i con/ph n tr l n 6 . s con b nh qu n m t ph n trong tu i M c sinh H i Phòng cao h n kh ng sinh (15-49 tu i) duy tr m c 2,2 con/ nhi u so v i m c trung b nh c n c (2,2 ph n . y là m c sinh n nh m con/ph n và 2,09 con/ph n ) và kh ng b o n nh qui m d n s , có tác ng tích ng u gi a các qu n/huy n. Khu v c c c n vi c m b o c c u d n s , n ng n i thành hay nh huy n o Cát H i, m c cao ch t l ng d n s và ngu n nh n l c. sinh m c th p và gi m s u, nh ng các V T s gi i tính khi sinh - SRB (Ch qu n/huy n khác nh qu n D ng Kinh, s SRB ph n ánh c n b ng gi i tính c a s huy n Ki n Th y m c sinh có gi m bé trai và bé gái khi c sinh ra. T s này nh ng r t ch m. S ch nh l ch m c sinh th ng th ng là 104 - 106 bé trai/100 bé kh ng ng u gi a các a ph ng, gi a gái sinh ra s ng). B t k s thay i áng thành th và n ng th n (thành th là 2,09, k nào c a SRB ch ch kh i m c sinh h c n ng th n là 2,31). Nh ng n i có m c sinh b nh th ng u ph n ánh nh ng can thi p th p (TFR < 2,0) g m qu n H ng Bàng, L có ch và s làm nh h ng n s m t Ch n, Ng Quy n, Ki n An; n i có m c c n b ng t nhi n, e d a s n nh d n s sinh cao h n (TFR > 2,2) g m S n, c a qu c gia và toàn c u. T i H i Phòng t Th y Nguy n, An D ng, An L o, Ki n s gi i tính n m 1999 là 96,95 nam /100 n Th y, Ti n L ng, V nh B o; Nh ng n i t và t ng qua các th i k i u tra d n s l n m c sinh thay th t (TFR 2,0 2,2) g m 98,35 n m 2009 và t 98,73 n m 2019 3 . H i An, D ng Kinh và Cát H i 4,9 . Bi u 4: T s gi i tính H i Phòng qua Bi u 5: M c sinh H i Phòng n m các n m 1999, 2009 và 2019 2,3 2019 4 TR NG I H C H I PH NG
- T su t sinh trong toàn thành ph ch a theo tu i và gi i tính. Khi t tr ng d n s n nh ti m n nguy c t ng sinh tr l i. d i 5 tu i (có t su t ch t t ng i cao) T su t sinh toàn thành ph n m 2009 là gi m i trong i u ki n m c sinh th p, t 15,9‰ m t s qu n huy n có t su t sinh su t ch t th có th gi m. Tuy nhi n s th p nh : qu n L Ch n là 8,68‰, qu n gia t ng d n s già (có t su t ch t cao) Ng quy n là 10,99‰; qu n, huy n có s b vào s s t gi m c a s l ng ch t t su t sinh cao nh : huy n Ki n Th y s sinh và ch t tr em. K t qu là, t su t 16,59‰, huy n Th y Nguy n 15,63‰ ch t th có th kh ng thay i ho c th m 3 . T nh tr ng m t c n b ng gi i tính chí t ng l n. khi sinh (bé trai/100 bé gái) v n m c T su t t vong tr em d i 1 tu i - cao, kh ng n nh (n m 2009 là 115,3 IMR (là s tr em d i 1 tu i ch t tr n bé trai/100 bé gái, n m 2019 là 117 bé 1000 tr em sinh s ng trong th i k nghi n trai/100 bé gái) 3,4 . T nh tr ng t ng c u, th ng là 12 tháng tr c th i i m sinh và t ng sinh con th 3 tr l n di n i u tra). N m 2019 t su t t vong tr ra h u h t các a ph ng, quan ni m có em d i 1 tu i c a thành ph H i Phòng con trai v n còn khá n ng n nhi u gia là 11,3‰ th p h n c a c n c là 14‰ nh, t nh tr ng hi m mu n ngày càng 4,6 . T su t ch t c a tr em d i 5 tu i t ng, ph n k t h n mu n, sinh con sau (là s tr em d i 5 tu i ch t tr n 1000 tr tu i 35 ho c c th n kh ng còn sinh con em sinh s ng trong th i k nghi n c u. ngày càng nhi u. N m 2019 t su t t vong tr em d i 5 222M ct tu i c a H i Phòng 17,1‰ 4 th p h n V T su t t th - CDR (ch s CDR là c a c n c là 21,0‰ 6 . y là hai s m t trong hai thành ph n gia t ng t nhi n om c ch t c a tr em, n u IMR li n c a d n s . T su t ch t th cho bi t c quan n nhi u n i u ki n thai s n c a 1.000 d n, có bao nhi u ng i ch t trong bà m th t su t ch t c a tr em d i 5 th i k nghi n c u. K t qu t ng i u tra tu i ch y u ph n ánh v t nh tr ng dinh n m 2019 c ng cho th y, t su t t vong d ng và phòng ch a b nh cho tr em. th c a H i Phòng n m 2019 là c 1.000 Hai ch s này nói l n t nh h nh phát tri n ng i d n có 7,3 ng i ch t 4 , cao h n kinh t x h i và ch t l ng cu c s ng c a so v i c n c c 1000 d n có 6,3 ng i ng i d n c a a bàn nghi n c u. Nh ch t 6 . Ch s này c a H i Phòng cao v y v kinh t H i Phòng lu n gi v ng h n c a c n c, do CDR nh h ng r t và t ng tr ng cao, thành ph lu n quan nhi u b i c c u tu i c a d n s . Nguy n t m t i ch t l ng cu c s ng c a ng i nh n d n t i t vong ngoài y u t tu i d n, các d ch v y t và ph ng ti n ch m già, b nh t t, tai n n giao th ng, trong ó sóc s c kh e c a bà m và tr em t t h n tu i già là nh ng nguy n nh n hàng u c a c n c, i u ki n ch m sóc tr t s d n n t vong c a H i Phòng. T su t sinh n 5 tu i c a H i Phòng t t h n so ch t th là ch ti u n gi n nh t và c ng v i c n c. là m t trong nh ng ch ti u c b n nh t, 2 2 3 Di c (gia t ng cơ h c) ph n ánh m c ch t c a d n s . T su t Di c là m t s thay i n i c trú c a ch t th b nh h ng b i ph n b d n s con ng i t n v l nh th này t i m t T P CH KHOA H C, S 49, tháng 11 n m 2021
- l nh th khác trong m t kho ng th i gian nh lao ng c a thành ph v n ch y u nh t nh. Di c n i a có vai trò quan do s gia t ng t nhi n là chính. Chính v tr ng t i bi n ng d n s , c bi t trong v y mà c ng tác d n s c n vào cu c, t m b i c nh m c sinh và m c ch t t ng i hi u nguy n nh n ph n tích, d báo, n nh nh Vi t Nam. Di c là ng l c tham m u cho thành ph các ph ng án thúc y s phát tri n kinh t - x h i, góp i u ch nh ph h p. ph n ph n b l i d n c , chuy n d ch c 2 2 4 Bi n ng d n s c u kinh t lao ng, gi i quy t vi c làm, S bi n ng d n s c bi u hi n xóa ói gi m nghèo và b o m phát tri n qua s gia t ng d n s t nhi n và gia t ng b n v ng. c h c (chuy n c ). xác nh quy m B ng 1 T su t nh p c , xu t c và và t l t ng d n s c a t ng a ph ng di c thu n c a H i Phòng th c n ph i tính n các y u t nh h ng trong giai o n 2012-2018 1,2,3,4 bao g m: t su t sinh th , t su t ch t th , ( nv: ) t su t nh p c và t su t xu t c . Trong s các y u t nh h ng ó th vi c thu T su t T su t T su t th p s li u v di c là r t khó kh n do N m di c nh p c xu t c tính ch t l a ch n c a di c . Các lu ng di thu n c th ng kh ng ng u gi a các a N m 2012 6,0 2,1 3,9 ph ng, nó ch t p trung v i các m c N m 2013 6,5 4,0 2,5 khác nhau m t s a ph ng, m t s N m 2014 4,0 3,5 0,5 v ng nh t nh. N m 2015 2,9 1,4 1,5 T c gia t ng d n s t nhi n c a N m 2016 1,4 1,8 -0,4 thành ph lu n m c kho ng 1%/n m, s con b nh qu n c a m t ng i ph n trong N m 2017 2,2 0,8 1,4 tu i sinh m c 2,2 con, t m c N m 2018 1,6 1,6 0,0 sinh thay th . K t h p v i gia t ng c h c, Chuy n c c ng óng góp m t ph n gia t ng d n s th c t c a thành ph lu n vào s bi n ng d n s thành ph trong l n h n gia t ng t nhi n (RNI) t 0,09% nh ng n m qua. H i Phòng là thành ph n 0,2%. T thành ph xu t c , nay H i có s thu hút nh t nh v i lao ng t Phòng tr thành th nh p c , nh ng các a ph ng khác n. i u này bi u t l nh p c th p (0,2%), chi ph i 25% 9 hi n ph n l n th i gian trong giai o n d n s t ng th m c a TP. H i Phòng. này, t su t di c d ng. Tuy nhi n, t su t III. K T LU N nh p c kh ng l n và có xu h ng gi m T k t qu nghi n c u cho th y trong d n. i u ó cho th y, H i Phòng v n giai o n t n m 2009 n n m 2019, quy ch a ph i là thành ph có s c hút v i lao m d n s c a thành ph H i Phòng t ng ng t n i khác chuy n n. S ng i v it c kh ng nhanh; t l t ng d n s xu t c kh i H i Phòng kh ng n nh và c ki m soát, quá tr nh th hóa c ng có xu h ng gi m. Xu t c và nh p di n ra nhanh và r ng tr n toàn thành ph c ang ti n n c n b ng, trong vài n m tác ng n quá tr nh phát tri n kinh t , g n y. V v y, s gia t ng d n s c ng t o vi c làm cho ng i lao ng. Tr nh TR NG I H C H I PH NG
- d n trí c n ng l n, m c sinh gi m, T I LI U THAM KH O t su t nh p c và t su t xu t c gi m, t 1. Ban ch o t ng i u tra d n s và nhà su t di c thu n gi m m nh còn 0,0‰, tu i trung ng (2019), K t qu t ng i u tra d n s và th trung b nh t ng. nhà . NXB th ng k n m 2019. V i m c ti u chuy n tr ng t m c ng 2. C c th ng k H i Phòng (2019), K t qu s tác d n s t D n s - K ho ch hóa gia b t ng i u tra s b d n s và nhà n m 2019. nh sang D n s và Phát tri n, t ng b c 3. C c th ng k H i Phòng (2009), “Ni n giám gi i quy t toàn di n, ng b các v n th ng k H i Phòng”. quy m , c c u, ch t l ng d n s , c n òi 4. C c th ng k H i Phòng (2019), “Ni n giám th ng k H i Phòng”. h i Thành ph ph i th c hi n nhi u bi n pháp. Trong th i gian t i, thành ph H i 5. T ng c c th ng k (2009), “Ni n giám th ng k Vi t Nam”. Phòng ti p t c th c hi n m c ti u duy tr 6. T ng c c th ng k (2019), “Ni n giám th ng m c sinh thay th , gi m ch nh l ch m c k Vi t Nam”. sinh gi a các a ph ng; n nh quy m 7. Nguy n Kim H ng (2000), D n s h c i d ns m c h p l ; gi m t i a s ng i c ng, Nxb Giáo d c. sinh con th 3 tr l n; h n ch t c gia 8. Nguy n Vi t Th nh. Chuy n : Các ch ti u t ng t s gi i tính khi sinh; n ng cao ch t o t su t ch t, t su t sinh và gia t ng t nhi n. l ng d n s . Qua ó, góp ph n th c hi n Tr ng i h c s ph m Hà N i 1. Ch ng tr nh thành c ng Chi n l c D n s Vi t Nam VIE/88/P01 1992. n n m 2030 và x y d ng ngu n nh n l c 9. UBND Thành ph H i Phòng (2020), K áp ng y u c u phát tri n kinh t -x h i ho ch th c hi n ch ng tr nh i u ch nh m c sinh nhanh, b n v ng c a thành ph . n n m 2030 c a thành ph H i Phòng. T P CH KHOA H C, S 49, tháng 11 n m 2021
Chính trị học
Báo chí - Truyền thông
Xã hội học
Giáo dục học
Tâm lý học
Lịch sử - Văn hoá
Triết học
Ngôn ngữ học
Thư viện thông tin
Văn học nước ngoài
Ngư nghiệp
Hành chính - Pháp luật
Địa lý - Địa danh
Văn học Việt nam
Lịch sử Đảng
CNXH - KH
Tư Tưởng HCM
Ngụ ngôn - Cổ tích
Ca dao - Tục ngữ
Hoá học
Sinh học
Y khoa - Dược
Kinh tế học