Biến đổi tâm lý xã hội của cộng đồng dân cư đô thị dưới tác động của đô thị hoá - Trịnh Duy Luân

X· héi häc sè 1 (101), 2008 3 BiÕn ®æi t©m lý - x· héi cña céng ®ång d©n c­ ®« thÞ d­íi t¸c ®éng cña ®« thÞ hãa Tõ kÕt qu¶ nghiªn cøu t¹i §µ N½ng TrÞnh Duy Lu©n §« thÞ hãa th­êng ®i liÒn víi sù phæ biÕn c¸c gi¸ trÞ v¨n hãa vµ lèi sèng ®« thÞ, dÉn ®Õn nh÷ng thay ®æi c¬ b¶n trong ®êi sèng t©m lý x· héi cña con ng­êi. HÖ thèng nhu cÇu cña ng­êi d©n ph¸t triÓn m¹nh do t¸c ®éng cña nhiÒu nh©n tè nh­ sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ, sù gia t¨ng møc sèng, sù ph¸t triÓn cña hÖ thèng c¸c dÞch vô, sù giao l­u v¨n hãa gi÷a c¸c vïng, t¨ng c­êng héi nhËp quèc tÕ ngµy cµng s©u vµ ®Çy ®ñ, c¸c tÇng líp d©n c­ ®­îc më réng. Ng­êi d©n ngµy cµng cã ý thøc h¬n vÒ nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn cuéc sèng cña hä, quan t©m nhiÒu h¬n ®Õn c¸c vÊn ®Ò x· héi vµ s½n sµng thÓ hiÖn th¸i ®é cña m×nh ®èi víi c¸c vÊn ®Ò ®ã. NhÞp sèng, c¬ cÊu x· héi vµ c¸c mèi quan hÖ x· héi còng cã thÓ thay ®æi mét c¸ch c¬ b¶n. Cïng víi sù thay ®æi c¸c chuÈn mùc v¨n hãa céng ®ång lµ sù thay ®æi th¸i ®é, hµnh vi vµ c¸ch øng xö cña mçi c¸ nh©n trong ®êi sèng gia ®×nh vµ x· héi. §êi sèng t©m lý bÞ x¸o trén do cã nhiÒu chuyÓn ®æi, mét sè kü n¨ng míi ®­îc h×nh thµnh, tÝnh n¨ng ®éng cña mçi c¸ nh©n cã c¬ héi ph¸t triÓn, tÝnh ®a d¹ng vµ tÝnh c¸ nh©n hãa ®­îc thÓ hiÖn râ nÐt... Trong sè c¸c ®« thÞ lín cña n­íc ta, §µ N½ng sau mét thËp kû x©y dùng vµ ph¸t triÓn, ®· vµ ®ang cã nh÷ng biÕn ®æi rÊt to lín, ngµy cµng trë thµnh mét thµnh phè më, s½n sµng hîp t¸c giao l­u víi nhiÒu ®« thÞ lín trong n­íc vµ trªn thÕ giíi.§Ó n¾m b¾t ®­îc nh÷ng biÕn ®æi nµy phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý ®« thÞ, l·nh ®¹o thµnh phè §µ N½ng ®· ®Ò xuÊt viÖc nghiªn cøu,t×m hiÓu vÒ nh÷ng biÕn ®æi t©m lý - x· héi cña céng ®ång d©n c­ d­íi t¸c ®éng cña qu¸ tr×nh ®« thÞ hãa trong 10 n¨m qua*. Nghiªn cøu tËp trung vµo mét sè hiÖn t­îng t©m lý nh­ T©m tr¹ng, Th¸i ®é, Nhu cÇu, Kh¶ n¨ng thÝch øng, V¨n hãa vµ Lèi sèng cña c¸c céng ®ång d©n c­ thµnh phè d­íi t¸c ®éng cña qu¸ tr×nh ®« thÞ hãa. Tuy nhiªn, nh÷ng kÕt qu¶ nghiªn cøu nµy kh«ng chØ ®Æc tr­ng cho riªng §µ N½ng - thµnh phè lín nhÊt miÒn Trung, mµ cßn gîi më rÊt nhiÒu vÊn ®Ò t­¬ng tù cho c¸c ®« thÞ lín ë n­íc ta. Bµi viÕt nµy tãm t¾t nh÷ng ph¸t hiÖn chÝnh tõ nghiªn cøu nãi trªn, víi hy väng sÏ kÝch thÝch nh÷ng h­íng t×m tßi, ph¸t hiÖn míi trªn chñ ®Ò nµy t¹i c¸c ®« thÞ kh¸c trong c¶ n­íc. * §ã lµ §Ò tµi nghiªn cøu khoa häc cÊp Thµnh phè “BiÕn ®æi t©m lý - x· héi cña céng ®ång d©n c­ §µ N½ng d­íi t¸c ®éng cña qu¸ tr×nh §« thÞ hãa”, do Së Khoa häc C«ng nghÖ §µ N½ng lµ c¬ quan chñ qu¶n, ViÖn X· héi häc vµ ViÖn T©m lý häc thuéc ViÖn Khoa häc x· héi ViÖt Nam chñ tr× thùc hiÖn tõ n¨m 2005-2007. Chñ nhiÖm ®Ò tµi: GS.TS TrÞnh Duy Lu©n (ViÖn X· héi häc) vµ PGS.TS Lª Thanh H­¬ng (ViÖn T©m lý häc). Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn 4 BiÕn ®æi t©m lý - x· héi cña céng ®ång d©n c­ ®« thÞ d­íi t¸c ®éng cña ®« thÞ hãa 1. T©m tr¹ng, th¸i ®é cña ng­êi d©n ®èi víi ho¹t ®éng x©y dùng, chØnh trang ®« thÞ Qu¸ tr×nh ®« thÞ hãa ®ang lµm thay ®æi diÖn m¹o cña thµnh phè vµ cuéc sèng cña ng­êi d©n. Thµnh tùu næi bËt nhÊt cña thµnh phè §µ N½ng trong nh÷ng n¨m qua chÝnh lµ c«ng t¸c quy ho¹ch, x©y dùng c¬ së h¹ tÇng vµ chØnh trang ®« thÞ. Ho¹t ®éng nµy ®· gãp phÇn thóc ®Èy qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu nÒn kinh tÕ thµnh phè. Ph¹m vi ®« thÞ ®­îc më réng, c¸c tiÖn Ých ®« thÞ ®· tíi ®­îc ®¹i bé phËn c­ d©n thµnh phè. KÕt qu¶ nµy lµ thµnh qu¶ tÝch cùc tõ nhiÒu phÝa, trong ®ã cã sù ®ång thuËn, ñng hé m¹nh mÏ tõ phÝa ng­êi d©n. XÐt trong mäi chiÒu c¹nh, th¸i ®é vµ sù tham gia cña ng­êi d©n ®· ®ãng vai trß kh¸ quan träng trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña thµnh phè. §èi víi c¸c quyÕt ®Þnh liªn quan ®Õn x©y dùng chØnh trang ®« thÞ, ®¹i ®a sè ng­êi d©n lu«n cã th¸i ®é s½n sµng chÊp hµnh, bëi hä thÊy ®­îc nghÜa vô vµ tr¸ch nhiÖm c«ng d©n cña m×nh vµ ñng hé c¸c quyÕt ®Þnh cña chÝnh quyÒn. Trong c«ng t¸c thu håi ®Êt, gi¶i phãng mÆt b»ng vµ t¸i ®Þnh c­, ng­êi d©n ®· chÊp hµnh tèt c¸c quyÕt ®Þnh cña chÝnh quyÒn c¸c cÊp. §¹i ®a sè c¸c hé gia ®×nh ®· ®­îc tham gia vµo viÖc ®o ®¹c, kiÓm ®Õm ®Êt, tµi s¶n vµ ®Þnh gi¸ ®Òn bï khi bÞ di dêi, gi¶i to¶ cho thÊy møc ®é c«ng khai kh¸ cao trong c¸c ho¹t ®éng nµy. Thµnh phè còng ®· cã nh÷ng buæi ®èi tho¹i trùc tiÕp gi÷a c¸n bé l·nh ®¹o víi c¸c tÇng líp nh©n d©n ®Ó l¾ng nghe nguyÖn väng, gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò bøc xóc cña ng­êi d©n ë c¬ së, c¸c buæi tr¶ lêi chÊt vÊn ®­îc truyÒn h×nh trùc tiÕp ®Ó ng­êi d©n theo dâi, tham gia ý kiÕn... Ng­êi d©n ®· thÓ hiÖn sù hµi lßng (tõ 44-84% ý kiÕn) ®èi víi chÊt l­îng c¬ së h¹ tÇng vµ c¸c dÞch vô c¬ b¶n ë c¸c khu t¸i ®Þnh c­ nh­ x©y dùng ®­êng s¸, cÊp ®iÖn, cÊp n­íc s¹ch sinh ho¹t, thu gom r¸c th¶i, trång c©y xanh. Quan hÖ gi÷a ng­êi d©n vµ chÝnh quyÒn thµnh phè trong lÜnh vùc nµy ®­îc thÓ hiÖn ë sù tin cËy lÉn nhau, ë nh÷ng ý kiÕn gãp ý ch©n thµnh ®èi víi chÝnh quyÒn tõ phÝa ng­êi d©n. VÒ nh÷ng khã kh¨n, kho¶ng 20% nh÷ng ng­êi ®­îc hái ý kiÕn thuéc ®èi t­îng ph¶i di dêi t¸i ®Þnh c­, ®· ph¶i chuyÓn ®æi viÖc lµm hoÆc mÊt viÖc lµm. §¸ng nhËn xÐt lµ nhê cã tÝnh tÝch cùc, chñ ®éng cña ng­êi d©n, ®a sè hä ®Òu cè g¾ng tù t×m mét viÖc lµm míi cho m×nh. Sau ®ã míi nhê ®Õn “m¹ng l­íi x· héi” – b¹n bÌ, hä hµng, ng­êi th©n. Sè ng­êi chñ ®éng nhê ®Õn chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng gióp ®ì còng chiÕm mét tû lÖ ®¸ng kÓ. Víi bé phËn d©n c­ gÆp nhiÒu khã kh¨n, ®¸ng chó ý lµ sù thiÕu n¨ng ®éng vµ c¸c nguån lùc cña hä ®Ó cã thÓ chuyÓn ®æi c«ng ¨n viÖc lµm vµ nghÒ nghiÖp. Nh÷ng ng­êi tr×nh ®é häc vÊn thÊp, kh«ng cã tay nghÒ, nhÊt lµ c¸c hé n«ng nghiÖp, ng­ nghiÖp, khi ph¶i chuyÓn ®æi rÊt dÔ r¬i vµo t×nh tr¹ng kh«ng cã viÖc lµm. Tãm l¹i, ®« thÞ hãa, c¶i t¹o, chØnh trang ®« thÞ ®· gãp phÇn ®¸ng kÓ n©ng cao møc sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cña c¸c tÇng líp d©n c­. V× thÕ tuyÖt ®¹i ®a sè ng­êi d©n ®· h­ëng øng vµ ®ång thuËn cao víi c¸c chÝnh s¸ch cña chÝnh quyÒn thµnh phè Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn TrÞnh Duy Lu©n 5 trong viÖc di dêi, t¸i ®Þnh c­, æn ®Þnh ®êi sèng. Tuy nhiªn, còng cßn mét sè ®iÓm khiÕn cho ng­êi d©n ch­a hoµn toµn hµi lßng nh­: gi¸ ®Òn bï ch­a s¸t gi¸ thÞ tr­êng, ®iÒu kiÖn c¬ së h¹ tÇng vµ vÖ sinh m«i tr­êng t¹i c¸c khu t¸i ®Þnh c­ ch­a thËt sù tèt. Ng­êi d©n mong muèn chÝnh quyÒn vµ c¸c c¬ quan chøc n¨ng lµ ph¶i c«ng khai, ®¬n gi¶n hãa viÖc gi¶i quyÕt c¸c thñ tôc, c¸c quy ®Þnh trong qu¸ tr×nh thu håi ®Êt vµ gi¶i phãng mÆt b»ng (®o vÏ, kiÓm ®Õm, tÝnh gi¸ ®Òn bï, h×nh thøc vµ thêi gian chi tr¶, bè trÝ nhµ ë t¸i ®Þnh c­, diÖn tÝch ë, vÞ trÝ,...) t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c hé gia ®×nh t¸i ®Þnh c­ ®­îc æn ®Þnh c«ng ¨n viÖc lµm, ®êi sèng vµ c¸c dich vô x· héi c¬ b¶n kh¸c. §µ N½ng cßn nhiÒu tiÒm n¨ng trong viÖc x· héi hãa vµ ph¸t huy c¸c nguån lùc céng ®ång ®Ó tiÕp tôc c¶i t¹o, n©ng cÊp c¬ së h¹ tÇng ph¸t triÓn ®« thÞ. Mèi quan hÖ tÝch cùc gi÷a c¸c tÇng líp d©n c­ vµ chÝnh quyÒn c¬ së, viÖc b¶o ®¶m tÝnh d©n chñ vµ tÝnh c«ng khai sÏ gióp ®éng viªn ng­êi d©n tham gia tÝch cùc h¬n n÷a vµo c¸c dù ¸n ph¸t triÓn ®« thÞ trong nh÷ng n¨m tíi. 2. Nh÷ng biÕn ®æi t©m lý x· héiliªn quan ®Õn vÊn ®Ò lao ®éng, viÖc lµm Qu¸ tr×nh ®« thÞ hãa ®· cã t¸c ®éng tÝch cùc, thóc ®Èy thÞ tr­êng lao ®éng ph¸t triÓn, c¬ cÊu l¹i lùc l­îng lao ®éng, n©ng cao chÊt l­îng nguån nh©n lùc, t¹o ra nhiÒu c¬ héi cho ng­êi lao ®éng t×m ®­îc viÖc lµm, ®Æc biÖt trong c¸c lÜnh vùc nh­ x©y dùng c¬ b¶n, du lÞch, dÖt may - da giµy, c«ng nghÖ th«ng tin. Theo ®¸nh gi¸ cña nh÷ng ng­êi th­êng xuyªn cã viÖc lµm th× chØ kho¶ng 1/4 sè ng­êi cã khã kh¨n vÒ vèn ®Ó ph¸t triÓn viÖc lµm. V× thÕ mµ 89,1% trong sè hä duy tr× ®­îc viÖc lµm æn ®Þnh, kh«ng ph¶i chuyÓn ®æi viÖc lµm. 10,9% cßn l¹i ®· ph¶i chuyÓn ®æi viÖc lµm trong kho¶ng thêi gian 10 n¨m qua ®Ó t¨ng thªm thu nhËp. Liªn quan ®Õn t©m tr¹ng vµ søc khoÎ, cã nh÷ng biÓu hiÖn m©u thuÉn trong t©m lý cña nh÷ng ng­êi lao ®éng. MÆc dï 92,0% sè ng­êi kh¼ng ®Þnh hä ®ñ søc khoÎ ®Ó lµm tèt c«ng viÖc, song cã tíi 47,1% c¶m thÊy c¨ng th¼ng, mÖt mái víi c«ng viÖc hiÖn t¹i. C¬ cÊu viÖc lµm ®· thay ®æi nhiÒu, viÖc lµm ®a d¹ng h¬n, nh­ng tÝnh chuyªn m«n, chuyªn nghiÖp cao trong viÖc lµm l¹i ch­a cã b­íc ®ét ph¸. MÆt kh¸c, thÞ tr­êng lao ®éng tù do, ho¹t ®éng theo c¬ chÕ cung - cÇu, víi lùc l­îng lao ®éng ®«ng ®¶o ®· g©y cho ng­êi lao ®éng t©m lý bÊt an. 35,9% lo l¾ng råi cã lóc m×nh sÏ bÞ mÊt viÖc. Sè ng­êi th­êng xuyªn chÞu ¸p lùc vÒ c«ng viÖc nh­ vËy cã xu h­íng ngµy mét t¨ng, nÕu kh«ng ®­îc l­u ý gi¶i quyÕt th× trong t­¬ng lai, kh¶ n¨ng thÝch øng víi c«ng viÖc cña hä sÏ gi¶m sót. VÒ sù thÝch øng cña ng­êi d©n, ë mét møc ®é nhÊt ®Þnh, gÇn 4/5 sè d©n thµnh phè thÝch øng ®­îc víi nh÷ng thay ®æi viÖc lµm, víi nh÷ng yªu cÇu míi cña ho¹t ®éng nghÒ nghiÖp trong qu¸ tr×nh ®« thÞ hãa. Víi c«ng viÖc hiÖn t¹i, 91,1% c¶m thÊy hµi lßng; 72,8% hµi lßng víi tr×nh ®é tay nghÒ cña b¶n th©n; 90,7% hµi lßng víi ®iÒu kiÖn lµm viÖc; 77,2% c¶m thÊy lµm viÖc cã hiÖu qu¶ h¬n. Nh÷ng sè liÖu nµy, mét mÆt cho thÊy nh÷ng biÓu hiÖn tÝch cùc Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn 6 BiÕn ®æi t©m lý - x· héi cña céng ®ång d©n c­ ®« thÞ d­íi t¸c ®éng cña ®« thÞ hãa cña sù thÝch øng tèt víi nh÷ng thay ®æi liªn quan ®Õn viÖc lµm do qu¸ tr×nh ®« thÞ hãa ®em l¹i, song mÆt kh¸c, còng thÓ hiÖn t©m lý an phËn cña ng­êi lao ®éng, Ýt muèn thay ®æi, b»ng lßng víi hiÖn t¹i. H¬n n÷a, mÆc dï cã kh¸ nhiÒu ng­êi thÝch øng ®­îc víi nh÷ng ®ßi hái cña c«ng viÖc trong giai ®o¹n hiÖn nay, nh­ng kh¶ n¨ng thÝch øng cña hä ra sao trong t­¬ng lai, khi kinh tÕ thµnh phè t¨ng tr­ëng nhanh h¬n vµ ®ßi hái cao h¬n ®èi víi chÊt l­îng lao ®éng, th× cßn lµ vÊn ®Ò cÇn ®­îc xem xÐt. §¸ng l­u ý lµ trong sè nh÷ng ng­êi th­êng xuyªn cã viÖc lµm cã 51,9% sè ng­êi th­êng xuyªn häc tËp ®Ó n©ng cao tay nghÒ. Trong sè nh÷ng hé bÞ ¶nh h­ëng do gi¶i phãng mÆt b»ng th× chØ cã 0,8% sè hé cã dµnh tiÒn ®Òn bï ®Ó ®Çu t­ cho viÖc ®µo t¹o nghÒ. D­êng nh­ ng­êi §µ N½ng ch­a cã t©m thÕ s½n sµng ®¸p øng yªu cÇu cña c¸c c«ng viÖc míi, víi sù thay ®æi c«ng viÖc vµ n¬i lµm viÖc.. §Þnh h­íng gi¸ trÞ viÖc lµm cña ng­êi d©n §µ N½ng §Þnh h­íng gi¸ trÞ næi bËt nhÊt trong vÊn ®Ò viÖc lµm cña ng­êi d©n §µ N½ng lµ sù ®Ò cao tÝnh æn ®Þnh cña viÖc lµm vµ thu nhËp. RÊt nhiÒu ng­êi (84,2%) mong muèn cã ®­îc viÖc lµm æn ®Þnh, cho dï viÖc lµm ®ã cã ®em l¹i cho hä Ýt thu nhËp h¬n so víi viÖc lµm cho thu nhËp cao nh­ng l¹i kh«ng æn ®Þnh (15,8% ý kiÕn). §iÒu nµy g¾n liÒn víi t©m lý kh«ng d¸m m¹o hiÓm, sî rñi ro, kh«ng ®ñ nghÞ lùc lµm l¹i tõ ®Çu, hay ®Ò cao nguyªn t¾c “an toµn trªn hÕt”. T©m lý nµy t¸c ®éng kh¸ s©u s¾c ®Õn kh¶ n¨ng thÝch øng vµ sù chuyÓn ®æi nghÒ nghiÖp trong mét bé phËn ng­êi lao ®éng. Nã còng ¶nh h­ëng kh«ng nhá ®Õn n¨ng lùc ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ kinh doanh cña thµnh phè. C¸c gi¸ trÞ kh¸c cña viÖc lµm ®­îc nhiÒu ng­êi ®Ò cao lµ “lµm ®óng nghÒ ®­îc ®µo t¹o” vµ “cã thu nhËp cao”: 66,0% sè ng­êi mong muèn ®­îc lµm ®óng nghÒ ®­îc ®µo t¹o, dï thu nhËp cã thÊp h¬n chót Ýt; 50% sè ng­êi muèn lµm ®óng nghÒ ®­îc ®µo t¹o, dï ph¶i ®i xa thµnh phè vµ 65,1% thÝch lµm nh÷ng c«ng viÖc bËn rén, cã nhiÒu ¸p lùc ®Ó cã ®­îc thu nhËp cao. Nh÷ng c«ng viÖc nhµn nh·, thu nhËp Ýt kh«ng ph¶i lµ ®Ých ng¾m cña nhiÒu ng­êi d©n (chØ cã kho¶ng 34,9% sè ng­êi lùa chän lo¹i c«ng viÖc nµy) vµ còng chØ cã 34,0% sè ng­êi s½n sµng lµm viÖc kh«ng ®óng nghÒ ®Ó cã ®­îc thu nhËp cao. Ng­êi §µ N½ng còng cßn t©m lý ­a chuéng khu vùc c«ng trong lÜnh vùc viÖc lµm h¬n lµ khu vùc t­, ®­îc thÓ hiÖn qua c¸ch nãi “ Ëu c«ng b¹c t­”- thÝch lµm viÖc trong c¸c c¬ quan hµnh chÝnh, ®¬n vÞ sù nghiÖp vµ doanh nghiÖp nhµ n­íc.T©m lý nµy cã thÓ t¸c ®éng tiªu cùc kh«ng chØ ®èi víi vÊn ®Ò gi¶i quyÕt viÖc lµm mµ c ßn ®èi víi sù chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ cña thµnh phè- yÕu tè quyÕt ®Þnh nhÊt ®Ó gi¶i quyÕt viÖc lµm, ph¸t triÓn nghÒ nghiÖp vµ ®Þnhh­íng sinh kÕ cho ng­êi lao ®éng mét c¸ch c¬ b¶n. Nãi tãm l¹i, qu¸ tr×nh ®« thÞ hãa ®· t¹o ra nh÷ng thay ®æi trong vÊn ®Ò viÖc lµm vµ ®Þnh h­íng sinh kÕ cña ng­êi §µ N½ng. PhÇn lín ng­êi d©n thÝch øng ®­îc víi nh÷ng thay ®æi ®ã. Tuy nhiªn tÝnh chñ ®éng thÝch øng ch­a cao. §Þnh h­íng gi¸ trÞ viÖc lµm cña ng­êi d©n còng ®· cã nh÷ng thay ®æi, song Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn TrÞnh Duy Lu©n 7 ch­a nhiÒu. T©m lý chÊp nhËn hiÖn t¹i cßn phæ biÕn, tÝnh s½n sµng m¹o hiÓm, chÊp nhËn rñi ro ch­a ®­îc thÓ hiÖn râ. NhiÒu ng­êi d©n ®¸nh gi¸ cao tÝnh æn ®Þnh cña viÖc lµm, muèn ®­îc lµm trong c¸c c¬ quan doanh nghiÖp Nhµ n­íc, vµ kh«ng muèn ®i xa thµnh phè dï ®Ó cã thu nhËp cao h¬n… Tuy nhiªn, ®¸ng l­u ý lµ gi¸ trÞ cña “nghÒ ®­îc ®µo t¹o” ®· ®­îc kh¸ nhiÒu ng­êi coi träng. 3. Nh÷ng biÔn ®æi trong ®êi sèng v¨n hãa vµ lèi sèng §êi sèng v¨n hãa ®­îc c¶i thiÖn: So víi 10 n¨m tr­íc ®©y, tØ lÖ gia ®×nh cã c¸c ph­¬ng tiÖn nghe nh×n t¨ng lªn râ rÖt. ViÖc sö dông thêi gian rçi cña ng­êi d©n còng ®a d¹ng vµ phong phó h¬n víi nhiÒu ho¹t ®éng v¨n hãa tinh thÇn trong vµ ngoµi gia ®×nh. H¬n 1/3 sè ng­êi tr¶ lêi kh¼ng ®Þnh viÖc sö dông thêi gian rçi lµ tèt h¬n 5-6 n¨m tr­íc ®©y rÊt nhiÒu. Trong ho¹t ®éng vui ch¬i gi¶i trÝ, gÇn 1/2 sè ý kiÕn cho r»ng ®· cã nh÷ng thay ®æi tèt h¬n. Sù h­ëng thô v¨n hãa mét c¸ch tÝch cùc, lµnh m¹nh cã xu h­íng t¨ng so víi 5 n¨m tr­íc ®©y, cho dï sù thay ®æi ch­a ph¶i lµ ®¸ng kÓ. T©m tr¹ng tÝch cùc lµ chñ ®¹o Tr­íc nh÷ng biÕn ®æi trong ®êi sèng ®« thÞ, ®a sè c­ d©n §µ N½ng ®Òu cã t©m tr¹ng tÝch cùc. Hä h­ëng øng mét cuéc sèng s«i ®éng h¬n, c¶m thÊy dÔ sèng h¬n v× sù thuËn tiÖn cña c¸c lo¹i h×nh dÞch vô ®« thÞ, dï cuéc sèng cã ån µo vµ bøc bèi h¬n. Mèi lo l¾ng lín cña hä lµ sù gia t¨ng c¸c kho¶n chi trong ®êi sèng ®« thÞ hiÖn nay. Tr­íc nh÷ng biÕn ®æi vÒ y tÕ - gi¸o dôc do qu¸ tr×nh x· héi hãa ngµy cµng diÔn ra réng kh¾p, hµnh ®éng cña ng­êi d©n lµ t­¬ng ®èi tÝch cùc. Hä cè g¾ng ®Çu t­ cho con c¸i häc tËp, s½n sµng cho con c¸i ®i häc thªm dï cã tèn kÐm vµ bÊt chÊp nçi lo vÒ sù béi chi cña ng©n s¸ch gia ®×nh. VÒ ý thøc ph¸p luËt, ®· cã nh÷ng chuyÓn biÕn theo h­íng tÝch cùc, ng­êi d©n ngµy cµng quan t©m h¬n ®Õn ph¸p luËt (98,0%) vµ do ®ã còng cã ý thøc h¬n trong viÖc tu©n thñ nh÷ng quy ®Þnh chung. Hä còng s½n sµng t­¬ng trî nhau trong nh÷ng lóc khã kh¨n, nhiÖt t×nh vµ tÝch cùc tham gia c¸c ho¹t ®éng t¹i céng ®ång. Trong c¸c quan hÖ x· héi vµ trong c«ng viÖc, ®¹i ®a sè ý kiÕn ®Òu nhËn thÊy r»ng con ng­êi ®­îc t«n träng h¬n trong gia ®×nh. Ng­êi §µ N½ng ngµy nay còng quan t©m ®Õn hiÖu qu¶ c«ng viÖc h¬n. RÊt nhiÒu ng­êi d©n c¶m thÊy tù tin vµ n¨ng ®éng h¬n trong cuéc sèng (93,2%) vµ ngµy cµng dÔ hoµ nhËp h¬n víi céng ®ång (91,8%). Hä cã c¸ch nh×n tho¸ng h¬n, dÔ dµng chÊp nhËn nh÷ng c¸ch sèng kh¸c nhau (86,4%), tÝnh tù chñ, ®éc lËp cña mçi ng­êi ®­îc coi träng h¬n (94,7%), Ýt can thiÖp vµo cuéc sèng riªng t­ cña ng­êi kh¸c. §©y lµ nh÷ng ®Æc ®iÓm cña con ng­êi hiÖn ®¹i mµ §µ N½ng ®ang cÇn trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa thµnh phè. Nh÷ng ®Þnh h­íng gi¸ trÞ vÒ m« h×nh x· héi Kh¶o s¸t cho thÊy, ®a sè ng­êi §µ N½ng muèn sèng trong mét x· héi cã kho¶ng c¸ch giµu nghÌo nhá vµ Ýt c¹nh tranh (81,2%) h¬n lµ sèng trong mét x· héi cã Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn ... - tailieumienphi.vn