Xem mẫu
- VĂN HÓA CÁC DÂN TỘC THIỂU SỐ BẢO TỒN VÀ PHÁT HUY GIÁ TRỊ VĂN HÓA CÁC DÂN TỘC THIỂU SỐ Ở MIỀN NÚI PHÍA BẮC TRONG XU THẾ HỘI NHẬP NGUYỄN ANH CƯỜNG Tóm tắt Trong xu thế hội nhập và toàn cầu hóa hiện nay, ảnh hưởng văn hóa giữa các dân tộc trong cộng đồng, giữa văn hóa trong nước và văn hóa quốc tế là một tất yếu. Miền núi phía Bắc là nơi sinh sống của đồng bào các dân tộc thiểu số với những sắc thái văn hóa truyền thống phong phú, đa dạng. Tuy nhiên hiện nay, do điều kiện đời sống kinh tế của đồng bào còn gặp nhiều khó khăn, việc bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa các dân tộc thiểu số ở miền núi phía Bắc đang nảy sinh một số vấn đề bất cập cần tháo gỡ. Để giải quyết những vấn đề này rất cần có sự chung tay vào cuộc của các cơ quan quản lý nhà nước thông qua hệ thống văn bản quản lý được thể hiện bằng những chủ trương, chính sách hợp lý và kịp thời, nhằm khơi dậy ý thức của đồng bào trong việc bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc mình. Từ khóa: Bảo tồn, phát huy, dân tộc thiểu số, miền núi phía Bắc, hội nhập Abstract In the current trend of integration and globalization, the cultural influence among ethnic groups in the community, between domestic culture and international culture is inevitable. The Northern mountainous region is inhabited by ethnic minorities with rich and diverse traditional cultural nuances, however, due to the economic conditions of the people are still difficult, the preservation and promotion of cultural values of ethnic minorities in the Northern mountainous region are arising some shortcomings that need to be solved. In order to solve this matters, it is necessary for State management agencies to work together through the system of management documents that expressed by appropriate and timely guidelines and policies to arouse awareness of the people in preserving and promoting their traditional cultural values. Keywords: Conservation, promotion, ethnic minorities, Northern mountainous areas, integration 1. Khái quát chung về miền núi phía Bắc và La Chí, Cơ Lao, La Ha, Pu Péo), Hmông - Dao hoạt động bảo tồn các giá trị văn hóa dân tộc (Hmông, Dao, Pà Thẻn); Tạng - Miến (Lô Lô, Hà M iền núi phía Bắc nước ta bao Nhì, Phù Lá, Cống, Si la, La Hủ) và nhóm Hoa/ gồm 14 tỉnh và được chia làm 2 Hán (Hoa, Ngái, Sán Dìu) với những giá trị và vùng Đông Bắc và Tây Bắc. Đông sắc thái văn hóa riêng, làm phong phú nền văn Bắc gồm các tỉnh: Phú Thọ, Hà Giang, Tuyên hóa Việt Nam, góp phần củng cố khối đại đoàn Quang, Cao Bằng, Bắc Kạn, Thái Nguyên, Lạng kết toàn dân tộc. Sơn, Bắc Giang; Tây Bắc gồm các tỉnh: Lào Cai, Trong những năm qua, được sự quan tâm Điện Biên, Sơn La, Lai Châu và Hoà Bình. Đây của Đảng và Nhà nước, việc bảo tồn và phát là khu vực tập trung nhiều cộng đồng tộc huy bản sắc văn hóa các dân tộc thiểu số ở các người nhóm ngôn ngữ Việt - Mường (Kinh tỉnh miền núi phía Bắc đã đạt được những kết (Việt), Mường, Thổ); Môn - Khơ Me (Khơ Mú, quả đáng ghi nhận. Thông qua các chủ trương, Xinh Mun, Mảng, Kháng, Ơ Đu); Thái - Ka Đai chính sách về bảo tồn và phát huy văn hóa các (Tày, Nùng, Thái, Sán Chay, Lào, Lự, Giáy, Bố Y dân tộc của Đảng cũng như sự chỉ đạo của Bộ Số 26 - Tháng 12 - 2018 VĂN HÓA NGHIÊN CỨU 37
- VĂN HÓA NGHIÊN CỨU Văn hóa Thể thao và Du lịch trong việc thực các chủ trường của Đảng và Nhà nước, nhiều hiện các chương trình, chính sách về bảo tồn địa phương đã không tìm hiểu kỹ về văn hóa và và phát huy các giá trị văn hóa dân tộc từ Trung nếp sống, phong tục của đồng bào các dân tộc ương tới địa phương, hầu hết các di sản văn trên địa bàn nên đã làm biến đổi các giá trị văn hóa phi vật thể của các dân tộc khu vực miền hóa thuyền thống của các dân tộc. núi phía Bắc đã được kiểm kê, bảo quản, tôn Việc xây dựng các khu tái định cư đã phá tạo; nhiều hoạt động văn hóa dân gian và lễ vỡ sự cố kết dòng họ truyền thống của đồng hội cổ truyền được đầu tư kinh phí để duy trì, bào các dân tộc thiểu số. Hình thức định cư khôi phục và phát huy. Các công trình văn hóa phổ biến của đồng bào các dân tộc thiểu số trọng điểm ở nhiều tỉnh được đầu tư, trùng tu, các tỉnh miền núi phía Bắc là sống quần tụ nâng cấp. Bên cạnh đó, việc mở cửa, giao lưu thành từng bản, làng, theo từng dòng tộc với và hội nhập quốc tế cũng như những biến đổi những sắc thái, bản sắc văn hóa rất riêng. Các to lớn trong quá trình chuyển đổi cơ cấu kinh thành viên trong bản, làng thường là anh em tế theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa, họ hàng trong cùng một dòng tộc, gắn kết chặt phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chẽ với nhau trong những sinh hoạt văn hóa, chủ nghĩa, đã và đang tác động sâu sắc, toàn những nghi lễ, tôn giáo tín ngưỡng có tính cố diện đến sinh hoạt văn hóa, bản sắc văn hóa kết cộng đồng. Bên cạnh đó, họ rất có tinh thần của từng dân tộc. Điều đó đòi hỏi chúng ta đoàn kết, đùm bọc, chia sẻ, giúp đỡ nhau nhất phải có nhận thức sâu sắc, có biện pháp phù là trong hoàn cảnh khó khăn. Tuy nhiên, khi có hợp để vừa loại bỏ được những yếu tố đã lỗi dự án tái định cư, sự cố kết cộng đồng này bị thời, lạc hậu; khắc phục được những điểm yếu phá vỡ. Từ một bản, làng cũ, người dân có thể đang bị các thế lực thù địch lợi dụng; vừa giữ bị phân tán về nhiều bản tái định cư mới, thậm được các giá trị văn hóa, diện mạo nói riêng chí, trong cùng một dòng họ, nhiều gia đình của văn hóa dân tộc thiểu số, từ đó hình thành, phải chuyển cư đến những vùng khác nhau. bổ sung thêm những giá trị văn hóa mới phù Đồng thời, việc xây dựng các khu tái định hợp với điều kiện, hoàn cảnh của đất nước cư còn phá vỡ sự cố kết cộng đồng truyền hiện nay. thống của đồng bào các dân tộc thiểu số. Một 2. Những vấn đề nảy sinh trong bảo tồn và số dân tộc có truyền thống ở nhà sàn, nhưng phát huy giá trị văn hóa các dân tộc miền khi chúng ta triển khai Chương trình 134 (xóa núi phía Bắc nhà tranh, nhà tạm), do không tìm hiểu kỹ nên 2.1. Văn hóa truyền thống tộc người đang đã tiến hành xây dựng cho bà con nhà đất có nguy cơ bị suy giảm theo kiểu người Kinh, hoặc nếu có làm nhà sàn - Do biến đổi vị trí, không gian của làng, bản. thì lại thiết kế các phòng không phù hợp với Quá trình phát triển kinh tế và hội nhập kinh tập quán của đồng bào các dân tộc thiểu số. tế quốc tế, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện Chẳng hạn, đồng bào Thái đặt bàn thờ tổ tiên đại hóa đất nước tất yếu tạo ra xu thế đô thị ở góc trái của ngôi nhà nhưng ở khu tái định hóa, cùng với chủ trương của Đảng và Nhà cư Tân Lập (Sơn La), chủ đầu tư lại thiết kế nơi nước về việc phát triển các cụm dân cư mới, đặt bàn thờ ở gian giữa nhà giống như người tạo thành trung tâm kinh tế, chính trị, văn Kinh. Những ngôi nhà được xây dựng gần kề hóa, xã hội của khu vực đã mang lại điều kiện nhau trên một vạt đất được cày ủi bằng phẳng, sống tốt hơn cho đồng bào các dân tộc thiểu chia lô giống như phố của miền xuôi đã làm số. Để di dân nhằm phục vụ việc xây dựng thay đổi không gian làng, bản thành những các công trình công cộng, một số địa phương mảng màu kiến trúc kiểu đô thị. Các làng, bản như Tuyên Quang, Sơn La, Điện Biên, Lai Châu được xây dựng theo mô hình nông thôn mới, đã xây dựng những khu tái định cư cho đồng khu dân cư được xây dựng theo tiêu chí các bào khang trang và kiên cố, với hệ thống điện, mô hình văn hóa chung của cả nước với các đường, trường, trạm… được quan tâm và đầu nội dung về phát triển kinh tế, đời sống văn tư đáng kể. Đồng bào các dân tộc có cơ hội hóa tinh thần, dân trí và thực hiện quy chế dân hưởng lợi từ các điều kiện y tế, giáo dục, giao chủ ở cơ sở. Do đó, những nét đặc thù trong lưu ngoài cộng đồng. Tuy nhiên, khi triển khai cách tổ chức, quản lý truyền thống của từng 38 Số 26 - Tháng 12 - 2018
- VĂN HÓA CÁC DÂN TỘC THIỂU SỐ làng, bản, sẽ bị hạn chế. Những nét ứng xử văn xung đột giữa nhu cầu của đời sống thực tế hóa, ứng xử cộng đồng, vai trò của người có uy với yêu cầu giữ gìn các giá trị văn hóa của các tín (trưởng bản, trưởng tộc, trưởng họ) trong dân tộc như: mỗi dân tộc, cộng đồng trong thiết chế xã hội Nhà sàn là một trong các đặc trưng văn truyền thống chưa tìm được sự gắn kết với hệ hóa truyền thống của một số dân tộc ở miền thống chính trị cơ sở trong việc lưu giữ và phát núi phía Bắc như Thái, Mường, Dao, Tày, Sán triển văn hóa dân Chay… Để góp phần giữ gìn ngôi nhà sàn - Do biến đổi tri thức bản địa và không gian, truyền thống của các dân tộc, Đảng và Nhà môi trường văn hóa. Việc ứng dụng khoa học nước đã xây dựng và triển khai các chương công nghệ ở vùng dân tộc thiểu số miền núi trình, dự án đối với các vùng dân tộc đó là: Nhà phía Bắc, mà chủ yếu là kiến thức khoa học - nước, các địa phương có các dân tộc cư trú tài kỹ thuật được truyền bá phục vụ sản xuất, đời trợ kinh phí để họ làm mới hoặc trùng tu, bảo sống là sự thay đổi tích cực và cũng là yếu tố dưỡng các ngôi nhà đang có. Nhưng trên thực làm thay đổi những tri thức bản địa trong văn tế cho thấy, để làm được ngôi nhà sàn theo hóa sản xuất của bà con các dân tộc thiểu số. truyền thống thì chủ nhà cần chuẩn bị gỗ và Những tri thức truyền thống được tiếp nhận nguyên vật liệu từ 3-5 năm với lượng gỗ cần thêm những giá trị mới, tiến bộ. Nhiều đồng ít nhất từ 15-20m3 và chi phí khoảng 100 đến bào dân tộc thiểu số đã biết phát triển kinh 300 triệu tùy theo loại gỗ, diện tích nhà. Hiện tế trang trại, kinh tế vườn - rừng, vườn - nhà nay do chính sách đóng cửa rừng và các loại hoặc sản xuất trong những ngành nghề mới. gỗ tốt để làm nhà ngày càng hiếm, giá mua Tuy nhiên, cũng chính sự biến đổi đó đã làm gỗ trên thị trường khá đắt nên việc làm nhà cho một bộ phận đồng bào dân tộc thiểu số sàn gỗ đối với các dân tộc đã trở thành vấn đề ngày càng bị lệ thuộc, thụ động hơn vào kỹ khá nan giải mặc dù của người dân vẫn mong thuật mới mà quên dần tri thức bản địa của muốn ở nhà sàn theo truyền thống. mình. Đặc biệt là tiếng nói và chữ viết của Trong khi đó, hiện nay để xây dựng một dân tộc là một trong những yếu tố biểu trưng ngôi nhà gạch, lợp tấm lợp xi măng hoặc tôn văn hóa tộc người cũng đang có nguy cơ suy theo kiểu người Kinh lại rất dễ dàng vì nguyên giảm một cách nghiêm trọng do hầu hết các vật liệu xây dựng sẵn có trên thị trường, được chương trình học phổ thông cấp I, II đều chưa cung cấp nhanh chóng, thuận tiện bởi các đại có chương trình dạy và học bằng tiếng dân lý tại địa phương, thời gian xây dựng nhanh, tộc. Để giao tiếp, họ thường vay mượn những kinh phí chỉ khoảng 50-60 triệu là đủ. Việc thay thuật ngữ kinh tế, chính trị tiếng phổ thông, nhà sàn bằng nhà gạch đang là hiện tượng đã tạo nên một dạng ngôn ngữ pha tạp. Bên đang diễn ra khá phổ biến ở các dân tộc miền cạnh đó, diện tích rừng của đồng bào các dân núi phía Bắc. Đối với thế hệ trẻ các dân tộc tộc thiểu số ngày càng bị thu hẹp. Điều này thiểu số hiện nay, việc ở nhà đất như người cũng đã và đang làm mất đi môi trường tâm Kinh đã làm họ dần dần quên đi hình ảnh nhà linh truyền thống và tín ngưỡng đa thần cổ sơ sàn và các giá trị văn hóa trong sinh hoạt ở nhà của đồng bào. sàn truyền thống. Từ đó, có thể thấy yêu cầu 2.2. Xung đột giữa nhu cầu của đời sống giữ gìn bản sắc văn hóa truyền thống qua nhà thực tế với yêu cầu giữ gìn các giá trị văn hóa ở đang đang đứng trước xung đột giữa kiểu ngày càng mãnh liệt nhà mới dễ làm, nguyên liệu mới, chi phí giá rẻ Giá trị văn hóa của từng dân tộc là phần cốt với kiểu nhà và nguyên liệu truyền thống. Vấn lõi, tinh túy nhất, hình thành và định hình trong đề đó đang diễn ra khá gay gắt ở hầu hết các một quá trình lịch sử lâu dài với sự trường tồn địa phương vùng miền núi phía Bắc. của dân tộc, là kết quả của quá trình thích ứng Hiện nay, một số tỉnh đang có chủ trương với môi trường tự nhiên, xã hội. Hiện nay, cùng phát triển mạnh loại hình du lịch cộng đồng với những bước tiến của khoa học - kỹ thuật và hoặc homestay, như ở bản Cát Cát, Tà Phìn đời sống kinh tế là việc mở cửa, hội nhập với (Sapa, Lào Cai), bản Lát (Mai Châu, Hòa Bình), các nước trên thế giới cũng như sự phát triển bản Áng (Mộc Châu, Sơn La)… Đây là loại hình của đời sống xã hội, đã và đang đặt ra nhiều du lịch đang thu hút được nhiều khách và tạo Số 26 - Tháng 12 - 2018 VĂN HÓA NGHIÊN CỨU 39
- VĂN HÓA NGHIÊN CỨU được nhiều công ăn việc làm cho người dân các công trình công cộng, do đó họ có thể mua địa phương, cải thiện được đời sống kinh tế sắm các thiết bị nghe nhìn hiện đại như tivi, của các hộ gia đình, tham gia và góp phần phát đầu kỹ thuật số, angten chảo… Một nguyên triển kinh tế xã hội cho xã, huyện thông qua nhân nữa không thể không kể đến là đa số việc khai thác các giá trị văn hóa và môi trường thanh niên chỉ quan tâm đến vấn đề kinh tế tự nhiên của địa phương. Nhưng hiện nay ở (không ít thanh niên rời bỏ quê hương đi kiếm nhiều địa phương, một số gia đình đã vì mục sống ở các địa phương khác), nên không còn đích phát triển kinh tế của mình mà bất chấp thời gian quan tâm đến học tập các giá trị các điều kiện về môi trường tự nhiên và các văn hóa từ những người lớn tuổi. Chẳng hạn: giá trị văn hóa thực tế của địa phương chưa đủ Một số lượng không nhỏ thanh niên dân tộc điều kiện để phát triển loại hình du lịch cộng Hmông hiện nay đã không biết thổi khèn, kéo đồng hoặc homestay. Họ cố mở dịch vụ du lịch nhị,… mà đây là một tiêu chuẩn mà hầu hết bằng cách mang một số sản phẩm văn hóa của con trai người Hmông trước đây phải biết. Bên dân tộc khác về kinh doanh với danh nghĩa là cạnh đó, các điệu dân ca, dân vũ, các loại nhạc của địa phương hoặc mở các homestay mà cụ dân tộc được đem ra biểu diễn trong không không đáp ứng được tiêu chuẩn quy định gian mới, được giao lưu với văn hóa của các cũng như lôi kéo khách bằng các dịch vụ “nhạy dân tộc khác dẫn đến cũng có những thay đổi cảm”… điều đó đã gây các phản cảm đối với du cả về âm thức và tiết tấu. khách. Việc bảo tồn các giá trị văn hóa truyền 2.4. Đời sống tôn giáo, tín ngưỡng đã và thống ở các dân tộc vùng miền núi đang phải đang có nhiều biến đổi ở một số địa phương đối đầu với việc tạo thu nhập để đảm bảo cuộc Trong những năm gần đây, sự thâm nhập sống, xung đột đó đang ngày càng diễn ra gay và phát triển của đạo Tin lành và việc tuyên gắt. Nhiều nơi, văn hóa truyền thống của các truyền đạo trái phép của một số tôn giáo trong dân tộc đang không ngừng biến đổi, thậm chí một bộ phận đồng bào dân tộc thiểu số vùng biến dạng, để đáp ứng cho nhu cầu tạo thu núi phía Bắc đã làm ảnh hưởng nghiêm trọng nhập phục vụ cuộc sống hiện tại. đến những giá trị văn hóa truyền thống. Các 2.3. Việc bảo tồn các giá trị văn hóa ngày tôn giáo mới đã và đang làm đảo lộn trật tự càng ít được giới trẻ quan tâm xã hội truyền thống và gây thương tổn về tinh Hiện nay, sinh hoạt văn hóa tinh thần thần với các dân tộc ở các tỉnh miền núi phía đồng bào dân tộc thiểu số vùng núi phía Bắc Bắc. Nó đã làm biến đổi tư tưởng, tình cảm, vẫn còn lưu giữ được những nét cơ bản như: tâm lý trong bộ phận đồng bào theo đạo. Bộ truyện dân gian, những làn điệu dân ca, dân phận đồng bào các dân tộc thiểu số theo các vũ, nhiều phong tục tập quán vẫn được duy trì. tôn giáo này đã từ bỏ tín ngưỡng truyền thống, Nhưng những người có thể thực hiện được các chối bỏ một số nét văn hóa truyền thống như sinh hoạt truyền thống đó đều đã ở độ tuổi từ thờ cúng tổ tiên, thờ ma nhà; du nhập các nghi 50 trở lên, thế hệ trẻ không mấy thiết tha với lễ lạ, gá lắp tôn giáo ngoại lai làm suy giảm văn những giá trị văn hóa truyền thống. hóa truyền thống, nhất là văn hóa phi vật thể. Một bộ phận không nhỏ những người trẻ Với những ảnh hưởng theo chiều tiêu cực, sự tuổi đã tiếp cận và có tâm lý sùng bái các giá trị tồn tại và phát triển của các tôn giáo mới ở văn hóa ngoài cộng đồng, sinh hoạt văn hóa vùng núi phía Bắc đã gây nên tình trạng chia ngày càng mở rộng theo hướng hội nhập, tiếp rẽ dân tộc, phá hoại nét văn hóa đoàn kết cộng nhận văn hóa hiện đại mà thờ ơ với những giá đồng truyền thống của các dân tộc thiểu số. Ở trị văn hóa truyền thống của dân tộc mình vì: một số vùng, những người theo kẻ xấu truyền Ở các địa bàn dân cư, sóng phát thanh, truyền đạo trái phép đã từ bỏ văn hóa tâm linh truyền hình đã đến với đồng bào với chất lượng ngày thống, gây mâu thuẫn, xung đột với các già càng cao; điều kiện phát triển kinh tế ở một số làng, trưởng bản, trưởng họ, thậm chí còn tạo vùng được nâng cao nhờ vào tiền đền bù khi nên sự kỳ thị các dân tộc trong vùng dẫn đến di dời để phục vụ các công trình thủy điện, và nguy cơ mất ổn định chính trị - xã hội. 40 Số 26 - Tháng 12 - 2018
- VĂN HÓA CÁC DÂN TỘC THIỂU SỐ 3. Một số khuyến nghị trong việc bảo tồn và để cân đối kinh phí khi làm nhà, tránh tình phát huy giá trị văn hóa các dân tộc thiểu trạng nhà làm chưa xong mà đã hết tiền, hoặc số miền núi phía Bắc trong xu thế hội nhập khi có tiền lại đem dùng vào mục đích khác. hiện nay Việc ứng dụng khoa học công nghệ mới - Việc quy hoạch và chuyển đổi chỗ ở của ở vùng dân tộc thiểu số miền núi phía Bắc để người dân để phục vụ mục tiêu phát triển kinh phục vụ sản xuất, đời sống đã làm cuộc sống tế - xã hội của địa phương là cần thiết. Song của bà con thay đổi theo chiều hướng tích cực. khi chọn địa điểm nơi lập làng mới cần phải Song bên cạnh đó chúng ta cũng cần vận động đáp ứng các điều kiện tối thiểu là bằng hoặc bà con phát huy các các tri thức bản địa đã có phải hơn nơi ở cũ thông qua các tiêu chí như về thổ nhưỡng, động, thực vật, thủy văn, khí đất ở, đất canh tác, nguồn nước, hệ thống giao hậu…. Đây là những tri thức quan trọng trong thông… Đây là những điều kiện tối thiểu để việc phát triển lâu dài, bền vững ở những môi bà con có thể tồn tại và phát triển kinh tế trên trường cụ thể của bà con để phát triển kinh tế, một địa bàn mới. Nếu thiếu một trong các tiêu đảm bảo đời sống. chí trên thì cuộc sống của bà con sẽ gặp rất - Việc xung đột giữa nhu cầu cuộc sống nhiều khó khăn về kinh tế cũng như việc lưu hiện tại với bảo tồn các giá trị văn hóa đã và giữ các phong tục tập quán, quan hệ dòng họ, đang diễn ra đối với các dân tộc ở Việt Nam làng bản. Do đó, khi có kế hoạch di dời dân và các dân tộc thiểu số vùng núi phía Bắc nói cư đến một nơi ở mới, nên tham khảo ý kiến riêng. Để giảm tải xung đột này, nếu chỉ một cũng như sự tham gia của già làng, trưởng bản cơ quan hoặc ban ngành thì không thể giải trong việc chọn lựa địa điểm sẽ chuyển đến, vì quyết được, mà cần có sự tham gia của các ban chỉ có họ mới hiểu rõ nhất về những điều kiện ngành cũng như chủ trương, chính sách của sống thế nào là phù hợp và tốt nhất cho cộng Nhà nước để dung hòa, cân bằng giữa nhu cầu đồng họ. cuộc sống với nhu cầu bảo tồn các giá trị văn Khi thực hiện chủ trương của Nhà nước hóa. Trong đó yếu tố quan trọng nhất đó là các trong việc xóa nhà tranh, nhà tạm cho bà con chủ trương của Đảng, chính sách về phát triển dân tộc thiểu số ở vùng miền núi phía Bắc nên kinh tế và bảo tồn văn hóa của Nhà nước cần thực hiện theo hai phương án: phù hợp với điều kiện từng vùng, từng dân tộc. Yếu tố quan trọng không thể bỏ qua là vai Phương án thứ nhất: Chương trình, dự án trò của ngành văn hóa từ Trung ương đến các sẽ triển khai làm nhà cho bà con. Với phương địa phương. Đặc biệt, các cơ quan văn hóa, cán án này, sẽ đảm bảo việc thực hiện đúng chủ bộ văn hóa tại địa phương là người trực tiếp trương của Nhà nước đến trực tiếp người dân chỉ đạo điều hành, thực hiện các chủ trương và đảm bảo nguồn kinh phí được cấp. Nhưng của Nhà nước đến với người dân cần phải biết khi triển khai thực hiện, cần có sự tham khảo vận dụng một cách sáng tạo, uyển chuyển các ý kiến của người dân địa phương trong việc chủ trương của Đảng và chính sách của Nhà chọn vị trí đất nền, chọn thiết kế kiểu nhà và nước vào thực tế của địa phương. bố trí nội thất trong nhà, vì có thể theo thiết - Đối với giới trẻ, việc bảo tồn các giá trị văn kế của dự án là phù hợp, tiện dụng, nhưng đối hóa cần được quan tâm hơn nữa. Hiện nay, với bà con lại thấy không hợp lý khi chuyển về việc tuyên truyền trong giới trẻ về bảo tồn sinh sống. Chỉ có họ mới biết chính xác nhất các giá trị văn hóa truyền thống đã và đang khi làm nhà ở thì nên làm như thế nào cho phù diễn ra nhưng chưa mang lại kết quả như ý. Vì hợp với điều kiện tự nhiên, môi trường cũng vậy, trong thời gian tới đây, việc tuyên truyền như nếp sống sinh hoạt của mỗi gia đình. này cần có chủ trương từ Trung ương đến địa Phương án thứ hai: Kinh phí xây dựng giao phương, khi triển khai cần có kế hoạch cụ thể cho bà con chủ động làm nhà. Với phương án và cần có sự phối hợp của các cơ quan ban này, sẽ tạo điều kiện cho bà con làm nhà theo ngành. Cần đa dạng về hình thức và nội dung đúng nhu cầu sinh hoạt, phong tục của mình. tuyên truyền như: phát động phong trào thi Nhưng khi triển khai thực hiện, cần có sự tham đua văn hóa văn nghệ tại các địa phương, tổ khảo ý kiến của các nhà quản lý dự án về vốn chức các chương trình, hội diễn, vinh danh các Số 26 - Tháng 12 - 2018 VĂN HÓA NGHIÊN CỨU 41
- VĂN HÓA NGHIÊN CỨU nghệ sỹ, nghệ nhân dân gian, trong đó lưu ý động của xu thế hội nhập toàn cầu hóa, ảnh đến các nghệ sỹ trẻ. Cần có chính sách cụ thể hưởng giữa văn hóa các dân tộc với nhau và trong việc đầu tư về kinh phí và nhân lực cho giữa văn hóa trong nước với văn hóa quốc tế… việc bảo tồn và phát triển văn hóa truyền thống Do đó, để tăng cường công tác bảo tồn và phát cho giới trẻ, từ đó thu hút sự quan tâm của giới huy các giá trị văn hóa các dân tộc thiểu số, trẻ đến văn hóa truyền thống. Tăng cường cần có sự chung tay, vào cuộc của Nhà nước truyên truyền trên các phương tiện thông tin cũng như các cơ quan, ban ngành, đoàn thể và đại chúng như các chương trình phát thanh, sự đồng lòng hưởng ứng của người dân, phải truyền hình; chú trọng tuyên truyền trên các được thể hiện bằng những chủ trương, biện trang web, Facebook, giới thiệu về văn hóa dân pháp cụ thể như các hoạt động tuyên truyền tộc trên mạng Internet với nội dung phong vận động, các chương trình dự án đầu tư cho phú và đa dạng… vì đây là nơi giới trẻ hay truy phát triển kinh tế, văn hóa và xã hội để từ đó cập. Các địa phương cần mở các lớp tập huấn, nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân các chương trình tìm hiểu về văn hóa truyền đồng thời khơi dậy ý thức và sự tham gia của thống cho học sinh, thanh niên, đoàn viên ở người dân trong việc bảo tồn và phát huy các các trường học, chi đoàn, hội… để cho giới trẻ giá trị văn hóa của mình. có ý thức trong việc tìm hiểu và bảo tồn văn N.A.C hóa truyền thống. (TS., Trưởng khoa Văn hóa dân tộc thiểu số, - Ở một số địa phương, đời sống tôn giáo, Trường ĐHVHHN) tín ngưỡng đã và đang có nhiều biến đổi. Vì vậy, cần tăng cường hơn nữa trong việc tuyên Tài liệu tham khảo truyền các chủ trương, đường lối và chính 1. Trần Bình (chủ biên) (2004), Văn hóa các sách của Đảng và Nhà nước về tôn giáo, tín dân tộc Tây Bắc, thực trạng và những vấn đề đặt ra, ngưỡng đến các dân tộc ở miền núi bằng Nxb. Chính trị Quốc gia, Hà Nội. nhiều phương thức, hình thức khác nhau trên các phương tiện thông tin đại chúng như loa, 2. Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đài, tivi, báo địa phương. Cần kết hợp và lồng (2011), Báo cáo kết quả thực hiện công tác di ghép các nội dung về chính sách tôn giáo tín dân, tái định cư dự án thủy điện Sơn La đến quý I ngưỡng vào các chương trình tuyên truyền tại năm 2011 (Báo cáo số 937/BC-BNN-KTHT ngày cơ sở. Trong quá trình đi tuyên truyền về các 08/4/2011). chủ trương chính sách tôn giáo tín ngưỡng 3. Hội đồng nhân dân tỉnh Lai Châu (2016), của Đảng và Nhà nước, đồng thời cũng nêu Nghị quyết về ổn định và phát triển kinh tế - xã lên những hiện tượng, trường hợp các thế lực hội vùng tái định cư các công trình thủy điện quốc thù địch lợi dụng niềm tin tôn giáo, tín ngưỡng gia trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2016 - 2020 (Nghị của bà con để xuyên tạc các chủ trương chính quyết số 53/2016/ NQ-HĐND ngày 14/10/2016). sách của Nhà nước, gây mất đoàn kết giữa 4. Vương Xuân Tình (chủ biên) (2015), Các dân những người theo tôn giáo với người không tộc ở Việt Nam (tập 2, 3), Nxb. Chính trị Quốc gia, theo tôn giáo, phá hoại về kinh tế, bất ổn về Hà Nội. chính trị, xã hội. 5. Văn phòng Chính phủ (2015), Thông báo ý Kết luận kiến kết luận của Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải Việc bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa các Trưởng ban Chỉ đạo nhà nước Dự án thủy điện Sơn dân tộc thiểu số ở miền núi phía Bắc hiện nay La - Lai Châu tại cuộc họp Ban chỉ đạo về dự án di còn gặp nhiều trở ngại do tác động từ các yếu dân, tái định cư thủy điện Sơn La (Thông báo số tố chủ quan và khách quan, đó là điều kiện 172/TB-VPCP ngày 20/5/2015). môi trường sống, điều kiện kinh tế của các dân tộc hiện nay vẫn còn khó khăn; tâm lý giới trẻ ít Ngày nhận bài: 12 - 9 - 2018 quan tâm của đối với việc bảo tồn và phát huy Ngày phản biện, đánh giá: 15 - 12 - 2018 giá trị văn hóa truyền thống; do nhu cầu cần Ngày chấp nhận đăng: 25 - 12 - 2018 tập trung phát triển kinh tế của các cá nhân và hộ gia đình của các dân tộc thiểu số; do tác 42 Số 26 - Tháng 12 - 2018
Chính trị học
Báo chí - Truyền thông
Xã hội học
Giáo dục học
Tâm lý học
Lịch sử - Văn hoá
Triết học
Ngôn ngữ học
Thư viện thông tin
Văn học nước ngoài
Ngư nghiệp
Hành chính - Pháp luật
Địa lý - Địa danh
Văn học Việt nam
Lịch sử Đảng
CNXH - KH
Tư Tưởng HCM
Ngụ ngôn - Cổ tích
Ca dao - Tục ngữ
Hoá học
Sinh học
Y khoa - Dược
Kinh tế học