Xem mẫu
- Nguy n H u Dương - Truy n hình K26 - HVBC&TT M cl c 1. S ra ñ i và vai trò c a Internet 2 1.1. Trên th gi i 2 1.2. T i Vi t Nam 5 1.3. Vai trò c a Internet trong ñ i s ng xã h i 7 2. S hình thành, phát tri n c a Báo m ng ñi n t 8 2.1. World Wide Web 8 2.2. S ra ñ i c a BMðT 8 2.2.1. Trên th gi i 8 2.2.2. T i Vi t Nam 10 2.3. ð nh nghĩa BMðT 10 2.4. Xu hư ng phát tri n c a BMðT 10 2.5. Vai trò c a BMðT ñ i v i ñ i s ng xã h i 13 3. Ưu ñi m c a BMðT v i các lo i hình khác 13 4. K t lu n 18 1
- Nguy n H u Dương - Truy n hình K26 - HVBC&TT S ra ñ i và vai trò c a Internet Internet là m ng máy tính toàn c u, bao g m nhi u m ng máy tính ñư c n i l i v i nhau (Interconnected Networks) Trên th gi i Cũng như bao thành t u khác c a loài ngư i, Internet ñã ph i tr i qua m t ch ng ñư ng dài ñ có ñư c s phát tri n như ngày hôm nay v i s ñóng góp và hy sinh c a bi t bao th h nhà khoa h c. M t thành qu l n thư ng b t ñ u t nh ng ý tư ng có v như không bình thư ng th i ñi m nó ñư c di n ra. Năm 1957, Liên Xô phóng v tinh nhân t o. Nh m ñ i phó v i Liên Xô, B qu c phòng M ñã thành l p ra m t cơ quan D án nghiên c u cao c p v i mong mu n ñưa khoa h c k thu t b c cao vào quân ñ i, th nghi m ñ tin c y c a h th ng thông tin b ng m ng máy tính. H hy v ng r ng. khi m t s máy b s c thì các máy tính còn l i v n có th liên l c bình thư ng ñư c v i nhau. Tháng 8 năm 1962 J.C.R Licklider (ð i h c MIT – Hoa Kỳ) ñã l n ñ u tiên ñ c p ñ n ý tư ng v m ng máy tính qua các b n ghi nh c a mình. Trong ñó, ông ñã hình dung ra vi c k t n i toàn c u các máy tính thành m t m ng lư i mà qua ñó, m i ngư i dù b t c v trí nào cũng có th truy c p d li u và chương trình ñư c lưu tr b t kỳ m t v trí nào trong m ng này.Ý tư ng này, ngay t ñ u ñã r t g n gũi v i Internet hi n ñ i ngày nay. Licklider là nhà lãnh ñ o ñ u tiên c a d án nghiên c u DARPA b t ñ u t tháng 10 năm 1962. Khi tham gia DARPA, ông ñã thuy t ph c ñư c nh ng ngư i k nhi m mình là Ivan Sutherland, Bob Taylor và Lawrence G. Roberts (m t nhà nghiên c u n i ti ng c a ð i H c MIT lúc b y gi ) tin vào s thành công và phát tri n c a m ng máy tính theo ý tư ng c a ông. Trư c ñó, vào tháng 7 năm 1961, Leonard Kleinrock (MIT) ñã xu t b n m t bài báo ñ u tiên trong ñó ñưua ra lý thuy t v chuy n m ch gói. Sau ñó, vào năm 1964, ông cũng xu t b n m t cu n sách ñ u tiên gi i thi u v k thu t này. K thu t này linh ñ ng hơn so v i k thu t dùng m ch ñi n t trong công ngh truy n thông. ðây ñư c xem là bư c chân ñ u tiên c a loài ngư i ñ ñ n v i m ng máy tính. M t s ki n quan tr ng n a là l n ñ u tiên ngư i ta ñã làm cho 2 máy tính có th “nói chuy n” v i nhau. Năm 1965, ph i h p v i Thomas Merill, Roberts ñã thí nghi m và k t n i thành công m t máy tính TX-2 ti u bang Mass v i m t máy tính California thông qua m t ñư ng ñi n tho i t c ñ th p. Hai máy tính ñư c k t n i này ñư c xem như là m ng di n r ng ñ u tiên c a th gi i. Thông qua thí nghi m này, các nhà nghiên c u ñã nh n th c ñư c r ng, các máy tính k t n i t xa v i nhau v n có th làm vi c t t v i nhau ñ trao ñ i d li u và chương trình. 2
- Nguy n H u Dương - Truy n hình K26 - HVBC&TT Cu i năm 1966, Roberts tham gia d án DARPA ñ phát tri n ý tư ng m ng máy tính. Ông ñã nhanh chóng v ch ra k ho ch c a d án ARPANET ñư c công b vào năm 1967. Tháng 7 – 1968, DARPA ñưa ra ý tư ng liên k t máy tính t i b n ñi m trên nư c M v i nhau, ñó là : Vi n nghiên c u Stanford, trư ng ñ i h c California Los Angeles, UC-Stanta Barbara và trư ng ñ i h c T ng h p Utah. Năm 1969, liên k t thành công ñã ñánh d u s ra ñ i c a Internet ngày nay.Các năm sau ñó, s lư ng máy ch n i vào ARPANET gia tăng nhanh chóng và các nghiên c u v nghi th c truy n thông gi a các máy ch cũng như các ph n m m m ng cũng ñư c xúc ti n g p rút. Năm 1973 ARPANET ñư c k t n i ra nư c ngoài t i trư ng ñ i h c London. Năm 1984: giao th c chuy n g i tin TCP/IP ( Transmision Control Protocol và Internet Protocol) tr thành giao th c chu n c a Internet, h th ng các tên mi n DNS (Domain Name System) ra ñ i ñ phân bi t các máy ch . Năm 1990 , ARPANET ng ng ho t ñ ng, Internet chuy n sang giai ño n m i Năm 1991, ngôn ng ñánh d u siêu văn b n HTML (Hyper Text Mark- up Language ) ra ñ i cùng v i giao th c truy n siêu văn b n HTTP (Hyper Text Transfer Protocol), Internet ñó th c s tr thành công c ñ c l c v i hàng lo t các d ch v m i. Năm 1992 , World Wide Wed chính th c ra ñ i . ðây là bư c ngo t quan tr ng c a l ch s hình thành Internet.ñem l i cho ngư i dùng kh năng tham chi u t m t văn b n ñ n nhi u văn b n khác, chuy n t cơ s d li u này sang cơ s d li u khác v i hình th c h p d n và n i dung phong phú.Có th g i W.W.W là công ngh Web – t p các ti n ích và m t siêu văn b n và cung c p cho ngư i dùng Internet. Công ngh Web cho phép x lý các trang d li u ña phương ti n và truy c p trên m ng di n r ng như Internet. Tuy nhiên, ñ d dàng ti p c n ñư c Web ph i có m t trình duy t thân thi n v i ngư i s d ng. M t trong s nh ng trình duy t ñư c ña s ngư i s d ng yêu thích (vào tháng 10-1993) là Mosaic cho h ñi u hành Windows(giao di n ñ h a ngư i dùng thay cho ch ñ s d ng câu l nh ) c a Andreessen-m t sinh viên trư ng ñ i h c t ng h p Illinois. Hàng lo t ngư i ñã t i xu ng ñ s d ng và s lư ng máy ch web tăng nhanh, cho nên các trang web cũng tăng nhanh. Web thâm nh p vào các th trư ng thương m i, hang lo t công ty dot.com ñã ñư c m ra và phát tri n r t nhanh, làm cho hang lo t website thoong tin khác s p ñ vì ngư i ta chưa có thói quen tr ti n khi ñ c báo trên Internet. 3
- Nguy n H u Dương - Truy n hình K26 - HVBC&TT Vào th i gian này nhi u ngư i hi u l n l n gi a trang Web và Internet. Chúng kh n ph i là m t. Internet là cơ s h t ng cho phép các máy tính có th nói chuy n v i nhau trên toàn th gi i.Trang Web là giao di n cho phép ngư i ta trao ñ i d li u, văn b n , âm thanh, tranh nh ho c nh ng ño n băng video trên Internet. Chúng là hai ngư i b n ñ ng hành trên xa l thông tin. Internet có r t nhi u ti n ích như : Email ( thư ñi n t ) W.W.W (m ng thông tin toàn c u) FTP ( giao th c truy n t p tin trên m ng) , Chat ( h i tho i tr c tuy n trên Internet), Newsgroup ( nhóm th o lu n ) ,Usenet (t p h p hàng ngàn nhóm th o lu n), WAIS (d ch v thông tin di n r ng). Ngoài ra Internet còn có các d ch v cao c p khác như : VoIP( kyc thu t chuy n t i gi ng nói qua Internet), Video Conference (h i ngh truy n hình), WAP ( giao th c ng d ng không dây) N u vào nh ng năm 70 c a th k XX, Internet v n bó h p trong các trư ng ð o H c , các trung tâm nghiên c u khoa h c, các cơ quan nhà nư c, thì ñ n năm 1992 v i s ra ñ i c a hàng lo t website thương m i và s xu t hi n c a nhà cung c p thông tin thương m i ñ u tiên – Delphi- thì th trư ng Internet b t ñ u sôi ñ ng d n. Tháng 6-1993, t ng s website m i ch là 130, ch m t năm sau s lư ng website ñã lên t i 3000. Hi n nay, s website ñã lên t i hàng trăm tri u. T i Vi t Nam Vào ñ u năm 1993, m ng VARENET (Viet Nam Academic Research Education network ) ñư c thành l p t o ti n ñ cho s hình thành m ng lư i Internet Vi t Nam. VARENET là m ng máy tính ph c v nghiên c u khoa h c và giáo d c ra ñ i t chương trình h p tác nghiên c u khoa h c, tri n khai công ngh thông tin thu c trung tâm khoa h c t nhiên v Công ngh Qu c gia Vi t Nam v i s h p tác khoa h c c a ð i h c qu c gia Australia (ANU). Máy ch (server) c a m ng VARENET ñ t t i trư ng ð i h c Qu c gia Australia. ðây là th i gian Internet còn quá m i m Vi t Nam, quá ñ t nên không m y ai ñ ñi u ki n tài chính ñ truy c p Internet qua ñi n tho i vi n thông qu c t . VARENET ch có m t ch c năng duy nh t là ph c v thư ñi n t . S khách hàng thư ng xuyên c a m ng này kho ng 3.000, trong ñó khách hàng là ngư i Vi t ch chi m 10%. Vào th i ñi m 1993 ñ n 1997 , VARENETb là m ng máy tính duy nh t Vi t Nam k t n i Internet (k t n i ngo i tuy n). Chính vì v y, VARENET ñ c quy n ph c v ngư i có nhu c u, không có ñ i th c nh tranh. Sau VARENET, m ng máy tính di n r ng thư hai hình thành Vi t Nam là m ng VINANET (Vietnam Network). M ng này tuy không k t n i Internet nhưng l i là m ng duy nh t cung c p thông tin thương m i vào th i ñi m 1993-1997. Chính vì v y, cũng có nhi u ngư i s d ng và VINANET 4
- Nguy n H u Dương - Truy n hình K26 - HVBC&TT ñã lan d n vào TP H Chí Minh. Có kho ng 600 khách hàng thư ng xuyên thuê bao VINANET. ð n 19-11-1997, Chính ph Vi t Nam quy t ñ nh chính th c k t n i Internet thì tên mi n (.vn) dduwwocj phía Australia bàn giao cho t ng c c Bưu ñi n Vi t Nam. T ñây, b t ñ u hình thành hàng lo t các nhà cung c p d ch v Ineternet (ISP- Internet Service Provide).VARENET và VINANET b t ñ u thoái trào m ñ u cho cao trào c a Internet Vi t Nam b ng s phát tri n c a các nhà cung c p d ch v Internet và các nhà cung c p thông tin trên m ng Internet. Internet ra ñ i ñã t o ra n n văn minh m i cho loài ngư i, ñem ñ n cho con ngư i nh ng ñi u m i l , h p d n. ð y là m t m ng máy tính kh ng l , k t n i hàng tri u máy tính ñi n t (ch y u là máy tính cá nhân) trên kh p th gi i theo m t quy t c nh t ñ nh nh m trao ñ i thông tin v i nhau m t cách tr c ti p nhanh chóng và thu n ti n. Có th coi Internet như m t thư vi n kh ng l b ng c ch vi t, hình nh và âm thanh s ng ñ ng, mà ñó ai cũng có th tìm ki m thông tin, truy xu t và nh n thông tin, t o ra các thông tin (mi n phí ho c tr ti n), trao ñ i thông tin, ho c mua bán, giao d ch thu n l i mà không b ngăn cách b i v trí ñ a lý. Internet ñã làm thay ñ i nh ng cách th c liên l c truy n th ng. Con ngư i có th k t n i Internet qua truy n hình, ñi n tho i và t t c các máy tính khác. Các hình th c lưu tr d li u trên máy tính s m t ñi , thay vào ñó là hình th c lưu tr d li u tr c tuy n. Con ngư i có th liên l c và nói chuy n v i nhau gi ng như h ñang g p nhau ngoài ñ i và có th thi t l p m t kênh giao ti p v i ngư i khác gi ng như vi c phát các kênh truy n hình. Internet còn là nơi con ngư i sang t o không ng ng. Trên Internet, con ngư i có th download v nhà và s d ng mi n phí hàng tá phát minh c a nhân lo i mà không ph i tr ti n. Tuy nhiên, Internet cũng gây nhi u phi n toái như hacker và virut…nh ng trang web ñen mang tính kích d c, b o l c… Internet càng phát tri n thì nh ng ñi u gây phi n toái cũng càng nhi u. Nh ng nguy cơ này ñòi h i con ngư i ph i h p tác ch t ch v i nhau ñ cùng ng c u an ninh m ng m t cách hi u qu . Vai trò c a Internet trong ñ i s ng xã h i Internet ra ñ i ñã t o ra n n văn minh m i cho loài ngư i,ñem ñ n cho con ngư i nh ng ñi u m i l , h p d n. Con ngư i có th trao ñ i v i nhau m t cách tr c ti p, nhanh chóng và thu n ti n. Internet là 1 thư vi n kh ng l mà ñó ai cũng có th tra c u, tìm ki m thông tin, truy xu t và nh n thông tin, t o ra các thông tin, trao ñ i thông tin, mua bán giao d ch thu n l i mà không b ngăn cách b i v trí ñ a lý ho c biên gi i qu c gia. 5
- Nguy n H u Dương - Truy n hình K26 - HVBC&TT Internet làm thay ñ i nh ng cách th c liên l c truy n th ng. con ngư i có th k t n i Internet qua truy n hình, ñi n tho i và t t c các máy tính khác. Con ngư i có th liên l c và nói chuy n v i nhau gi ng như h ñang g p nhau ngoài ñ i và có th thi t l p cho mình m t kênh giao ti p v i ngư i khác gi ng như vi c phát các kênh truy n hình. Nhà nư c có th s d ng Internet ñ qu n lý hành chính, ñi u hành công vi c; có th trao ñ i, giao d ch trên m ng,và có th h c, l y b ng qua m ng Internet; có th gi i trí mà không quá ñ t trêm Internet. Internet còn là nơi ñ con ngư i sáng t o không ng ng. Trên Internet, con ngư i có th download v nhà và s d ng mi n phí phát minh c a nhân lo i mà không ph i tr ti n. Ngoài nh ng ưu ñi m n i b t trên, Internet cũng mang l i cho con ngư i khá nhi u phi n toái: h th ng virus máy tính ñã phá h ng bao nhiêu công trình khoa h c, s sáng t o c a loài ngư i ch trong nháy m t. Ngoài ra, s xu t hi n c a hàng lo t trang web ñen, các trang web b n cũng ñang là nguy cơ tha hóa ñ o ñ c con ngư i, tiêu t n th i gian, ti n b c và s c khoe con ngư i. S hình thành, phát tri n c a Báo m ng ñi n t World Wide Web W.W.W g i t t là công ngh web, cho phép x ls các trang d li u ña phương ti n và truy nh p trên m ng di n r ng Internet. Th c ch t web là h i tu c a Internet ( siêu văn b n Hypertext) và thông tin ña phương ti n ( mutilmedia). Web có th t n t i không c n nh Internet nhưng công ngh web s không là gì n u không có n n t ng Internet. Nh m t b trình duy t web (browser)- m t ti n ích cho phép xem các văn b n ñ y ñ các lo i trên internet - ngư i bình thư ng không ph i v t v m i hi u ñư c các th t c c a Internet và d dàng truy nh p vào thông tin trên hàng ngàn máy ch ñ t kh p nơi trên th gi i m t cách nhanh chóng và hi u qu . ng d ng c a Web là thay ñ i cách bi u di n thông thư ng v ng văn b n nhàm chán sang thông tin sinh ñ ng, có hình nh, âm thành. V i m t b trình duy t có trang b các ti n ích ñ ho trên máy tình r t d x lí thông tin có kèm theo hình nh như ñ th , sơ ñ , các b c nh ch p và các thông tin ña phương ti n khác. Nh nh ng ti n ích c a công ngh web, ngư i ta cho ra ñ i m t lo hình báo chí m i, có kh năng tích h p ñư c s c m nh c a các lo i hình báo chí truy n th ng như báo in, báo phát thanh, truy n hình va nh ng kho tài li u kh ng l trên Iinternet. ðó là lo i hình báo chí th 4 – Báo m ng ñi n t S ra ñ i c a BMðT Trên th gi i 6
- Nguy n H u Dương - Truy n hình K26 - HVBC&TT K t sau khi cơn bão khoa h c k thu t và công ngh “ñ b ” xu ng các qu c gia trên th gi i thì m i m t c a ñ i s ng xã h i nói chung ñã d n thay da ñ i th t. Các nư c phát tri n trên th gi i không ng ng phát minh ra nh ng s n ph m công ngh ph c v nhu c u con ngư i. Và trong gu ng quay công ngh ñó, khi m i lĩnh v c c a cu c s ng ñ u ñư c ng d ng khoa h c công ngh thì báo chí không tránh kh i nh ng tác ñ ng. K t qu là, nh ng t báo m ng ñi n t ra ñ i theo xu th phát tri n c a th i ñ i. Tháng 10/1993, Khoa báo chí ð i h c Florida (M ) tung ra cái mà h t tin là t báo Internet ñ u tiên. Năm 1994, phiên b n online c a t p chí Hotwired ch y nh ng banner qu ng cáo ñ u tiên và hàng lo t báo khác t i M t m website. “Cơn s t vàng” c a th i thông tin tr c tuy n b t ñ u. Cũng có tài li u cho r ng năm 1992, t báo Chicago c a M m i là t báo ñi n t ñ u tiên trên th gi i. Cùng v i s phát tri n chóng m t c a các công ngh k t n i, giúp ñ y nhanh t c ñ truy t i, s lư ng các t báo ñi n t cũng n r kh p nơi trên th gi i, truy n t i thông tin dư i m i hình th c mà các lo i báo truy n th ng cung c p. Có th coi báo ñi n t hi n nay là s h i t c a c báo gi y (text), báo ti ng (audio) và báo hình (video). Ngư i lư t web không ch ñư c c p nh t tin t c dư i d ng ch vi t mà còn có th nghe r t nhi u kênh phát thanh và xem truy n hình ngay trên các website báo chí. ðánh d u s ra ñ i c a BMðT trên th gi i là t Di n ñàn Chicago (Chicago Tribune), ra ñ i vào tháng 5/1992- ñ t máy ch t i nhà cung c p d ch v American online. D n d n các t BMðT xu t hi n nhi u hơn nhưng g p ph i không ít rào c n : vì s lư ng ngư i có máy tính ñ ñ c báo còn quá ít, s h n ch và tr c tr c trong khâu k thu t, ngư i ñ c còn e ng i vì s r c r i trong vi c s d ng máy móc so v i báo In ho c Phát thanh, Truy n hình. Tuy nhiên, năm 1993 web ñã tr thành m t phương ti n truy n thông tin nhanh chóng và h u hi u do chi phí th p và di n ph quát l i cao.H u như các t báo l n, ñài truy n hình, phát thanh l n ñ u ñã có m t trên m ng Internet. Theo th ng kê c a t ch c Tương tác gi a các nhà phát hành và biên t p thì ñ u năm 1995 có 154 t BMðT, 9 tháng sau ñã tăng lên 1441 ñ u báo. Tháng 9 năm 1998 có 4925 t , ñ n tháng 3 năm 2000 t ng s ñã lên t i 8474 t . Theo th ng kê c a Newslink- M ng thông tin Hoa Kỳ- thì có t i 67% dân s Hoa Kỳ ñ c báo và t p chí trên m ng. T i các nư c Châu Âu, khuynh hư ng phát tri n báo m ng ñiên t ngày càng m nh. T i ð c năm 1999 có 53 t , ñ n năm 200 có 232 t . T i Tây Ban Nha, tăng t 29 ñ n 3000 t . T i Australia năm 1999 có 50 t ; ñ n năm 2000 ñã tăng lên 127 t . T i các nư c Châu Á, xu th phát tri n BMðT th c s m nh m sau năm 2000. Theo nghiên c u c a J. Zhou 7
- Nguy n H u Dương - Truy n hình K26 - HVBC&TT và Z.He thì 62% dân ðài Loan, Ma Cao, Trung Qu c ñ i l c thư ng xuyên ñ c BMðT. Nh ng con s ñó nói lên t c ñ phát tri n như vũ bão c a báo m ng ñi n t do vi c t ch c t báo quá d dàng và tính năng ưu vi t c a nó. Tuy nhiên, báo m ng ñi n t cũng v p ph i nh ng v n ñ tư ng ch ng như ñơn gi n nhưng l i khó gi i quy t. Khi khai sinh BMðT, ngư i ta ñ t tiêu chí “ hi u qu thông tin” lên hàng ñ u, cho nên các trang BMðT ch t ních nh ng thông tin khô khan và l nh lùng. Nh ng ngư i c n thông tin tìm ñ n t báo nhưng h l i nhanh chóng xa r i nó ñ tìm ñ n nh ng chương trình truy n hình h p d n, nh ng bài báo trên báo in có chi u sâu v b i c nh l ch s , xã h i, v s ph n con ngư i. Nh ng ngư i làm BMðT ñã nhanh chóng nh n ra v n ñ : c n ph i t ch c cho n i dung và hình th c t báo h p d n và b t m t,có phong cách riêng. Tim Guay- nhà thi t k web chuyên nghi p, tác gi c a CNN Online và Google.com – ñã phát bi u r ng: N u ña phương ti n ñư c s d ng mà không ai nghĩ gì v lý do s d ng nó, ho c n u có m t giao di n hay n i dung nghèo nàn, thì nó có th ñưa ñ n th t b i v m t th m m m t cách vô lý và chi m ch trong ñư ng truy n m t cách không c n thi t. B t ñ u t năm 2000 tr ñi các hãng thông t n như AFP, Reuter…các ñài truy n hìn như CNN, NBC…các t báo như New York Times, Washington Post…ñ u có t BMðT c a mình, coi ñó là phương ti n ñ phát tri n thêm công chúng báo chí cho h ho c kinh doanh qua vi c bán qu ng cáo, n i dung thông tin trên t báo. V i ñà phát tri n c a Internet, BMðT cũng ngày càng phát tri n m nh m , là phương ti n truy n thông ñ i chúng h u hi u c a tương lai. T i Vi t Nam Vào ñ u năm 1993, m ng VARENET (Viet Nam Academic Research Education network ) ñư c thành l p t o ti n ñ cho s hình thành m ng lư i Internet Vi t Nam. VARENET là m ng máy tính ph c v nghiên c u khoa h c và giáo d c ra ñ i t chương trình h p tác nghiên c u khoa h c, tri n khai công ngh thông tin thu c trung tâm khoa h c t nhiên v Công ngh Qu c gia Vi t Nam v i s h p tác khoa h c c a ð i h c qu c gia Australia (ANU). Máy ch (server) c a m ng VARENET ñ t t i trư ng ð i h c Qu c gia Australia. ðây là th i gian Internet còn quá m i m Vi t Nam, quá ñ t nên không m y ai ñ ñi u ki n tài chính ñ truy c p Internet qua ñi n tho i vi n thông qu c t . VARENET ch có m t ch c năng duy nh t là ph c v thư ñi n t . S khách hàng thư ng xuyên c a m ng này kho ng 3.000, trong ñó khách hàng là ngư i Vi t ch chi m 10%. Vào th i ñi m 1993 ñ n 1997 , VARENETb là m ng máy tính duy nh t Vi t Nam k t n i Internet (k t 8
- Nguy n H u Dương - Truy n hình K26 - HVBC&TT n i ngo i tuy n). Chính vì v y, VARENET ñ c quy n ph c v ngư i có nhu c u, không có ñ i th c nh tranh. Sau VARENET, m ng máy tính di n r ng thư hai hình thành Vi t Nam là m ng VINANET (Vietnam Network). M ng này tuy không k t n i Internet nhưng l i là m ng duy nh t cung c p thông tin thương m i vào th i ñi m 1993-1997. Chính vì v y, cũng có nhi u ngư i s d ng và VINANET ñã lan d n vào TP H Chí Minh. Có kho ng 600 khách hàng thư ng xuyên thuê bao VINANET. ð n 19-11-1997, Chính ph Vi t Nam quy t ñ nh chính th c k t n i Internet thì tên mi n (.vn) dduwwocj phía Australia bàn giao cho t ng c c Bưu ñi n Vi t Nam. T ñây, b t ñ u hình thành hàng lo t các nhà cung c p d ch v Ineternet (ISP- Internet Service Provide).VARENET và VINANET b t ñ u thoái trào m ñ u cho cao trào c a Internet Vi t Nam b ng s phát tri n c a các nhà cung c p d ch v Internet và các nhà cung c p thông tin trên m ng Internet. Internet ra ñ i ñã t o ra n n văn minh m i cho loài ngư i, ñem ñ n cho con ngư i nh ng ñi u m i l , h p d n. ð y là m t m ng máy tính kh ng l , k t n i hàng tri u máy tính ñi n t (ch y u là máy tính cá nhân) trên kh p th gi i theo m t quy t c nh t ñ nh nh m trao ñ i thông tin v i nhau m t cách tr c ti p nhanh chóng và thu n ti n. Có th coi Internet như m t thư vi n kh ng l b ng c ch vi t, hình nh và âm thanh s ng ñ ng, mà ñó ai cũng có th tìm ki m thông tin, truy xu t và nh n thông tin, t o ra các thông tin (mi n phí ho c tr ti n), trao ñ i thông tin, ho c mua bán, giao d ch thu n l i mà không b ngăn cách b i v trí ñ a lý. Internet ñã làm thay ñ i nh ng cách th c liên l c truy n th ng. Con ngư i có th k t n i Internet qua truy n hình, ñi n tho i và t t c các máy tính khác. Các hình th c lưu tr d li u trên máy tính s m t ñi , thay vào ñó là hình th c lưu tr d li u tr c tuy n. Con ngư i có th liên l c và nói chuy n v i nhau gi ng như h ñang g p nhau ngoài ñ i và có th thi t l p m t kênh giao ti p v i ngư i khác gi ng như vi c phát các kênh truy n hình. Internet còn là nơi con ngư i sang t o không ng ng. Trên Internet, con ngư i có th download v nhà và s d ng mi n phí hàng tá phát minh c a nhân lo i mà không ph i tr ti n. Tuy nhiên, Internet cũng gây nhi u phi n toái như hacker và virut…nh ng trang web ñen mang tính kích d c, b o l c… Internet càng phát tri n thì nh ng ñi u gây phi n toái cũng càng nhi u. Nh ng nguy cơ này ñòi h i con ngư i ph i h p tác ch t ch v i nhau ñ cùng ng c u an ninh m ng m t cách hi u qu . 9
- Nguy n H u Dương - Truy n hình K26 - HVBC&TT ð nh nghĩa BMðT Cách ñây vài năm v trư c thì Báo m ng ñi n t còn là m t c m t khá l l m ñ i v i ngư i dân Vi t Nam,và k c gi i tr .Còn hi n nay v i t c ñ phát tri n như vũ bão c a nó thì m i ngư i ñã bi t ñ n nó nhi u hơn.Trên th gi i và Vi t Nam v n ñang t n t i nhi u cách g i khác hau ñ i v i lo i hình bào chí này:Báo ñi n t (electronic journal),Báo tr c tuy n(online newspaper),Báo m ng(cyper newspaper)……..và Báo m ng ñi n t . Nhưng “Báo m ng ñi n t ” là tên g i chính xác nh t,cho phép hi u rõ ràng ñ c trưng c a lo i hình báo chí này(theo ông Thang ð c Th ng_t ng biên t p t báo VnExpress). Báo m ng ñi n t là m t lo i hình báo chí ñư c xây d ng dư i hình th c c a m t trang web và phát hành trên m ng Internet. Trên th gi i và Vi t Nam hiên nay ñang t n t i nhi u cách g i khác nhau ñ i v i lo i hình báo chí m i này như : báo ñi n t (electronic journal), báo tr c tuy n (online newspaper), báo m ng (cyber newspaper), báo Internet và báo m ng ñi n t . Tuy nhiên bây gi chúng ta ñang s d ng r ng rãi tên g i “ báo m ng ñi n t ”(BMðT) cho lo i hình báo chí m i m này . B i vì : Tên g i này kh ng ñ nh: lo i hình báo chí m i này là con ñ c a s phát tri n vư t b c c a công ngh thông tin, ho t ñ ng ñư c nh các phương ti n k thu t tiên ti n, s hóa, các máy tính n i m ng và các ph n m m ng d ng. Tên g i này cho phép hi u m t cách chính xác v b n ch t, ñ c trưng c a lo i hình báo chí này : tính ñâ phương ti n, tính tương tác cao, tính t c th i, phi ñ nh kỳ, kh năng truy n t i thông tin không h n ch , v i cách lưu tr thông tin dư i d ng siêu văn b n, kh năng siêu liên k t, các trang báo ñư c t ch c thành t ng l p, có cơ ch “n ” ra v i s trang không h n ch . Tên g i này ch rõ: ngư i làm báo và ñ c báo ph i có trình ñ nh t ñ nh. Ta có khái ni m v báo m ng ñi n t như sau :là m t lo i hình báo chí ñư c xây d ng dư i hình th c c a m t trang web và phát hành trên m ng Internet. Xu hư ng phát tri n c a BMðT Công ngh ñã cho phép BMðT ra ñ i và ngư c l i, chính nó ñã thúc ñ y s phát tri n c a công ngh m i. Nh ng trình duy t phiên b n m i liên t c ñư c c i ti n ñ tích h p các tính năng truy n thông ña phương ti n. S phát tri n c a BMðT cũng là m t ñ ng l c thúc ñ y ho t ñ ng thương m i ñi n t khi t o ra môi trư ng m i cho ngành công nghi p qu ng cáo phát huy nh ng phương cách qu ng bá thông tin thương m i muôn hình v n tr ng. 10
- Nguy n H u Dương - Truy n hình K26 - HVBC&TT Cùng v i các phương ti n thông tin ñ i chúng khác như báo in, báo phát thanh, truy n hình, BMðT ngày càng phát tri n, ñem l i hi u qu xã h i to l n. Hơn th n a BMðT còn ch p cánh cho các lo i hình báo chí trên bay xa hơn. ðơn c , ch m i ba, b n năm trư c BMðT chưa ñư c các nh t báo ñ ý. Ngay M , doanh thu qu ng cáo t BMðT chi m dư i 1% trong t ng s và ch ng có t BMðT nào có lãi. Gi ñây, khi con s phát hành, lư ng ñ c gi và doanh thu qu ng cáo c a báo in liên t c gi m sút thì BMðT l i b ng sang v i k t qu tăng trư ng 30-40%. Xét v n i dung truy n t i, BMðT có nh ng l i th mà báo in, th m chí là phát thanh và truy n hình ph i kính n . BMðT hi n nay không còn là nh ng phiên b n rút g n c a báo in như ngư i ta ñã t ng làm và l m tư ng. Nhi u t báo l p b ph n riêng ñ ph trách v i l c lư ng phóng viên, biên t p vi n, k thu t viên và nhân viên thi t k ñ h a ñông ñ o ch ng kém gì t báo m . V công ngh , báo m ng ñi n t có th ñ ng th i tích h p nhi u hình th c, t ch vi t, âm thanh ñ n hình nh ñ ng, tĩnh. Và n u nói ñ n t c ñ c a thông tin thì BMðT ñúng là vô ñ ch. V i nh ng thao tác h t s c ñơn gi n và ñ t n kém, ch ng c n ph i ch ñ n gi ra báo, và gi phát song,BMðT c p nh t thông tin 24/24 gi . Có th k thêm m t s ñ c ñi m khác c a báo ñi n t mà các lo i hình báo chí khác không có ñư c ho c khó c nh tranh ñư c. Ch ng h n tính tương tác c a báo ñi n t r t cao. M t tin t c g i ñi có th nhanh chóng nh n ngay ph n h i c a r t nhi u ñ c gi , nh n xét v n i dung thông tin, chia s tình c m v i ngư i trong cu c ho c th m chí ph n ng ngay v i t báo v cách ñưa tin (Ví d vi c ñưa tin v v sóng th n h i cu i năm 2004 r t ñư c quan tâm nhưng không ít ngư i phàn nàn v vi c ñăng t i các hình nh quá thương tâm). ðài phát thanh và truy n hình có m t s m c giao lưu hay talkshow cho phép ngư i xem, ngư i nghe g i ñi n tr c ti p, nhưng ch c ch n không "bì" k p v i ki u trao ñ i qua Internet. Báo ñi n t cũng cho phép m t tính năng ñ c bi t: Tìm ki m. V i phát thanh và truy n hình thì ñương nhiên là... "ngh kh e", v i báo in cũng vô cùng khó khăn n u mu n l c l i m t thông tin t các s trư c. Ngay c khi ñã c m trên tay t báo, l i là nh ng t nh t báo dày như Washington Post hay New York Times, thì v n không ñơn gi n chút nào. V i báo ñi n t thì ai cũng bi t là ch c n gõ t khóa r i nh n nút "Go". Th là xong! Tìm l i nh ng bài vi t cách ñây c ch c năm, ho c nhi u bài vi t c a nhi u ngu n v m t v n ñ , cũng là chuy n nh . Ch v i m t ñ ng tác click chu t ñ bi t t t c các tin t c m i bu i sáng thay vì m radio, xem truy n hình ho c mua m t t báo. Thói quen này ñã b t ñ u hình thành Vi t Nam, trư c h t là gi i tr t i các thành ph l n. 11
- Nguy n H u Dương - Truy n hình K26 - HVBC&TT Và thói quen y b t ñ u cho s phát tri n m nh m c a m t lo i hình báo chí m i: Báo ñi n t . ðư c xem là s h i t c a c 3 lo i hình báo chí ñi trư c là báo nói, báo in và báo hình, báo ñi n t ñã thu hút ñư c ngay m t lư ng ñ c gi ñáng k ngay t khi m i ra ñ i. Nó chia s s lư ng ñ c gi c a các lo i hình báo chí khác ... Cùng v i s phát tri n c a Internet và máy tính, lo i hình báo chí này còn ñang ñư c d ñoán s tr thành lo i báo ñư c nhi u ngư i ñ c nh t ch trong vòng 5 năm t i b t kỳ nơi nào trên th gi i. Khi truy n hình ra ñ i, nhi u ngư i tư ng r ng th i c a báo in ñã k t thúc, song nó v n t n t a. Khi Internet xu t hi n cũng nhi u ý ki n cho r ng truy n hình ña ñ n lúc cáo chung, nhưng không h như v y. Ngay c báo in cũng ñang v t l n, b t ch p khó khăn nhi u t báo ñã ph i ñóng c a, nhưng s khác v n phát tri n m nh m . ði u ñó kh ng ñ nh ch c ch n r ng không có m t phương ti n truy n thông ñ i chúng nào có th thay th hay làm bi n m t m t phương ti n truy n thông ñ i chúng khác. S t n t i c a chúng bên nhau chính là ñi u ki n c n ñ chúng cùng phát tri n. B i cũng như các lo i hình báo chí khác, báo m ng ñi n t cũng có nh ng h n ch nh t ñ nh như: ph thu c vào công ngh ; có th b hacker b khóa làm sai l ch thông tin; ho c các di n ñàn ñư c t ch c không ch t ch d d n ñ n sa ñà vào nh ng v n ñ t m thư ng ho c sai l ch v chính tr . Chưa ai dám ch c ñư c r ng t c ñ phát tri n c a báo m ng trong tương lai như th nào nhưng theo mình báo m ng ñi n t s ngày càng phát tri n ñư c kh năng tích h p-ñ c trưng quan tr ng c a báo m ng. Nư c ta ñ ng th 92/154 qu c gia có ch s phát tri n công ngh thông tin và truy n thông( ICT)- ch s d a trên m c ñ ph c p ICT,m c ñ s d ng ICT và k năng ICT. Trong ñó, internet ñóng vai trò quan tr ng nên d n ñ n báo m ng s ñư c s d ng nhi u. ði u ñó ch ng t m t ñi u r ng báo m ng ñi n t chưa ng ng phát tri n. Ngày nay báo ñi n t phát tri n m nh hơn, vì th i ñ i c a ngày nay là th i ñ i công ngh thông tin, h u như m i ngư i ñ u bi t s d ng mvt, các công s ñ u n i m ng Internet nên vi c c p nh p thông tin s d dàng và nhanh chóng hơn. ví d m t v ch t ngư i g n ch tui làm m i x y ra h i sáng, 1-2h sau ñã xu t hi n trên m ng. Thông tin ñc tryènn t i m t cách nhanh chóng và r ng rãi. Nhưng cũng ko ph nh n ñc vai trò c a báo in. Tuy báo In ra lâu, nhưng l i ñc ñ u tư nhi u công s c v bài vi t cũng như m i v n ñ khác, nh t là nh ng báo thiên v nghiên c u. Hi n nay, m t s qu c gia có n n báo chí phát tri n như Pháp, M , ph n l n các báo gi y ñ u có xu hư ng lên m ng. M t s báo l n, có uy tín 12
- Nguy n H u Dương - Truy n hình K26 - HVBC&TT Pháp như Le Monde, Liberation, L'Express ñ u có b n ñi n t , trong ñó, L'Express và Le Monde trên m ng ñã ho t ñ ng ñư c 10 năm. Trong b i c nh báo ñi n t và báo mi n phí ñang l n sân báo gi y, vi c ñưa các bài vi t trên báo gi y c ng thêm tin t c, hình nh, video m i nh t lên Internet ñang là m t trong nh ng gi i pháp nh m gi chân ñ c gi . Lý gi i nguyên nhân t i sao báo m ng l i thu hút ñư c nhi u b n ñ c, bà Dorothee Tromparent - Phóng viên, chuyên gia truy n thông ña phương ti n thu c trư ng ð i h c báo chí Lille, Pháp cho bi t, ''có hai lý do chính. Th nh t, báo gi y không còn s c lôi cu n như trư c kia. Th hai, vi c c p nh t thông tin nhanh, hình nh minh ho ñ p cũng khi n ñ c gi b báo m ng cu n hút''. Xu hư ng này không ch gi i h n báo vi t hay t p chí. Hi n nay Pháp, nhi u ñài phát thanh và hàng ch c kênh truy n hình cũng l n lư t phát sóng các chương trình qua Internet. Canal Web là m t trong nh ng công ty ñ u tiên c a Pháp, cùng v i nouvo.com tiên phong trong lĩnh v c truy n hình trên m ng. M ng Internet ñã gi m thi u rào c n gi a các phương ti n truy n thông. Các b n tin trên m ng ñang tr nên ña phương ti n, ña d ch v và ña h tr . M t b n tin ''ñ c s c'', ña phương ti n th c s ñã ñư c t p ñoàn Radio France cho ra m t. Theo ñó, cùng m t lúc nghe bình lu n, ngư i dùng Internet còn có th tham kh o ngu n tin mà phóng viên thu th p, xem hình nh ñư c ghi l i t hi n trư ng.... Vai trò c a BMðT ñ i v i ñ i s ng xã h i BMðT ra ñ i t o ra bư c ngo t trong quá trình truy n tin và ti p nh n thông tin, d a trên s tích h p ưu th c a các lo i hình báo chí truy n th ng và c a NET. BMðT cung c p lư ng thông tin l n, c p nh t, h p d n, thu hút s quan tâm c a loài ngư i, ñ ng th i cũng bu c ngư i ti p nh n thông tin ph i tham gia tích c c vào quá trình s n xu t ra thông tin và truy n thông tin. BMðT giúp cho s giao lưu văn hóa gi a các dân t c, qu c gia thu n l i,m cánh c a tri th c cho m i ñ i tư ng trong xã h i. BMðT cũng làm thay ñ i l n trong ngh báo. Nhà báo thay ñ i phương th c làm tin, m r ng các ngu n thông tin: phóng viên có th thu th p thông tin kh p nơi m t cách nhanh chóng và d dàng; thông tin mang chi u sâu b n ch t ho c thông tin m t t các t ch c ho c chính ph . Nh kh năng ña phương ti n và tính tương tác cao, BMðT ñã giúp cho nhà báo thi t l p m i quan h ch t ch v i công chúng. Cùng v i các phương ti n thông tin ñ i chúng khác như: báo in, phát thanh, truy n hình, BMðT ngày càng phát tri n, ñem l i hi u qu xã h i to l n. Ưu ñi m c a BMðT v i các lo i hình khác 13
- Nguy n H u Dương - Truy n hình K26 - HVBC&TT Báo in Báo m ng ñi n t - Ch m (Tính ñ nh kì). - Nhanh (Tính phi ñ nh kì) - Tương tác th p. - Tương tác cao. - H n ch b i khuôn kh . - Không h n ch b i khuôn kh . - Quy trình s n xu t ph c t p, - Quy trình s n xu t gi n ñơn. c ng k nh. - B t m t hơn. - Kém b t m t hơn. - Chi phí s n xu t th p. - Chi phí s n xu t ñ t hơn. - Tính ña phương ti n cao. - Không có tính ña phương ti n. - Có th s d ng nhi u ngôn ng . - Khâu phát hành, s d ng ít ngôn ng . Báo Phát Thanh Báo m ng ñi n t - Tính ña phương ti n kém. - Tính ña phương ti n cao. - Dư ng như không th lưu gi . - Lưu gi t t. - Thính gi ti p nh n b ñ ng. - ð i tư ng ti p nh n ch ñ ng - Thi u chuyên sâu, lư ng thông hơn. tin ít. - Lư ng thông tin nhi u hơn. Khó truy n ñ t thông tin chuyên sâu. ð sai lêch thông tin l n. - Tương tác cao. - Tính tương tác dư ng như không có. - L thu c nhi u vào y u t ngư i - Chi phí cho quy trình s n xu t phát thanh. th p. - Quy trình s n xu t thông tin t n kém. Báo truy n hình Báo m ng ñi n t Chi phí s n xu t cao. Chi phí th p. Khung th i lư ng chương trình Không h n ch khuôn kh . 14
- Nguy n H u Dương - Truy n hình K26 - HVBC&TT phát song nh h p. Lưu tr thông tin kém. Lưu tr t t. Ngư i xem b ñ ng trong ti p ð i tư ng ti p nh n ch ñ ng. nh n. Kho ng cách gi a ngư i ti p nh n và ngư i truy n thông tin cao. Yêu c u hình nh minh h a trong t ng th i ñi m cao. Quy trình s n xu t ñơn gi n. Quy trình s n xu t lâu, ph c t p. K t lu n Trong tương lai, BMðT c a VN s phát tri n ngang t m v i khu v c và trên th gi i nh “ñi trư c, ñón ñ u” nh ng công ngh hi n ñ i. ðương nhiên, nó s song song cùng t n t i v i các lo i hình báo chí khác, b sung nh ng khi m khuy t mà các lo i hình báo chí truy n th ng không th ñ t ñư c và ñương nhiên, nó cũng ph i tính ñ n cách kh c ph c nh ng h n ch c a mình. Nh nh ng tính năng y, công chúng s ñư c ti p nh n nh ng thành qu c a khoa h c công ngh m t cách d dàng nh t, chi m ít th i gian nh t, và t n ít ti n b c nh t. 15
Chính trị học
Báo chí - Truyền thông
Xã hội học
Giáo dục học
Tâm lý học
Lịch sử - Văn hoá
Triết học
Ngôn ngữ học
Thư viện thông tin
Văn học nước ngoài
Ngư nghiệp
Hành chính - Pháp luật
Địa lý - Địa danh
Văn học Việt nam
Lịch sử Đảng
CNXH - KH
Tư Tưởng HCM
Ngụ ngôn - Cổ tích
Ca dao - Tục ngữ
Hoá học
Sinh học
Y khoa - Dược
Kinh tế học