Báo chí với nhiệm vụ xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc

BÁO CHÍ V I NHI M V XÂY D NG
N N VĂN HOÁ VI T NAM TIÊN TI N,
M À B N S C DÂN T C
ThS. inh Ng c Ru n∗
Lê Văn Phong∗∗

b t kì giai o n l ch s nào, báo chí cũng gi vai trò h t s c quan tr ng. Báo chí không
ch là nơi tuyên truy n ch trương, chính sách c a

ng, hi n pháp, pháp lu t c a Nhà nư c, là

c u n i gi a ý

ng v i lòng dân, nêu gương ngư i t t, vi c t t, tham gia ph n bi n xã h i, mà

còn gi vai trò

c bi t quan tr ng trong xây d ng n n “văn hoá Vi t Nam tiên ti n,

m àb n

s c dân t c”.
Sinh th i, Ch t ch H Chí Minh t ng kh ng
gi v trí

nh: Văn hóa có ý nghĩa vô cùng to l n và

c bi t quan tr ng. Theo Ngư i: Văn hóa là m t ki n trúc thư ng t ng; nh ng cơ s h

t ng c a xã h i có ki n thi t r i, văn hóa m i ki n thi t ư c và
th c m i v c ư c

o; xã h i th nào thì văn hóa th

i u ki n phát tri n ư c; có

y. Nhưng m t khác,

n lư t mình, văn

ng l c c a s phát tri n xã h i, phát tri n kinh t ; văn hóa ph i soi ư ng cho qu c dân

hóa là
i,v.v...

V i nh n th c văn hóa có nhi m v ph ng s T qu c và nhân dân, Ch t ch H Chí Minh
ch rõ: “Cách m ng là s nghi p c a qu n chúng”, “nư c ta là m t nư c dân ch ,

a v cao nh t

là dân”. Vì v y, văn hóa cũng ph i th m nhu n sâu s c quan i m vì nhân dân ph c v và phát
huy s m ng toàn dân làm văn hóa. Ch khi nào ư c m i t ng l p nhân dân, m i t ch c chính
tr , xã h i, các oàn th , tôn giáo, nhà trư ng và gia ình tham gia tích c c, thư ng xuyên, liên
t c, b n b thì văn hóa m i có th th c hi n ư c nh ng nhi m v

∗
∗∗

i h c Tây B c
Vi n L ch s quân s Vi t Nam

ã

ra.

Không d ng l i
ng l c thúc
Chí Minh ã

ó, văn hóa còn là n n t ng tinh th n c a xã h i, v a là m c tiêu, v a là

y s phát tri n kinh t - xã h i. Vì th , trong nhi u bài nói, bài vi t c a mình, H
c p

n vi c ph i gi gìn và phát huy nh ng giá tr văn hoá truy n th ng.

nh ng giá tr b n v ng, nh ng tinh hoa c a c ng

ó là

ng dân t c ư c hun úc qua hàng ngàn năm

l ch s , bi u trưng cho ý chí t l c, t cư ng, tinh th n oàn k t, lòng nhân ái khoan dung, tr ng
o lý,

c tính c n cù sáng t o trong lao

ng, dũng c m trong chi n

u c a nhân dân Vi t

Nam.
Tư tư ng H Chí Minh v văn hóa là m t di s n vô cùng quý báu, ã và ang
cho s nghi p xây d ng n n “văn hóa Vi t Nam tiên ti n,

nh hư ng

m à b n s c dân t c”. Nh n th c sâu

s c tri t lu n này, tháng 7-1998, H i ngh Ban Ch p hành Trung ương 5 (khoá VIII) ã ra Ngh
quy t v xây d ng n n “văn hóa Vi t Nam tiên ti n,

m à b n s c dân t c”. ây là tư duy mang

ng C ng s n Vi t Nam, phù h p v i tình hình th c ti n và áp ng ư c

t m chi n lư c c a

nguy n v ng c a nhân dân. V i Ngh quy t này, n n “văn hoá Vi t Nam tiên ti n,
dân t c” ư c xác
ng l c thúc

m àb ns c

nh là n n văn hoá v i vai trò là n n t ng tinh th n c a xã h i, là m c tiêu,

y kinh t - xã h i phát tri n, g n v i s nghi p công nghi p hóa - hi n

nư c, g n v i nh ng v n

i hóa

t

n y sinh trong xu th toàn c u hoá và n n kinh t th trư ng.

Sau Ngh quy t Trung ương 5, Ngh quy t

ih i

i bi u toàn qu c l n th IX c a

ng

ti p t c nh n m nh v trí, vai trò c a văn hoá trong l ch s phát tri n c a dân t c. V ý nghĩa “văn
hoá là n n t ng tinh th n c a xã h i”, Ngh quy t

i h i IX ch rõ ó là t m cao, là chi u sâu c a

s phát tri n c a dân t c.
n

i h i X,

ng C ng s n Vi t Nam xác

ch t lư ng n n “văn hoá Vi t Nam tiên ti n,

nh: Ti p t c phát tri n sâu r ng, nâng cao

m à b n s c dân t c”. G n k t ch t ch hơn v i

phát tri n kinh t - xã h i. Làm cho văn hoá th m sâu vào m i lĩnh v c

i s ng xã h i... K t h p

hài hoà gi a b o t n, phát huy v i k th a và phát tri n, gi gìn di tích v i phát tri n kinh t du
l ch, tinh th n t nguy n, tính t qu n c a nhân dân trong xây d ng văn hoá,v.v...
T ng k t thành t u c a quá trình xây d ng n n “văn hoá Vi t Nam tiên ti n,
s c dân t c”, nhi m v chăm lo phát tri n văn hoá ư c
ng C ng s n Vi t Nam úc k t cô

ih i

m àb n

i bi u toàn qu c l n th XI

ng hơn, t p trung vào b n n i dung:

Th nh t: C ng c và ti p t c xây d ng môi trư ng văn hóa lành m nh, phong phú, a
d ng…; tri n khai cu c v n

ng xây d ng gia ình Vi t Nam góp ph n gi gìn và phát tri n

nh ng giá tr truy n th ng c a văn hóa, con ngư i Vi t Nam, nuôi dư ng giáo d c th h tr .
Th hai: Phát tri n s nghi p văn h c, ngh thu t; b o t n, phát huy giá tr các di s n văn
hóa truy n th ng, cách m ng. Hoàn thi n và th c hi n nghiêm túc các quy

nh c a pháp lu t v

s h u trí tu , v b o t n, phát huy giá tr các di s n văn hóa v t th và phi v t th c a dân t c.
Xây d ng và th c hi n các chính sách, ch
th n, t o i u ki n

ào t o, b i dư ng, chăm lo

i ngũ nh ng ngư i ho t

i s ng v t ch t, tinh

ng văn hóa, văn h c, ngh thu t sáng t o nhi u

tác ph m có giá tr cao v tư tư ng và ngh thu t.
Th ba: Chú tr ng phát huy m nh m ch c năng thông tin, giáo d c, t ch c và ph n bi n
xã h i c a các phương ti n thông tin
t o, b i dư ng, xây d ng

i ngũ ho t

i chúng vì l i ích c a nhân dân và

t nư c. T p trung ào

ng báo chí, xu t b n v ng vàng v chính tr , tư tư ng,

nghi p v và có năng l c áp ng t t yêu c u c a th i kỳ m i.
Th tư:

i m i, tăng cư ng vi c gi i thi u, truy n bá văn hóa, văn h c, ngh thu t,

t

nư c, con ngư i Vi t Nam v i th gi i.
Có th nói, b n s c văn hóa Vi t Nam là s n ph m c a cu c u tranh d ng nư c và gi
nư c, là k t tinh nh ng giá tr t t p nh t, lâu b n nh t c a dân t c; hun úc nên tâm h n, khí
phách, b n lĩnh Vi t Nam. Càng i vào phát tri n kinh t th trư ng, m c a h i nh p, chúng ta
càng c n gi gìn và phát huy nh ng giá tr
o c, b n s c văn hóa dân t c. Trên tinh th n y,
xây d ng thành công n n “văn hoá Vi t Nam tiên ti n, m à b n s c dân t c” òi h i có s
chung s c ng lòng c a toàn ng, toàn dân và c h th ng chính tr , trong ó báo chí gi vai trò
c bi t quan tr ng.
báo chí th c hi n t t vai trò c a mình, chúng ta c n làm t t nh ng vi c
sau:
M t là, c n có nh n th c m i v hi u qu c a báo chí trong xây d ng n n văn hoá Vi t
Nam tiên ti n, m à b n s c dân t c
Trong xã h i hi n i, báo chí là phương ti n thông tin i chúng thi t y u i v i i s ng
c a con ngư i. “Trình
phát tri n kinh t , văn hóa- xã h i và tính ch t c thù c a m i dân t c,
m i t nư c v a là m t trong nh ng i u ki n c a s hình thành báo chí, v a là y u t nh
hư ng m nh m
n s v n ng c a các phương ti n thông tin i chúng”

Không ph i ng u nhiên mà các nhà chính tr , các nhà cách m ng ã dành cho báo chí s
quan tâm c bi t. T khi ra i và trong su t quá trình lãnh o cách m ng, lãnh o nhân dân
u tranh giành c l p dân t c và xây d ng t nư c, ng và Nhà nư c luôn ánh giá,
cao
vai trò c a báo chí, coi báo chí như m t công c
cl c
tuyên truy n, v n ng và t ch c
qu n chúng làm cách m ng. Báo chí ho t
d ng n n “văn hoá tiên ti n,
quan tr ng.

ng trên m i lĩnh v c c a

i s ng xã h i. Trong xây

m à b n s c dân t c”, s tham gia c a báo chí càng có ý nghĩa

c bi t

Lu t báo chí ư c Qu c h i nư c CHXHCN Vi t Nam thông qua năm 1989 và ư c s a
i, b sung năm 1999, ã quy nh rõ nhi m v , quy n h n c a báo chí Vi t Nam, trong ó có
n i dung “nâng cao dân trí, áp ng nhu c u văn hóa lành m nh c a nhân dân, b o v và phát
huy truy n th ng t t p c a dân t c”.
Vi c truy n bá h tư tư ng cùng ư ng l i, quan i m úng n c a ng C ng s n Vi t
Nam trong xây d ng, phát tri n t nư c m t cách thi t th c, sâu r ng, có tính thuy t ph c cao
n m i i tư ng, nh t là th h tr , s góp ph n nh hư ng tư tư ng, ho t ng c a nhân dân
ph c v l i ích t nư c, dân t c. D a vào l i th
c bi t c a mình, báo chí có kh năng ưa các
nhân t văn hóa tinh th n, nhân văn th m sâu vào các lĩnh v c i s ng, vào k ho ch phát tri n
kinh t - văn hóa xã h i c a ng và Nhà nư c.
Hai là, xây d ng chi n lư c lâu dài trong công tác tuyên truy n v xây d ng n n văn
hoá Vi t Nam tiên ti n, m à b n s c dân t c
Trong th c t hi n nay, vi c nh n th c không y
ý nghĩa c a vi c xây d ng n n “văn
hoá Vi t Nam tiên ti n, m à b n s c dân t c” cũng như t m quan tr ng c a nó thì chúng ta s
không m b o cho s phát tri n b n v ng c a quá trình i m i và h i nh p. S nghi p i m i
do ng C ng s n Vi t Nam kh i xư ng và lãnh o òi h i chúng ta ph i có cái nhìn m i, nh n
th c m i. C n ph i làm thay i, làm m i nh n th c c a c c ng ng v xây d ng n n “văn hoá
Vi t Nam tiên ti n, m à b n s c dân t c”.
làm ư c i u này, lãnh

o

ng, nhà nư c c n

nh hư ng cho báo chí m t chi n

lư c tuyên truy n v xây d ng n n “văn hoá Vi t Nam tiên ti n, m à b n s c dân t c”. Chi n
lư c tuyên truy n trên báo chí g m ho ch nh l i v ph m vi, lĩnh v c
c p, v phương pháp
tác ng, v cách th c t ch c trang, chuyên m c (nên chăng m i m t t báo nên t ch c m t
chuyên trang riêng cho m c xây d ng n n “văn hoá Vi t Nam tiên ti n, m à b n s c dân t c”).
ng th i, c n

y m nh tuyên truy n qua các báo i n t , trên trang web, ưa nh ng v n

b n

s c văn hoá dân t c gi i thi u v i b n bè năm châu, nh m tăng cư ng giao lưu qu c t và h i
nh p văn hóa v i th gi i.
N u xây ư c m t chi n lư c thông tin tuyên truy n t t và có hi u qu , ch c ch n báo chí
s thu ư c nh ng thành công hơn n a trong công tác v n ng tuyên truy n xã h i hóa ho t ng
xây d ng n n “văn hoá Vi t Nam tiên ti n, m à b n s c dân t c”.
Ba là, c n nâng cao ý th c xây d ng n n văn hoá Vi t Nam tiên ti n,

m àb ns c

dân t c cho nh ng ngư i làm báo
có nh ng bài báo ch t lư ng, ph c v nhi m v tuyên truy n xây d ng n n “văn hoá
Vi t Nam tiên ti n, m à b n s c dân t c”, thì vi c ào t o i ngũ nh ng ngư i làm báo có ý
nghĩa vô cùng quan tr ng. Trong giai o n hi n nay,
th c hi n t t ch c năng và nhi m v c a
mình trong quá trình thông tin v văn hóa nói chung và v ch trương xây d ng n n “văn hoá Vi t
Nam tiên ti n, m à b n s c dân t c” nói riêng, i ngũ nhà báo c n không ng ng nghiên c u,
h c t p ch nghĩa Mác - Lênin, tư tư ng H Chí Minh
có b n lĩnh chính tr v ng vàng, có
phương pháp nh n th c, phương pháp tư duy bi n ch ng phù h p v i s phát tri n c a xã h i hi n
i.
Ngoài ra, ngư i làm báo ph i không ng ng rèn luy n o c, l i s ng. Sinh th i, H Chí
Minh ch rõ: Cán b báo chí là chi n sĩ cách m ng. Cây bút, trang gi y là vũ khí s c bén c a h .
Ð làm tròn nhi m v v vang c a mình, cán b báo chí c n ph i tu dư ng o c cách m ng.
C g ng trau d i tư tư ng, nghi p v và văn hóa; chú tr ng h c t p chính tr
trương, chính sách c a Ð ng và Chính ph ; i sâu vào th c t và qu n chúng lao
h i,

n m v ng ch
ng.

Qu úng như v y, báo chí là m t ngh có nh hư ng, tác ng m nh m
n dư lu n xã
i s ng c ng ng, nên m i nhà báo c n ư c ào t o và trau d i m t cách nghiêm túc v

ph m ch t o c cá nhân và o c ngh nghi p. Nhà báo ph i không ng ng ph n u rèn
luy n ý th c t ch c k lu t, tác phong o c, l i s ng và phát ngôn, nh t là c n có l i s ng
lành m nh, trong sáng, vô tư, khoa h c, th ng th n, trung th c, dũng c m và khiêm t n. Có như
th m i
b n lĩnh
c vũ cái m i, ca ng i cái úng, tôn vinh cái p và s n sàng u tranh
không khoan như ng v i cái x u, cái sai trái, kiên quy t t n công cái ác, nh ng tư tư ng ph n ng.
c bi t, nhà báo c n không ng ng h c t p, nghiên c u sâu s c tri th c khoa h c c t
nhiên và xã h i trong m i tương quan v i văn hoá truy n th ng c a dân t c làm ch ư c ngòi
bút, có
t m nhìn, nh y c m, phát hi n, ng h cái m i, c vũ và ca ng i cái úng, cái p.
làm ư c i u ó r t c n có s chung tay gi a nh ng ngư i làm công tác xây d ng n n “văn hoá
Vi t Nam tiên ti n, m à b n s c dân t c” và nh ng ngư i làm công tác báo chí.