1. Trang Chủ
  2. Lâm nghiệp
  3. Báo cáo Việt Nam nhập khẩu gỗ nguyên liệu từ Châu Phi – Thực trạng và rủi ro

Báo cáo Việt Nam nhập khẩu gỗ nguyên liệu từ Châu Phi – Thực trạng và rủi ro

Báo cáo sử dụng nguồn thông tin xuất nhập khẩu của Tổng cục Hải Quan. Ngoài ra, Báo cáo sử dụng tư liệu từ một số trao đổi với một số doanh nghiệp nhập khẩu được thực hiện trong tháng 2 năm 2018. Một số thông tin trong báo cáo cũng được thu thập từ một số khảo sát tại làng nghề Vạn Điểm và La Xuyên, nơi sử dụng nhiều gỗ nhập khẩu từ Châu Phi. Lời cảm ơn Báo cáo là sản phẩm hợp tác của nhóm nghiên cứu do Tổ chức Forest Trends, Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam (VIFORES), Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Bình

Thể loại Tài liệu miễn phí Lâm nghiệp

Số trang 32

Ngày tạo 1/13/2020 11:36:44 AM +00:00

Loại tệp PDF

Kích thước 1.85 M

Tên tệp

Tải Báo cáo Việt Nam nhập khẩu gỗ nguyên liệu từ Châu ... (.pdf)

Xem mẫu

  1. Lời cảm ơn Báo cáo là sản phẩm hợp tác của nhóm nghiên cứu do Tổ chức Forest Trends, Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam (VIFORES), Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Bình Định (FPA Bình Định) và Hội Mỹ nghệ và Chế biến Gỗ Thành phố Hồ Chí Minh (HAWA). Báo cáo được hoàn thành với sự hỗ trợ của Tổ chức Hợp tác Phát triển Quốc tế Vương quốc Anh (DFID) và Cơ quan Phát triển của Chính phủ Na Uy (NORAD) thông qua Tổ chức Forest Trends. Các con số thống kê được sử dụng trong Báo cáo được thu thập từ nguồn số liệu thống kê xuất nhập khẩu của Tổng cục Hải quan và được tổng hợp bởi nhóm nghiên cứu. Các nhận định trong Báo cáo là của các tác giả và không nhất thiết phản ánh quan điểm của các tổ chức nơi các tác giả đang làm việc.
  2. Mục lục 1. Giới thiệu ........................................................................................................................................ 1 2. Việt Nam nhập khẩu gỗ từ Châu Phi: Một số nét chính ................................................................ 2 2.1. Lượng gỗ nhập khẩu .............................................................................................................. 3 2.2. Giá trị nhập khẩu .................................................................................................................... 3 3. Việt Nam nhập khẩu gỗ tròn từ Châu Phi ...................................................................................... 4 3.1. Lượng nhập ............................................................................................................................. 4 3.2. Giá trị nhập ............................................................................................................................. 5 3.3. Nguồn cung ............................................................................................................................. 5 3.4. Các loài gỗ tròn nhập khẩu ..................................................................................................... 6 3.5. Cửa khẩu nhập khẩu ............................................................................................................... 9 4. Việt Nam nhập khẩu gỗ xẻ từ Châu Phi .......................................................................................10 4.1. Lượng nhập ...........................................................................................................................10 4.2. Giá trị nhập ...........................................................................................................................10 4.3. Nguồn cung chính .................................................................................................................10 4.4. Các loài nhập khẩu ................................................................................................................11 4.5. Cửa khẩu ...............................................................................................................................13 5. Quản trị tài nguyên tại các quốc gia xuất khẩu gỗ cho Việt Nam ...............................................13 5.1. Chỉ số quản trị cơ bản ...........................................................................................................13 5.2. Chỉ số nhận thức về tham nhũng .........................................................................................17 5.3. Chính sách và thực thi chính sách lâm nghiệp tại các quốc gia ..........................................18 Angola ...........................................................................................................................................18 Cameroon ......................................................................................................................................19 Cộng hòa Congo ............................................................................................................................20 Cộng hòa Dân chủ Congo ..............................................................................................................20 Equitorial Guinea ...........................................................................................................................21 Gabon ............................................................................................................................................22 Ghana ............................................................................................................................................23 Kenya .............................................................................................................................................24 Mozambique..................................................................................................................................24 Nigeria ...........................................................................................................................................25 6. Thảo luận và kiến nghị ..................................................................................................................26 PHỤ LỤC ................................................................................................................................................28 Phụ lục 1. Các quốc gia Châu Phi cung cấp gỗ tròn cho Việt Nam 2016-2017. .................................28 Phụ lục 2. Các quốc gia Châu Phi cung cấp gỗ xẻ cho Việt Nam 2016-2017. ....................................29
  3. 1. Giới thiệu Châu Phi là lục địa với 55 quốc gia và khoảng một tỉ người, đang trở thành thị trường quan trọng của Việt Nam. Theo Tổng cục Hải quan, trao đổi thương mại giữa Việt Nam và Châu Phi năm 2015 đạt 5,15 tỉ USD, tăng 15% so với kim ngạch năm 2014.1 Các mặt hàng xuất khẩu chủ yếu của Việt Nam vào thị trường này là lúa gạo (chiếm 50-70% tổng giá trị xuất khẩu của Việt Nam vào Châu Phi),sản phẩm dệt may và máy móc thiết bị. Các mặt hàng Việt Nam nhập khẩu từ Châu Phi là hạt điều và bông (chiếm 89% tổng giá trị nhập khẩu), sắt thép phế liệu.2 Theo thông tin từ Bộ Công thương năm 2017 kim ngạch nhập khẩu của Việt Nam từ thị trường này đạt hơn 4 tỉ USD, trong khi kim ngạch xuất khẩu đạt 2,7 tỉ USD. Gỗ là một trong những mặt hàng quan trọng được Việt Nam nhập khẩu từ Châu Phi. Hiện nay nguồn cung gỗ nguyên liệu, bao gồm (gỗ tròn/đẽo vuông thô (HS 4403) và xẻ (HS 4407) từ Châu Phi đã trở thành nguồn cung gỗ nguyên liệu lớn nhất cho Việt Nam. Báo cáo này phân tích quy mô và những thay đổi trong việc nhập khẩu gỗ tròn/đẽo vuông thô (sau đây được gọi tắt là gỗ tròn) và gỗ xẻ vào Việt Nam. Báo cáo cũng chỉ ra một số rủi ro về mặt pháp lý đối với nguồn cung này. Báo cáo sử dụng nguồn thông tin xuất nhập khẩu của Tổng cục Hải Quan. Ngoài ra, Báo cáo sử dụng tư liệu từ một số trao đổi với một số doanh nghiệp nhập khẩu được thực hiện trong tháng 2 năm 2018. Một số thông tin trong báo cáo cũng được thu thập từ một số khảo sát tại làng nghề Vạn Điểm và La Xuyên, nơi sử dụng nhiều gỗ nhập khẩu từ Châu Phi. Phần 2 của Báo cáo sẽ nêu một số nét tổng quan về tình hình nhập khẩu gỗ Châu Phi vào Việt Nam trong những năm gần đây. Phần 3 mô tả chi tiết Việt Nam nhập khẩu gỗ tròn trong khi phần 4 tập trung vào gỗ xẻ từ các quốc gia thuộc châu lục này. Trong phần 5, Báo cáo đưa ra các thông tin về một số chỉ số quản trị cơ bản của các quốc gia và các thông tin nhằm xác định mức độ rủi ro trong nguồn cung gỗ này. Dựa trên kết quả của phần 2-5, Phần 6 của Báo cáo thảo luận về các khía cạnh chính sách và đưa ra một số kiến nghị nhằm phát triển ngành chế biến gỗ Việt Nam bền vững trong tương lai. 1 https://tuoitre.vn/trao-doi-thuong-mai-viet-namchau-phi-tang-truong-15-nam-2015-1077997.htm 2 http://www.thesaigontimes.vn/138719/Viet-Nam-nhap-khau-ngay-cang-nhieu-tu-chau-Phi.html 1
  4. 2. Việt Nam nhập khẩu gỗ từ Châu Phi: Một số nét chính Châu Phi bao gồm nhiều quốc gia và vùng lãnh thổ khác nhau (Hình 1). Hình 1. Các quốc gia thuộc khu vực Châu Phi Nguồn: https://www.mapsofworld.com/africa/ Gỗ nguyên liệu từ Châu Phi bắt đầu được nhập vào Việt Nam từ khoảng 2004-2005, chủ yếu được đưa vào các làng nghề gỗ truyền thống sử dụng để làm đồ gỗ nội thất, làm khung ngoại, làm cột đình, chùa (đặc biệt là gỗ Lim), và các công trình xây dựng. Một số ít trong nhập khẩu được sử dụng chế biến sản phẩm xuất khẩu. Gỗ Châu Phi bắt đầu được nhập về nhiều kể từ những năm 2009-2010. Trong những năm gần đây lượng nhập tăng lên rất nhanh. Thông tin từ một số doanh nghiệp và các hộ chế biến gỗ tại làng nghề cho thấy khoảng 50% lượng gỗ Châu Phi nhập khẩu vào Việt Nam được sử dụng cho các công trình xây dựng; 50% còn lại được sử dụng làm đồ gỗ. 2
  5. 2.1. Lượng gỗ nhập khẩu Năm 2017 Việt Nam nhập khẩu khoảng 1,3 triệu m3 gỗ quy tròn từ Châu Phi (Hình 2), chiếm 24,5% trong tổng lượng gỗ tròn và gỗ xẻ nhập khẩu vào Việt Nam trong năm này.3 Lượng nhập năm 2017 tăng hơn 400.000m3 so với lượng nhập từ Châu lục này năm 2016, tương đương với 43,2% về tăng trưởng. Hình 2. Lượng gỗ nhập khẩu từ Châu Phi vào Việt Nam 2016-2017. 1338590 M3 quy tròn 934249 2016 2017 Nguồn: Phân tích của VIFORES, FPA BD, HAWA và FOREST TRENDS từ số liệu Hải quan Việt Nam Khoảng 70% gỗ nhập khẩu là gỗ tròn, 30% còn lại là gỗ xẻ. 2.2. Giá trị nhập khẩu Năm 2017 các doanh nghiệp Việt Nam bỏ ra gần nửa tỉ USD để nhập khẩu gỗ nguyên liệu từ Châu Phi (Hình 3). Tốc độ tăng trưởng về kim ngạch nhập khẩu từ nguồn này năm 2017 so với năm 2016 khoảng 40%. Hình 3. Thay đổi giá trị kim ngạch nhập khẩu gỗ từ Châu Phi vào Việt Nam 2016-2017 USD 495,678,636 353,902,992 2016 2017 Nguồn: Phân tích của VIFORES, FPA BD, HAWA và FOREST TRENDS từ số liệu Hải quan Việt Nam Giá trị nhập khẩu năm 2017 chiếm 32% trong tổng giá trị nhập khẩu gỗ tròn và xẻ của Việt Nam. Khoảng 20 quốc gia từ Châu Phi cung gỗ cho Việt Nam, trong đó 5-6 quốc gia có nguồn cung lớn, với lượng cung trên 10.000 m3/ năm. Số lượng quốc gia cung gỗ cho Việt Nam từ Châu Phi có xu hướng mở rộng. Giá gỗ từ Châu Phi nhập khẩu về Việt Nam khác nhau, phụ thuộc vào chất lượng của gỗ và quốc gia nơi gỗ được khai thác. Tại Việt Nam, gỗ nhập khẩu từ Châu Phi được coi là có chất lượng thấp hơn nhiều so với gỗ nhập khẩu từ các nước như Lào, Campuchia do vậy giá bán thấp hơn. Thông tin từ 1 3 Tổng lượng gỗ tròn và gỗ xẻ nhập khẩu vào Việt Nam năm 2017 tương đương 5,3 triệu m3 quy tròn (xem chi tiết trong Báo cáo Tổng quan xuất nhập khẩu gỗ và sản phẩm gỗ Việt Nam năm 2017 do Tô Xuân Phúc và cộng sự phát hành) 3
  6. doanh nghiệp lớn chuyên nhập khẩu gỗ Châu Phi cho thấy giá tại Việt Nam của các loài gỗ Châu Phi vào tháng 2 năm 2018 ở các mức sau: - Hương Nam Phi: khoảng 20 triệu đồng / tấn - Hương Padouk: 14-15 triệu đồng/m3 đối với gỗ xẻ, 10 triệu đồng/m3 đối với gỗ tròn - Gõ đỏ: Khoảng 10 triệu /tấn - Cẩm (kavazingo) : 35-50 triệu /m3, tùy theo chất lượng - Gỗ Pachylopa (Cameroon): trên 20 triệu /m3, tròn - Lim Tali: Đẹp (Ghana): 26-27 triệu m3, xẻ hộp - Lim Okan: trên 10 triệu /m3 - Gụ: Khoảng 10 triệu đồng /m3. Lượng gỗ tròn được nhập khẩu vào Việt Nam từ Châu Phi lớn hơn nhiều so với lượng gỗ xẻ nhập từ nguồn này. Theo một số doanh nghiệp, nguyên nhân chính là bởi doanh nghiệp Việt Nam thiếu cơ sở vật chất và nguồn lực tài chính. Để mở một xưởng xẻ tại Châu Phi các doanh nghiệp Việt Nam cần phải có: - Đất (làm kho bãi và xưởng): Khoảng 20.000 m2, với giá thuê đất tính ra tiền Việt khoảng 1 tỉ đồng, cho thời hạn thuê đất 30 năm. - Máy xẻ CD, cần khoảng 4 máy, mỗi máy khoảng 30 triệu đồng - Công nhân: Các xưởng xẻ cần có công nhân Việt Nam để đảm bảo sự tương đồng về mặt văn hóa, ngôn ngữ, phân công trách nhiệm. Theo các doanh nghiệp, không thể giao xưởng cho các công nhân tại nước sở tại, bởi rào cản về ngôn ngữ và văn hóa, tác phong sản xuất công nghiệp. Tuy nhiên, theo các doanh nghiệp, để đưa được các công nhân Việt Nam sang Châu Phi làm việc là không dễ dàng. Hiện mới chỉ có một số doanh nghiệp làm được điều này. Đối với các doanh nghiệp có công nhân Việt Nam làm tại xưởng xẻ, lương trung bình của công nhân khoảng 20 triệu đồng/tháng. Công nhân ăn ở tại xưởng. 3. Việt Nam nhập khẩu gỗ tròn từ Châu Phi 3.1. Lượng nhập Năm 2017 Việt Nam nhập khẩu trên 940.000 m3 gỗ tròn từ Châu Phi (Hình 4). Hình 4. Lượng gỗ tròn nhập khẩu từ Châu Phi vào Việt Nam 2016-2017 1,000,000 900,000 940,066 800,000 700,000 701,790 600,000 m3 500,000 400,000 300,000 200,000 100,000 - 2016 2017 Nguồn: Phân tích của VIFORES, FPA BD, HAWA và FOREST TRENDS từ số liệu Hải quan Việt Nam Lượng gỗ tròn nhập khẩu năm 2017 tăng 34% so với lượng nhập khẩu năm 2016. 4
  7. 3.2. Giá trị nhập Giá trị nhập khẩu gỗ tròn từ Châu Phi năm 2017 khoảng 354 triệu USD (Hình 5), tăng gần 33% so với giá trị nhập khẩu loại gỗ này năm 2016. Hình 5. Giá trị gỗ tròn nhập khẩu từ Châu Phi vào Việt Nam năm 2016-2017 USD 354,172,714 266,636,416 2016 2017 Nguồn: Phân tích của VIFORES, FPA BD, HAWA và FOREST TRENDS từ số liệu Hải quan Việt Nam 3.3. Nguồn cung Năm 2017 có 19 quốc gia của Châu Phi cung gỗ tròn cho Việt Nam, tương đương với con số năm 2016. Trong số các quốc gia này, khoảng 7-8 quốc gia có lượng cung mỗi năm trung bình khoảng 10.000 m3/năm trở lên. Bảng 1 và Hình 6 chỉ ra lượng nhập, giá trị kim ngạch và thay đổi trong giai đoạn 2016-2017. Bảng 1. Các quốc gia cung gỗ tròn chính cho Việt nam 2016 – 2017 Lượng (m3) Giá trị (USD) Quốc gia 2016 2017 2016 2017 Cameroon 420.471 507.391 164.280.698 207.579.452 Ghana 61.870 82.939 25.443.063 30.354.646 Equatorial Guinea 32.368 81.441 8.945.269 26.326.189 Angola 32.442 64.639 6.706.836 14.563.389 Congo (Democratic Rep.) 17.843 57.329 8.154.372 28.917.014 Nigeria 85.489 52.167 35.942.186 18.738.204 Congo 21.274 35.594 7.728.489 13.484.589 South Africa 19.260 34.996 3.784.013 6.404.270 Kenya 198 9.847 47.740 3.024.698 Nguồn: Phân tích của VIFORES, FPA BD, HAWA và FOREST TRENDS từ số liệu Hải quan Việt Nam 5
  8. Hình 6. Thay đổi lượng nhập từ các quốc gia cung gỗ tròn cho Việt Nam 2016 – 2017 Kenya South Africa Congo Nigeria Congo (Democratic Rep.) Angola Equatorial Guinea Ghana Cameroon - 100,000 200,000 300,000 400,000 500,000 600,000 2017 2016 Nguồn: Phân tích của VIFORES, FPA BD, HAWA và FOREST TRENDS từ số liệu Hải quan Việt Nam Trừ nguồn cung từ Nigeria, lượng cung gỗ tròn từ các quốc gia Châu Phi khác cho Việt Nam trong năm 2017 đều tăng so với năm 2016. Tốc độ gia tăng cao nhất tại các quốc gia như Cameroon (tăng gần 87.000 m3), Equatorial Guinea (tăng trên 21.000 m3), Congo (gần 40,000 m3). Cameroon là quốc gia xuất khẩu gỗ tròn và xẻ lớn nhất về Việt Nam nhờ vị trí địa lý thuận lợi, hệ thống hạ tầng giao thông và cảng biển lợi thế hơn so với các nước trong khu vực. Phụ lục 1 chỉ ra thông tin chi tiết về lượng và giá trị nhập gỗ tròn vào Việt Nam từ các quốc gia Châu Phi 3.4. Các loài gỗ tròn nhập khẩu Ở Việt Nam nguồn cung gỗ từ Châu Phi còn tương đối mới, hình thành trong khoảng 10 năm trở lại đây. Lượng nhập bắt đầu mở rộng trong 3-4 năm gần đây. Do là nguồn cung mới, các loài gỗ nhập khẩu từ nguồn này đến nay vẫn chưa có sự đồng nhất về tên gọi bằng tên Việt. Đây cũng chính là nguyên nhân dẫn đến một số tồn tại về tên gọi của các loài gỗ nhập khẩu từ Châu Phi (bao gồm cả tròn và xẻ). Cụ thể: - Sử dụng tên gọi của các loài gỗ của Việt Nam cho các loài gỗ nhập khẩu từ Châu Phi. Tình trạng này diễn ra phổ biến hiện nay. Một số loài gỗ nhập khẩu từ Châu Phi có vân, thớ gỗ, hoặc màu tương đối giống với một số loài gỗ của Việt Nam được các doanh nghiệp và các hộ chế biến gỗ tại các làng nghề đặt theo tên các loài gỗ của Việt Nam.. Tuy nhiên, các loài gỗ từ Châu Phi có thể khác so với các loài gỗ của Việt Nam và việc sử dụng tên của các loài gỗ Việt Nam cho các loài mới nhập khẩu từ nguồn này có thể dẫn đến sự nhầm lẫn về tên loài. Điều này có thể gây ra khó khăn trong việc quản lý và kiểm soát nguồn gỗ nhập khẩu. - Trong tờ khai hải quan nhập khẩu, nhiều doanh nghiệp sử dụng cả tên Việt Nam và tên khoa học cho các loài gỗ nhập khẩu. Tuy nhiên có tình trạng phổ biến là 1 loài gỗ được mô tả bởi nhiều tên khoa học khác nhau. Ví dụ, trong tờ khai hải quan, gỗ nhập khẩu tên tiếng Việt được khai là ‘gỗ cẩm’, trong khi tên khoa học trong tờ khai này thì lại được mô tả bằng 11 tên khác nhau (Bảng 2). Tương tự như vậy, ‘gỗ hương’ được sử dụng bởi 15 tên khoa học khác nhau (Bảng 3); ‘gỗ lim’ được sử dụng bởi 14 tên khoa học khác nhau (Bảng 4) 6
  9. Bảng 2. Các loài ‘gỗ cẩm’ tròn nhập khẩu năm 2016-2017 Tên khoa học (mô tả theo 2016 2017 tờ khai hải quan) Lượng (m3) Trị giá (USD) Lượng (m3) Trị giá (USD) Berchemia zeyheri 24 6.240 Bobgunnia fistuloides 28 6.885 Guibourta demeusei 1.963 1.339.257 1.261 765.244 Guibourta peliegnana 217 126.377 Guibourtia arnoldiana 1.384 296.527 4.031 791.178 Guibourtia coleosperma 1.359 386.607 14.349 3.746.327 Guibourtia ehie 863 263.165 34 22.691 Guibourtia pellegriniana 189 90.178 Guibourtia sp 197 77.265 Guibourtia tessmannii 63 165.676 15 7.000 Swartzia Fistuloides 2.616 2.175.236 2.765 2.035.103 Nguồn: Phân tích của VIFORES, FPA BD, HAWA và FOREST TRENDS từ số liệu Hải quan Việt Nam Bảng 3. Các loài ‘gỗ hương’ tròn nhập khẩu 2016-2017 Tên khoa học (mô tả theo 2016 2017 tờ khai hải quan) Lượng (m3) Trị giá (USD) Lượng (m3) Trị giá (USD) Guibourtia arnoldiana 42 7.980 Guibourtia coleosperma 8.231 3.058.782 Paraberlinia bifoliolata 543 191.292 16.955 5.975.534 Pterocarpus angolensis 57 34.849 862 254.598 Pterocarpus erinaceus 91.821 39.335.529 37.184 13.828.544 Pterocarpus pedatus 1.338 211.224 Pterocarpus lignum 66 15.124 Pterocarpus macrocarpus 836 137.501 Pterocarpus soyauxii 13.268 5.062.203 18.652 7.922.165 Pterocarpus sp 2.134 368.035 1.944 682.749 Pterocarpus tinctorius 2.771 580.319 5.546 1.069.925 Staudita stipitata 512 61.453 216 25.933 Staudtia kamerunensis 632 193.664 3.118 753.736 Tetraberlinia bifoliolata 284 99.299 544 87.400 Vouacapoua americana 91 21.756 Nguồn: Phân tích của VIFORES, FPA BD, HAWA và FOREST TRENDS từ số liệu Hải quan Việt Nam Một số trường hợp các tên khoa học khác nhau được sử dụng cho 1 tên của Việt Nam. Ví dụ trong Bảng 2 và Bảng 3 cho thấy có sự trùng tên khoa học giữa gỗ ‘Cẩm’ và gỗ ‘Hương’ trong khai báo hải quan của các doanh nghiệp tham gia nhập khẩu gỗ từ Châu Phi. Cụ thể như Guibourtia arnoldiana, Guibourtia coleosperma. Hoặc trong bảng 4 dưới đây chỉ ra tình trạng khai báo sai tên khoa học trong cùng 1 loại gỗ, chẳng hạn như Erythrophleum ivorense với Erythrophleum Worense. 7
  10. Bảng 4. Các loài ‘gỗ lim’ tròn nhập khẩu năm 2016-2017 Tên khoa học (theo tờ 2016 2017 khai Hải Quan) Lượng (m3) Trị giá (USD) Lượng (m3) Trị giá (USD) Cylicodiscus gabonensis 13.203 4.336.013 25.713 9.251.050 Erythrophleum africanum 1.571 670.174 Erythrophleum guineense 71 35.959 Erythrophleum ivorense 348.975 135.466.606 330.995 139.616.721 Erythrophleum spp 542 197.874 Erythrophleum suaveolens 1.000 437.747 12.582 5.163.606 Erythrophleum Worense 19 4.500 Erythrophloeum fordii 338 134.094 60 15.008 Gilbertiodendron dewevrei 115 35.925 Gilbertiondendron preussii 8 1.795 Pcralima Nitida 35 7.779 Julbernardia pellegriniana 133 36.473 961 322.766 Letestua durissima 563 162.587 Erythroxylaceae sp 478 173.039 Nguồn: Phân tích của VIFORES, FPA BD, HAWA và FOREST TRENDS từ số liệu Hải quan Việt Nam Bảng 5 chỉ ra lượng và giá trị gỗ tròn, được thông kê theo tên gọi Việt Nam, nhập khẩu vào Việt Nam giai đoạn 2016-2017. Bảng 5. Các loài gỗ tròn có lượng nhập khẩu lớn vào Việt Nam 2016-2017 (theo tên gọi Việt Nam). 2016 2017 Tên gỗ Lượng (m3) Trị giá (USD) Lượng (m3) Trị giá (USD) Andoung* 4.959 1.150.111 1.839 502.477 Bạch đàn 17.808 3.273.411 27.587 4.830.406 Cẩm 8.299 4.639.594 23.057 7.661.364 Dâu (iroko/tếch)** 8.887 2.119.667 23.691 7.322.802 Giổi 7.110 2.103.272 28.627 8.850.808 Gõ 73.304 31.956.401 128.777 53.741.477 Hương 113.361 46.137.867 94.287 33.841.726 Lim 363.692 140.420.506 373.670 155.649.211 Sến 35.705 13.645.278 43.015 16.075.402 Xoan đào 37.586 12.488.577 104.157 36.984.349 Gụ/Xoan đào** 1.242 1.242 10.895 4.948.668 *: Không có tên Việt Nam **: Các doanh nghiệp sử dụng hỗn hợp tên Việt Nam trong tờ khai hải quan Nguồn: Phân tích của VIFORES, FPA BD, HAWA và FOREST TRENDS từ số liệu Hải quan Việt Nam Hương, Lim, Sến, Xoan Đào và Bạch Đàn (theo tên gọi Việt Nam) là các loài gỗ có lượng nhập khẩu lớn nhất, với lượng nhập của các loài gỗ này chiếm trên 90% trong tổng lượng gỗ tròn nhập khẩu. Lượng gỗ Lim và Hương nhập khẩu lớn nhất, chiếm gần 50% trong lượng nhập khẩu. Hình 7 chỉ ra sự thay đổi về lượng nhập khẩu các loài gỗ là gỗ tròn giai đoạn 2016-2017. 8
  11. Hình 7. Thay đổi lượng nhập khẩu các loài gỗ tròn (theo tên Việt Nam) năm 2016-2017 2016 2017 373,670 363,692 128,777 113,361 104,157 94,287 73,304 43,015 37,586 35,705 28,627 27,587 23,691 23,057 17,808 10,895 8,887 8,299 7,110 4,959 1,839 1,242 Nguồn: Phân tích của VIFORES, FPA BD, HAWA và FOREST TRENDS từ số liệu Hải quan Việt Nam 3.5. Cửa khẩu nhập khẩu Năm 2017 lượng gỗ tròn từ Châu Phi được nhập khẩu vào Việt Nam qua 32 cửa khẩu khác nhau. Trong số này, chỉ có khoảng 10 cửa khẩu có lượng nhập lớn (Bảng 6). Bảng 6. Các cửa khẩu chính nhập khẩu gỗ tròn vào Việt Nam từ Châu Phi Lượng (m3) Trị giá (USD) Cửa khẩu 2016 2017 2016 2017 Cảng Cát Lái 39.938 69.029 15.984.083 27.171.184 Cảng Hải An 6.045 24.501 2.407.953 9.267.553 Cảng Hải Phòng 185.086 82.816 68.089.972 27.483.506 Cảng Quy Nhơn 16.760 20.855 3.083.058 3.493.599 Cảng Xanh VIP 94.405 35.532.498 Đình Vũ Nam Hải 61.098 105.525 25.007.680 45.753.014 Nam Hải 15.825 10.290 6.861.243 3.524.653 PTSC Đình Vũ 120 19.030 48.360 7.116.171 Tân Cảng 189 209.384 77.331.068 Tân Cảng 128 25.279 8.078.869 Tân cảng Hải Phòng 120.296 109.885 50.190.892 42.111.265 Nguồn: Phân tích của VIFORES, FPA BD, HAWA và FOREST TRENDS từ số liệu Hải quan Việt Nam So với năm 2016, số lượng cảng sử dụng để nhập khẩu các loài gỗ tròn từ Châu Phi lớn hơn so với lượng các cảng sử dụng năm 2016. Danh sách các cảng nhập khẩu cũng cho thấy lượng nhập khẩu qua các cảng phía Bắc, đặc biệt là khu vực Hải Phòng, là rất lớn. 9
  12. 4. Việt Nam nhập khẩu gỗ xẻ từ Châu Phi 4.1. Lượng nhập Năm 2017 trên 238.000 m3 gỗ xẻ đã được nhập khẩu từ Châu Phi vào Việt Nam. Lượng gỗ xẻ nhập khẩu quy tròn chỉ chiếm khoảng 40% lượng gỗ tròn nhập khẩu. Hình 8. Lượng gỗ xẻ nhập khẩu vào Việt Nam từ Châu Phi 283,480 m3 165,713 2016 2017 Nguồn: Phân tích của VIFORES, FPA BD, HAWA và FOREST TRENDS từ số liệu Hải quan Việt Nam Lượng nhập khẩu tăng nhanh. Cụ thể, lượng nhập năm 2017 tăng 71% so với lượng nhập năm 2016. 4.2. Giá trị nhập Năm 2017 giá trị nhập khẩu gỗ xẻ từ Châu Phi vào Việt Nam lên tới trên 141 triệu (Hình 9). Hình 9. Giá trị gỗ xẻ nhập khẩu từ Châu Phi vào Việt Nam 2016-2017 141,505,922 USD 87,266,576 2016 2017 Nguồn: Phân tích của VIFORES, FPA BD, HAWA và FOREST TRENDS từ số liệu Hải quan Việt Nam Giá trị nhập cũng tăng tương đồng với lượng tăng về nhập. Cụ thể, giá trị gỗ xẻ nhập khẩu năm 2017 tăng gần 70% so với giá trị gỗ xẻ nhập khẩu từ thị trường này năm 2016. 4.3. Nguồn cung chính Năm 2017 có 23 quốc gia ở Châu Phi cung gỗ xẻ cho Việt Nam. Năm 2016 chỉ có 18 quốc gia. Nguồn cung gỗ xẻ chính (lượng và giá trị) thể hiện trong Bảng 7. Chỉ có 5 quốc gia có lượng gỗ xẻ cung cho Việt Nam trên 10.000 m3/năm (Hình10). Bảng 7. Các quốc gia cung gỗ xẻ lớn cho Việt Nam năm 2016-2017 Lượng (m3) Trị giá (USD) Quốc gia 2016 2017 2016 2017 Gabon 58.814 105.780 35.276.101 63.964.560 Cameroon 47.552 85.349 26.257.832 38.756.961 Nigeria 22.345 14.746 8.961.998 5.372.150 Ghana 22.092 33.236 10.016.588 14.246.892 Mozambique 3.966 13.956 1.382.923 3.969.876 Nguồn: Phân tích của VIFORES, FPA BD, HAWA và FOREST TRENDS từ số liệu Hải quan Việt Nam 10
  13. Hình 10. Các quốc gia cung gỗ xẻ lớn cho Việt Nam năm 2017 105,780 85,349 m3 33,236 14,746 13,956 Gabon Cameroon Nigeria Ghana Mozambique Nguồn: Phân tích của VIFORES, FPA BD, HAWA và FOREST TRENDS từ số liệu Hải quan Việt Nam Phụ lục 2 là danh sách các quốc gia cung gỗ xẻ cho Việt Nam năm 2016-2017 4.4. Các loài nhập khẩu Tương tự so với gỗ tròn, các loài gỗ xẻ nhập khẩu cũng có tên khai báo đa dạng. Một số loài gỗ xẻ nhập khẩu được sử dụng các tên khác nhau như sau. Bảng 8, 9, 10, 11 thể hiện lượng giá trị các loài gỗ ‘cẩm’, ‘gõ’ ‘hương’ và ‘lim’ từ Châu Phi vào Việt Nam giai đoạn 2016-2017. Bảng 8. Việt Nam nhập khẩu gỗ Cẩm xẻ từ Châu Phi Tên khoa học (mô tả theo tờ 2016 2017 khai hải quan) Lượng (m3) Trị giá (USD) Lượng (m3) Trị giá (USD) Guibourta demeusei 4.228 5.625.753 2.737 2.825.491 Guibourtia coleosperma 4.626 2.658.015 Guibourtia conjugata 38 11.250 200 71.818 Guibourtia ehie 540 475.671 Guibourtia pellegriniana 45 31.633 Guibourtia sp 65 28.252 Guibourtia tessmannii 4.130 4.006.935 Swartzia Fistuloides 642 393.686 927 626.983 Jambire sp 93 72.515 Nguồn: Phân tích của VIFORES, FPA BD, HAWA và FOREST TRENDS từ số liệu Hải quan Việt Nam Bảng 9. Việt Nam nhập khẩu gỗ Gõ xẻ từ Châu Phi Tên khoa học (mô tả theo 2016 2017 tờ khai hải quan) Lượng (m3) Trị giá (USD) Lượng (m3) Trị giá (USD) Afizelia xylicarpa 1.098 410.212 715 264.664 Afzelia africana 16.864 7.840.318 20.754 8.342.717 Afzelia bipidensis 680 299.460 1.012 417.770 Afzelia pachyloba 8.437 4.367.209 20.817 10.099.259 Afzelia papao 57 26.609 Afzelia quansensis 950 269.987 106 28.485 Afzelia sp 4.596 2.029.416 Afzelia xylocarpa 6.153 2.529.345 Hymelonobium flavum 34 10.880 248 79.200 Nguồn: Phân tích của VIFORES, FPA BD, HAWA và FOREST TRENDS từ số liệu Hải quan Việt Nam 11
  14. Bảng 10. Việt Nam nhập khẩu gỗ Hương xẻ từ Châu Phi Tên khoa học (mô tả theo tờ 2016 2017 khai hải quan) Lượng (m3) Trị giá (USD) Lượng (m3) Trị giá (USD) Guibourtia arnoldiana 42 24.965 Guibourtia coleosperma 3.942 1.856.169 Paraberlinia bifoliolata 164 49.061 3.303 1.288.689 Pterocarpus angolensis 1.563 516.724 7.430 1.782.795 Pterocarpus Cambodianus pierre 1.911 2.273.870 Pterocarpus erinaceus 20.988 8.320.122 6.277 2.165.647 Pterocarpus soyauxii 8.110 4.175.983 20.811 10.533.340 Pterocarpus sp 725 729.166 1.085 842.217 Pterocarpus tinctorius 230 63.800 485 155.919 Pterocarpus pedatus 49 9.019 Staudtia kamerunensis 25 7.328 Tetraberlinia bifoliolata 9 3.317 196 67.038 Nguồn: Phân tích của VIFORES, FPA BD, HAWA và FOREST TRENDS từ số liệu Hải quan Việt Nam Bảng 11. Việt Nam nhập khẩu gỗ Lim xẻ từ Châu Phi Tên khoa học (mô tả theo 2016 2017 tờ khai hải quan) Lượng (m3) Trị giá (USD) Lượng (m3) Trị giá (USD) Cylicodiscus gabonensis 13.832 5.858.152 39.378 19.111.374 Erythrophleum africanum 522 209.557 Erythrophleum erinaceus 20 4.738 Erythrophleum ivorense 78.993 44.921.622 81.737 45.444.480 Erythrophleum spp 1.320 723.352 Erythrophleum suaveolens 44 10.876 3.747 1.895.329 Erythrophloeum fordii 164 46.310 40 12.000 Julbernardia pellegriniana 446 234.350 3.600 2.017.527 Swintonia Pierei 463 228.541 Erythroxylaceae sp 267 57.594 Dipterix Oleifera 44 23.463 Nguồn: Phân tích của VIFORES, FPA BD, HAWA và FOREST TRENDS từ số liệu Hải quan Việt Nam Như đã đề cập trong phần gỗ xẻ, việc sử dụng một tên gọi theo loài gỗ của Việt Nam cho một số loài gỗ nhập khẩu từ Châu Phi ẩn chứa một số rủi ro trong việc kiểm soát tính pháp lý của nguồn gỗ nguyên liệu nhập khẩu. Bảng 12 chỉ ra một số loài gỗ xẻ nhập khẩu được gọi theo tên Việt Nam, có số lượng lớn được nhập khẩu vào Việt Nam giai đoạn 2016-2017. Bảng 12. Một số loài gỗ có số lượng lớn được nhập khẩu vào Việt Nam Tên gỗ (theo mô tả tờ 2016 2017 khai hải quan) Lượng (m3) Trị giá (USD) Lượng (m3) Trị giá (USD) Cẩm 5.000 6.103.205 13.315 10.751.652 Gõ 28.063 13.198.066 54.457 23.817.466 Hương 31.838 13.867.192 45.508 20.997.977 Lim 93.525 51.094.772 131.094 69.704.492 Giổi 9.877 4.374.221 Xoan đào 1.957 1.136.318 9.995 4.147.930 Nguồn: Phân tích của VIFORES, FPA BD, HAWA và FOREST TRENDS từ số liệu Hải quan Việt Nam 12
  15. 4.5. Cửa khẩu Năm 2017 đã có 27 cửa khẩu đã được sử dụng để nhập khẩu gỗ xẻ Châu Phi vào Việt Nam. Năm 2016 có 19 cửa khẩu. Bảng 13 chỉ ra các cửa khẩu có số lượng nhập khẩu lớn. Bảng 13. Các cửa khẩu nhập khẩu gỗ xẻ chính từ Châu Phi 2016-2017 Lượng (m3) Trị giá (USD) Cảng 2016 2017 2016 2017 Cảng Cát Lái 17.047 24.868 8.302.093 12.328.390 Cảng Hải An 1.077 6.862 602.906 3.555.494 Cảng Hải Phòng 38.069 41.871 22.495.391 21.596.004 Cảng Tân Vũ – Hải Phòng 5.864 2.669.490 Cảnh Xanh VIP 58.076 28.385.982 Đình Vũ Nam Hải 45.549 76.451 20.851.242 36.127.825 Cảnh Xanh 1.100 4.125 879.565 2.290.436 Nam Hải 3.630 4.025 1.539.377 1.407.862 Tân cảng Hải Phòng 53.384 47.861 30.064.700 25.120.103 Nguồn: Phân tích của VIFORES, FPA BD, HAWA và FOREST TRENDS từ số liệu Hải quan Việt Nam Khu vực Hải Phòng cũng là nơi có số lượng gỗ xẻ nhập khẩu từ Châu Phi lớn vào Việt Nam. Phần 5 dưới đây phân tích về một số chỉ số quản trị của các quốc gia thuộc khu vực Châu Phi cung gỗ nguyên liệu cho Việt Nam. Các chí số này phản ánh các khía cạnh rộng hơn khí cạnh quản trị lâm nghiệp tại các quốc gia này. Tuy nhiên, các chỉ số này cho thấy bức tranh quản trị vĩ mô về quốc gia, từ đó đưa ra một số thông tin có liên quan có liên quan đến rủi ro về mặt pháp lý của nguồn gỗ nguyên từ các quốc gia này. 5. Quản trị tài nguyên tại các quốc gia xuất khẩu gỗ cho Việt Nam 5.1. Một số chỉ số quản trị cơ bản Chỉ số Quản trị Thế giới là sáng kiến của Ngân hàng Thế giới với mục tiêu đánh giá quản trị của các quốc gia khác nhau trên 6 khía cạnh chính: (i) Tiếng nói và trách nhiệm giải trình. Phản ánh nhận thức (perception) của người dân về sự tham gia của người dân trong việc lựa chọn chính phủ, tự do ngôn luận, tự do thành lập hội, và tự do báo chí. (ii) Mức độ ổn định chính trị và phi bạo lực. Phản ánh nhận thức của người dân về tính bất ổn về chính trì và/hoặc bạo lực có liên quan đến chính trị, bao gồm cả khủng bố. (iii) Hiệu quả của chính quyền. Phản ánh đánh giá về nhận thức của người dân về chất lượng dịch vụ công, chất lượng bộ máy quản lý và mức độ khách quan trước những sức ép chính trị, chất lượng chính sách và thực thi chính sách, và sự tín nhiệm của chính quyền đối với các chính sách đó. (iv) Chất lượng thể chế. Phản ánh nhận thức về năng lực của chính quyền trong việc ban hành và thực thi các chính sách hiệu quả, và chất lượng cơ chế chính sách khuyến khích sự phát triển của khối tư nhân. 13
  16. (v) Pháp quyền. Phản ánh nhận thức của các bên liên quan về sự tin tưởng và tuân thủ về một xã hội pháp quyền, và đặc biệt trong các khía cạnh như thực thi hợp đồng, quyền tài sản, chất lượng của công an, tòa án, và mức độ tội phạm và bạo lực, và (vi) Kiểm soát tham nhũng. Phản ánh quan điểm về sự lạm dụng quyền lực công nhằm đạt lợi ích cá nhân, bao gồm cả tham nhũng lớn và tham nhũng vặt, cũng như việc nhà nước bị thao túng bởi các quan chức và lợi ích cá nhân. Thông tin chi tiết về Sáng kiến và các chỉ số này có thể tham khảo tại trang web: http://info.worldbank.org/governance/wgi/#home. Bảng 14 đưa ra thông tin chi tiết về các chỉ số quản trị của các quốc gia cung gỗ cho Việt Nam. Thang chỉ số từ 1-100, trong đó 1 là mức thấp nhất, thể hiện mức độ quản trị thấp nhất, 100 là mức độ quản trị cao nhất. Bảng 14 Các chỉ số quản trị cơ bản năm 2016 của các quốc gia cung gỗ cho Việt Nam Tiếng nói Ổn định Hiệu quả Kiểm Chất & trách chính trị của Pháp soát TT Quốc gia lượng nhiệm giải & phi chính quyền tham thể chế trình bạo lực phủ nhũng 1 Angola 16,75 31,9 13,46 13,46 13,46 5,77 2 Cameroon 21,67 14,76 22,12 23,08 15,38 11,06 3 Congo (R) 17,24 25,24 12,02 10,58 14,42 9,62 4 DR Congo 10,84 4,29 5,77 7,69 4,33 7,69 5 Equitorial Guinea 1,97 39,05 6,73 6,25 6,37 0 6 Gabon 22,66 43,81 20,67 21,63 31,25 24,52 7 Ghana 67,47 40 46,15 45,67 45,19 50,96 8 Kenya 41,87 9,52 41,35 41,83 6,73 16,83 9 Mozambique 33,39 12,38 18,75 25 15,87 18,27 10 Nigeria 35,96 6,67 12,5 18,27 13,94 13,46 11 Vietnam4 9,85 53,43 52,88 35,1 57,21 41,33 Nguồn: http://info.worldbank.org/governance/wgi/#home 4 Các chỉ số của Việt Nam chỉ có ý nghĩa tham khảo. 14
  17. Hình 11. So sánh các chỉ số quản trị của các quốc gia cung gỗ cho Việt Nam Vietnam Nigeria Mozambique Kenya Ghana Gabon Equitorial Guinea DR Congo Congo (R) Cameroon Angola 0 10 20 30 40 50 60 70 80 Kiểm soát tham nhũng Pháp quyền Chất lượng thể chế Hiệu quả của chính phủ Ổn định chính trị & phi bạo lực Tiếng nói và trách nhiệm giải trình Bảng 14 và Hình 11 cho thấy nhìn chung cả các chỉ số về quản trị quốc gia của các nước cung gỗ nguyên liệu cho Việt Nam đều rất thấp. Mặc dù Ghana và Kenya có các chỉ số cao hơn các quốc gia khác, các chỉ số của 2 quốc gia này vẫn ở mức trung bình thấp. Hình 12, 13, và 14 đánh giá ba chỉ số cơ bản có liên quan trực tiếp đến quản lý và sử dụng tài nguyên ở các quốc gia này. 15
  18. Hình 12. Các chỉ số về hiệu quả của chính phủ của các quốc gia cung gỗ cho Việt Nam 52.88 46.15 41.35 22.12 20.67 18.75 13.46 12.02 12.5 5.77 6.73 Hiệu quả của chính quyền, bao gồm cả việc ban hành chính sách, thực thi chính sách và cam kết với các chính sách ở mức thấp. Ghana và Kenya, 2 quốc gia có chất lượng cao nhất, tuy nhiên chỉ ở mức trung bình thấp, các quốc gia như Congo và Equitorial Guinea ở mức rất thấp. Hình 13. Chỉ số quản trị về chất lượng thể chế của các quốc gia cung gỗ cho Việt Nam 45.67 41.83 35.1 25 23.08 21.63 18.27 13.46 10.58 7.69 6.25 Chất lượng thể chế, bao gồm năng lực của chính phủ trong việc ban hành và thực thi các chính sách hiệu quả và các chính sách khuyến khích sự phát triển của khối tư nhân cũng phổ biến ở mức rất thấp. 16
  19. Hình 14. Chỉ số về kiểm soát tham nhũng tại các quốc gia cung gỗ cho Việt Nam 50.96 41.33 24.52 16.83 18.27 13.46 11.06 9.62 5.77 7.69 0 Các quốc gia như Angola, Cameroon, Cộng hòa Congo, Equitorial Guinea thể hiển khả năng mất kiểm soát đối với nạn tham nhũng. Các chỉ số về khía cạnh kiểm soát tham nhũng tại các quốc gia này đều ở mức rất thấp. Mặc dù chỉ số hiệu quả của chính quyền và chất lượng thể chế của Kenya cao so với các quốc gia khác, chỉ số kiểm soát tham nhũng của Kenya ở mức thấp, phản ánh tính không hiệu quả trong việc kiểm soát tham nhũng tại quốc gia này. Các chỉ số về quản trị quốc gia ở các quốc gia Châu Phi cung gỗ nguyên liệu cho Việt Nam đều ở mức rất thấp hoặc thấp cho thấy mức độ rủi ro có thể có liên quan đến gỗ nguyên liệu từ các nguồn này. 5.2. Chỉ số Nhận thức về Tham nhũng Tổ chức Minh bạch Quốc (TI) tế vừa đưa ra Báo cáo về Chỉ số nhận thức tham nhũng (https://www.transparency.org/news/feature/corruption_perceptions_index_2017). Bản báo cáo này là kết quả của cuộc điều tra được thực hiện tại 180 quốc gia/ vùng lãnh thổ. Điều tra có mục tiêu đánh giá qua nhận thức của các chuyên gia và những người kinh doanh về mức độ tham nhũng của khu vực công tại mỗi quốc gia này. Nhận thức được xếp theo thang điểm từ 0 đến 100, trong đó 0 là mức tham nhũng rất cao, 100 là mức không có tham nhũng. Các chỉ số này được sử dụng để đánh giá nhiều lĩnh vực khác nhau của mỗi quốc gia. Các chỉ số này sau đó được tổng hợp, thành chỉ số chung của mỗi quốc gia. Dựa trên chỉ số chung này, 180 quốc gia này được xếp hạng, từ 1 đến 180, với mức 1 là mức không có tham nhũng và 180 là tham nhũng cao. Bảng 15 thể hiện kết quả xếp hạng của các quốc gia cung gỗ nguyên liệu cho Việt Nam. Bảng 15. Xếp hạng mức độ tham nhũng tại một số quốc gia Châu Phi cung gỗ cho Việt Nam5 Quốc gia Xếp hạng (trong 180 quốc gia) Cameroon 153 Congo (cộng hòa) 161 Congo (Cộng hòa Dân chủ 161 Equotorial Guinea 171 Gabon 117 Ghana 81 Kenya 143 Nigeria 148 Nguồn: Tổ chức Minh bạch Quốc tế (https://www.transparency.org/news/feature/corruption_perceptions_index_2017) 5 Các quốc gia Châu Phi khác cung gỗ cho Việt Nam không nằm trong danh sách điều tra của TI. 17
nguon tai.lieu . vn
Nông nghiệp Ngư nghiệp Lâm nghiệp Sinh học Hoá học Ngôn ngữ học Ngân hàng - Tín dụng