Xem mẫu
- nghiªn cøu - trao ®æi
ThS. NguyÔn V¨n Cõ *
1. QuyÒn së h÷u cña vî chång thuéc theo quy ®Þnh chung th× khã lßng kiÓm so¸t,
mét trong ba lo¹i quyÒn t i s¶n cña vî ®Þnh h−íng trong viÖc ®iÒu chØnh c¸c quan
chång (quyÒn së h÷u, quyÒn v nghÜa vô cÊp hÖ t i s¶n cña vî chång. Ph¸p luËt cÇn ph¶i
d−ìng, quyÒn thõa kÕ t i s¶n cña nhau gi÷a ®Þnh râ khi sö dông t i s¶n, tiÒn b¹c cña vî
vî v chång). Së dÜ nh lËp ph¸p ph¶i dù chång nh»m ®¸p øng nhu cÇu chung cña gia
liÖu vÒ chÕ ®é t i s¶n cña vî chång (trong ®ã ®×nh th× tr−êng hîp n o giao dÞch ®ã ph¶i cã
cã quyÒn së h÷u cña vî chång) l bëi nh÷ng sù ®ång ý tháa thuËn cña vî chång (kÓ c¶
lÝ do sau: b»ng v¨n b¶n cã ch÷ kÝ cña vî chång nh−
Tr−íc hÕt, do tÝnh céng ®ång hîp nhÊt hîp ®ång mua b¸n nh , chuyÓn quyÒn sö
cña quan hÖ h«n nh©n nªn ®Ó b¶o ®¶m dông ®Êt...); tr−êng hîp n o ®−îc coi l cã
nh÷ng nhu cÇu thiÕt yÕu cña gia ®×nh, tho¶ sù tho¶ thuËn mÆc nhiªn cña c¶ hai vî chång
m n c¸c nhu cÇu vÒ vËt chÊt, tinh thÇn cña khi chØ mét bªn vî, chång trùc tiÕp sö dông,
vî chång v ®Ó thùc hiÖn nghÜa vô ch¨m sãc, ®Þnh ®o¹t t i s¶n cña vî chång ®Ó kÝ kÕt hîp
gióp ®ì lÉn nhau; ch¨m sãc, nu«i d−ìng ®ång víi ng−êi kh¸c (nh− vî, chång sö dông
gi¸o dôc c¸c con... th× cÇn ph¶i cã t i s¶n, tiÒn b¹c, t i s¶n nh»m ®¸p øng c¸c nhu cÇu
tiÒn b¹c, s¶n nghiÖp cña vî chång. V× thÕ, thiÕt yÕu h ng ng y cña gia ®×nh b¶o ®¶m
bªn c¹nh ®êi sèng t×nh c¶m, sù yªu th−¬ng ¨n, ë, häc h nh, ch÷a bÖnh cho con...).(1)
g¾n bã gi÷a vî v chång kh«ng thÓ kh«ng Thø hai, ph¸p luËt cã dù liÖu vÒ chÕ ®é
nãi ®Õn vÊn ®Ò t i s¶n cña vî chång. MÆt t i s¶n cña vî chång (quyÒn së h÷u t i s¶n
kh¸c, còng ®Ó b¶o ®¶m ®êi sèng chung cña cña vî chång) th× vî, chång míi biÕt ®Ó thùc
gia ®×nh, ®¸p øng c¸c nhu cÇu vÒ vËt chÊt, hiÖn c¸c quyÒn v nghÜa vô t i s¶n cña m×nh
tinh thÇn cña vî chång, nghÜa vô ch¨m sãc, liªn quan ®Õn t i s¶n cña vî chång trong
gi¸o d−ìng con c¸i... th× trong suèt thêi k× suèt thêi k× h«n nh©n. VÝ dô, c¸c c¨n cø,
h«n nh©n (l kho¶ng thêi gian quan hÖ vî nguån gèc, ph¹m vi c¸c lo¹i t i s¶n thuéc së
chång tån t¹i, tÝnh tõ khi kÕt h«n cho ®Õn h÷u chung cña vî chång hoÆc t i s¶n riªng
khi h«n nh©n chÊm døt tr−íc ph¸p luËt), vî cña vî (chång), theo ®ã vî, chång thùc hiÖn
chång kh«ng thÓ chØ bã hÑp trong quan hÖ quyÒn së h÷u (quyÒn chiÕm h÷u, sö dông v
gia ®×nh m cÇn thiÕt ph¶i cã sù trao ®æi, ®Þnh ®o¹t) ®èi víi tõng lo¹i t i s¶n theo luËt
quan hÖ giao dÞch víi nh÷ng ng−êi kh¸c. Cã ®Þnh nh»m b¶o ®¶m lîi Ých chung cña gia
thÓ nãi chÕ ®é t i s¶n cña vî chång ®−îc ¸p
dông th−êng xuyªn, h ng ng y. Do ®ã, nÕu * Gi¶ng viªn chÝnh Khoa t− ph¸p
nh l m luËt kh«ng dù liÖu “c¸ch xö sù” Tr−êng ®¹i häc luËt H Néi
T¹p chÝ luËt häc - 3
- nghiªn cøu - trao ®æi
®×nh hoÆc nhu cÇu cña b¶n th©n vî, chång. céng ®ång t¹o s¶n... ®Ó quy ®Þnh chÕ ®é t i
Thø ba, viÖc vî chång sö dông, ®Þnh s¶n cña vî chång trong luËt (chÕ ®é ph¸p
®o¹t t i s¶n cña m×nh nh»m b¶o ®¶m ®êi ®Þnh).
sèng chung cña gia ®×nh... lu«n cã liªn quan Thø t−, viÖc quy ®Þnh chÕ ®é t i s¶n cña
®Õn quyÒn lîi cña ng−êi kh¸c (ng−êi thø ba) vî chång trong ph¸p luËt l c¬ së ph¸p lÝ ®Ó
khi hä kÝ kÕt c¸c hîp ®ång liªn quan ®Õn t i c¸c c¬ quan nh n−íc cã thÈm quyÒn gi¶i
s¶n cña vî chång. Theo luËt ®Þnh, ng−êi thø quyÕt c¸c tranh chÊp vÒ t i s¶n gi÷a vî
ba tham gia giao dÞch cÇn ph¶i biÕt r»ng chång víi nhau v víi ng−êi kh¸c. VÝ dô,
tr−êng hîp n o hîp ®ång ®ã ®−îc b¶o ®¶m gi¶i quyÕt vÒ nh÷ng mãn nî m vî chång
thùc hiÖn tõ t i s¶n chung cña vî chång vay chung v× lîi Ých chung cña gia ®×nh hoÆc
hoÆc b»ng t i s¶n riªng cña vî, chång nh»m mçi bªn vî, chång vay riªng ®Ó sö dông v o
b¶o ®¶m quyÒn lîi chÝnh ®¸ng cña m×nh. VÝ môc ®Ých riªng. Tïy theo tõng tr−êng hîp cô
dô: Anh T v chÞ H kÕt h«n n¨m 1996. N¨m thÓ m ¸p dông chÕ ®é t i s¶n cña vî chång
2000 b»ng tiÒn cña hai vî chång, anh chÞ quy kÕt theo tr¸ch nhiÖm (nghÜa vô) chung
x©y dùng ®−îc ng«i nh 3 tÇng trÞ gi¸ 500 cña vî chång hay nghÜa vô riªng cña vî,
triÖu ®ång, th¸ng 4/2002, nh©n khi chÞ H ®i chång ph¶i thanh to¸n mãn nî ®ã. Theo
c«ng t¸c, anh T ® tù ý b¸n ng«i nh l t i tõng tr−êng hîp chia t i s¶n chung khi cã
s¶n chung cña vî chång cho «ng B. Tr−êng yªu cÇu cña vî, chång, to ¸n ¸p dông c¸c
hîp n y, hîp ®ång mua b¸n nh gi÷a anh T nguyªn t¾c chia t i s¶n chung cña vî chång,
víi «ng B lu«n bÞ coi l v« hiÖu khi chÞ H b¶o ®¶m quyÒn lîi chÝnh ®¸ng vÒ t i s¶n cña
yªu cÇu. §iÒu ®ã buéc «ng B ph¶i biÕt quy vî, chång còng nh− quyÒn lîi cña nh÷ng
®Þnh cña ph¸p luËt. ng−êi cã lîi Ých liªn quan ®Õn t i s¶n chung
V× vËy, ph¸p luËt cña mét sè n−íc cña vî chång.
th−êng quy ®Þnh chÕ ®é t i s¶n cña vî chång 2. KÕ thõa v ph¸t triÓn nh÷ng quy ®Þnh
ph¶i ®−îc niªm yÕt, th«ng b¸o t¹i n¬i c− tró vÒ quyÒn së h÷u cña vî chång theo LuËt
cña vî chång khi ®¨ng kÝ kÕt h«n. VÒ c¨n HN&G§ n¨m 1986, LuËt HN&G§ n¨m
b¶n, vî chång cã thÓ lùa chän chÕ ®é t i s¶n 2000 (cã hiÖu lùc thi h nh tõ ng y
−íc ®Þnh (theo sù tho¶ thuËn b»ng v¨n b¶n 01/01/2001) còng ® ghi nhËn vÒ quyÒn së
cña vî chång tõ tr−íc khi kÕt h«n) hoÆc chÕ h÷u cña vî chång ®èi víi t i s¶n chung v
®é t i s¶n ph¸p ®Þnh (nÕu vî chång kh«ng kÝ t i s¶n riªng cña vî, chång; quy ®Þnh vÒ c¨n
kÕt h«n −íc tõ tr−íc khi kÕt h«n th× ph¸p cø x¸c lËp, nguån gèc, ph¹m vi c¸c lo¹i t i
luËt cho r»ng cÆp vî chång ®ã ® mÆc nhiªn s¶n ®ã.
lùa chän chÕ ®é t i s¶n theo luËt ®Þnh). Tuú 2.1. §èi víi t i s¶n chung cña vî chång,
theo ®iÒu kiÖn kinh tÕ, x héi, phong tôc tËp LuËt HN&G§ n¨m 2000 ® quy ®Þnh chÕ ®é
qu¸n ë mçi quèc gia m luËt ph¸p c¸c n−íc t i s¶n cña vî chång l chÕ ®é céng ®ång
cã quy ®Þnh vÒ chÕ ®é t i s¶n cña vî chång t¹o s¶n (§iÒu 27). Theo ®ã, t i s¶n chung
theo luËt ®Þnh l kh¸c nhau. Nh l m luËt cã cña vî chång bao gåm t i s¶n do vî, chång
thÓ lùa chän chÕ ®é céng ®ång to n s¶n, chÕ t¹o ra, thu nhËp do lao ®éng, ho¹t ®éng s¶n
®é céng ®ång ®éng s¶n v t¹o s¶n, chÕ ®é xuÊt kinh doanh v nh÷ng thu nhËp hîp
4 - t¹p chÝ luËt häc
- nghiªn cøu - trao ®æi
ph¸p kh¸c cña vî chång trong thêi k× h«n n y nh»m b¶o ®¶m cho vî chång thùc hiÖn
nh©n; t i s¶n m vî chång ®−îc thõa kÕ quyÒn së h÷u cña m×nh ®èi víi t i s¶n
chung hoÆc ®−îc tÆng cho chung v nh÷ng chung, nh»m ®¸p øng nhu cÇu ®êi sèng
t i s¶n kh¸c m vî chång tho¶ thuËn l t i chung cña gia ®×nh. §ång thêi, LuËt
s¶n chung. T i s¶n chung cña vî chång cßn HN&G§ n¨m 2000 còng quy ®Þnh c¸c
bao gåm quyÒn sö dông ®Êt m vî chång cã tr−êng hîp chia t i s¶n chung cña vî chång
®−îc sau khi kÕt h«n. Nh»m cô thÓ hãa theo (§iÒu 29, 30, 31, 95).
quy ®Þnh cña BLDS 1995 (§iÒu 189, 198, 2.2. §èi víi t i s¶n riªng cña vî, chång,
201, 233...), kho¶n 1 §iÒu 27 LuËt HN&G§ theo §iÒu 32 LuËt HN&G§ ® quy ®Þnh vÒ
n¨m 2000 ® quy ®Þnh t i s¶n chung cña vî c¨n cø, nguån gèc, ph¹m vi t i s¶n thuéc
chång thuéc së h÷u chung hîp nhÊt. Trong quyÒn së h÷u riªng cña vî, chång bao gåm
tr−êng hîp t i s¶n thuéc së h÷u chung cña nh÷ng t i s¶n m vî, chång cã tõ tr−íc khi
vî chång m ph¸p luËt quy ®Þnh ph¶i ®¨ng kÕt h«n; t i s¶n ®−îc thõa kÕ riªng, ®−îc
kÝ quyÒn së h÷u th× trong giÊy chøng nhËn tÆng cho riªng trong thêi k× h«n nh©n; t i
quyÒn së h÷u ph¶i ghi tªn cña c¶ vî v s¶n ®−îc chia riªng cho vî, chång theo quy
chång (kho¶n 2 §iÒu 27 LuËt HN&G§ n¨m ®Þnh t¹i kho¶n 1 §iÒu 29 v §iÒu 30 LuËt
2000). §©y l quy ®Þnh ho n to n míi cña LuËt HN&G§; ®å dïng, t− trang c¸ nh©n cña vî,
HN&G§ n¨m 2000 so víi LuËt HN&G§ n¨m chång. Vî, chång cã quyÒn nhËp hoÆc
1986 tr−íc ®©y. Nh»m kh¾c phôc nh÷ng kh«ng nhËp t i s¶n riªng v o khèi t i s¶n
v−íng m¾c trong thùc tÕ x¸c ®Þnh t i s¶n chung cña vî chång. Víi t− c¸ch l chñ së
chung v t i s¶n riªng cña vî, chång, kho¶n h÷u ®èi víi t i s¶n riªng cña m×nh. Vî,
3 §iÒu 27 LuËt HN&G§ cßn quy ®Þnh trong chång cã quyÒn chiÕm h÷u, sö dông, ®Þnh
tr−êng hîp kh«ng cã chøng cø chøng minh ®o¹t t i s¶n riªng (§iÒu 33). Vî, chång cã
t i s¶n m vî, chång ®ang cã tranh chÊp l quyÒn qu¶n lÝ t i s¶n riªng; tr−êng hîp vî,
t i s¶n riªng cña mçi bªn th× t i s¶n ®ã l t i chång kh«ng thÓ tù m×nh qu¶n lÝ t i s¶n
s¶n chung cña vî chång. riªng v còng kh«ng uû quyÒn cho ng−êi
Theo nguyªn t¾c vî chång b×nh ®¼ng, kh¸c qu¶n lÝ th× bªn kia cã quyÒn qu¶n lÝ t i
§iÒu 28 LuËt HN&G§ n¨m 2000 ® quy s¶n ®ã. T i s¶n riªng cña vî, chång ®−îc
®Þnh vî, chång cã quyÒn v nghÜa vô ngang b¶o ®¶m thanh to¸n cho nghÜa vô riªng vÒ
nhau trong viÖc chiÕm h÷u, sö dông, ®Þnh t i s¶n cña vî, chång. Theo môc ®Ých cña
®o¹t t i s¶n chung. T i s¶n chung cña vî quan hÖ h«n nh©n ®−îc x¸c lËp, vî, chång
chång ®−îc chi dïng ®Ó b¶o ®¶m nhu cÇu cã nghÜa vô th−¬ng yªu, ch¨m sãc lÉn nhau,
cña gia ®×nh, thùc hiÖn c¸c nghÜa vô chung nghÜa vô ch¨m sãc, gi¸o dôc, nu«i d−ìng
cña vî chång. ViÖc x¸c lËp, thùc hiÖn v c¸c con... trong tr−êng hîp t i s¶n chung cña
chÊm døt giao dÞch d©n sù liªn quan ®Õn t i vî chång kh«ng ®ñ ®Ó ®¸p øng c¸c nhu cÇu
s¶n chung cã gi¸ trÞ lín hoÆc l nguån sèng thiÕt yÕu cña gia ®×nh th× vî, chång ph¶i sö
duy nhÊt cña gia ®×nh, viÖc dïng t i s¶n dông t i s¶n riªng cña m×nh (nÕu cã) nh»m
chung ®Ó ®Çu t− kinh doanh ph¶i ®−îc vî b¶o ®¶m c¸c nhu cÇu thiÕt yÕu cña gia ®×nh
chång b n b¹c, tháa thuËn. Nh÷ng quy ®Þnh (kho¶n 4 §iÒu 33). §©y còng l quy ®Þnh
T¹p chÝ luËt häc - 5
- nghiªn cøu - trao ®æi
míi cña LuËt HN&G§ n¨m 2000, xuÊt ph¸t nghÜa vô riªng cña vî chång trong c¸c hîp
tõ truyÒn thèng tèt ®Ñp cña gia ®×nh ViÖt ®ång vay nî ®Ó tõ ®ã quy tr¸ch nhiÖm
Nam. Ngo i ra, kho¶n 5 §iÒu 33 LuËt (nghÜa vô) thanh to¸n mãn nî ®ã tõ t i s¶n
HN&G§ n¨m 2000 cßn quy ®Þnh trong chung cña vî chång hay tõ t i s¶n riªng cña
tr−êng hîp t i s¶n riªng cña vî hoÆc chång vî, chång; vÒ c¸c nguyªn t¾c chia t i s¶n
® ®−îc ®−a v o sö dông chung m hoa lîi, chung cña vî chång ch−a ®−îc dù liÖu cô
lîi tøc tõ t i s¶n riªng ®ã l nguån sèng duy thÓ, thèng nhÊt; ®Ó gãp phÇn ho n thiÖn c¸c
nhÊt cña gia ®×nh th× viÖc ®Þnh ®o¹t t i s¶n quy ®Þnh vÒ quyÒn së h÷u cña vî chång, t¹o
riªng ®ã ph¶i ®−îc sù tho¶ thuËn cña c¶ vî c¬ së ph¸p lÝ v÷ng ch¾c trong viÖc gi¶i quyÕt
chång. Quy ®Þnh n y thùc chÊt l h¹n chÕ c¸c tranh chÊp vÒ t i s¶n gi÷a vî chång,
quyÒn së h÷u cña vî, chång cã t i s¶n chóng t«i xin nªu mét sè kiÕn nghÞ sau:
riªng v× sù æn ®Þnh, b¶o ®¶m lîi Ých chung 3.1. VÒ c¨n cø x¸c lËp t i s¶n chung cña
cña gia ®×nh. vî chång: §èi víi c¸c hoa lîi, lîi tøc thu
3. KÓ tõ ng y LuËt HN&G§ n¨m 2000 ®−îc tõ t i s¶n riªng cña vî, chång trong
cã hiÖu lùc thi h nh ®Õn nay, sau gÇn hai thêi k× h«n nh©n l t i s¶n chung hay t i s¶n
n¨m thùc hiÖn, nh÷ng quy ®Þnh cña LuËt riªng cña vî, chång, trong luËt cÇn ph¶i
HN&G§ n¨m 2000, trong ®ã cã c¸c quy ®−îc dù liÖu cô thÓ ®Ó thèng nhÊt ¸p dông.
®Þnh vÒ quyÒn së h÷u cña vî chång l c¬ së Cho ®Õn nay vÉn cã hai quan ®iÓm tr¸i
ph¸p lÝ ®Ó vî, chång thùc hiÖn quyÒn së h÷u ng−îc nhau. Quan ®iÓm xÐt d−íi gãc ®é luËt
cña m×nh ®èi víi t i s¶n chung, t i s¶n d©n sù cho r»ng chØ chñ së h÷u t i s¶n míi
riªng; l c¬ së ph¸p lÝ ®Ó tßa ¸n gi¶i quyÕt cã quyÒn thu lîi (hoa lîi, lîi tøc) ph¸t sinh
c¸c tranh chÊp vÒ t i s¶n gi÷a vî chång víi tõ t i s¶n riªng ®ã. V× vËy, ph¶i coi hoa lîi,
nhau v víi ng−êi kh¸c. Tuy nhiªn, qua lîi tøc thu ®−îc tõ t i s¶n riªng cña vî,
nghiªn cøu nh÷ng quy ®Þnh vÒ quyÒn së h÷u chång trong thêi k× h«n nh©n l t i s¶n riªng
cña vî chång theo LuËt HN&G§ n¨m 2000, cña vî, chång.
thùc tiÔn ¸p dông luËt nh÷ng n¨m qua cho Tuy nhiªn, trong lÜnh vùc HN&G§, do
thÊy bªn c¹nh LuËt HN&G§ n¨m 2000, c¸c tÝnh céng ®ång cña quan hÖ h«n nh©n, vî
c¬ quan nh n−íc cã thÈm quyÒn ® ban chång cïng chung søc, chung ý chÝ t¹o dùng
h nh mét sè v¨n b¶n quy ®Þnh chi tiÕt; t i s¶n chung nh»m b¶o ®¶m ®êi sèng chung
h−íng dÉn ¸p dông ph¸p luËt vÒ quyÒn së cña gia ®×nh. Mét trong nh÷ng ®Æc ®iÓm cña
h÷u cña vî chång.(2) MÆc dï vËy, trong thùc c¨n cø x¸c lËp t i s¶n chung cña vî chång
tiÔn ¸p dông cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n, v−íng (kho¶n 1 §iÒu 27 LuËt HN&G§ n¨m 2000)
m¾c khi x¸c ®Þnh t i s¶n chung, t i s¶n riªng l t i s¶n chung cña vî chång kh«ng nhÊt
cña vî, chång; x¸c ®Þnh t i s¶n chung cña vî thiÕt ph¶i do c¶ hai vî chång cïng trùc tiÕp
chång nh− thÕ n o l “cã gi¸ trÞ lín”, b¶o t¹o ra m chØ cÇn mét bªn vî, chång t¹o ra
®¶m cã sù tho¶ thuËn, b n b¹c cña c¶ hai vî ®−îc trong thêi k× h«n nh©n; truyÒn thèng
chång khi ®Þnh ®o¹t t i s¶n ®ã (thÓ hiÖn theo lËp ph¸p cña Nh n−íc ta tõ n¨m 1945 ®Õn
ý chÝ cña vî chång hoÆc b»ng v¨n b¶n); vÊn nay ® thÓ hiÖn ®iÒu n y(3); v¶ l¹i, t i s¶n
®Ò ph©n biÖt c¸c lo¹i nghÜa vô chung hoÆc riªng cña vî, chång còng ®−îc sö dông v o
6 - t¹p chÝ luËt häc
- nghiªn cøu - trao ®æi
c¸c nhu cÇu thiÕt yÕu cña gia ®×nh trong chång “cã gi¸ trÞ lín” l nh÷ng t i s¶n m
tr−êng hîp t i s¶n chung kh«ng ®ñ ®Ó ®¸p theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt ph¶i ®¨ng kÝ
øng (kho¶n 4 §iÒu 33 LuËt HN&G§ n¨m quyÒn së h÷u (nh ë, quyÒn sö dông ®Êt, «
2000). LuËt ph¸p cña mét sè n−íc ®Òu quy t«, xe m¸y, t u ®¸nh c¸...). §èi víi nh÷ng t i
®Þnh to n bé t i s¶n do vî, chång t¹o ra s¶n m ph¸p luËt kh«ng quy ®Þnh ph¶i ®¨ng
trong thêi k× h«n nh©n, kÓ c¶ c¸c hoa lîi, lîi kÝ quyÒn së h÷u th× nªn xem xÐt v o ®iÒu
tøc thu ®−îc tõ t i s¶n chung hay t i s¶n kiÖn t i chÝnh, kinh tÕ cô thÓ cña gia ®×nh vî
riªng cña vî, chång ®Òu thuéc khèi t i s¶n chång ®ã.
chung cña vî chång.(4) Tr−íc ®©y, hÖ thèng 3.3. Theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 25 (mét
ph¸p luËt ë n−íc ta d−íi chÕ ®é cò ® quy trong nh÷ng quy ®Þnh míi cña LuËt
®Þnh cô thÓ vÊn ®Ò n y. Kho¶n 4 §iÒu 54 HN&G§ n¨m 2000) th× vî hoÆc chång ph¶i
S¾c luËt 15/64 ng y 23/7/1964 v kho¶n 4 chÞu tr¸ch nhiÖm liªn ®íi ®èi víi giao dÞch
§iÒu 151 Bé luËt d©n sù n¨m 1972 d−íi chÕ d©n sù hîp ph¸p do mét trong hai ng−êi thùc
®é nguþ quyÒn S i Gßn quy ®Þnh hoa lîi cña hiÖn nh»m ®¸p øng nhu cÇu sinh ho¹t thiÕt
tÊt c¶ t i s¶n, kh«ng ph©n biÖt t i s¶n thñ ®¾c yÕu cña gia ®×nh. Quy ®Þnh n y nh»m buéc
tr−íc hay trong thêi gian h«n thó ®Òu thuéc vî chång ph¶i cïng chÞu tr¸ch nhiÖm chung
khèi t i s¶n chung cña vî chång. Chóng t«i ®èi víi nh÷ng giao dÞch d©n sù hîp ph¸p do
cho r»ng LuËt HN&G§ cÇn dù liÖu cô thÓ mét bªn thùc hiÖn v× nhu cÇu sinh ho¹t thiÕt
c¸c hoa lîi, lîi tøc thu ®−îc tõ t i s¶n riªng yÕu cña gia ®×nh. Tr−êng hîp n y, theo luËt
cña vî, chång trong thêi k× h«n nh©n l t i ®Þnh l ® cã sù tho¶ thuËn “mÆc nhiªn” cña
s¶n chung cña vî chång (trõ tr−êng hîp
c¶ hai vî chång v× lîi Ých chung cña gia
ngo¹i lÖ: Theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 8 NghÞ
®×nh. Tuy nhiªn, ph¸p luËt cÇn dù liÖu thªm
®Þnh sè 70/2001/N§-CP ng y 3/10/2001 cña
nh− thÕ n o v trong nh÷ng tr−êng hîp n o
ChÝnh phñ th× hoa lîi, lîi tøc ph¸t sinh tõ t i
th× c¸c giao dÞch d©n sù hîp ph¸p do mét
s¶n m vî, chång ® ®−îc chia trong thêi k×
bªn vî, chång thùc hiÖn víi môc ®Ých nh»m
h«n nh©n l t i s¶n riªng cña vî, chång).
®¸p øng nhu cÇu sinh ho¹t thiÕt yÕu cña gia
3.2. Theo quy ®Þnh t¹i kho¶n 3 §iÒu 28
®×nh buéc vî chång cïng chÞu tr¸ch nhiÖm
LuËt HN&G§ th× viÖc x¸c lËp, thùc hiÖn v
liªn ®íi? VËy hiÓu nh− thÕ n o l nhu cÇu
chÊm døt giao dÞch d©n sù liªn quan ®Õn t i
s¶n chung cã gi¸ trÞ lín... ph¶i cã sù b n sinh ho¹t thiÕt yÕu cña gia ®×nh?
b¹c, tháa thuËn cña vî chång. MÆc dï NghÞ 3.4. LuËt HN&G§ n¨m 2000 còng quy
®Þnh sè 70/2001/N§-CP ng y 3/10/2001 t¹i ®Þnh c¸c tr−êng hîp chia t i s¶n chung cña
kho¶n 3 §iÒu 4 ® quy ®Þnh t i s¶n chung cã vî chång, tuy nhiªn, c¸c nguyªn t¾c chia t i
gi¸ trÞ lín cña vî chång ®−îc x¸c ®Þnh c¨n s¶n chung cña vî chång kh«ng ®−îc luËt dù
cø v o phÇn gi¸ trÞ cña t i s¶n ®ã trong khèi liÖu, trõ tr−êng hîp chia t i s¶n chung cña
t i s¶n chung cña vî chång. Tuy nhiªn, theo vî chång khi li h«n (§iÒu 95), dÉn tíi nh÷ng
chóng t«i, quy ®Þnh n y ch−a phï hîp víi c¸ch hiÓu kh«ng thèng nhÊt khi ¸p dông luËt
thùc tiÔn cña ®êi sèng x héi. Ph¸p luËt cÇn trong tõng tr−êng hîp cô thÓ n y. Tr−íc ®©y,
dù liÖu theo h−íng t i s¶n chung cña vî theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 17 LuËt HN&G§
T¹p chÝ luËt häc - 7
- nghiªn cøu - trao ®æi
n¨m 1986 th× khi mét bªn vî, chång chÕt vî, chång cã yªu cÇu nh− chia t i s¶n chung
tr−íc, nÕu cÇn chia t i s¶n chung cña vî cña vî chång khi vî chång li h«n, tøc l
chång “th× chia ®«i”, phÇn t i s¶n cña ng−êi chia theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 95 cña LuËt
chÕt ®−îc chia theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ HN&G§ n¨m 2000.
thõa kÕ; hoÆc theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 18 LuËt 3.5. §èi víi viÖc chia t i s¶n chung cña
HN&G§ n¨m 1986, khi h«n nh©n tån t¹i, vî chång trong thêi k× h«n nh©n (§iÒu 29,
nÕu mét bªn yªu cÇu v cã lÝ do chÝnh ®¸ng §iÒu 30 LuËt HN&G§ n¨m 2000) cÇn dù
th× cã thÓ chia t i s¶n chung cña vî chång liÖu nh− thÕ n o l “cã lÝ do chÝnh ®¸ng
theo quy ®Þnh ë §iÒu 42 cña LuËt HN&G§ kh¸c” cña vî, chång ®Ó chia t i s¶n chung
(tøc l c¸c nguyªn t¾c chia t i s¶n chung cña khi h«n nh©n cßn ®ang tån t¹i. Ngo i viÖc
vî chång khi li h«n còng ®−îc ¸p dông quy ®Þnh thªm vÒ nguyªn t¾c chia t i s¶n
trong tr−êng hîp n y). MÆc dï §iÒu 29, 30, chung cña vî chång nh− khi li h«n, chóng
31 cña LuËt HN&G§ n¨m 2000 kh«ng dù t«i cho r»ng viÖc chia t i s¶n chung cña vî
liÖu vÒ nguyªn t¾c chia t i s¶n chung cña vî chång khi h«n nh©n cßn tån t¹i ph¶i ®−îc c¬
chång nh−ng theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt tõ quan nh n−íc cã thÈm quyÒn c«ng nhËn
tr−íc tíi nay, trong c¸c tr−êng hîp cÇn ph¶i nh− quy ®Þnh t¹i §iÒu 18 LuËt HN&G§
chia t i s¶n chung cña vî chång th× nguyªn n¨m 1986 tr−íc ®©y. MÆc dï kho¶n 2 §iÒu
t¾c chia ®«i t i s¶n chung cña vî chång lu«n 29 LuËt HN&G§ n¨m 2000 v §iÒu 11
®−îc ¸p dông tr−íc tiªn. Nguyªn t¾c n y NghÞ ®Þnh sè 70/2000/N§-CP ng y
xuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm t i s¶n chung cña vî 3/10/2001 cña ChÝnh phñ ® dù liÖu viÖc
chång thuéc së h÷u chung hîp nhÊt, trong chia t i s¶n chung trong thêi k× h«n nh©n
®ã “kØ phÇn” cña mçi bªn vî, chång ®èi víi nh»m trèn tr¸nh thùc hiÖn nghÜa vô vÒ t i
khèi t i s¶n chung lu«n ®−îc x¸c ®Þnh l s¶n sÏ kh«ng ®−îc ph¸p luËt c«ng nhËn (tøc
“ngang nhau, b»ng nhau”. Do vËy, cÇn bæ l viÖc chia t i s¶n chung cña vî chång bÞ
sung v o quy ®Þnh t¹i §iÒu 31 vÒ nguyªn t¾c coi l v« hiÖu). Tuy nhiªn, theo quy ®Þnh t¹i
chia t i s¶n chung cña vî chång khi mét bªn §iÒu 29 LuËt HN&G§ n¨m 2000 th× viÖc
vî, chång chÕt tr−íc l nguyªn t¾c chia ®«i chia t i s¶n chung cña vî chång trong thêi
t i s¶n chung, mçi bªn vî, chång ®−îc mét k× h«n nh©n tr−íc tiªn do vî chång tù tho¶
nöa gi¸ trÞ t i s¶n chung. Trong tr−êng hîp thuËn víi nhau, nÕu kh«ng tho¶ thuËn ®−îc
n y l chia “b×nh qu©n”, ¸p dông cho tÊt c¶ th× cã quyÒn yªu cÇu to ¸n gi¶i quyÕt. Quy
c¸c cÆp vî chång trong thùc tiÔn, kh«ng ®Þnh nh− vËy khã b¶o ®¶m ®−îc quyÒn lîi
ph¶i c¨n cø v o c«ng søc ®ãng gãp cña vî, chÝnh ®¸ng cña ng−êi kh¸c, cña Nh n−íc
chång trong viÖc t¹o dùng t i s¶n chung. trong viÖc “sai ¸p” t i s¶n cña vî chång ®Ó
§èi víi tr−êng hîp chia t i s¶n chung b¶o ®¶m c¸c nghÜa vô t i s¶n cña vî chång.
cña vî chång trong thêi k× h«n nh©n, cÇn bæ VÝ dô, vî chång tù tho¶ thuËn chia t i s¶n
sung theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 29, §iÒu 30 chung tõ n¨m 2001, víi môc ®Ých nh»m tÈu
LuËt HN&G§ n¨m 2000 vÒ nguyªn t¾c t¸n, giÊu giÕm, trèn tr¸nh nghÜa vô t i s¶n
“chia ®«i” t i s¶n chung cña vî chång khi ®èi víi ng−êi kh¸c nh−ng m i ®Õn n¨m 2005
8 - t¹p chÝ luËt häc
- nghiªn cøu - trao ®æi
míi ph¸t hiÖn v kiÓm ®Þnh ®−îc môc ®Ých, chång.
lÝ do chia t i s¶n chung cña vî chång trong Ngo i ra, c¸c kho¶n nî do vî, chång vay
thêi k× h«n nh©n hoÆc cã tr−êng hîp vî nh»m b¶o ®¶m nhu cÇu riªng, kh«ng xuÊt
chång tù tho¶ thuËn chia nh»m tÈu t¸n t i ph¸t tõ lîi Ých chung cña gia ®×nh hoÆc vî,
s¶n, ®Õn nay kh«ng cßn t i s¶n ®Ó thùc hiÖn chång tho¶ thuËn l nî riªng cña mét bªn th×
nghÜa vô vÒ t i s¶n n÷a; hoÆc cã tr−êng hîp vî, chång cã nghÜa vô thanh to¸n b»ng t i
sau khi vî chång tù tho¶ thuËn chia t i s¶n s¶n riªng.
chung trong thêi k× h«n nh©n m nay quan 3.7. Thùc tiÔn ®êi sèng vî chång khi
hÖ h«n nh©n ® chÊm døt do vî, chång chÕt thùc hiÖn quyÒn së h÷u nh»m b¶o ®¶m lîi
hay ® li h«n... Ých cña gia ®×nh, cña c¸ nh©n vî, chång cã
3.6. VÊn ®Ò ph©n biÖt c¸c lo¹i nghÜa vô thÓ dÉn tíi nh÷ng tr−êng hîp cã sù trén lÉn
chung hoÆc nghÜa vô riªng vÒ t i s¶n cña vî, hoÆc Èn chøa c¸c lo¹i t i s¶n chung, t i s¶n
chång còng cÇn ®−îc quy ®Þnh cô thÓ. MÆc riªng cña vî, chång. Khi cã tranh chÊp, cÇn
dï t¹i c¸c §iÒu 25, kho¶n 2 §iÒu 28, kho¶n ph¶i x¸c ®Þnh ®−îc phÇn t i s¶n chung, t i
3 §iÒu 95 LuËt HN&G§ n¨m 2000 ® cã s¶n riªng cña vî, chång ®Ó chia chÝnh x¸c,
c¸c quy ®Þnh liªn quan ®Õn nghÜa vô t i s¶n hîp lÝ, b¶o ®¶m quyÒn lîi chÝnh ®¸ng vÒ t i
cña vî chång. Tuy nhiªn, nh÷ng quy ®Þnh s¶n cña vî, chång. VÝ dô, t i s¶n chung cña
n y míi chØ ®Ò cËp nguyªn t¾c chung, rÊt vî chång ® ®−îc qu¶n lÝ, tu söa b»ng phÇn
khã ¸p dông trong thùc tiÔn. Nh»m b¶o ®¶m t i s¶n riªng cña vî, chång. HoÆc t i s¶n
quyÒn v lîi Ých hîp ph¸p cña vî chång, cña riªng cña vî, chång ® ®−îc b¶o qu¶n, tu
nh÷ng ng−êi cã quyÒn lîi liªn quan (nh− söa b»ng t i s¶n chung cña vî chång l m
chñ nî), t¹o c¬ së ph¸p lÝ v÷ng ch¾c ®Ó tßa t¨ng gi¸ trÞ nhiÒu lÇn so víi gi¸ trÞ ban
¸n gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp vÒ t i s¶n gi÷a ®Çu. LuËt HN&G§ cÇn dù liÖu vÒ c¸c
vî chång, trong ®ã cã nghÜa vô vÒ t i s¶n tr−êng hîp n y nh»m x¸c ®Þnh râ c¸c lo¹i
cña vî chång, LuËt HN&G§ cÇn dù liÖu cô t i s¶n chung, t i s¶n riªng cña vî, chång
thÓ theo h−íng t i s¶n chung cña vî chång khi cã tranh chÊp./.
®−îc b¶o ®¶m thanh to¸n c¸c kho¶n nî sau:
- Nî ph¸t sinh nh»m ®¸p øng nhu cÇu (1).Xem: §iÒu 25 LuËt HN&G§ n¨m 2000.
sinh ho¹t thiÕt yÕu cña gia ®×nh. (2).Xem: NghÞ quyÕt sè 02/2000/NQ-H§TP ng y
- Nî liªn quan ®Õn viÖc t¹o lËp, qu¶n lÝ, 23/12/2000 cña H§TP Tßa ¸n nh©n d©n tèi cao h−íng
dÉn tßa ¸n nh©n d©n c¸c cÊp ¸p dông mét sè quy ®Þnh
sö dông, ®Þnh ®o¹t t i s¶n chung.
cña LuËt HN&G§ n¨m 2000.
- C¸c mãn nî liªn quan ®Õn t i s¶n riªng
- NghÞ ®Þnh sè 70/2001/N§-CP ng y 3/10/2001 cña
® ®−îc ®−a v o sö dông chung m hoa lîi, ChÝnh phñ quy ®Þnh chi tiÕt thi h nh LuËt HN&G§...
lîi tøc tõ t i s¶n riªng ®ã l nguån sèng duy (3).Xem: §iÒu 15 LuËt HN&G§ n¨m 1959, §iÒu 14
nhÊt cña gia ®×nh. LuËt HN&G§ n¨m 1986.
- Nî ph¸t sinh cã liªn quan ®Õn c«ng (4).Xem: §iÒu 1401 Bé luËt d©n sù Céng hßa Ph¸p,
viÖc m c¶ hai vî chång cïng thùc hiÖn. kho¶n 3 §iÒu 1474 Bé luËt d©n sù v th−¬ng m¹i
- Nî chung theo tháa thuËn cña vî Th¸i Lan.
T¹p chÝ luËt häc - 9
nguon tai.lieu . vn
