Xem mẫu
- VÊn ®Ò phßng, chèng b¹o lùc ®èi víi phô n÷ vµ trÎ em trong c¸c lÜnh vùc ph¸p luËt
TS. D−¬ng TuyÕt Miªn *
B o l c gia ình là v n nh y c m và
nh c nh i i v i ngư i dân nhi u
nư c trên th gi i. Theo i u tra c a d án
60-70% các trư ng h p b o l c gia ình
xu t phát tr c ti p t vi c nghi n rư u và
mư n rư u c a ngư i àn ông trong gia
UNFPA/SDC 48 nư c trên th gi i thì có ình.(3) phòng ch ng b o l c gia ình,
kho ng t 10% n 69% ph n ư c h i Nhà nư c ta ã ban hành nhi u văn b n
cho bi t h ã t ng b ch ng hay b n tình khác nhau như lu t hành chính, lu t lao
hành hung. M t nghiên c u khác c a T ng, lu t hôn nhân gia ình, lu t hình s …
ch c y t th gi i (WHO) ư c ti n hành Bài vi t này ch c p quy nh c a lu t
g n ây 10 nư c cho th y 15-71% ph n hình s nư c ta i v i vi c tr ng tr hành
t ng có b n tình ã b l m d ng tình d c và vi b o l c gia ình mà n n nhân là ph n
thân th .(1) Vi t Nam hi n nay, b o l c và tr em.
gia ình ang là v n “nóng” c a xã h i. tìm hi u quy nh c a BLHS hi n
Tuy nhiên, khác v i các v n “nóng” khác hành v v n này, trư c h t chúng ta c n
như v n n n tham nhũng, buôn l u, v n hi u v ph m vi nh ng hành vi b coi là b o
b o l c gia ình trong con m t c a nhi u l c gia ình. Theo i u 2 Lu t phòng, ch ng
ngư i dân v n ch là chuy n n i b c a các b o l c gia ình ư c Qu c h i khóa XII
gia ình và chưa th c s thu hút s quan thông qua ngày 21/11/2007 thì “1. Hành vi
tâm m i ngành, m i c p cũng như ông o b o l c gia ình bao g m:
ngư i dân. Thông s v tình hình b o l c a) Hành h , ngư c ãi, ánh p ho c
gia ình tuy chưa có s li u chính xác c p hành vi c ý khác xâm h i n s c kho ,
qu c gia nhưng theo k t qu kh o sát ch n tính m ng;
m u 8 t nh thành c a y ban các v n b) Lăng m ho c hành vi c ý khác xúc
xã h i c a Qu c h i, có t i 23% gia ình có ph m danh d , nhân ph m;
hành vi b o l c v th ch t, 25% gia ình c) Cô l p, xua u i ho c gây áp l c thư ng
có hành vi b o l c v tinh th n, 30% c p v xuyên v tâm lí gây h u qu nghiêm tr ng;
ch ng có hi n tư ng ép bu c quan h tình d) Ngăn c n vi c th c hi n quy n, nghĩa
d c (b o l c tình d c).(2) Trong ó, b o hành v trong quan h gia ình gi a ông, bà và
do ch ng gây ra chi m nhi u nh t (92,49%),
các i tư ng gây b o hành khác là b m * Gi ng viên Khoa lu t hình s
ch ng, anh em nhà ch ng, anh ru t, b ; Trư ng i h c Lu t Hà N i
t¹p chÝ luËt häc sè 2/2009 53
- VÊn ®Ò phßng, chèng b¹o lùc ®èi víi phô n÷ vµ trÎ em trong c¸c lÜnh vùc ph¸p luËt
cháu; gi a cha, m và con; gi a v và 7. T i làm nh c ngư i khác ( i u 121);
ch ng; gi a anh, ch , em v i nhau; 8. T i ngư c ãi nghiêm tr ng cha, m ,
) Cư ng ép quan h tình d c; v ch ng, con cháu, ngư i có công nuôi
e) Cư ng ép t o hôn; cư ng ép k t hôn, dư ng mình ( i u 151);
li hôn ho c c n tr hôn nhân t nguy n, 9. T i cư ng ép k t hôn, c n tr hôn
ti n b ; nhân t nguy n, ti n b ( i u 146);
g) Chi m o t, hu ho i, p phá ho c 10. T i t ch c t o hôn ( i u 148);
có hành vi khác c ý làm hư h ng tài s n riêng 11. T i h y ho i ho c c ý làm hư h ng
c a thành viên khác trong gia ình ho c tài tài s n ( i u 143);
s n chung c a các thành viên gia ình; 12. T i lo n luân ( i u 150).
h) Cư ng ép thành viên gia ình lao i v i các t i nói trên, n n nhân có th
ng quá s c, óng góp tài chính quá kh là ngư i b t kì nhưng trong ph m vi c a bài
năng c a h ; ki m soát thu nh p c a thành vi t, tác gi ch c p trư ng h p n n nhân
viên gia ình nh m t o ra tình tr ng ph c a hành vi b o l c gia ình là ph n và tr
thu c v tài chính; em. Như v y, dư i góc lu t hình s , các
i) Có hành vi trái pháp lu t bu c thành hành vi b o l c i v i ph n và tr em có
viên gia ình ra kh i ch . th thu c 4 nhóm t i:
2. Hành vi b o l c quy nh t i kho n 1 + Hành vi xâm ph m tính m ng, s c
i u này cũng ư c áp d ng i v i thành kh e i v i ph n và tr em ph m các t i:
viên gia ình c a v , ch ng ã li hôn ho c Gi t ngư i; b c t ; c ý gây thương tích.
nam, n không ăng kí k t hôn mà chung + Hành vi xâm ph m danh d , nhân
s ng v i nhau như v ch ng”. ph m c a ph n và tr em ph m các t i:
B lu t hình s năm 1999 c a nư c ta Hi p dâm; hi p dâm tr em; cư ng dâm;
không có i u kho n nào tr c ti p quy nh cư ng dâm tr em; dâm ô v i tr em; làm
v t i danh b o l c gia ình i v i ph n nh c ngư i khác.
và tr em nhưng có nhi u i u kho n có liên + Hành vi xâm ph m quan h hôn nhân,
quan n vi c tr ng tr ngư i có các hành vi gia ình ph m các t i: Ngư c ãi nghiêm
liên quan n v n này. C th là các t i tr ng cha, m , v ch ng, con cháu, ngư i có
danh sau: công nuôi dư ng mình; cư ng ép k t hôn,
1. T i gi t ngư i ( i u 93); c n tr hôn nhân t nguy n, ti n b ; t ch c
2. T i b c t ( i u 100); t o hôn; lo n luân.
3. T i c ý gây thương tích (104); + Hành vi xâm ph m tài s n c a ph n
4. T i hi p dâm, t i hi p dâm tr em và tr em ph m các t i h y ho i ho c c ý
( i u 111, i u 112); làm hư h ng tài s n.
5. T i cư ng dâm, t i cư ng dâm tr em * i v i nhóm t i xâm ph m tính
( i u 113, i u 114); m ng, s c kh e
6. T i dâm ô v i tr em ( i u 116); Trong nhóm này, t i gi t ngư i ( i u 93
54 t¹p chÝ luËt häc sè 2/2009
- VÊn ®Ò phßng, chèng b¹o lùc ®èi víi phô n÷ vµ trÎ em trong c¸c lÜnh vùc ph¸p luËt
BLHS) là trư ng h p hành vi ph m t i có con nh c a mình (cháu l n 7 tu i và cháu
tính nguy hi m hơn c . ây là trư ng h p c bé 4 tu i). Trư ng h p này, ngư i ph m t i
ý tư c o t tính m ng ngư i khác m t cách ã có hành vi “ ánh p, xâm h i tính m ng”
trái pháp lu t. Hành vi ph m t i ã xâm mà n n nhân là ph n và tr em.
ph m t i quan h xã h i quan tr ng ư c Bên c nh t i gi t ngư i, hành vi xâm
lu t hình s b o v - ó là quy n s ng c a ph m tính m ng ph n và tr em còn ph m
con ngư i. L i c a ngư i ph m t i là c ý, t i b c t ( i u 100 BLHS), v i t i danh
có th là c ý tr c ti p ho c c ý gián ti p. này ngư i ph m t i có hành vi " i x tàn
i v i t i gi t ngư i, i u 93 quy nh hai ác, thư ng xuyên c hi p, ngư c ãi, làm
khung hình ph t: Khung th nh t là khung nh c ngư i l thu c mình làm ngư i ó t
tăng n ng có m c ph t tù t 12 năm n 20 sát". Trư ng h p này, gi a ngư i ph m t i
năm, tù chung thân ho c t hình áp d ng cho và n n nhân có m i quan h l thu c như l
nh ng trư ng h p ph m t i gi t ngư i có thu c v hôn nhân gia ình; l thu c v tín
tho mãn các tình ti t tăng n ng nh khung ngư ng, tôn giáo; l thu c v công tác…
như: Gi t nhi u ngư i, gi t ph n mà bi t là trong ó n n nhân là ngư i b l thu c. Th c
có thai, gi t tr em, gi t ngư i có tính ch t t cho th y n n nhân c a t i b c t a ph n
côn … khung th hai là khung cơ b n là ph n và tr em có quan h v hôn nhân
ư c áp d ng cho ngư i ph m t i khi không ho c gia ình i v i ngư i ph m t i. Hành
tho mãn tình ti t ti t tăng n ng nh khung vi c a ngư i ph m t i ã xâm ph m t i
kho n 1, theo khung này, ngư i ph m t i quy n s ng c a n n nhân, l i c a ngư i
b ph t tù t 7 năm n 15 năm. Ngoài ra, ph m t i là c ý gián ti p ho c vô ý. V ch
ngư i ph m t i còn có th b áp d ng hình tài x lí, i u 100 quy nh hai khung hình
ph t b sung là c m m nhi m ch c v , ph t: Khung th nh t (khung cơ b n) áp
c m hành ngh ho c làm công vi c nh t nh d ng cho trư ng h p ph m t i không có các
t m t năm n năm năm, ph t qu n ch tình ti t tăng n ng nh khung, ngư i ph m
ho c c m cư trú t m t năm n năm năm t i b x ph t t 2 năm n 7 năm; khung
(khung 3 i u 93). th hai áp d ng cho trư ng h p ph m t i
Hi n t i, cơ quan ch c năng nư c ta tho mãn tình ti t "làm nhi u ngư i t sát",
chưa th ng kê s n n nhân b gi t thu c ngư i ph m t i b ph t tù t 5 năm n 12
trư ng h p b o l c gia ình. Tuy nhiên, th c năm. Nhìn chung, trên th c t , s v b c t
ti n cho th y s v có n n nhân thu c trư ng chi m t l th p hơn so v i s v gi t ngư i.
h p này không ph i là nh trên th c t . Ví Tính ch t nguy hi m c a hành vi b c t
d , ngày 2/8/2008, Nguy n Văn Hưng (sinh cũng th p hơn hành vi gi t ngư i. Tuy nhiên,
năm 1964) trú t i khóm 3, th tr n Vĩnh hành vi này cũng gây ra h u qu au lòng
Hưng, huy n Vĩnh Hưng, Long An, sau khi mà n n nhân c a hành vi b c t ph bi n
ánh p v dã man ã dùng dao gi t ch t v n là ph n và tr em (v ho c con c a
v là Nhũ Th Bóng (sinh năm 1962) và 2 ngư i ph m t i). Ví d , v tên Nguy n ình
t¹p chÝ luËt häc sè 2/2009 55
- VÊn ®Ò phßng, chèng b¹o lùc ®èi víi phô n÷ vµ trÎ em trong c¸c lÜnh vùc ph¸p luËt
S Ngh An. S nhi u l n “thư ng c ng t v … Trư ng h p này ngư i ph m t i b
tay, h c ng chân” h t s c tàn nh n v i v . ph t c i t o không giam gi n 3 năm ho c
êm m ng 3 t t M u Tý, S l t qu n áo v ph t t 6 tháng n 3 năm. Khung tăng n ng
b t quan h r i dùng dao c o h t tóc, r i th nh t (khung 2) áp d ng cho trư ng h p
ánh ch n m ng t trên n n nhà. B ch ng ngư i ph m t i gây thương tích ho c gây t n
ghen tuông, xúc ph m nhân ph m nên 4h h i cho s c kho c a ngư i khác mà t l
sáng ngày mùng 4 t t, ch Thanh u t c treo thương t t t 31% n 60% ho c tuy t l
c t v n. Căn c vào i u 100 BLHS, H i thương t t t 11% ên 30 % nhưng l i thu c
ng xét x tuyên ph t Nguy n ình S 30 m t trong các tình ti t quy nh t i m a
tháng tù giam v t i b c t .(4) n i m k c a kho n 1. Theo quy nh c a
Hành vi ph m t i có tính nguy hi m th p khung 2, ngư i ph m t i b ph t tù t 2 năm
nh t trong nhóm t i xâm ph m tính m ng, n 7 năm. Khung tăng n ng th hai (khung
s c kh e i v i ph n và tr em là t i c ý 3) áp d ng cho trư ng h p ngư i ph m t i
gây thương tích ho c gây t n h i cho s c gây thương tích ho c gây t n h i cho s c
kho c a ngư i khác ( i u 104). V i t i kho c a ngư i khác mà t l thương t t t
danh này, ngư i ph m t i có hành vi c ý 61% tr lên ho c d n n ch t ngư i ho c
gây thương tích ho c gây t n h i cho s c t 31% n 60% nhưng l i thu c m t trong
kh e c a n n nhân, hành vi ph m t i ã xâm các tình ti t quy nh t i m a n i m k
ph m quy n ư c b o v v s c kh e c a c a kho n 1. Theo quy nh c a khung 3,
con ngư i (trong ó có n n nhân là ph n ngư i ph m t i b x ph t t 5 năm n 15
và tr em). L i c a ngư i ph m t i có th là năm. Khung tăng n ng th ba (khung 4) áp
c ý tr c ti p ho c c ý gián ti p. V ư ng d ng cho trư ng h p "ph m t i d n n
l i x lí, B lu t hình s hi n hành quy nh ch t nhi u ngư i ho c trong trư ng h p c
4 khung hình ph t v i m c x lí khác nhau. bi t nghiêm tr ng khác", ngư i ph m t i b
Khung 1 (khung cơ b n) áp d ng cho trư ng x ph t t 10 năm n 20 năm tù ho c tù
h p ngư i ph m t i c ý gây thương tích cho chung thân.
n n nhân v i t l thương t t t 11% n So v i hai t i trên, t i c ý gây thương
30% ho c tuy t l thương t t c a n n nhân tích trên th c t chi m t l cao hơn. Tuy
dư i 11% nhưng ngư i ph m t i l i tho nhiên, s v mà n n nhân là v ho c con
mãn m t trong các tình ti t t i m a n dám t cáo hành vi gây thương tích c a
i m k c a kho n 1 như: Dùng hung khí ngư i ch ng (ho c cha, anh trai ho c h
nguy hi m ho c dùng th o n gây nguy h i hàng nhà ch ng) i v i mình l i chi m t l
cho nhi u ngư i, gây c t t nh cho n n th p hay nói cách khác t l t i ph m n i
nhân, ph m t i nhi u l n i v i cùng m t v i trư ng h p này khá cao do tâm lí ngư i
ngư i ho c i v i nhi u ngư i, ph m t i trong nhà mu n gi kín m i chuy n ho c do
i v i tr em, ph n có thai, ngư i già y u, tâm lí theo ki u “x u chàng h ai” nên nhi u
m au ho c ngư i khác không có kh năng v vi c không ư c ưa ra ánh sáng ho c có
56 t¹p chÝ luËt häc sè 2/2009
- VÊn ®Ò phßng, chèng b¹o lùc ®èi víi phô n÷ vµ trÎ em trong c¸c lÜnh vùc ph¸p luËt
trư ng h p do b e d a nên n n nhân s dư i 16 tu i) – ây là trư ng h p hi p dâm
không dám t cáo. Ch n khi s vi c quá v i tình ti t tăng n ng có tính ch t lo n luân.
tr m tr ng thì hành vi ph m t i m i b ngăn Theo quy nh c a B lu t hình s hi n
ch n. Ví d , v tên Nguy n Công Chính, trú hành, hành vi khách quan c a t i hi p dâm
t i Cao H , Hoài c (Hà Tây). Tên Chính cũng như t i hi p dâm tr em là hành vi:
thư ng xuyên có hành vi c ý gây thương “dùng vũ l c, e d a dùng vũ l c, l i d ng
tích và làm nh c n n nhân là v - ch Tr nh tình tr ng không th t v c a n n nhân
Th Út. Khi k l i s vi c hãi hùng g n ây ho c dùng th o n khác giao c u v i n n
nh t, ch Út v n còn rùng mình: "Anh ta túm nhân trái v i ý mu n c a h ”. i m khác
tóc tôi, dúi u tôi vào ng g ch, sau ó v bi t gi a t i hi p dâm và hi p dâm tr em là
l y g ch n n t i t p lên ngư i tôi. R i anh ta v i tư ng tác ng. N n nhân c a t i hi p
lôi tôi vào sân l y chày p chó phang vào dâm t 16 tu i tr lên còn n n nhân c a
ùi, vào lưng, dùng dây th ng bu c vào tay t i hi p dâm tr em là tu i dư i 16. i
tôi b o gi t cho gãy n t. Chưa h , Chính v i t i hi p dâm, thái c a n n nhân là trái
m c a chu ng nh t chó chưa th t, r i v a ý mu n. i v i t i hi p dâm tr em thì chia
ánh v a ép tôi chui vào. Lúc y trong làm hai trư ng h p: a) N u n n nhân t
chu ng có 5 con chó nhưng may m n là 13 n dư i 16 tu i thì thái n n nhân là
chúng không c n tôi. Nhi u ngư i th y th trái ý mu n; b) i v i trư ng h p n n nhân
vào can ngăn thì u b Chính ánh u i và dư i 13 tu i thì dù n n nhân thu n tình hay
rút dao d a chém. Ch n khi c nh sát 113 trái ý mu n u coi là ph m t i hi p dâm tr
p n thì tôi m i ư c gi i thoát".(5) V em (s dĩ lu t quy nh như v y là vì tr em
vi c kéo dài nhi u năm nhưng n n nhân dư i 13 tu i thì kh năng nh n th c và i u
không dám t cáo, s vi c ch b ngăn ch n khi n hành vi còn non n t, c bi t tr em
khi ngư i ph m t i nh t n n nhân vào l a tu i này chưa có kh năng bi u l ý chí
chu ng chó và b c nh sát 113 n can thi p úng n). Hình ph t quy nh cho t i hi p
thì tên này m i b b t. dâm, t i hi p dâm tr em khá nghiêm kh c.
* i v i nhóm t i xâm ph m danh d , i v i t i hi p dâm, i u 111 quy nh 5
nhân ph m khung hình ph t. Khung 1 (khung cơ b n),
C n lưu ý lu t hình s Vi t Nam không ngư i ph m t i b ph t tù t 2 năm n 7
coi hành vi cư ng b c quan h tình d c c a năm. Khung th hai áp d ng cho trư ng h p
ngư i ch ng i v i ngư i v là ph m t i ph m t i tho mãn các tình ti t tăng n ng
hi p dâm, m c dù trên th c t hành vi này nh khung như: Có t ch c; nhi u ngư i
x y ra không ít và ây là d ng hành vi i n hi p m t ngư i; ph m t i nhi u l n, i v i
hình c a b o l c gia ình.(6) Th c ti n xét x nhi u ngư i, có tính ch t lo n luân…
có trư ng h p ngư i b có hành vi hi p dâm Trư ng h p này ngư i ph m t i b ph t tù t
i v i con c a mình (có th là ph n - 7 năm n 15 năm. Khung 3 là khung tăng
ngư i 16 tu i tr lên ho c tr em - ngư i n ng c bi t th hi n tính nguy hi m c a
t¹p chÝ luËt häc sè 2/2009 57
- VÊn ®Ò phßng, chèng b¹o lùc ®èi víi phô n÷ vµ trÎ em trong c¸c lÜnh vùc ph¸p luËt
hành vi ph m t i cao hơn h n so v i trư ng mu n ho c thu n tình).
h p quy nh khung 2. Trư ng h p này, i m khác bi t gi a t i cư ng dâm v i
ngư i ph m t i tho mãn m t trong các tình t i cư ng dâm tr em là v i tư ng tác
ti t sau: a) Gây t n h i cho s c kho c a n n ng. i tư ng tác ng c a t i cư ng
nhân mà t l thương t t t 61% tr lên; b) dâm tr em là tr em - ngư i 13 tu i n
(7)
Bi t mình b nhi m HIV mà v n ph m t i; c) dư i 16 tu i còn i tư ng c a t i cư ng
Làm n n nhân ch t ho c t sát. Khung 4 áp dâm là nh ng ngư i t 16 tu i tr lên.
d ng cho trư ng h p ngư i ph m t i ã xâm V ư ng l i x lí, theo khung th nh t -
ph m n n nhân tu i chưa thành niên t khung cơ b n c a t i cư ng dâm, ngư i
16 tu i n dư i 18 tu i. Theo khung 4, ph m t i b ph t tù t 6 tháng n 5 năm.
ngư i ph m t i b ph t tù t 5 năm n 10 Bên c nh ó, i u 113 còn quy nh 3
năm. Ngoài ra, ngư i ph m t i còn có th b khung tăng n ng cho ngư i ph m t i. Hình
áp d ng hình ph t b sung c m m nhi m ph t nghiêm kh c nh t có th ư c áp d ng
ch c v , c m hành ngh ho c làm công vi c i v i ngư i ph m t i là 18 năm tù. Ngoài
nh t nh t m t năm n 5 năm. i v i ra, ngư i ph m t i còn có th b áp d ng
t i hi p dâm tr em, i u 112 BLHS quy hình ph t b sung là c m m nhi m ch c
nh ư ng l i x lí nghiêm kh c hơn so v , c m hành ngh ho c làm công vi c nh t
v i t i hi p dâm. Khung cơ b n, ngư i nh t m t năm n 5 năm.
ph m t i b x ph t t 7 năm n 15 năm. i v i t i dâm ô v i tr em ( i u 116
c bi t i u lu t này có hai khung hình BLHS), ngư i ph m t i có các hành vi liên
ph t u quy nh m c án r t nghiêm kh c quan n tình d c nhưng không có hành vi
là tù 20 năm, tù chung thân ho c t hình giao c u v i tr em như hành vi s mó vào
(khung 3, 4 i u 112). b ph n sinh d c c a tr em, b t tr em s
i v i t i cư ng dâm, t i cư ng dâm mó vào b ph n sinh d c c a mình, c ý phô
tr em, theo quy nh c a B lu t hình s di n b ph n sinh d c c a mình cho tr em
hi n hành, hành vi khách quan c a t i ph m nhìn th y... Ngư i ph m t i ph i là ngư i ã
là: “hành vi ép bu c b ng nh ng th o n thành niên (ch th c bi t). Hành vi dâm ô
khác nhau ngư i l thu c mình ho c ngư i v i tr em xâm ph m n s phát tri n lành
ang trong tình tr ng qu n bách ph i mi n m nh c a tr em v c v t ch t và tinh th n,
cư ng ch u s giao c u”. i m c trưng l i c a ngư i ph m t i là c ý. i u 116 quy
phân bi t hai t i này v i t i hi p dâm cũng nh 4 khung hình ph t. Hình ph t áp d ng
như hi p dâm tr em chính là thái c an n i v i ngư i ph m t i là ph t tù v i các
nhân. Thái c a n n nhân t i cư ng dâm, m c x lí khác nhau theo quy nh c a t ng
t i cư ng dâm tr em là mi n cư ng ch u s khung hình ph t. Khung cơ b n áp d ng cho
giao c u còn t i hi p dâm, hi p dâm tr em trư ng h p ph m t i không có các tình ti t
là trái ý mu n (tr trư ng h p kho n 4 i u tăng n ng, ngư i ph m t i b ph t tù t 6
112, thái c a n n nhân có th là trái ý tháng n 3 năm. Khung tăng n ng th nh t
58 t¹p chÝ luËt häc sè 2/2009
- VÊn ®Ò phßng, chèng b¹o lùc ®èi víi phô n÷ vµ trÎ em trong c¸c lÜnh vùc ph¸p luËt
(khung 2), ngư i ph m t i b ph t tù t 3 ch c v , c m hành ngh ho c công vi c nh t
năm n 7 năm áp d ng cho trư ng h p nh t 1 năm n 5 năm. Th c t cho th y
ph m t i tho mãn m t trong các tình ti t: a) r t nhi u trư ng h p ngư i ch ng có hành vi
Ph m t i nhi u l n; b) i v i tr em; c) i làm nh c v mình nhưng do nhi u nguyên
v i tr em mà ngư i ph m t i có trách nhi m nhân khác nhau, ngư i v không dám t cáo.
chăm sóc, giáo d c, ch a b nh; d) Gây h u Ch n khi hành vi làm nh c gây h u qu
qu nghiêm tr ng; ) Tái ph m nguy hi m. n ng n cho ngư i v thì khi ó s vi c m i
Khung tăng n ng th hai (khung 3), ngư i b phát hi n và ngăn ch n. Ví d , tên Ph m
ph m t i có th b ph t tù t 7 năm n 12 Văn Truy n Bà R a, Vũng Tàu do ghen
năm áp d ng cho trư ng h p ph m t i gây tuông vô c thư ng xuyên ch i b i, xúc
h u qu r t nghiêm tr ng ho c c bi t ph m v . Khi g i i n v nhà không g p v ,
nghiêm tr ng. Ngoài ra, ngư i ph m t i còn y ã t nơi làm vi c v nhà làm nh c v
có th b áp d ng hình ph t b sung là c m b ng vi c l t qu n áo v , dùng dao lam,
m nhi m ch c v , c m hành ngh ho c khóa c a hơ lên b p ga cho nóng, r i gí vào
làm công vi c nh t nh t 1 năm n 5 năm. má trái, vai và c vùng kín, gây b ng n ng
i v i t i làm nh c ngư i khác ( i u cho ch Nguy n Th Lan là v c a mình.(8)
121 BLHS), ngư i ph m t i ã có hành vi Trong v án này, tên Truy n không ch
xúc ph m danh d , nhân ph m c a ngư i ph m t i c ý gây thương tích mà còn ph m
khác bi u hi n c th hành vi thóa m , s t i làm nh c ngư i khác.
nh c, mi t th , h th p danh d , nhân ph m * Nhóm t i xâm ph m quan h hôn nhân,
n n nhân ho c có nh ng c ch , hành ng gia ình
xúc ph m nhân ph m ngư i khác. i u lu t T i ph m i n hình cho nhóm t i này là
quy nh 2 khung hình ph t. Khung 1 - t i ngư c ãi ho c hành h ông bà, cha m ,
khung cơ b n áp d ng cho trư ng h p ph m v ch ng, con cháu, ngư i có công nuôi
t i không tho mãn tình ti t tăng n ng nh dư ng mình ( i u 151 BLHS). Theo i u
khung kho n 2, ngư i ph m t i b ph t 151 thì n n nhân c a t i ph m khá r ng, tuy
c nh cáo, c i t o không giam gi n 2 năm nhiên, theo ph m vi c a bài vi t thì n n nhân
ho c ph t tù t 3 tháng n 2 năm. Khung 2 c a t i ph m có th hi u là v ho c con,
là khung tăng n ng áp d ng trong trư ng cháu c a ngư i ph m t i. Hành vi ph m t i
h p ngư i ph m t i tho mãn m t trong các xâm ph m nghiêm tr ng nghĩa v có tính
tình ti t tăng n ng sau: a) Ph m t i nhi u o lí gi a nh ng ngư i thân trong gia ình
l n; b) i v i nhi u ngư i; c) L i d ng ng th i xâm ph m n danh d nhân ph m
ch c v , quy n h n; d) i v i ngư i thi c a n n nhân. Hành vi khách quan c a t i
hành công v ; ) i v i ngư i d y d , nuôi ph m là “ngư c ãi ho c hành h ông bà,
dư ng chăm sóc, ch a b nh cho mình. cha m , v ch ng, con cháu, ngư i có công
Ngoài ra, ngư i ph m t i còn có th b áp nuôi dư ng mình gây h u qu nghiêm tr ng
d ng hình ph t b sung là c m m nhi m ho c ã b x ph t hành chính v hành vi
t¹p chÝ luËt häc sè 2/2009 59
- VÊn ®Ò phßng, chèng b¹o lùc ®èi víi phô n÷ vµ trÎ em trong c¸c lÜnh vùc ph¸p luËt
này mà còn vi ph m…” Hành vi th c t mà ti n b , làm phá v h nh phúc c a gia ình,
ngư i ph m t i thư ng th c hi n như n n con cái. Ngư i ph m t i thông thư ng là
nhân ăn ói, m c rét, thư ng xuyên m ng ngư i có quy n uy trong gia ình c a n n
nhi c, i x t i t n m c n n nhân c m nhân như b m , ngư i nuôi dư ng. Tuy
th y b t n thương v tinh th n… i u lu t nhiên, trong ph m vi bài vi t, ngư i ph m
quy nh hình ph t cho ngư i ph m t i là t i ây chúng ta hi u là ngư i ch ng,
c nh cáo, c i t o không giam gi n 3 năm ngư i cha trong gia ình và n n nhân có th
ho c ph t tù t 3 tháng n 3 năm. Trên th c là con gái c a h . Hình ph t quy nh cho t i
t , r t nhi u trư ng h p n n nhân không dám ph m có th là c nh cáo, c i t o không giam
t cáo ngư i ph m t i vì ó là ngư i trong gi n 3 năm ho c ph t tù t 3 tháng n 2
nhà. Ví d , v án c Lê Th Như c khu năm. t i t ch c t o hôn ( i u 148
ph 1, phư ng 2, th tr n Tây Ninh, b con BLHS), ngư i ph m t i có hành vi t ch c
trai tên là Tr n Anh, bác sĩ B nh vi n t nh k t hôn cho ngư i chưa n tu i k t hôn,
Tây Ninh ngư c ãi nghiêm tr ng: “C b trong ph m vi c a bài vi t, có th hi u n n
nh t vào m t gian phòng ch t h p phía sau nhân c a hành vi b o l c gia ình này là i
nhà. Vi c ăn u ng c a bà c 82 tu i r t th t v i con gái c a h - ngư i chưa 18 tu i.
thư ng do con trai không quan tâm. S vi c Hành vi c a ngư i ph m t i có th là ng
kéo dài g n m t năm gây b t bình trong dư ra s p t, t ch c ám cư i cho hai bên trai
lu n. Hàng ngày, nh ng ngư i hàng xóm gái khi chưa tu i k t hôn ho c hành vi t
nghe bà Như c kêu la, than ói ã mua th c ch c cho hai bên nam n chung s ng khi
ăn, cháo, bánh mì, nư c u ng r i c t vào chưa n tu i kêt hôn. Hình ph t áp d ng
cành cây như c n câu, chuy n vào t n tay cho t i này có th là c nh cáo, c i t o không
bà. Giư ng ng c a bà n m gi a hai vách giam gi n 2 năm ho c ph t tù t 3 tháng
ngăn b ngang không y 1 mét, cách nhà v n 2 năm.
sinh và nhà t m m t vách nh , r t ch t ch i * Nhóm t i xâm ph m quan h s h u
và nóng n c…”.(9) Nhóm này có m t t i - ó là t i h y ho i
i v i t i cư ng ép k t hôn, c n tr hôn ho c c ý làm hư h ng tài s n ( i u 143
nhân t nguy n, ti n b ( i u 146 BLHS), BLHS). t i này hành vi khách quan c a t i
ngư i ph m t i có hành vi: “cư ng ép ngư i ph m có th là m t trong hai hành vi sau:
khác k t hôn trái v i s t nguy n c a h , Hành vi h y ho i tài s n. ây là hành vi
c n tr ngư i khác k t hôn ho c duy trì làm cho i tư ng tác ng (tài s n) b m t
quan h hôn nhân t nguy n, ti n b b ng h n giá tr s d ng, không còn kh năng khôi
cách hành h , ngư c ãi, uy hi p tinh th n, ph c l i ư c.
yêu sách c a c i ho c b ng th o n khác”. Hành vi làm hư h ng tài s n. ây là
Như v y, hành vi ph m t i ã xâm ph m hành vi làm cho i tư ng tác ng (tài s n)
nguyên t c cơ b n c a lu t hôn nhân - gia b m t m t ph n giá tr s d ng, v n còn kh
ình, ó là nguyên t c hôn nhân t nguy n, năng khôi ph c l i ư c.
60 t¹p chÝ luËt häc sè 2/2009
- VÊn ®Ò phßng, chèng b¹o lùc ®èi víi phô n÷ vµ trÎ em trong c¸c lÜnh vùc ph¸p luËt
Hành vi hu ho i ho c c ý làm hư h ng trư ng h p hành vi b o l c gia ình ki u này
tài s n b coi là t i ph m và ph i ch u trách b ngư i v ho c ngư i thân khác t cáo v i
nhi m hình s n u gây thi t h i t năm trăm cơ quan ch c năng vì ó là hành vi c a
nghìn ng tr lên ho c tuy dư i năm trăm ngư i thân trong gia ình.
nghìn ng nhưng gây h u qu nghiêm tr ng Tóm l i, b o l c gia ình là hi n tư ng xã
ho c ã b x ph t hành chính v hành vi h i tiêu c c không ch gây nh hư ng x u v
này ho c ã b k t án v t i này, chưa ư c o c, thu n phong mĩ t c dân t c mà hơn
xoá án tích mà còn vi ph m. n a, nó có th là ph m t i hình s , gây r i
i u lu t quy nh 5 khung hình ph t. lo n tr t t , tr an xã h i. Vì v y, u tranh
Khung th nh t - khung cơ b n, ngư i ph m phòng, ch ng b o l c gia ình òi h i s
t i b ph t c i t o không giam gi n 3 năm tham gia tích c c c a t t c các cơ quan nhà
ho c ph t tù t 6 tháng n 3 năm. Khung 2, nư c, t ch c xã h i và ngư i dân v i s h
3, 4 là các khung tăng n ng. Hình ph t tr tích c c c a các văn b n pháp lu t thu c
nghiêm kh c nh t mà ngư i ph m t i có th các lĩnh v c khác nhau, t ó có th ngăn
ph i ch p hành là tù chung thân. Ngoài ra, ch n hi u qu hi n tư ng này trong xã h i./.
ngư i ph m t i còn có th b áp d ng hình
ph t b sung là ph t ti n t 10 tri u ng (1).Xem: http://www.gdtd.com.vn/gdtdroot/2008-077/
bai05.htm
n 100 tri u ng, c m m nhi m ch c v ,
(2).Xem: http://www.sggp.org.vn/xahoi/2007/12/135259/
c m hành ngh ho c làm công vi c nh t nh (3).Xem: http://www.giadinh.net.vn-baolucgiadinh
t 1 năm n 5 năm. (4).Xem: www.nghean.gov.vn/cana/ ngày 15/9/2008
Th c ti n cho th y hành vi b o l c gia (5).Xem bài “Ám nh kinh hoàng c a ngư i v b
ình liên quan n t i này thư ng x y ra khi nh t trong cũi chó”, websile http://www.vtc.vn ngày
15/9/2008.
ngư i ch ng (ho c con trai) không ch u lao
(6) Các tài li u cũng như văn b n c a Vi t Nam u
ng tham gia gánh vác trách nhi m gia ình không gi i thích v lí do t i sao lu t không coi ngư i
mà thư ng xuyên c b c, rư u chè, p phá ch ng là ch th c a t i hi p dâm. Tuy nhiên, các tài
tài s n m i khi say rư u. Ví d , v án tên li u nư c ngoài mà tác gi có i u ki n nghiên c u
Dương Anh c (17 tu i), trú t i t 12, u gi i thích: do ây là quan h hôn nhân h p pháp,
t nguy n c a hai bên nam n , do v y lu t pháp
phư ng Gia Sàng, TP Thái Nguyên, 23h
không coi ngư i ch ng ph m t i hi p dâm n u ngư i
ngày 30/7, tên c yêu c u bà inh Th v không thu n tình giao c u”. Xem bài: “Các t i
H ng Vân, là m ph i ưa cho y 7 tri u ph m tình d c trong lu t hình s Vi t Nam” c a tác
ng tiêu xài, n u không y s p phá tài gi ăng trên T p chí lu t h c s 6/1998.
s n trong nhà. Bà Vân không ng ý, tên (7). N u n n nhân dư i 13 tu i, ngư i ph m t i s
ph m t i hi p dâm tr em.
c ã l y ch t c a c a gia ình b ng s t
(8).Xem: “Làm nh c v vì ghen”, websile
dài 60cm p phá tài s n trong nhà làm hư http://www.vnexpress.net
h ng: 1 màn hình tivi 29inch, 1 ng h i n (9).Xem: http://www.Vietbao.vn ch nh t ngày
t , 1 bàn kính, 1 gh salon, 1 cánh c a t 14/12/2003.
l nh, 1 u kĩ thu t s …(10) Tuy nhiên, r t ít (10).Xem: http://www.Bao ngay.com ngày 3/8/2008.
t¹p chÝ luËt häc sè 2/2009 61
nguon tai.lieu . vn
