Xem mẫu
- Chương 3: Các chỉ tiêu về mục tiêu tổng quát và tác động
Chỉ tiêu 1.2 Độ che phủ rừng
Độ che phủ rừng là số đo tỷ lệ phần trăm diện tích có rừng so với diện tích tự nhiên
của một vùng lãnh thổ. Độ che phủ rừng hàng năm là số đo đánh giá diện tích rừng tăng hay
giảm trong một vùng lãnh thổ.
Công thức để tính độ che phủ rừng
( Scr − Smt )
Độ che phủ rừng = 100 *
Stn
Trong đó:
- Scr là diện tích có rừng
- Smt là diện tích rừng trồng dưới 3 tuổi
- Stn là tổng diện tích tự nhiên
Từ năm 2001 đến nay, nhờ công tác thống kê rừng do lực lượng Kiểm lâm thực hiện,
nên Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn đã công bố hiện trạng rừng hàng năm.
Theo Tổng cục Thống kê, chỉ tiêu độ che phủ rừng (tính theo %) được tính hàng năm
dựa trên số liệu về diện tích rừng hiện có và tổng diện tích đất tự nhiên. Đây là chỉ tiêu phản
ảnh tỷ lệ giữa diện tích rừng và diện tích đất tự nhiên. Chỉ tiêu này được tính cho cả nước và
61 tỉnh, thành phố có rừng.
Biểu đồ 3: Độ che phủ rừng từ năm 2000 đến năm 2006
39%
Biểu đồ
38%
cho thấy độ
37%
che phủ
36% rừng tăng
35% với tốc độ
38,00 %
trung bình
37 ,00%
34%
36 ,70%
36,1 0%
35,80 %
trong giai
33%
34 ,5 0%
đoạn 2000-
33 ,2 0%
32%
2006 là
31%
0,8%/ năm.
30%
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
Nguồn: Cục Kiểm lâm, 2005
46
Báo cáo Ngành Lâm nghiệp 2005
- Chương 3: Các chỉ tiêu về mục tiêu tổng quát và tác động
47
Báo cáo Ngành Lâm nghiệp 2005
- Chương 3: Các chỉ tiêu về mục tiêu tổng quát và tác động
Theo số liệu trong Bảng 5, các vùng có độ che phủ rừng cao nhất là Tây Nguyên
(54,0%), Bắc Trung Bộ (47,1%) và Đông Bắc Bộ (44,2%); Các vùng có độ che phủ rừng thấp
nhất là Đồng bằng sông Hồng (7,3%), Đông Nam Bộ (18,5%). Diện tích đất trống đồi trọc
trong toàn quốc (đất chưa sử dụng) còn tới 6,36 triệu ha, chủ yếu tập trung ở vùng Đông Bắc
(1,7 triệu ha) và Tây Bắc (1,3 triệu ha) và sẽ là những diện tích tiềm năng để trồng rừng trong
tương lai.
Bảng 5: Diện tích rừng hiện có theo loại rừng và vùng sinh thái năm 2005
Đơn vị tính: 1.000 ha
Đ ất
Chiara
trống,
Rừng trồng Độ che phủ
Diện tích đồi núi
Tỉnh, TP rừng
Rừng tự
có rừng chưa
- Chương 3: Các chỉ tiêu về mục tiêu tổng quát và tác động
Tổng sản phẩm trong nước (GDP) của
Chỉ tiêu 1.3 ngành Lâm nghiệp
Tổng sản phẩm trong nước của ngành lâm nghiệp là chỉ tiêu thống kê tổng hợp phản
ánh giá trị hàng hóa và dịch vụ mới tạo ra của ngành lâm nghiệp trong một thời kì nhất định.
Tổng sản phẩm trong nước của toàn bộ nền kinh tế và các ngành thường được tính
theo giá thực tế và giá so sánh. GDP theo giá thực tế thường được dùng để nghiên cứu cơ cấu
kinh tế, mối quan hệ tỷ lệ giữa các ngành trong sản xuất, mối quan hệ giữa kết quả sản xuất
với phần huy động vào ngân sách. GDP theo giá so sánh đã loại trừ biến động của yếu tố giá
cả qua các năm dùng để tính tốc độ tăng trưởng của nền kinh tế, nghiên cứu sự thay đổi về
khối lượng hàng hoá và dịch vụ sản xuất.
Giá thực tế là giá của sản phẩm hàng hóa dịch vụ hình thành ngay trong trong quá
trình giao dịch tại một thời kỳ nhất định. Giá thực tế phản ánh giá trị trên thị trường của sản
phẩm hàng hóa, dịch vụ chu chuyển từ quá trình sản xuất kinh doanh, lưu thông phân phối tới
sử dụng cuối cùng, đồng thời với sự vận động tiền tệ tài chính, thanh toán.
Theo số liệu của Tổng cục Thống
Bảng 6: Tỷ trọng GDP nông, lâm, thủy sản trong
kê, năm 2005 GDP ngành lâm
tổng GDP
nghiệp đạt 10.052 tỷ đồng. So với
Đơn vị: %
tổng sản phẩm quốc gia 839.211
2000 2002 2003 2004 2005
tỷ đồng thì GDP lâm nghiệp chỉ
Toàn
chiếm một tỷ lệ khá khiêm tốn là
ngành 24,53 23,03 22,54 21,81 20,97
1,2% và nếu so với tổng giá trị
Nông
nghiệp 19,82 18,02 17,34 16,65 15,85 sản phẩm của toàn khối nông, lâm
Lâm nghiệp 1,34 1,21 1,27 1,32 1,20 nghiệp và thủy sản là 175.984 tỷ
Thuỷ sản 3,38 3,80 3,93 3,84 3,93 đồng, thì GDP lâm nghiệp cũng
Nguồn: Tổng cục Thống kê, 2006 chỉ chiếm 5,7%.
Số liệu tỷ trọng GDP chung của khối và của từng ngành nông, lâm và thủy sản so với
tổng GDP ở bảng trên cho thấy, trong khi tỷ trọng GDP của khối so với tổng GDP quốc gia
đang có xu hướng giảm nhanh, từ 24,5% năm 2000 xuống còn xấp xỉ 21% năm 2005, thì tỷ
trọng GDP lâm nghiệp trong tổng GDP quốc gia có mức giảm chậm hơn. Cụ thể, tỷ trọng
GDP lâm nghiệp trong tổng GDP năm 2005 so với năm 2000 chỉ giảm 0,1% từ 1,3% còn
1,2%, trong khi tỷ trọng GDP nông nghiệp trong tổng GDP giảm 3,97% từ 19,82% năm 2000
xuống còn 15,85% năm 2005. Điều này cho thấy, mức đóng góp của lâm nghiệp trong tổng
GDP tuy còn khiêm tốn, nhưng khá ổn định.
49
Báo cáo Ngành Lâm nghiệp 2005
- Chương 3: Các chỉ tiêu về mục tiêu tổng quát và tác động
Biểu đồ 4: Cơ cấu GDP lâm nghiệp trong GDP khối nông lâm thuỷ sản
Lâm
Lâm
Năm 2 000 Năm 2 005
nghiệp
nghiệp
5%
6%
Thuỷ sản
Thuỷ sản
14%
19%
Nông Nông
nghiệp nghiệp
81% 75%
Nguồn: Tổng cục Thống kê, 2006
Biểu đồ trên cho thấy cơ cấu GDP trong nội bộ khối nông, lâm, thủy sản của năm
2000 và 2005 và tỷ trọng GDP lâm nghiệp và thủy sản tăng trong khi tỷ trọng GDP nông
nghiệp giảm.
Tổng sản phẩm trong nước theo giá so sánh chủ yếu dùng để nghiên cứu tốc độ tăng
trưởng của các ngành trên giác độ khối lượng hàng hóa, dịch vụ sản xuất, sau khi loại trừ biến
động của yếu tố giá cả. Giá so sánh là giá thực tế của sản phẩm hàng hóa dịch vụ của một
năm nào đó được chọn để làm mốc so sánh.
Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, năm 2005, GDP lâm nghiệp tính theo giá so
sánh năm 1994, đạt 2.635 tỷ đồng, tăng 0,96% so với năm trước. Tính bình quân trong giai
đoạn 2000-2005 tốc độ tăng trưởng bình quân hàng năm của ngành lâm nghiệp đạt 0,8%.
Về phương pháp tính toán GDP Biểu đồ 5: Tăng trưởng GDP của ngành lâm nghiệp
lâm nghiệp cũng đang tồn tại nhiều giai đoạn 2000-2005
%
ý kiến khác nhau. Chiến lược phát
1,20
triển lâm nghiệp giai đoạn 2006-
1,00
2020 đã được Thủ Tướng Chính
0,96
0,80
phủ phê duyệt ngày 5/2/2007 đã 0,82 0,81
nêu rõ:" ...Theo các số liệu được 0,60
công bố hiện nay, GDP lâm nghiệp 0,40 0,47 0,47
chỉ chiếm hơn 1% tổng GDP quốc 0,32
0,20
gia. Giá trị lâm nghiệp trong GDP
0,00
theo cách thống kê hiện nay mới
2000 2001 2002 2003 2004 2005
tính giá trị các hoạt động sản xuất
chính thức theo kế hoạch, chưa tính Nguồn: Tổng cục Thống kê
được giá trị các lâm sản do dân khai thác, chế biến và lưu thông trên thị trường; đặc biệt khâu
công nghiệp chế biến lâm sản cũng không được tính đến. Những hiệu quả rất to lớn của rừng
như tác dụng phòng hộ đầu nguồn, ven biển và môi trường đô thị, giá trị bảo tồn đa dạng sinh
50
Báo cáo Ngành Lâm nghiệp 2005
- Chương 3: Các chỉ tiêu về mục tiêu tổng quát và tác động
học, bảo tồn nguồn gien, du lịch sinh thái v.v… chưa được thống kê vào GDP của lâm
nghiệp..."; Chiến lược đã đưa ra quan niệm mới về ngành lâm nghiệp như sau:" Lâm nghiệp
là một ngành kinh tế kỹ thuật đặc thù bao gồm tất cả các hoạt động gắn liền với sản xuất hàng
hoá và dịch vụ từ rừng như các hoạt động bảo vệ, gây trồng, khai thác, vận chuyển, sản xuất,
chế biến lâm sản và các dịch vụ môi trường có liên quan đến rừng; đồng thời ngành lâm
nghiệp có vai trò rất quan trọng trong việc bảo vệ môi trường, bảo tồn đa dạng sinh học, xóa
đói, giảm nghèo, đặc biệt cho người dân miền núi, góp phần ổn định xã hội và an ninh quốc
phòng". Vì vậy, cần phân biệt GDP lâm nghiệp theo cách tính của TCTK gồm các hoạt động
trồng rừng, khai thác và dịch vụ bao gồm cả dịch vụ môi trường và GDP của ngành lâm
nghiệp theo định nghĩa trên bao gồm GDP lâm nghiệp và các hoạt động vận chuyển, chế
biến, kinh doanh lâm sản.
Công nghiệp chế biến gỗ…
…và du lịch sinh thái
góp phần đáng kể vào GDP của ngành Lâm nghiệp.
51
Báo cáo Ngành Lâm nghiệp 2005
- Chương 3: Các chỉ tiêu về mục tiêu tổng quát và tác động
Tỷ lệ nghèo ở các tỉnh, thành phố có
Chỉ tiêu 1.4 nhiều rừng
Đây là chỉ tiêu kết hợp giữa tỷ lệ nghèo với diện tích rừng hiện có theo địa bàn nhằm
phản ánh mối liên hệ giữa mức sống hay thu nhập của người dân địa phương gắn với vốn
rừng hiện có. Tỷ lệ nghèo do Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội cung cấp dựa theo chuẩn
nghèo do Chính phủ qui định áp dụng cho giai đoạn 2001-2005, còn diện tích rừng hiện có
được sử dụng theo số liệu công bố hàng năm của Bộ Nông nghiệp và PTNT.
Năm 2005, tổng diện tích rừng toàn quốc hiện có trên 12,6 triệu ha. Cả nước chỉ có 3
địa phương không có rừng, là: Hưng Yên, Vĩnh Long và thành phố Cần Thơ.
Bảng 7: Tỷ lệ hộ nghèo theo vùng năm 2005
Tỷ lệ che Số hộ Tỷ lệ hộ
Vùng Tổng số hộ
phủ rừng % nghèo nghèo %
Toàn quốc 38,0 17.735.494 1.213.770 6,84
Đông Bắc 46,2 1.763.651 149.916 8,5
Tây Bắc 39,7 476.723 70.117 14,71
Đồng bằng sông 7,4 4.557.454 222.794 4,89
Hồng
Bắc Trung Bộ 49,6 2.276.524 255.599 11,23
DH Nam Trung Bộ 38,9 1.593.120 128.891 8,09
Tây Nguyên 54,2 929,651 99.771 10,73
Đông Nam Bộ 17,7 2.514.477 62.357 2,48
Đồng bằng sông 8,2 3.624.394 224.325 6,19
Cửu Long
Nguồn: Bộ Lao động và TBXH và Bộ Nông nghiệp và PTNT, 2006
.
Để có căn cứ phân tích mối liên hệ giữa tỷ lệ nghèo đối với các địa phương có nhiều
rừng, diện tích rừng được chia thành 5 nhóm với khoảng cách mỗi nhóm là 100 ngàn ha để so
sánh với tỷ lệ hộ nghèo bình quân của các địa phương theo nhóm. (Bảng 7)
Nhóm có diện tích rừng dưới 100 ngàn ha có tới 26 địa phương, chiếm tỷ lệ 42,6% số
địa phương có rừng trong cả nước. Tuy nhiên, trong nhóm này có tới 22 địa phương có diện
tích rừng dưới 50 ngàn ha, chiếm gần 85% số địa phương trong nhóm và chỉ có 4 địa phương
có diện tích rừng từ 50 ngàn ha đến dưới 100 ngàn ha, nên nhóm có diện tích rừng dưới 100
ngàn ha về thực chất sẽ đại diện cho các địa phương có ít rừng mà phần lớn có diện tích rừng
dưới 50 ngàn ha.
52
Báo cáo Ngành Lâm nghiệp 2005
- Chương 3: Các chỉ tiêu về mục tiêu tổng quát và tác động
Bảng 8: Tỷ lê hộ nghèo phân theo diện tích rừng năm 2005
Số tỉnh, thành Diện tích BQ (1000
Diện tích rừng (1000 ha) Tỷ lệ nghèo BQ (%)
phố ha)
Toàn quốc 64 12.616,7 8,1
400 - trở lên 9 600,2 11,4
300 - 400 9 346,7 12,2
200 - 300 8 247,4 10,6
100 - 200 9 137,3 6,6
Dưới 100 26 23,8 5,4
Không có rừng 3 0 3,6
Nguồn: Bộ LĐTB&XH và Bộ NN&PTNT, 2006
Qua bảng so sánh giữa diện tích rừng và tỷ lệ hộ nghèo bình quân theo nhóm ở trên,
có thể rút ra một số nhận xét như sau: (i) Tỷ lệ nghèo và diện tích rừng của các địa phương có
quan hệ tỷ lệ thuận, có nghĩa là địa phương càng có nhiều rừng thì tỷ lệ nghèo càng cao và
ngược lại; (ii) các địa phương có ít rừng (dưới 200 ngàn ha) có tỷ lệ hộ nghèo bình quân thấp
hơn tỷ lệ chung của cả nước là 8,1%; (iii) các địa phương không có rừng có tỷ lệ hộ nghèo
bình quân thấp nhất.
Biểu đồ 6: Tỷ lệ hộ nghèo ở các tỉnh/tp theo các nhóm diện tích rừng
14%
12%
10%
Tỷ lệ hộ nghèo (% )
8%
12,19%
11,43%
10,59%
6%
4%
6,55%
5,42%
3,60%
2%
0%
400-trở lên 300-400 (9 200-300 (8 100-200 (9 Dướ i 100 Không c ó
(9 tỉnh) tỉnh) tỉnh) tỉnh) (26 tỉnh) rừng (3
tỉnh)
Diệ n tích rừng của tỉ nh (1000 ha )
Nguồn: Bộ LĐTB&XH và Bộ NN&PTNT, 2006
Bộ Lao động-Thương binh và xã hội cung cấp danh sách hộ nghèo và tỷ lệ hộ nghèo
theo 4 cấp xã, huyện, tỉnh và quốc gia. Hiện tại, trong cơ sở dữ liệu FOMIS số liệu về tỷ lệ hộ
nghèo mới được thu thập đến cấp tỉnh/thành phố trực thuộc Trung ương theo chuẩn nghèo do
Chính phủ qui định và diện tích rừng hiện có được Bộ Nông nghiệp và PTNT cập nhật hàng
năm với số liệu chi tiết theo các cấp tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương và vùng, miền.
53
Báo cáo Ngành Lâm nghiệp 2005
- Chương
Các chỉ tiêu về kinh tế
Chiến lược Phát triển Lâm nghiệp Việt Nam 2006 – 2020: Thiết lập, quản lý, bảo vệ,
phát triển và sử dụng bền vững 3 loại rừng. Quản lý tốt rừng tự nhiên hiện có, gia tăng
diện tích và năng suất rừng trồng, tăng cường các hoạt động nông lâm kết hợp và sử
dụng có hiệu quả các diện tích đất trống đồi trọc phù hợp cho phát triển lâm nghiệp.
Sản xuất, chế biến gỗ và lâm sản ngoài gỗ có tính cạnh tranh và bền vững để đáp ứng về
cơ bản nhu cầu nội địa và tham gia xuất khẩu các sản phẩm gỗ và lâm sản khác.
Kế hoạch 5 năm 2006 -
2010: Đảm bảo phát
triển bền vững ngành
lâm nghiệp, đóng góp
vào nền kinh tế quốc
dân ngày càng tăng
thông qua việc nâng cao
sản lượng và chất lượng
rừng, nâng cao khả
năng cạnh tranh và hội
nhập quốc tế. Các mục
tiêu cụ thể:
Nâng cao sản
lượng rừng và thu
nhập của đồng bào
miền núi;
Nâng cao tính cạnh
tranh và hội nhập
quốc tế.
Dự án trồng mới 5 triệu ha rừng: Cung cấp nguyên liệu cho xây dựng cũng nhu
nguyên liệu cho công nghiệp sản xuất giấy, ván nhân tạo và các sản phẩm phi gỗ
cũng như củi đun, phục vụ cho nhu cầu trong nước và xuất khẩu. Phát triển công
nghiệp chế biến lâm sản, đưa lâm nghiệp trở thành 1 ngành kinh tế mũi nhọn và
đóng góp vào sự phát triển kinh tế, xã hội vùng nông thôn miền núi.
54
Báo cáo Ngành Lâm nghiệp 2005
- Chương 4. Các chỉ tiêu về kinh tế
Chỉ tiêu 2.1.1 Giá trị sản xuất Lâm nghiệp
Giá trị sản xuất lâm nghiệp bao gồm giá trị trồng mới, nuôi dưỡng, chăm sóc, tu bổ,
khoanh nuôi, cải tạo rừng (gọi tắt là trồng rừng); giá trị lâm sản khai thác, giá trị cây và hạt
giống (gọi tắt là khai thác), giá trị các hoạt động bảo vệ rừng và các hoạt động dịch vụ lâm
nghiệp khác (gọi tắt là dịch vụ) thực hiện trong kỳ, giá trị những sản phẩm dở dang trong
nuôi trồng rừng.
Hiện nay, Tổng cục Thống kê tính giá trị sản xuất lâm nghiệp theo tần suất quí và theo 2 loại
giá: giá thực tế và giá so sánh, lấy giá năm 1994 làm giá gốc.
Bảng 9 : Giá trị sản xuất lâm nghiệp năm 2005
Giá so sánh (Tỷ đồng) Giá thực tế (Tỷ đồng)
Chia ra: Chia ra:
Miền, vùng
Tổng Tổng
số số
Trồng Dịch Trồng Khai Dịch
Khai thác
rừng vụ rừng thác vụ
Cả nước 6.315,6 1.312,0 4.464,5 539,1 9.496,2 1.403,5 7.550,3 542,4
Miền Bắc 4.004,1 884,3 2.846,5 273,3 5.625,1 845,3 4.532,1 247,7
ĐB sông Hồng 208,3 31,6 156,6 20,1 291,8 35,2 242,6 14,0
Đông Bắc 1.923,2 427,2 1.364,9 131,1 2.294,7 386,7 1.818,6 89,4
Tây Bắc 635,8 73,3 521,7 40,8 1.046,5 68,6 940,9 37,0
Bắc Trung Bộ 1.236,8 352,2 803,3 81,3 1.992,1 354,8 1.530,0 107,3
Miền Nam 2.311,5 427,7 1.618,0 265,8 3.871,1 558,2 3.018,2 294,7
Duyên Hải Trung
Bộ 498,3 136,6 316,4 45,3 685,5 157,5 492,5 35,5
Tây Nguyên 450,9 98,2 308,4 44,3 730,3 165,2 501,7 63,4
Đông Nam Bộ 375,8 75,0 257,7 43,1 602,3 98,5 432,4 71,4
ĐB sông Cửu
Long 986,5 117,9 735,5 133,1 1.853,0 137,0 1.591,6 124,4
Nguồn: Tổng cục Thống kê, 2006
Số liệu trên cho thấy: giá trị sản xuất về khai thác chiếm tỷ trọng lớn nhất và giá trị
sản xuất của các hoạt động dịch vụ là nhỏ nhất. Tổng giá trị sản xuất lâm nghiệp năm 2005
tính theo giá so sánh và giá thực tế và cơ cấu của các lĩnh vực hoạt động có sự khác biệt khá
lớn. Yếu tố giá đã có tác động lớn đến các hoạt động khai thác, tác động ít đối với các hoạt
động trồng rừng và hầu như không tác động đến các dịch vụ trong ngành lâm nghiệp.
Giá trị sản xuất của ngành lâm nghiệp chưa phản ánh đầy đủ vì nhứng lý do sau đây:
• Chi phí trồng rừng chưa được tính đầy đủ vì chỉ dưạ vào giá hỗ trợ của Nhà nước ví
dụ 4 triệu đồng / ha trồng rừng phòng hộ, trong khi chi phí thực tế lên đến 10-15 triệu
đồng/ha hoặc hơn nữa đối với các vùng sâu vùng xa.
55
Báo cáo Ngành Lâm nghiệp 2005
- Chương 4. Các chỉ tiêu về kinh tế
• Lượng khai thác được công bố là thấp so với thực tế do chỉ tính lượng khai thác theo
kế hoạch, chưa tính được số lượng gỗ và LSNG khai thác của dân, lượng khai thác bất
hợp pháp và khai thác "tận dụng". Số lượng khai thác lâm sản ngoài gỗ trừ tre luồng
hầu như chưa thể thống kê được.
• Ngoài ra các giá trị sản xuất trong chế biến gỗ và các làng nghề thủ công mỹ nghệ sử
dụng gỗ và lâm sản ngoài gỗ và các dịch vụ môi trường cũng chưa được tính để đưa
vào đóng góp của ngành lâm nghiệp.
• Các giá trị môi trường của rừng hiện chưa được định giá rõ ràng, nhưng với sự biến
đổi khí hậu toàn cầu và sự nóng lên của trái đất, vai trò và giá trị môi trường của rừng
trong tương lai gần sẽ cao hơn nhiều so với giá trị của gỗ và lâm sản ngoài gỗ.
Để việc thống kê chính xác
giá trị sản xuất của ngành lâm nghiệp
đề nghị phân biệt giá trị sản xuất lâm
nghiệp và giá trị sản xuất của ngành
lâm nghiệp. Giá trị sản xuất lâm
nghiệp theo cách thống kê hiện nay
bao gồm GTSX trồng rừng, khai thác
và các dịch vụ bao gồm các dịch vụ
môi trường. Giá trị sản xuất của
ngành lâm nghiệp bao gồm tất cả các
hoạt động gắn liền với sản xuất hàng
hoá và dịch vụ từ rừng như các hoạt
động bảo vệ, gây trồng, khai thác, Công nghiệp chế biến góp phần nâng cao giá trị sản xuất của
ngành Lâm nghiệp
vận chuyển, sản xuất, chế biến lâm
sản và các dịch vụ môi trường có liên quan đến rừng, như đã được xác định trong Chiến lược
phát triển lâm nghiệp 2006-2020.
56
Báo cáo Ngành Lâm nghiệp 2005
- Chương 4. Các chỉ tiêu về kinh tế
Cơ cấu giá trị sản xuất Lâm
Chỉ tiêu 2.1.2
nghiệp
Cơ cấu giá trị sản xuất lâm nghiệp là tỷ lệ phần trăm của giá trị trong trồng rừng, khai
thác và dịch vụ trong tổng giá trị sản xuất lâm nghiệp. Qua bảng số liệu về cơ cấu giá trị sản
xuất lâm nghiệp năm 2005, chúng ta có thể thấy, cơ cấu của 3 hoạt động: trồng rừng, khai
thác và dịch vụ giữa 2 miền và các vùng đều có một đặc điểm giống nhau đó là cơ cấu giá trị
sản xuất trong khai thác lâm sản chiếm tỷ lệ cao nhất, tiếp đến là giá trị hoạt động trồng rừng
và cuối cùng là giá trị dịch vụ.
Bảng 10: Cơ cấu giá trị sản xuất lâm nghiệp năm 2005
Chia ra
Vùng, miền Tổng số
Trồng rừng Khai thác Dịch vụ
Cả nước 100,0 14,8 79,5 5,7
Miền Bắc 100,0 15,0 80,6 4,4
Đồng bằng sông Hồng 100,0 12,1 83,1 4,8
Đông Bắc 100,0 16,9 79,3 3,9
Tây Bắc 100,0 6,6 89,9 3,5
Bắc Trung Bộ 100,0 17,8 76,8 5,4
Miền Nam 100,0 14,4 78,0 7,6
Duyên Hải Trung Bộ 100,0 23,0 71,8 5,2
Tây Nguyên 100,0 22,6 68,7 8,7
Đông Nam Bộ 100,0 16,4 71,8 11,9
Đồng bằng sông Cửu Long 100,0 7,4 85,9 6,7
Nguồn: Tổng cục thống kê
Tuy nhiên khi so sánh giữa các vùng với nhau thì có sự khác biệt tương đối lớn, cụ
thể: 3 vùng có tỷ lệ giá trị về giá trị khai thác lâm sản cao nhất là: Tây Bắc (89,9%), Đồng
bằng sông Cửu Long (85,9%) và Đồng bằng sông Hồng (83,1%), còn 3 vùng có giá trị trồng
rừng cao nhất là: Duyên hải Nam Trung bộ (23,0%), Tây Nguyên (22,6%) và Đông Bắc
(16,9%). Điều này có thể giải thích như sau: Mặc dù giá trị khai thác lâm sản của các vùng
đều chiếm tỷ trọng cao trong tổng giá trị sản xuất lâm nghiệp, nhưng do chủ trương hạn chế
khai thác rừng tự nhiên nên một số vùng có nhiều rừng tự nhiên như: Tây Nguyên, Đông
Nam bộ, Đông Bắc có giá trị khai thác chiếm tỷ trọng thấp hơn so với các vùng khác. Còn tỷ
trọng giá trị trồng rừng cao tại một số vùng là do các vùng này thời gian qua đã tập trung
nhiều hơn vào các hoạt động trồng mới rừng, khoanh nuôi, bảo vệ và chăm sóc rừng.
Bảng trên cho thấy có sự mất cân đối về cơ cấu giá trị sản xuất lâm nghiệp. Khai thác
chiếm tỷ trọng lớn nhất trong khi tỷ trọng dịch vụ chiếm tỷ trọng quá nhỏ do các dịch vụ môi
trường không được tính đến trong cơ cấu. Tỷ trọng giá trị trồng rừng thấp chứng tỏ trồng
57
Báo cáo Ngành Lâm nghiệp 2005
- Chương 4. Các chỉ tiêu về kinh tế
rừng chưa được quan tâm đầy đủ và chưa được đầu tư đúng mức (thấp hơn nhiều so với yêu
cầu trồng rừng cao sản).
Rừng tràm ở Cà Mau có giá trị cao về du lịch sinh thái và môi trường
Số liệu về cơ cấu giá trị sản xuất lâm nghiệp phải gắn với giá trị sản xuất lâm nghiệp,
vì chỉ tiêu này nếu tách riêng sẽ không phản ánh đầy đủ về các đóng góp của lâm nghiệp cho
nền kinh tế quốc dân.. Số liệu cơ cấu giá trị sản xuất lâm nghiệp trong cơ sở dữ liệu FOMIS
được tính dựa trên giá trị sản xuất thực tế chia theo 3 nhóm hoạt động chính là: trồng rừng,
khai thác và dịch vụ. Ngoài ra, số liệu còn được chia theo địa bàn tỉnh, thành phố trực thuộc
Trung ương; theo vùng, miền, cả nước và được bổ sung cập nhật hàng năm.
58
Báo cáo Ngành Lâm nghiệp 2005
- Chương 4. Các chỉ tiêu về kinh tế
Chỉ tiêu 2.1.3 Trữ lượng rừng
Theo kết quả điều tra đánh giá và theo dõi diễn biến tài nguyên rừng toàn quốc các
thời kỳ 1996-2005 thì tổng trữ lượng gỗ cả nước là 782,0 triệu m3; trong đó: Rừng tự nhiên
751,5 triệu m3, chiếm 96,1%; Rừng trồng 30,5 triệu m3, chiếm 3,9%; Tổng trữ lượng tre nứa
cả nước là 5,3 tỷ cây.
Theo thiết kế của Chương trình điều tra đánh giá và theo dõi diễn biến tài nguyên
rừng chu kỳ 3 (2001-2005), việc thu thập các thông tin phục vụ cho tính toán, xác định trữ
lượng rừng được thực hiện trên các ô điều tra định vị 2 cấp (ô sơ cấp), bố trí hệ thống. Mỗi ô
sơ cấp đại diện cho 32 km2 ngoài thực địa. Trong mỗi ô sơ cấp, có 40 ô đo đếm (ô thứ cấp)
để thu thập số liệu. Các thông tin thu thập cho từng cây gỗ được tổng hợp để tính trữ lượng
bình quân theo trạng thái rừng, kiểu rừng và tỉnh. Như vậy, tuy cùng một trạng thái rừng,
nhưng ở các tỉnh khác nhau sẽ có trữ lượng bình quân khác nhau. Từ trữ lượng bình quân, kết
hợp với diện tích của từng khối rừng tương ứng sẽ xác định được trữ lượng rừng cho từng
tỉnh, tổng hợp lên vùng và toàn quốc. Theo kết quả của Chương trình thì trữ lượng gỗ bình
quân của các vùng sinh thái như sau:
Bảng11: Trữ lượng bình quân của rừng năm 2005
Đơn vị tính: Gỗ (m3/ha); tre nứa (1.000 cây/ ha)
ĐB Nam Đông ĐB
Bắc
S Nhóm trạng thái Toàn Tây Đông Tây
Sông Trung Nam Sông
Trung
rừng quố c Bắc Bắc Nguyên
TT
bộ
Hồng* Bộ Bộ CL
Rừng LRTX giàu
1 252,9 275,0 185,0 286,1 255,6 271,5 247,2 195,0 195,0
Rừng LRTX TB
2 153,6 110,8 90,6 123,4 137,3 184,8 164,1 142,4 179,2
Rừng LRTX nghèo
3 74,3 45,9 43,7 46,0 84,3 76,4 86,6 99,0 115,0
R. LRTX phục hồi
4 63,6 43,9 33,6 30,3 50,9 76,1 88,7 102,3 105,0
Rừng lá kim
5 141,3 21,0 141,5
Rừng LRLK
6 131,3 138,0 108,5
Rừng khộp giàu
7 139,8 139,8
Rừng khộp TB
8 114,0 113,6 147,4
Rừng khộp nghèo
9 75,1 73,3 96,5
Rừng khộp phục hồi
10 81,2 80,9 82,3
Rừng tre nứa
11 6,843 5,145 4,503 3,31 6,527 3,493 9,464 6,222
Rừng G+TN
12 68,8 47,4 19,2 44,0 60,8 79,9 87,7 107,6 50,0
Rừng ngập mặn +
13 phèn 33,0 40,0 40,0 40,0 40,0 40,2 21,0
Rừng trên núi đá
14 52,5 48,0 34,0 46,3 80,2 66,0
Rừng trồng
15 22,9 16,9 19,2 25,0 18,7 54,4 20,1 14,2 18,7
Nguồn: Số liệu theo dõi diễn biến tài nguyên - Viện điều tra quy hoạch rừng
* Trữ lượng bình quân của Vườn quốc gia Cúc Phương
59
Báo cáo Ngành Lâm nghiệp 2005
- Chương 4. Các chỉ tiêu về kinh tế
Nhóm trạng thái rừng tự nhiên giàu ở bốn vùng Tây Bắc, Bắc Trung bộ, Nam Trung
bộ và Tây Nguyên có trữ lượng bình quân cao nhất từ 247 đến 275 m3/ha; ba vùng Đông
Bắc, Đông Nam bộ và đồng bằng sông Cửu Long có trữ lượng bình quân thấp hơn, trung
bình 190 m3/ha.;
Nhóm trạng thái rừng tự nhiên trung bình: Bốn vùng Bắc Trung bộ, Nam Trung bộ,
Đông Nam bộ và Tây Nguyên có trữ lượng cao hơn các vùng khác, bình quân từ 137 đến 185
m3/ha; các vùng còn lại bình quân từ 90 đến 123 m3/ha. Nhóm trạng thái rừng tự nhiên
nghèo: Nhìn chung rừng nghèo các tỉnh phía bắc từ Ninh Bình trở ra có trữ lượng bình quân
thấp hơn các tỉnh phía nam từ Thanh Hoá trở vào, nguyên nhân do các tỉnh phía bắc khai thác
lạm dụng rừng quá nhiều.
Nhóm trạng thái rừng tự nhiên phục hồi: Trữ lượng bình quân của rừng phục hồi
được tính trong phạm vi diện tích rừng phục hồi có trữ lượng. Trữ lượng bình quân của bốn
vùng Tây Bắc, Bắc Trung bộ, Nam Trung bộ, Đông Bắc thấp hơn bốn vùng còn lại.
Nhóm trạng thái rừng lá kim và lá rộng + lá kim: Chỉ xuất hiện ở ba vùng nam Trung
bộ, Tây Nguyên và Đông Nam bô với trữ lượng bình quân từ 110 đến 140 m3/ha.
Nhóm trạng thái rừng rụng lá (rừng khộp): Xuất hiện ở hai vùng Tây Nguyên và Đông
Nam bộ; rừng giàu có trữ lượng bình quân 140 m3/ha thấp hơn rừng thường xanh khoảng 100
m3; rừng trung bình trữ lượng bình quân 110 m3/ha; rừng nghèo và rừng phục hồi trữ lượng
bình quân đều dưới 100 m3/ha.
Nhóm trạng thái rừng tre nứa: Trữ lượng bình quân cao nhất là Tây Nguyên (9.464
cây/ha), thấp nhất ở vùng Nam Trung bộ (tứ 3.300 đến 3.500 cây/ha); các vùng còn lại từ
5.000 đến 7.000 cây/ha.
Nhóm trạng thái rừng ngập mặn:Trữ lượng bình quân từ 21 đến 40 m3/ha.
Biểu đồ 7: Trữ lượng gỗ theo các vùng sinh thái năm 2005
350.000
Rừng t rồng
(Đơ n vị
300.000 1000 M3) Rừng t ự nhiên
250.000
200.000
150.000
100.000
50.000
0
Tây Bắ c Đôn g Bắc Sôn g Hồng Bắc Trung Duyên Hả i Tây Đô ng Na m Tâ y Na m
Bộ M. Trun g Nguyên Bộ Bộ
Nguồn: Số liệu theo dõi diễn biến tài nguyên rừng Viện điều tra quy hoạch rừng
Nhóm trạng thái rừng trồng: Trữ lượng rừng trồng được tính cho nhóm có trữ lượng
từ 10 m3/ha trở lên, nhìn chung trữ lượng rừng trồng của các vùng đều thấp, trung bình từ 14
đến 25 m3/ha, riêng vùng Nam Trung bộ trữ lượng trung bình 54 m3/ha. Số liệu trên cho thấy
60
Báo cáo Ngành Lâm nghiệp 2005
- Chương 4. Các chỉ tiêu về kinh tế
năng suất rừng trồng của nước ta không cao, rừng trồng nguyên liệu ở tuổi khai thác chỉ đạt
bình quân 80 đến 90 m3/ha.
Bảng 12: Trữ lượng gỗ theo các vùng sinh thái năm 2005
Bắc Duyên Đông Tây
Tây Đông Sông Tây
Loại rừng Toàn quốc Trung Hải M. Nam Nam
Bắc Bắc Hồng Nguyên
Bộ Trung Bộ Bộ
Tổng 811.678 43.030 65.777 4.763 192.321 145.714 288.559 66.005 5.509
Rừng TN 758.134 41.320 50.332 3.152 183.274 130.436 285.663 63.186 770
Rừng trồng 53.545 1.710 15.444 1.611 9.048 15.278 2.896 2.819 4.739
Nguồn: Số liệu theo dõi diễn biến tài nguyên rừng Viện điều tra quy hoạch rừng
Tổng trữ lượng gỗ trên toàn quốc có
811.678 ngàn m3, trong đó gỗ rừng tự nhiên
chiếm 93,4%, gỗ rừng trồng chiếm 6,6%.
Đối với rừng tự nhiên: Hiện nay trên
cả nước có ba vùng sinh thái có trữ lượng gỗ
chiếm nhiều nhất so với tổng trữ lượng gỗ cả
nước (Tây Nguyên 35,2%, Bắc Trung bộ
22,6%, Duyên hải Nam Trung bộ 16,1%), ba
vùng (Đông Bắc, Tây Bắc và Đông Nam bộ)
có trữ lượng gỗ thấp, chỉ chiếm 5 đến 8%,
(không tính hai vùng đồng bằng sông Hồng
và đồng bằng sông Cửu Long)
Đối với rừng trồng: Ba vùng Đông
Bắc, Bắc Trung bộ và Duyên hải Nam
Trung bộ) có trữ lượng gỗ rừng trồng lớn
nhất và cũng là những vùng chủ yếu cung
cấp gỗ rừng trồng cho công nghiệp giấy, ván
nhân tạo và dăm gỗ xuất khẩu, các vùng còn
lại Tây nguyên,Tây Bắc, Đông Nam bộ,
đồng bằng sông Hồng, đồng bằng sông Cửu
Long có trữ lượng rừng trồng nhỏ nhất do
trồng rừng không phải là ưu tiên của khu
vưc..
Các vùng có trữ lượng gỗ giàu nhất
hiện nay là Tây Nguyên sau đó đến vùng Bắc Cây Bồ kết trồng để lấy quả (T.N.Hải)
Trung bộ và Duyên hải Nam Trung bộ.
61
Báo cáo Ngành Lâm nghiệp 2005
- Chương
Các chỉ tiêu về xã hội
Chiến lược Phát triển Lâm nghiệp Việt Nam 2006 – 2020: Cải thiện sinh kế của người
làm nghề rừng thông qua xã hội hoá và đa dạng hoá các hoạt động lâm nghiệp; tạo
công ăn việc làm, nâng cao nhận thức, năng lực và mức sống của người dân; đặc biệt
chú ý đồng bào các dân tộc ít người, các hộ nghèo và phụ nữ ở vùng sâu, vùng xa để
từng bước tạo cho người dân làm nghề rừng có thể sống được bằng nghề rừng, góp
phần xoá đói, giảm nghèo và giữ vững an ninh quốc phòng.
KH 5 năm 2006 - 2010: Cải thiện sinh kế của
nông dân đặc biệt những đồng bào vùng miền
núi và đồng bào dân tộc thiểu số. Các mục tiêu
cụ thể:
Giảm tỷ lệ các hộ nghèo đói vùng miền núi
Đảm bảo sự bình đẳng về giới, về dân
tộc và sự phát triển đồng đều giữa các
vùng, miền
Giảm những tác động tiêu cực tới các
khu vực và cộng đồng dễ bị tổn thương
Nâng cao các biện pháp quản lý và thực
hiện nhằm xóa đói giảm nghèo
Dự án trồng mới 5 triệu ha rừng : Sử dụng có hiệu quản diện tích đất trống đồi núi
trọc, tạo công ăn việc làm nhằm xóa đói giảm nghèo, góp phần định canh định cư,
nâng cao thu nhập cho đồng bào vùng nông thôn miền núi, góp phần ổn định tình kình
kinh tế, xã hội và giữ vững an ninh quốc gia đặc biệt là các vùng biên giới.
62
Báo cáo Ngành Lâm nghiệp 2005
- Chương 5. Các chỉ tiêu về xã hội
Số xã đặc biệt khó khăn theo
Chỉ tiêu 2.2.1
Chương trình 135
Chương trình 135 là tên viết tắt của “Chương trình phát triển kinh tế - xã hội các xã
đặc biệt khó khăn miền núi, vùng sâu, vùng xa” của Chính phủ, nhằm xác định danh sách các
đơn vị hành chính gồm xã, phường, thị trấn thuộc vùng đặc biệt khó khăn thuộc địa bàn miền
núi, vùng sâu, vùng xa làm căn cứ để thực hiện một số chế độ, chính sách đặc thù về phát
triển kinh tế - xã hội, bảo đảm an ninh quốc phòng, xoá đói, giảm nghèo, cải thiện, nâng cao
đời sống vật chất và tinh thần cho nhân dân, giảm sự chênh lệch về trình độ phát triển so với
các vùng khác trong cả nước. Danh sách các xã đặc biệt khó khăn do Thủ tướng Chính phủ
quyết định căn cứ vào đề nghị của Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc.
Biểu đồ 8: Cơ cấu số xã đặc biệt khó khăn thuộc Chương trình 135 chia theo vùng
ĐB sông Cửu Long
Đông Na m bộ 9%
3% M i ề n nú i
Đông bắ c
Tâ y Nguyê n 37%
10%
DH Na m
Trung bộ
9%
DH Bắ c Trung bộ
15% Miề n núi Tâ y bắ c
ĐB sông Hồng
15%
2%
Nguồn: CEMA
Kết quả thực hiện Chương trình 135 trong giai đoạn từ 1998-2000 là các xã thuộc
Chương trình về cơ bản không còn hộ đói kinh niên, mỗi năm giảm được từ 4-5% hộ nghèo,
kiểm soát được một số dịch bệnh hiểm nghèo... Giai đoạn từ 2000-2005, tỷ lệ hộ nghèo ở các
xã đặc biệt khó khăn đã giảm xuống còn 25%, đồng bào đã có đủ nước sinh hoạt, trên 70%
trẻ em trong độ tuổi đi học đã đến trường; đại bộ phận đồng bào được tập huấn,bồi dưỡng,
tiếp thu kinh nghiệm sản xuất; có đường giao thông cho xe cơ giới và đường dân sinh kinh tế
đến trung tâm cụm xã.
63
Báo cáo Ngành Lâm nghiệp 2005
- Chương 5. Các chỉ tiêu về xã hội
Chương trình 135 giai đoạn 2006-
2010 tập trung vào 1.644 xã đặc biệt khó
khăn, xã biên giới thuộc 287 huyện, 45 tỉnh
trong cả nước. Các địa phương có xã đặc
biệt khó khăn tập trung hầu hết tại các tỉnh
miền núi phía Bắc, trong đó, nhiều nhất là
tỉnh Hà Giang với 112 xã, tiếp đến là tỉnh
Cao Bằng với 106 xã, tỉnh Lào Cai với 81
xã... Tại địa bàn Tây Nguyên, với kết quả
tích cực cuả các giai đoạn trước đây, tỉnh
Đăk Nông với 10 xã, tỉnh Đăk Lăk với 23
xã, tỉnh Lâm Đồng với 32 xã còn nằm
Nuôi Dê - một giải pháp giảm nghèo tích cực cho người trong danh sách thuộc Chương trình 135
dân địa bàn miền núi giai đoạn 2006-2010.
Danh sách các xã thuộc đối tượng đặc biệt khó khăn theo Chương trình 135 được
Chính phủ quyết định theo từng giai đoạn, số xã đặc biệt khó khăn sẽ giảm dần trong quá
trình đầu tư thực hiện của Chương trình. Hiện trong cơ sở dữ liệu FOMIS có danh sách 1.644
xã thuộc chương trình 135 chia theo địa bàn huyện, tỉnh, vùng, miền (Bảng 14)
Bảng 13: Danh sách số xã đặc biệt khó khăn theo CT 135
Số xã Số xã Số xã
STT Tỉnh STT Tỉnh STT Tỉnh
135 135 135
1 112 16 3 31 53
Hà Giang Vĩnh Phúc Gia Lai
2 106 17 75 32 23
Cao Bằng Thanh Hoá Đắk Lắk
3 64 18 80 33 10
Lai Châu Nghệ An Đăk Nông
4 59 19 18 34 32
Điện Biên Hà Tĩnh Lâm Đồng
5 59 20 29 35 20
Sơn La Quảng Bình Bình Phước
6 70 21 27 36 15
Bắc Kạn Quảng Trị Tây Ninh
7 81 22 Thừa Thiên 16 37 25
Lào Cai H uế Trà Vinh
8 27 23 53 38 38
Tuyên Quang Quảng Nam Sóc Trăng
9 68 24 43 39 14
Lạng Sơn Quảng Ngãi Bạc Liêu
10 53 25 5 40 2
Yên Bái Khánh Hòa Vĩnh Long
11 67 26 17 41 11
Hoà Bình Bình Định An Giang
12 27 27 11 42 27
Bắc Giang Phú Yên Kiên Giang
13 41 28 13 43 19
Thái Nguyên Ninh Thuận Long An
14 30 29 12 44 5
Phú Thọ Bình Thuận Đồng Tháp
15 27 30 48 45 9
Quảng Ninh Kon Tum Cà Mau
Nguồn: Uỷ ban Dân tộc
64
Báo cáo Ngành Lâm nghiệp 2005
nguon tai.lieu . vn