Xem mẫu

  1. Th«ng tin ThS. NguyÔn Hång B¾c * L uËt h«n nh©n v gia ®×nh (HN&G§) ® ®−îc Quèc héi n−íc CHXHCN ViÖt Nam khãa X k× häp thø 7 th«ng qua ng y r»ng trong quan hÖ ®ã chØ cÇn yÕu tè chñ thÓ l ®ñ nh−ng mét sè kh¸c l¹i x¸c ®Þnh cã 3 yÕu tè n−íc ngo i t−¬ng tù nh− quy ®Þnh t¹i 9/6/2000, cã hiÖu lùc kÓ tõ ng y 1/1/2001. §iÒu 826 Bé luËt d©n sù ViÖt Nam n¨m LuËt n y thay thÕ LuËt HN&G§ n¨m 1986 1995. v Ph¸p lÖnh HN&G§ gi÷a c«ng d©n ViÖt LuËt HN&G§ n¨m 2000 lÇn ®Çu tiªn ®−a Nam v ng−êi n−íc ngo i ng y 2/12/1993 ra kh¸i niÖm quan hÖ HN&G§ cã yÕu tè (gäi t¾t l Ph¸p lÖnh n¨m1993). n−íc ngo i. Kh¸i niÖm n y kh«ng trùc tiÕp LuËt HN&G§ n¨m 2000 ® d nh ch−¬ng quy ®Þnh t¹i ch−¬ng XI m ®−îc quy ®Þnh t¹i XI quy ®Þnh vÒ quan hÖ HN&G§ cã yÕu tè kho¶n 14 §iÒu 8 LuËt HN&G§ n¨m 2000, n−íc ngo i. Nh÷ng quy ®Þnh cña ch−¬ng XI trong ®ã nªu râ quan hÖ HN&G§ cã yÕu tè l b−íc ®ét ph¸ trong lÜnh vùc lËp ph¸p cña n−íc ngo i l quan hÖ HN&G§: n−íc ta ë lÜnh vùc n y. C¸c ®iÒu kho¶n cña a. Gi÷a c«ng d©n ViÖt Nam v ng−êi ch−¬ng XI ®−îc so¹n th¶o trªn c¬ së kÕ thõa n−íc ngo i; mét sè quy ®Þnh c¬ b¶n cña Ph¸p lÖnh n¨m b.Gi÷a ng−êi n−íc ngo i víi nhau th−êng 1993 ®ång thêi cã bæ sung mét sè quy ®Þnh tró t¹i ViÖt Nam; míi cho phï hîp víi t×nh h×nh thùc tÕ cña c. Gi÷a c«ng d©n ViÖt Nam víi nhau m n−íc ta trong giai ®o¹n héi nhËp v ph¸t c¨n cø ®Ó x¸c lËp, thay ®æi, chÊm døt quan triÓn. hÖ ®ã theo ph¸p luËt n−íc ngo i hoÆc t i s¶n 1. VÊn ®Ò yÕu tè n−íc ngo i trong liªn quan ®Õn quan hÖ ®ã ë n−íc ngo i. quan hÖ HN&G§ Ngo i ra, LuËt HN&G§ n¨m 2000 cßn Tr−íc khi ban h nh LuËt HN&G§ n¨m quy ®Þnh: "C¸c quy ®Þnh cña ch−¬ng n y 2000, ch−a cã v¨n b¶n ph¸p luËt n o vÒ còng ®−îc ¸p dông ®èi víi quan hÖ HN&G§ HN&G§ quy ®Þnh kh¸i niÖm quan hÖ gi÷a c«ng d©n ViÖt Nam víi nhau m mét HN&G§ cã yÕu tè n−íc ngo i, tõ ®ã dÉn tíi * Gi¶ng viªn Khoa luËt quèc tÕ nhiÒu c¸ch hiÓu kh¸c nhau. Cã ng−êi cho Tr−êng ®¹i häc luËt H Néi T¹p chÝ luËt häc - 43
  2. Th«ng tin bªn hoÆc c¶ hai bªn ®Þnh c− ë n−íc ngo i" cã thÈm quyÒn cao, víi nh÷ng ng−êi cã tr×nh (kho¶n 4 §iÒu 100). ®é chuyªn m«n nghiÖp vô tèt. Song còng cã Nh− vËy, quan hÖ HN&G§ cã yÕu tè nh÷ng khã kh¨n, ®ã l vÒ ®iÒu kiÖn ®−êng x¸ n−íc ngo i trong LuËt HN&G§ n¨m 2000 xa x«i, ph−¬ng tiÖn ®i l¹i khã kh¨n, thñ tôc kh«ng chØ bao gåm yÕu tè chñ thÓ m c¶ yÕu r−êm r g©y kh«ng Ýt phøc t¹p cho ®−¬ng sù. tè sù kiÖn ph¸p lÝ v t i s¶n. §Æc biÖt yÕu tè §Ó kh¾c phôc nh÷ng ®iÓm ®ã, LuËt HN&G§ chñ thÓ ë ®©y ® ®−îc më réng, kh«ng chØ n¨m 2000 ® cã quy ®Þnh míi, ®ã l : "ViÖc quan hÖ HN&G§ gi÷a c«ng d©n ViÖt Nam ®¨ng kÝ kÕt h«n, nu«i con nu«i, gi¸m hé gi÷a víi ng−êi n−íc ngo i m cßn bæ sung thªm c«ng d©n ViÖt Nam c− tró ë khu vùc biªn nh÷ng chñ thÓ míi (gi÷a ng−êi n−íc ngo i giíi víi c«ng d©n cña n−íc l¸ng giÒng cïng víi nhau th−êng tró t¹i ViÖt Nam, gi÷a c«ng c− tró ë khu vùc biªn giíi víi ViÖt Nam do d©n ViÖt Nam víi nhau ë n−íc ngo i...). ChÝnh phñ quy ®Þnh" (kho¶n 1 §iÒu 102). 2. ThÈm quyÒn gi¶i quyÕt c¸c vô viÖc §©y l quy ®Þnh "më" cña LuËt HN&G§ vÒ HN&G§ cã yÕu tè n−íc ngo i n¨m 2000. Trong nghÞ ®Þnh cña ChÝnh phñ VÒ nguyªn t¾c chung, LuËt HN&G§ cÇn quy ®Þnh râ thÈm quyÒn gi¶i quyÕt n¨m 2000 quy ®Þnh thÈm quyÒn gi¶i quyÕt nh÷ng tr−êng hîp n y, nªn ®Ó cho c¸c c¬ c¸c quan hÖ HN&G§ cã yÕu tè n−íc ngo i quan chøc n¨ng ë c¬ së gi¶i quyÕt quan hÖ thuéc c¬ quan cÊp tØnh. NghÜa l , c¸c viÖc vÒ n y trªn thùc tÕ cña ®Þa ph−¬ng nh−ng kh«ng h nh chÝnh giao cho ñy ban nh©n d©n tØnh, ®−îc tr¸i víi c¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n cña LuËt th nh phè trùc thuéc trung −¬ng cßn nh÷ng HN&G§ n¨m 2000. viÖc vÒ tè tông giao cho tßa ¸n cÊp tØnh. Cô - Tßa ¸n nh©n d©n tØnh, th nh phè trùc thÓ: thuéc trung −¬ng thùc hiÖn viÖc huû kÕt h«n - Uû ban nh©n d©n tØnh, th nh phè trùc tr¸i ph¸p luËt, gi¶i quyÕt viÖc li h«n, c¸c thuéc trung −¬ng thùc hiÖn viÖc ®¨ng kÝ kÕt tranh chÊp vÒ quyÒn v nghÜa vô cña vî h«n, nu«i con nu«i v gi¸m hé cã yÕu tè chång, cha mÑ v con, vÒ nhËn cha mÑ, con, n−íc ngo i theo quy ®Þnh cña LuËt n y v nu«i con nu«i v gi¸m hé cã yÕu tè n−íc c¸c quy ®Þnh kh¸c cña ph¸p luËt ViÖt Nam ngo i... Quy ®Þnh n y vÉn gi÷ nguyªn nh− (kho¶n 1 §iÒu 102 LuËt HN&G§ n¨m Ph¸p lÖnh n¨m 1993 nh−ng cã ®iÓm míi thÓ 2000). hiÖn sù vËn dông s¸ng t¹o thùc tiÔn v o ph¸p Ph¸p luËt quy ®Þnh gi¶i quyÕt nh÷ng viÖc luËt ViÖt Nam, ®ã l giao thÈm quyÒn cho h nh chÝnh ®èi víi quan hÖ trªn cho uû ban tßa ¸n nh©n d©n huyÖn, quËn, thÞ x , th nh nh©n d©n tØnh còng xuÊt ph¸t tõ nh÷ng lÝ do: phè thuéc tØnh n¬i c− tró cña c«ng d©n ViÖt §©y l nh÷ng quan hÖ t−¬ng ®èi phøc t¹p, Nam huû viÖc kÕt h«n tr¸i ph¸p luËt, gi¶i ®ßi hái ph¶i ®−îc gi¶i quyÕt ë nh÷ng c¬ quan quyÕt viÖc li h«n, c¸c tranh chÊp vÒ quyÒn v 44 - T¹p chÝ luËt häc
  3. Th«ng tin nghÜa vô cña vî chång, cha mÑ v con, vÒ Nh− vËy, theo ®iÒu luËt trªn, ®Ó gi¶i nhËn cha, mÑ, con, nu«i con nu«i v gi¸m hé quyÕt viÖc li h«n gi÷a c«ng d©n ViÖt Nam gi÷a c«ng d©n ViÖt Nam c− tró ë khu vùc víi ng−êi n−íc ngo i th× c¶ hai bªn ph¶i biªn giíi víi c«ng d©n cña n−íc l¸ng giÒng th−êng tró t¹i ViÖt Nam hoÆc c«ng d©n ViÖt cïng c− tró ë khu vùc biªn giíi víi ViÖt Nam Nam ph¶i th−êng tró t¹i ViÖt Nam th× ¸p theo quy ®Þnh cña LuËt n y v c¸c quy ®Þnh dông c¸c quy ®Þnh cña LuËt HN&G§ ViÖt kh¸c cña ph¸p luËt ViÖt Nam. Nam. Cßn "trong tr−êng hîp c«ng d©n ViÖt Quy ®Þnh trªn l hîp lÝ v× xuÊt ph¸t tõ Nam kh«ng th−êng tró t¹i ViÖt Nam v o thêi thùc tÕ, c«ng d©n ViÖt Nam sinh sèng ë khu ®iÓm yªu cÇu li h«n th× viÖc li h«n ®−îc gi¶i vùc biªn giíi lÊy vî, lÊy chång l ng−êi quyÕt theo ph¸p luËt cña n−íc n¬i th−êng tró Trung Quèc, L o, C¨mpuchia, gi÷a hä chung cña vî chång, nÕu hä kh«ng cã n¬i th−êng cã mèi quan hÖ gÇn gòi víi nhau vÒ th−êng tró chung th× theo ph¸p luËt ViÖt ®iÒu kiÖn sinh sèng; hä quan niÖm lÊy nhau Nam" (kho¶n 2 §iÒu 104). chØ cÇn hä h ng chøng kiÕn; ®a sè c¸c tr−êng §©y l quy ®Þnh míi cña LuËt HN&G§ hîp ng−êi d©n gi¸p biªn giíi sèng chung víi n¨m 2000 so víi Ph¸p lÖnh n¨m 1993. LuËt nhau, sinh con ®Î c¸i, khi kh«ng hîp nhau HN&G§ n¨m 2000 kh¼ng ®Þnh ph¸p luËt th× tù gi¶i quyÕt m kh«ng hÒ cã sù can thiÖp ViÖt Nam ph¶i ®−îc ¸p dông v chiÕm vÞ trÝ cña c¬ quan cã thÈm quyÒn cña ViÖt Nam. −u tiªn khi gi¶i quyÕt viÖc li h«n gi÷a c«ng V× vËy, LuËt HN&G§ n¨m 2000 ® quy ®Þnh d©n ViÖt Nam v ng−êi n−íc ngo i th−êng cho tßa ¸n cÊp huyÖn, quËn, thÞ x , th nh phè tró t¹i ViÖt Nam. Trong khi ®ã, theo Ph¸p trùc thuéc tØnh cã thÈm quyÒn gi¶i quyÕt lÖnh n¨m 1993 th× tiªu chÝ ®Çu tiªn ®Ó tßa ¸n nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho ®ång b o d©n téc vËn dông ph¸p luËt gi¶i quyÕt quan hÖ li h«n thùc hiÖn tèt c¸c quyÒn tè tông d©n sù, b¶o gi÷a c«ng d©n ViÖt Nam víi ng−êi n−íc ®¶m quyÒn v lîi Ých hîp ph¸p cña hä, æn ngo i l ph¸p luËt cña n−íc n¬i th−êng tró ®Þnh quan hÖ x héi còng nh− ®Ó cho c¸c quy chung cña vî chång, cßn ph¸p luËt ViÖt Nam ®Þnh cña luËt ®i v o cuéc sèng dÔ d ng h¬n ë còng cã thÓ ®−îc ¸p dông ®Ó gi¶i quyÕt quan c¸c vïng gi¸p biªn giíi. hÖ li h«n nh−ng kh«ng ph¶i l tiªu chÝ ®Çu 3. VÊn ®Ò li h«n cã yÕu tè n−íc ngo i tiªn. Li h«n cã yÕu tè n−íc ngo i ®−îc quy Theo §iÒu 12 Ph¸p lÖnh n¨m 1993 th× ®Þnh t¹i kho¶n 1 §iÒu 104 LuËt HN&G§ viÖc li h«n gi÷a c«ng d©n ViÖt Nam v ng−êi n¨m 2000: "ViÖc li h«n gi÷a c«ng d©n ViÖt n−íc ngo i v nh÷ng vÊn ®Ò ph¸t sinh tõ viÖc Nam v ng−êi n−íc ngo i, gi÷a ng−êi n−íc li h«n sÏ ®−îc gi¶i quyÕt theo ph¸p luËt cña ngo i víi nhau th−êng tró t¹i ViÖt Nam ®−îc n−íc m vî chång cã n¬i th−êng tró chung, gi¶i quyÕt theo quy ®Þnh cña LuËt n y". nÕu kh«ng cã n¬i th−êng tró chung sÏ gi¶i T¹p chÝ luËt häc - 45
  4. Th«ng tin quyÕt theo ph¸p luËt cña n−íc m hä cã n¬i gi÷a c«ng d©n ViÖt Nam víi ng−êi n−íc th−êng tró chung cuèi cïng, nÕu kh«ng cã ngo i m yÕu tè n−íc ngo i trong quan hÖ n¬i th−êng tró chung cuèi cïng th× ¸p dông nu«i con nu«i cßn bao gåm quan hÖ nu«i con ph¸p luËt ViÖt Nam. nu«i gi÷a c«ng d©n ViÖt Nam víi nhau ë 4. VÊn ®Ò nu«i con nu«i cã yÕu tè n−íc n−íc ngo i v quan hÖ nu«i con nu«i gi÷a ngo i ng−êi n−íc ngo i víi nhau ë ViÖt Nam. VÊn ®Ò n y ®−îc quy ®Þnh t¹i kho¶n 2 Thø hai, vÊn ®Ò ¸p dông ph¸p luËt ®Ó gi¶i §iÒu 105 LuËt HN&G§ n¨m 2000. Qua quyÕt quan hÖ nu«i con nu«i. nghiªn cøu §iÒu n y, chóng t«i thÊy cã mét LuËt HN&G§ n¨m 2000 x¸c ®Þnh viÖc sè ®iÓm míi so víi Ph¸p lÖnh n¨m 1993 nh− ¸p dông ph¸p luËt dùa trªn 2 c¬ së: sau: - Nu«i con nu«i cã yÕu tè n−íc ngo i Thø nhÊt, chñ thÓ trong quan hÖ nu«i con ®−îc thùc hiÖn t¹i ViÖt Nam th× quyÒn v nu«i ® ®−îc më réng h¬n. Theo kho¶n 14 nghÜa vô cña ng−êi nu«i v con nu«i, viÖc §iÒu 8 LuËt HN&G§ th× quan hÖ nu«i con chÊm døt viÖc nu«i con nu«i ®−îc x¸c ®Þnh nu«i cã yÕu tè n−íc ngo i bao gåm nh÷ng theo ph¸p luËt ViÖt Nam; quan hÖ sau: - ViÖc nu«i con nu«i gi÷a c«ng d©n ViÖt - Quan hÖ nu«i con nu«i gi÷a ng−êi n−íc Nam v ng−êi n−íc ngo i ®−îc thùc hiÖn ë ngo i v trÎ em ViÖt Nam c− tró trªn l nh n−íc ngo i th× quyÒn v nghÜa vô gi÷a cha thæ ViÖt Nam; mÑ nu«i v con nu«i, chÊm døt viÖc nu«i con - Quan hÖ nu«i con nu«i gi÷a ng−êi n−íc nu«i ®−îc x¸c ®Þnh theo ph¸p luËt cña n−íc ngo i v trÎ em ViÖt Nam c− tró ë n−íc n¬i th−êng tró cña con nu«i (kÓ c¶ trong ngo i; tr−êng hîp cha mÑ nu«i cïng quèc tÞch hoÆc - Quan hÖ nu«i con nu«i gi÷a c«ng d©n kh¸c quèc tÞch). Nh− vËy, LuËt HN&G§ ViÖt Nam v trÎ em n−íc ngo i ë n−íc n¨m 2000 ® lÊy tiªu chÝ luËt n¬i th−êng tró ngo i; cña con nu«i ®Ó gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò liªn - Quan hÖ nu«i con nu«i gi÷a c«ng d©n quan ®Õn viÖc nu«i con nu«i gi÷a c«ng d©n ViÖt Nam v trÎ em n−íc ngo i c− tró trªn ViÖt Nam v ng−êi n−íc ngo i ®−îc thùc l nh thæ ViÖt Nam; hiÖn ë n−íc ngo i. §©y l ®iÓm quy ®Þnh - Quan hÖ nu«i con nu«i gi÷a c«ng d©n ho n to n kh¸c víi Ph¸p lÖnh n¨m 1993, ViÖt Nam víi nhau m mét bªn hoÆc c¶ hai theo Ph¸p lÖnh, quyÒn v nghÜa vô cña ng−êi bªn ®Þnh c− ë n−íc ngo i; nu«i v con nu«i, chÊm døt viÖc nu«i con - Quan hÖ nu«i con nu«i gi÷a c«ng d©n nu«i gi÷a c«ng d©n ViÖt Nam v ng−êi n−íc n−íc ngo i víi nhau ph¸t sinh ë ViÖt Nam. ngo i (bÊt kÓ tiÕn h nh ë ViÖt Nam hay ë Nh− vËy, quan hÖ nu«i con nu«i ® ®−îc n−íc ngo i) ®Òu ®−îc x¸c ®Þnh theo ph¸p më réng, kh«ng chØ l quan hÖ nu«i con nu«i luËt cña n−íc m ng−êi nu«i l c«ng d©n, chØ 46 - T¹p chÝ luËt häc
  5. Th«ng tin khi cha mÑ nu«i cã quèc tÞch kh¸c nhau th× truy nhËn cha, mÑ, con) ch−a ®−îc quy ®Þnh ¸p dông ph¸p luËt cña n−íc n¬i th−êng tró cho nªn theo chóng t«i, ChÝnh phñ cÇn sím cña ng−êi con nu«i (kho¶n 2 §iÒu 16 Ph¸p ban h nh nghÞ ®Þnh h−íng dÉn, trong ®ã cÇn lÖnh n¨m 1993). cã nh÷ng quy ®Þnh ®Ó ®iÒu chØnh quan hÖ Ngo i nh÷ng ®iÓm míi nh− ph©n tÝch ë n y. trªn th× chÕ ®Þnh gi¸m hé trong quan hÖ Thø hai, §iÒu 102 quy ®Þnh viÖc ®¨ng kÝ HN&G§ cã yÕu tè n−íc ngo i ®−îc quy kÕt h«n gi÷a c«ng d©n ViÖt Nam c− tró ë khu ®Þnh t¹i §iÒu 106 LuËt HN&G§ n¨m 2000 vùc biªn giíi víi c«ng d©n cña n−íc l¸ng còng cã nh÷ng ®iÓm míi phï hîp víi thùc tÕ giÒng cïng c− tró ë khu vùc biªn giíi víi hiÖn nay v phï hîp víi c¸c quy ®Þnh trong ViÖt Nam do ChÝnh phñ quy ®Þnh. Do ®ã, khi Bé luËt d©n sù n¨m 1995. quy ®Þnh vÒ vÊn ®Ò n y nªn l−u ý mét sè LuËt HN&G§ n¨m 2000 ® kÕ thõa cã ®iÓm nh− sau: chän läc v ph¸t triÓn LuËt HN&G§ n¨m - CÇn ph¶i tÝnh ®Õn b¶n s¾c v¨n hãa, 1986. Quan hÖ HN&G§ cã yÕu tè n−íc phong tôc, tËp qu¸n cña c¸c d©n téc ®Ó x©y ngo i ®−îc quy ®Þnh t¹i ch−¬ng XI, víi tæng dùng c¸c quy ®Þnh thÝch hîp; sè 7 ®iÒu tõ §iÒu 100 ®Õn §iÒu 106, ® cã - C¸c quy ®Þnh vÒ tr×nh tù, thñ tôc, hå s¬ nhiÒu néi dung míi so víi LuËt HN&G§ ph¶i râ r ng, dÔ hiÓu t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi n¨m 1986 v Ph¸p lÖnh n¨m 1993. Tuy cho c«ng d©n ViÖt Nam còng nh− c«ng d©n nhiªn, qua nghiªn cøu ch−¬ng n y, chóng t«i n−íc l¸ng giÒng; thÊy: - Nªn quy ®Þnh riªng vÒ møc phÝ v lÖ Thø nhÊt, ph¹m vi ¸p dông ph¸p luËt phÝ sao cho phï hîp víi mÆt b»ng thu nhËp ViÖt Nam, chñ thÓ tham gia quan hÖ v møc sèng cña ng−êi d©n vïng biªn giíi. HN&G§ ® ®−îc më réng nh−ng ph¹m vi HiÖn nay cßn nhiÒu ý kiÕn cho r»ng: ®iÒu chØnh l¹i thu hÑp h¬n so víi Ph¸p lÖnh - Nªn quy ®Þnh thÈm quyÒn gi¶i quyÕt n¨m 1993. NÕu nh− Ph¸p lÖnh n¨m 1993 c¸c viÖc ®¨ng kÝ kÕt h«n, nu«i con nu«i, ®iÒu chØnh 6 lo¹i quan hÖ (kÕt h«n, li h«n, gi¸m hé gi÷a c«ng d©n ViÖt Nam c− tró ë quan hÖ ph¸p lÝ gi÷a vî chång, quan hÖ ph¸p khu vùc biªn giíi víi c«ng d©n cña n−íc lÝ gi÷a cha mÑ v con, nu«i con nu«i, gi¸m l¸ng giÒng cïng c− tró ë khu vùc biªn giíi hé) th× LuËt HN&G§ n¨m 2000 chØ ®iÒu víi ViÖt Nam th× do uû ban nh©n d©n x gi¶i chØnh 4 lo¹i quan hÖ (kÕt h«n, li h«n, nu«i con nu«i v gi¸m hé), cßn c¸c quan hÖ ph¸p quyÕt th× phï hîp h¬n; lÝ gi÷a vî v chång (quan hÖ t i s¶n v nh©n - Nªn quy ®Þnh tr×nh tù, thñ tôc, møc lÖ th©n), quan hÖ ph¸p lÝ gi÷a cha mÑ v con phÝ c¬ b¶n nh− quy ®Þnh ¸p dông cho c«ng (quyÒn v nghÜa vô gi÷a cha mÑ v con, vÊn d©n ViÖt Nam v× ®ång b o vïng biªn giíi ®Ò cÊp d−ìng gi÷a cha mÑ v con, vÊn ®Ò cßn khã kh¨n, thu nhËp cßn thÊp./. T¹p chÝ luËt häc - 47
nguon tai.lieu . vn