- Trang Chủ
- Báo cáo khoa học
- Báo cáo Nguyên tắc áp dụng phong tục, tập quán trong luật hôn nhân và gia đình nhìn từ góc độ giới
Xem mẫu
- nghiªn cøu - trao ®æi
ThS. Bïi THÞ mõng *
1. Th c t ã ch ng minh r ng mu n hư ng n vi c b o m trên th c t nh ng
mbo ư cvn bình ng gi i, trư c quy n bình ng gi a nam và n mà pháp
tiên ph i th c hi n vi c m b o bình ng lu t ã ghi nh n và b o v , b i vì, lĩnh v c
gi i ngay t trong gia ình. Gia ình là xã hôn nhân và gia ình là "m t lĩnh v c i u
h i thu nh và ó cũng là nơi mà ngư i ph ch nh pháp lu t liên quan nhi u n phong
t c t p quán và o c”.(1)T nh ng nét
n ch u nhi u s "phân bi t i x ". Chính
vì th , m b o ư c bình ng gi i trong khái quát này, chúng tôi cho r ng nguyên t c
gia ình s là cơ s quan tr ng chúng ta áp d ng phong t c t p quán ư c ghi nh n
quán tri t ư c tư tư ng, nh n th c v vi c trong Lu t hôn nhân và gia ình năm 2000
m b o s bình ng gi i m i cá nhân, t có ý nghĩa r t l n i v i vi c b o m
ó m i có th th c hi n vi c l ng ghép gi i quy n bình ng gi i trong quan h hôn
m t cách có hi u qu . V i ý nghĩa ó, Lu t nhân và gia ình.
hôn nhân và gia ình Vi t Nam óng vai trò 2. Có th hi u phong t c, t p quán là
vô cùng quan tr ng i v i vi c m b o v n nh ng thói quen, hành vi ng x ã hình
bình ng gi i thông qua vi c ghi nh n thành t lâu i ư c m i ngư i tuân th .
nguyên t c bình ng gi a nam và n , gi a D a trên n n t ng phong t c, t p quán c a
v và ch ng. Trên cơ s này, ngư i ph n m i dân t c mà ngư i ta hình thành lên các
ư c bình ng v i nam gi i v các quy n lu t t c, hương ư c hay l làng i u ch nh
hôn nhân và gia ình. Nguyên t c bình ng các quan h phát sinh trong i s ng c a m t
gi a nam và n ư c ghi nh n là nguyên t c t c ngư i ho c c a m t vùng nh t nh. Ví
cơ b n c a Lu t hôn nhân và gia ình Vi t d : dân t c Kinh có hương ư c (hương ư c
Nam ngay t Lu t hôn nhân và gia ình năm c a ngư i Kinh thư ng ư c xây d ng và áp
1959 - Lu t hôn nhân và gia ình u tiên d ng trong ph m vi làng, xã). Các dân t c
c a Nhà nư c ta. T ó, các quy ph m pháp thi u s có nh ng lu t t c (lu t t c c a
lu t hôn nhân và gia ình c a nhà nư c ta ngư i Ê- ê, Gia-rai, ngư i Chăm...). Vi t
u th hi n nh t quán n i dung nguyên t c Nam có 54 dân t c anh em. Do ó, phong
này. Tuy nhiên, th c ti n áp d ng pháp lu t t c, t p quán v hôn nhân và gia ình cũng
hôn nhân và gia ình vào vi c b o m trên r t phong phú. a d ng. B i v y, áp d ng
th c t quy n bình ng gi a nam và n * Gi ng viên Khoa lu t dân s
cũng ch rõ nh ng nh ki n gi i ít nhi u nh Trư ng i h c Lu t Hà N i
46 T¹p chÝ luËt häc sè 3/2007
- nghiªn cøu - trao ®æi
phong t c, t p quán v hôn nhân và gia ình A ban hành kèm theo Ngh nh này) th hi n
m t cách hi u qu , b o m quy n bình b n s c c a m i dân t c, không trái v i quy
ng gi i thì vi c ghi nh n nguyên t c áp nh c a Lu t hôn nhân và gia ình Vi t Nam
d ng phong t c t p quán trong Lu t hôn năm 2000 thì ư c tôn tr ng và phát huy.
nhân và gia ình là r t c n thi t: "Trong Phong t c t p quán l c h u v hôn nhân
quan h hôn nhân và gia ình, nh ng phong và gia ình c a các dân t c thi u s ( ư c
t c, t p quán th hi n b n s c c a m i dân ghi trong ph l c B ban hành kèm theo Ngh
t c mà không trái v i nh ng nguyên t c quy nh này) trái v i nguyên t c quy nh c a
nh t i Lu t này thì ư c tôn tr ng và phát Lu t hôn nhân và gia ình Vi t Nam năm
huy”.(2) Như v y, nguyên t c áp d ng phong 2000 thì b v n ng xóa b ".
t c, t p quán v hôn nhân và gia ình theo Tôn tr ng và phát huy nh ng phong t c
ó cũng là m t m b o quan tr ng các t p quán, t t p th hi n b n s c c a m i
quy n và nghĩa v hôn nhân và gia ình dân t c v hôn nhân và gia ình là m t m
ư c tôn tr ng th c hi n. B i vì phong t c, b o quan tr ng ngư i ph n ư c bình
t p quán t t p không trái v i quy nh c a ng v i nam gi i trong các quan h hôn
Lu t hôn nhân và gia ình v vi c b o m
nhân và gia ình. Tôn tr ng và phát huy
quy n bình ng gi i ư c áp d ng s t o
phong t c, t p quán th hi n quy n t do c a
m t ti n quan tr ng pháp lu t i vào
hai bên nam n khi xác l p quan h hôn
cu c s ng. Th c t cho th y m c dù pháp
nhân: "Nam n t do tìm hi u, t do l a
lu t ghi nh n cho ngư i ph n ư c hư ng
ch n b n i". Phong t c này phù h p v i
y các quy n v hôn nhân và gia ình
nguyên t c hôn nhân t nguy n, ti n b
như nam gi i nhưng nh ng phong t c, t p
trong Lu t hôn nhân và gia ình năm 2000,
quán l c h u trong lĩnh v c hôn nhân và gia
theo ó, pháp lu t ghi nh n cho các bên nam
ình ã t o ra nh ng l c c n làm cho nh ng
n có quy n t do k t hôn, t do l a ch n
quy n này không ư c th c hi n trên th c
b n i. Tôn tr ng phong t c, t p quán t do
t . Chính vì v y, vi c ghi nh n nguyên t c áp
l a ch n, tìm hi u b n i chính là i u ki n
d ng phong t c t p quán trong lĩnh v c hôn
quan tr ng nam n th c hi n m t cách
nhân và gia ình là m t m b o quan tr ng
bình ng quy n t do k t hôn mà pháp lu t
nam n ư c bình ng trên th c t .
ghi nh n cho h : "Nghiêm c m t c cư p v
Nguyên t c áp d ng phong t c t p quán
cư ng ép ngư i khác làm v . Không ai
v hôn nhân và gia ình ư c ghi nh n t i
i u 6 Lu t hôn nhân và gia ình Vi t Nam. ư c l i d ng vi c xem tư ng s ho c các
Trên cơ s ó, Ngh nh s 32/N -CP ngày hình th c khác c n tr vi c k t hôn c a
(3)
các bên nam n ". Th c t cho th y r t
27/03/2003 hư ng d n áp d ng: “Phong t c,
nhi u trư ng h p vì h t c l c h u này mà
t p quán t t p v hôn nhân và gia ình c a
nhi u ôi nam n b c n tr ho c b cư ng
các dân t c thi u s ( ư c ghi trong ph l c
T¹p chÝ luËt häc sè 3/2007 47
- nghiªn cøu - trao ®æi
ép k t hôn v i ngư i mình không mong các c p và t ch c thành viên, các già làng,
mu n. Phong t c t p quán l c h u ã ngăn trư ng b n, các v ch c s c tôn giáo v n
tr h không ư c hư ng quy n t do k t ng thuy t ph c các b c cha m không
hôn mà pháp lu t ghi nh n, i u này th c s ư c cư ng ép ho c c n tr vi c l y v , l y
b t l i i v i cu c hôn nhân c a h , nh t là ch ng c a con: V n ng m i ngư i xóa b
i v i ngư i ph n . Như v y, vi c áp d ng phong t c t p quán l c h u c n tr quy n t
do k t hôn c a các bên nam n ".(4)
phong t c t p quán v hôn nhân gia ình th
hi n quy n t do k t hôn c a hai bên nam n + Tôn tr ng và phát huy phong t c, t p
quán th hi n vi c i x bình ng gi a con
là m t m b o quan tr ng ngư i ph n
trai và con gái: "Trong gia ình và xã h i,
ư c bình ng v i nam gi i v quy n t do
k t hôn. B i vì, khi nam n ư c t do l a sinh ho t có tôn ti tr t t (có trên, có dư i),
các con ư c i x bình ng như nhau,
ch n b n i ã tr thành "m t thói quen”
không phân bi t i x gi a con gái và con
trong hành vi ng x c a m i ngư i thì các
trai, gi a con và con nuôi”.(5)
quy nh c a pháp lu t v quy n t do k t
Có th nói s phân bi t i x gi a con
hôn s ư c tuân th . m b o quy n t do
trai và con gái trong gia ình Vi t Nam xưa
k t hôn cho các bên nam n chính là m t
chính là ngu n g c c a m i s phân bi t i
m b o quan tr ng h xây d ng m t gia
x gi a nam và n và các nh ki n gi i.
ình h nh phúc, i u này c bi t quan tr ng
Nhìn m t cách khái quát, tư tư ng tr ng
i v i ngư i ph n . Ngày xưa, ngư i ph
nam khinh n ã in m trong d u n c a
n ph i ch u nhi u thi t thòi t ch hôn
ngư i Vi t. Tuy nhiên, phong t c, t p quán
nhân cư ng ép nên h ph i k t hôn và chung
c a m t s dân t c l i r t cao vi c i x
s ng v i ngư i mà h không yêu thương. Vì
bình ng gi a con trai và con gái. Phát huy
th , nhi u ngư i ph n không tìm th y h nh
ư c phong t c t p quán này không ch là
phúc trong i s ng hôn nhân, h ph i s ng m t m b o quan tr ng Lu t hôn nhân
v i ch ng như thân ph n c a m t k tôi òi. và gia ình ư c tuân th mà còn góp ph n
Chính i u này ã gieo vào tư tư ng c a quan tr ng trong vi c th c hi n l ng ghép
ngư i ph n ý th c v s cam ch u. ó gi i m t cách hi u qu .
cũng chính là ngu n nuôi dư ng s phân bi t Tôn tr ng và phát huy nh ng phong t c,
i x t n t i m t cách dai d ng trong i t p quán th hi n s bình ng gi a v và
s ng xã h i. Tôn tr ng và phát huy nh ng ch ng: "V , ch ng bình ng v i nhau trong
phong t c, t p quán t t p v t do l a ch n vi c nuôi d y con, có s quan tâm giúp
b n i cũng ph i có nh ng bi n pháp nh m nhau... ngư i ph n có vai trò quan tr ng
trong gia ình".(6)
lo i b các phong t c, t p quán l c h u c n
m b o quy n bình ng gi a v và
tr nam n th c hi n quy n t do k t hôn:
ch ng b ng pháp lu t là m t n i dung quan
"U ban nhân dân, M t tr n t qu c cùng
48 T¹p chÝ luËt häc sè 3/2007
- nghiªn cøu - trao ®æi
tr ng c a vi c b o m quy n bình ng trong Lu t hôn nhân và gia ình cũng ch rõ:
gi i. Tuy nhiên, quá trình áp d ng Lu t hôn “Các phong t c, t p quán dâu ho c r
nhân và gia ình vào th c ti n cũng ã ch ra thì ch ư c áp d ng khi phù h p v i nguy n
c a v , ch ng”.(7) Như
r ng ngư i ph n v n chưa ư c hư ng s v ng l a ch n ch
bình ng v i nam gi i gi ng như pháp lu t v y, nguyên t c áp d ng phong t c t p quán
ã quy nh, nh t là trong quan h v ch ng. trong vi c l a ch n nơi cư trú c a v , ch ng
Chính vì l ó, ngoài các bi n pháp b o m v a th hi n ư c nét b n s c văn hoá dân
th c hi n xét trên phương di n lu t pháp t c nhưng v n m b o ư c s bình ng
(các ch tài) chúng ta còn ph i có nh ng gi a nam và n , giúp ngư i ph n vươn lên
bi n pháp khác ưa pháp lu t vào cu c t kh ng nh mình, ó cũng chính là cơ h i
s ng. Gi gìn và phát huy nh ng phong t c, ngư i ph n vươn lên ngang t m v i àn
t p quán th hi n s bình ng gi a v và ông. m b o quy n bình ng gi a v
ch ng là cái g c quan tr ng trên cơ s ó, ch ng trong vi c hư ng l i, nguyên t c áp
chúng ta tuyên truy n ph bi n nh ng ki n d ng phong t c, t p quán cũng ch rõ: “Các
th c pháp lu t v hôn nhân và gia ình n phong t c, t p quán không m b o quy n
ngư i ph n , cao s bình ng gi a nam th a k tài s n gi a v , ch ng khi m t bên
ch t thì v n ng xoá b ”.(8) Trên cơ s này,
và n , gi a v và ch ng, giúp ngư i ph n
xóa i nh ng m c c m, t ti và bi t cách t xoá b vi c gi i quy t li hôn do già làng,
b o v các quy n mà pháp lu t ghi nh n cho trư ng b n th c hi n nhưng khuy n khích h
h . m b o s bình ng gi a v và ch ng th c hi n vi c hoà gi i cơ s . Vi c hoà gi i
là m b o cho v , ch ng ư c bình ng ư c ti n hành theo quy nh c a pháp lu t
trên m i phương di n. c bi t, trong m t s v hoà gi i cơ s . i u này t o ra nh ng
trư ng h p, phong t c t p quán chi ph i tri n v ng tích c c trong vi c th c hi n b o
nhi u t i v n th c hi n các quy n và v quy n bình ng gi a nam và n , gi a v
nghĩa v hôn nhân gia ình gi a v và và ch ng, b i vì, trên th c t nh ng phong
ch ng. Ví d như phong t c, t p quán l a t c, t p quán t t p, b o m quy n bình
ch n c h c a v , ch ng. Theo thói quen ng gi a v ch ng trong vi c hư ng l i
c a i a s ngư i Vi t Nam, khi con gái i thông qua ó s ư c phát huy. Bên c nh ó,
l y ch ng thì ph i "theo ch ng" mà không có nguyên t c áp d ng phong t c, t p quán
quy n l a ch n ch . M t s dân t c thi u cũng ch rõ: “Nghiêm c m các phong t c,
s l i có phong t c ngư i con trai khi l y v t p quán òi l i c a c i, ph t v khi v ,
ch ng li hôn”.(9) Có th nói, phong t c, t p
ph i v nhà v ( r ), phong t c, t p quán
này ít nhi u ã nh hư ng n quy n t do quán òi l i c a c i, ph t v khi v , ch ng li
l a ch n c h c a v ch ng. Chính vì v y, hôn l i m t d u n khá m nét i v i
nguyên t c áp d ng phong t c, t p quán ngư i ph n vì nó chính là m t l c c n l n
T¹p chÝ luËt häc sè 3/2007 49
- nghiªn cøu - trao ®æi
làm cho ngư i ph n không th c hi n ư c lu t pháp Vi t Nam ghi nh n và b o v quy n
quy n t do li hôn. Nh ng dân t c thi u s bình ng c a ngư i ph n i v i nam gi i,
có phong t c, t p quán này thư ng c t ch t song tư tư ng tr ng nam khinh n v n còn
ngư i ph n trong s l thu c phía ngư i t n t i trong i s ng xã h i. Vì l ó, nhi u
ch ng, ngư i ch ng dù có i x thô b o phong t c, t p quán l c h u, nh hư ng n
n âu, ngư i ph n cũng ph i ch u ng quy n l i c a ngư i ph n v n còn t
b i n u li hôn, ngư i ph n không th th c s ng. B i v y, b o v quy n ph n trên
hi n ư c vi c “ph t v ”. T ó, hình thành th c t c n thi t ph i lo i b kh i i s ng xã
trong ngư i ph n m t tư tư ng cam ch u, h i nh ng phong t c, t p quán này.
không dám u tranh thoát kh i c nh Các phong t c, t p quán l c h u trái v i
s ng “ch ng chúa, v tôi”. Vì th , phong quy nh c a Lu t hôn nhân và gia ình b
t c, t p quán này là m t tr ng i l n i v i nghiêm c m áp d ng:
ngư i ph n khi h mu n vươn t i s gi i - Ch hôn nhân a thê.
phóng cho chính b n thân h . Chúng tôi cho - K t hôn gi a nh ng ngư i có cùng
r ng vi c áp d ng phong t c, t p quán v dòng máu trong tr c h , gi a nh ng ngư i
hôn nhân và gia ình v i nguyên t c tôn có liên quan dòng h trong ph m vi 3 i.
tr ng, phát huy nh ng phong t c, t p quán - T c cư p v , cư ng ép ngư i ph n
t t p không trái v i quy nh c a Lu t hôn làm v .
nhân và gia ình chính là m t gi i pháp h u - Thách cư i cao mang tính ch t g bán
ích chúng ta ph bi n tuyên truy n và (như òi b c tr ng, ti n m t, c a h i môn,
giáo d c Lu t hôn nhân và gia ình n v i trâu, bò, chiêng, ché… d n cư i).
ngư i dân, giúp ngư i ph n ý th c ư c - Phong t c“n i dây”: Khi ngư i ch ng
vi c t b o v các quy n v hôn nhân và gia ch t, ngư i v goá b ép bu c k t hôn v i
ình mà pháp lu t ghi nh n cho h ng th i anh trai ho c em trai c a ngư i ch ng quá
thay i quan ni m, cách nghĩ c a m i t ng c ; khi ngư i v ch t, ngư i ch ng b ép
l p trong xã h i v v trí c a ngư i ph n bu c k t hôn v i ch gái ho c em gái c a
trong gia ình và xã h i. ngư i v quá c .
Nghiêm c m áp d ng các phong t c, t p - B t bu c ngư i ph n goá ch ng ho c
quán trái v i quy nh c a Lu t hôn nhân và ngư i àn ông goá v , n u k t hôn v i ngư i
gia ình. khác, thì ph i tr l i ti n cư i cho nhà ch ng
Ph n l n các phong t c, t p quán l c h u cũ ho c nhà v cũ.
trái v i quy nh c a Lu t hôn nhân và gia - òi l i c a c i, ph t v khi v , ch ng
li hôn”.(10)
ình là nh ng phong t c, t p quán c n tr
ngư i ph n th c hi n quy n bình ng mà Theo quy lu t phát tri n c a l ch s , các
pháp lu t ghi nh n cho h . M c dù ã t lâu, phong t c, t p quán không còn phù h p v i
50 T¹p chÝ luËt häc sè 3/2007
- nghiªn cøu - trao ®æi
th i i m i s d n d n b xoá b . Tuy nhiên, nh ng phong t c, t p quán v hôn nhân và
quá trình y không ph i di n ra m t cách d gia ình b nghiêm c m áp d ng, chúng tôi
dàng, càng không th tuân theo ý mu n ch nh n th y ph n l n nh ng phong t c, t p
quan c a chúng ta. Nhi u t p t c truy n th ng, quán này u là nguyên nhân c n tr ngư i
do ã ăn sâu vào tư tư ng, tình c m, tr thành ph n hư ng s bình ng v các quy n
m t tín ngư ng, ni m tin n i tâm c a m t b hôn nhân và gia ình, là nguyên nhân mang
ph n l n dân cư, c a m t c ng ng, m t t c n cho ngư i ph n nh ng “n i au” vì s
ngư i cho nên nó có m t s c ỳ tương i phân bi t i x . T vi c cư ng ép k t hôn
l n.(11) Vì v y, ch ng l i s c ỳ này òi h i (t c cư p v cư ng ép ngư i ph n làm
nh ng c g ng không m t m i c a m i ngư i v , t c n i dây) n vi c h n ch ngư i
và c a toàn xã h i. Xoá b nh ng phong t c, ch ng, ngư i v goá th c hi n quy n k t
t p quán l c h u, c n tr vi c b o v quy n hôn trong phong t c“B t bu c ngư i ph n
l i c a ngư i ph n nói riêng và c n tr vi c goá ch ng, ngư i àn ông goá v , n u k t
xây d ng ch hôn nhân và gia ình m i hôn v i ngư i khác, thì ph i tr l i ti n cư i
cho nhà ch ng cũ ho c nhà v cũ”.(12) T
nói chung là trách nhi m c a Nhà nư c, c a
gia ình và c a toàn xã h i. vi c thách cư i cao, coi ngư i ph n như
Ghi nh n b ng pháp lu t vi c lo i b món hàng, h th p nhân ph m c a ngư i ph
nh ng phong t c, t p quán l c h u v hôn n trong phong t c “thách cư i cao mang
nhân và gia ình là n l c c a Nhà nư c ta tính g bán” n vi c bu c ngư i ph n
trong vi c bi n quy ph m này thành hi n ph i ch u ph t, ph i tr l i c a c i khi li hôn
th c, y chính là quá trình th c hi n v n phong t c “ òi l i c a c i, ph t v khi v ,
ch ng li hôn”.(13) T t c như thít ch t, thít
“n i lu t hoá” nh ng nh c nh , yêu c u c a
Liên h p qu c i v i các qu c gia thành ch t thêm ngư i ph n vào s l thu c,
viên khi tham gia Công ư c qu c t v xoá không th có s t do. Vì th , nghiêm c m
b m i hình th c phân bi t i x v i ph áp d ng nh ng phong t c, t p quán này là
n (CEDAW). B i vì, b o m quy n và hoàn toàn úng n. Tuy nhiên, vi c quy
l i ích c a ngư i ph n thì vi c áp d ng nh mang tính li t kê này s khó có th bao
nh ng phong t c, t p quán t t p v hôn hàm h t các phong t c, t p quán l c h u
nhân và gia ình có ý nghĩa th c ti n sâu không phù h p v i Lu t hôn nhân và gia
s c: “Các qu c gia thành viên c a Công ư c ình, c n tr ngư i ph n hư ng các quy n
v hôn nhân và gia ình mà pháp lu t ghi
ph i s d ng m i bi n pháp thích h p, k c
nh n và b o v h . Ch ng h n như các
nh ng bi n pháp l p pháp nh m s a i
phong t c liên quan n vi c sinh con c a
ho c xoá b m i lu t, i u kho n, quy nh,
ngư i ph n , nguy hi m cho tính m ng, s c
t p quán ho c ho t ng mang tính ch t
phân bi t i x v i ph n ”. Khi tìm hi u kho c a bà m , nh ng phong t c v c m k
T¹p chÝ luËt häc sè 3/2007 51
- nghiªn cøu - trao ®æi
dinh dư ng i v i ph n trong th i kì b o th c hi n m t cách tri t . Tuy nhiên,
mang thai và nuôi con, nh ng phong t c liên c n ph i th y r ng nh ng phong t c, t p quán
quan n tình tr ng b o l c i v i ph n ... này mang nh ng s c thái riêng c a ng bào
Thi t nghĩ, các phong t c, t p quán này c n các dân t c thi u s . Vì th , ngay l p t c
ư c lo i b kh i i s ng xã h i, b i vì nó chúng ta nghiêm c m áp d ng s không có
ang là m t v n ch c nh i tác ng n hi u qu , mà ph i ti n hành t ng bư c, trư c
quy n l i c a ngư i ph n theo chi u h t là “v n ng” ngư i dân nh n th c
hư ng x u. Chính vì v y, nên chăng c n ph i ư c các phong t c, t p quán này là l c h u,
có quy nh theo hư ng m i v i nh ng không phù h p v i ch hôn nhân và gia
phong t c, t p quán nghiêm c m áp d ng. ình m i, t ó h ý th c ư c c n ph i “xoá
v n ng xoá b các phong t c, t p b ”. Th c hi n ư c i u này không ơn gi n
quán l c h u v hôn nhân và gia ình, T i và ngay l p t c áp d ng nh ng bi n pháp
i m I, Ph l c B Ngh nh s 32/N -CP c ng r n cũng s kém hi u qu , mà ph i coi
ghi nh n vi c v n ng xoá b i v i các vi c tuyên truy n, thuy t ph c bà con tin theo
phong t c, t p quán l c h u v hôn nhân và cái hay, cái p c a ch hôn nhân và gia
gia ình. Theo ó, nh ng phong t c, t p ình m i mà tuân theo. Nhưng, n m t th i
quán l c h u v hôn nhân và gia ình sau s i m nào ó, các phong t c này v n còn t n
ư c v n ng xoá b : t i và chưa ư c xoá b , cũng c n n vi c
- K t hôn trư c tu i quy nh c a Lu t th c hi n m t bi n pháp m nh hơn là nghiêm
hôn nhân và gia ình (t o hôn); c m áp d ng lo i b kh i i s ng xã h i.
- Vi c k t hôn không ăng kí; 3. Phong t c, t p quán có m i quan h
- Cư ng ép k t hôn do mê tín, d oan, m t thi t v i các quy ph m lu t hôn nhân và
c n tr do khác dân t c và tôn giáo; gia ình. Phong t c t p quán chính là cơ s
- C m k t hôn gi a nh ng ngư i có h n n t ng xây d ng các quy ph m lu t hôn
trong ph m vi 4 i tr lên; nhân và gia ình, do ó các quy ph m lu t
- Ngư i con trai ph i r n u khi cư i hôn nhân và gia ình h u h t là các quy ph m
không có sính l ; o c ư c nâng lên thành lu t. Quy ph m
- Quan h gia ình theo ch ph h , o c này g n ch t v i phong t c, t p quán
m u h , không b o m quy n bình ng gi a c a ngư i Vi t Nam trong m i quan h ng
v và ch ng, gi a con trai và con gái”.(14) x gi a các thành viên trong gia ình v i
Nh ng phong t c t p, quán này có m i nhau, n lư t mình phong t c t p quán t t
liên h r t ch t ch t i vi c b o m bình p có tác ng tích c c n hi u qu i u
ng gi i. Ch ng nào còn t n t i nh ng ch nh c a pháp lu t trong quan h này. Chính
phong t c, t p quán này thì ch ng ó v n vì l ó, vi c ghi nh n nguyên t c áp d ng
bình ng gi i trong gia ình chưa ư c m phong t c, t p quán v hôn nhân và gia ình
52 T¹p chÝ luËt häc sè 3/2007
- nghiªn cøu - trao ®æi
trong Lu t hôn nhân và gia ình có ý nghĩa áp d ng có hi u qu , Ngh nh s 32/N -CP
thi t th c i v i vi c m b o trên th c t m i ch d ng l i vi c hư ng d n áp d ng
vn bình ng gi i. Khác v i lu t dân s , Lu t hôn nhân và gia ình i v i các dân
trong Lu t hôn nhân và gia ình, nguyên t c t c thi u s , trên th c t có r t nhi u phong
áp d ng phong t c, t p quán không t ra i t c, t p quán v hôn nhân và gia ình c a
v i trư ng h p Lu t hôn nhân và gia ình ngư i Kinh c n ph i nghiêm c m áp d ng vì
không có các quy ph m ho c thi u các quy nó không phù h p v i Lu t hôn nhân và gia
ph m i u ch nh, mà áp d ng phong t c, t p ình, v i ch hôn nhân và gia ình m i,
quán ch ư c xem như m t bi n pháp nh hư ng n vi c m b o v n bình
lo i b kh i i s ng xã h i nh ng phong ng gi i. Nên chăng cũng c n ph i có
t c, t p quán l c h u nh hư ng n hi u qu hư ng d n c th thu n ti n trong vi c áp
i u ch nh c a Lu t hôn nhân và gia ình. d ng. Nguyên t c áp d ng phong t c, t p
Tuy nhiên, trên cơ s nghiên c u v n áp quán v hôn nhân và gia ình theo Lu t hôn
d ng phong t c, t p quán v hôn nhân và gia nhân và gia ình Vi t Nam năm 2000 là th t
ình, chúng tôi cho r ng c n ph i xem s phù h p, nó có ý nghĩa sâu s c i v i
nguyên t c áp d ng phong t c, t p quán trên vi c m b o quy n bình ng gi i trong
c hai khía c nh, v a là m t bi n pháp lĩnh v c hôn nhân và gia ình ng th i
nâng cao hi u qu i u ch nh c a pháp lu t cũng phù h p v i lu t pháp qu c t v xoá
v a là cơ s áp d ng trong nh ng trư ng b m i hình th c phân bi t i x v i ph
h p Lu t không có các quy ph m i u ch nh n . C th hoá nguyên t c áp d ng phong
ho c thi u các quy ph m i u ch nh. B i vì, t c, t p quán v hôn nhân và gia ình là s
là m t y u t c a ki n trúc thư ng t ng, trong phát tri n m t cách toàn di n các quy nh
m i quan h v i cơ s h t ng, pháp lu t bao v b o m quy n bình ng gi i trong lĩnh
gi cũng là y u t “l c h u” hơn so v i cơ s v c hôn nhân và gia ình./.
h t ng. Do ó, pháp lu t không th d li u
(1). Hoàng Th Kim Qu , “M t s v n
h t m i tình hu ng x y ra trên th c t , b i v ph n ,
hôn nhân và gia ình trong pháp lu t Vi t Nam qua
th , trong trư ng h p này vi c áp d ng phong
các th i i”, T p chí dân ch và pháp lu t, s 3/2001.
t c, t p quán t t p phù h p v i các nguyên (2). Xem: i u 6 Lu t hôn nhân và gia ình Vi t Nam
t c cơ b n c a Lu t hôn nhân và gia ình năm 2000.
i u ch nh các quan h hôn nhân và gia ình (3), (4), (5), (6), (7), (8), (9), (10), (12), (13), (14).
Xem: Ngh nh s 32/N -CP.
trong trư ng h p Lu t hôn nhân và gia ình
(11). Xem: Tư ng Duy Kiên, “Tìm hi u m i quan h
không có các quy ph m ho c thi u các quy
gi a phong t c, t p quán v i pháp lu t c a Nhà
ph m i u ch nh là c n thi t. M t khác, nư c” - K y u H i th o: T p t c truy n th ng v i
v n d ng t t nguyên t c này, theo chúng tôi vi c b o m quy n bình ng c a ph n và quy n
tr em Vi t Nam.
c n ph i có nh ng hư ng d n c th vi c
T¹p chÝ luËt häc sè 3/2007 53
nguon tai.lieu . vn
