Xem mẫu

  1. nghiªn cøu - trao ®æi Mét sè khã kh¨n v−íng m¾c trong ®iÒu tra, xö lÝ c¸c vô ¸n cã yÕu tè chiÕm ®o¹t vµ gi¶i ph¸p kh¾c phôc PTS. TrÇn H÷u øng * S ù chuyÓn ®æi vÒ c¬ cÊu kinh tÕ tõ quan liªu, bao cÊp sang nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng nhiÒu th nh phÇn ë n−íc ta tõ chiÕm 3,93% ®−îc ®×nh chØ ®iÒu tra. LÝ do ®×nh chØ l bÞ can båi th−êng thiÖt h¹i v cã ®¬n b i n¹i (179 vô chiÕm 2,62% ®Çu thËp kØ ®Õn nay ® cho chóng ta víi 234 bÞ can chiÕm 2,78%) hoÆc h nh nhiÒu b i häc kinh nghiÖm quý b¸u trong vi kh«ng cÊu th nh téi ph¹m (62 vô kh©u qu¶n lÝ kinh tÕ b»ng ph¸p luËt. chiÕm 0,91% víi 92 bÞ can chiÕm Trong giai ®o¹n hiÖn nay, chóng ta c ng 1,09%). thÊy râ c«ng t¸c qu¶n lÝ tõ vÜ m« ®Õn vi Nh÷ng con sè nªu trªn cho thÊy: m« cã nhiÒu s¬ hë, thiÕu sãt cÇn ph¶i - PhÇn lín (89,6%) sè vô ¸n ë d¹ng ®−îc nghiªn cøu mét c¸ch nghiªm tóc n y cã c¨n cø ®Ó khëi tè l ®¬n, th− tè nh»m t×m ra nh÷ng gi¶i ph¸p tÝch cùc ®Ó gi¸c cña c«ng d©n; kh¾c phôc. Trong ph¹m vi b i viÕt, t«i chØ - HÇu hÕt c¸c vô khëi tè ®Òu ®−îc ®−a ®Ò cËp mét m¶ng nhá trong vÊn ®Ò lín ® ra xÐt xö (78,1%); nªu. §ã l mét sè khã kh¨n trong viÖc - ChØ cã 3,6% sè vô ®−îc ®×nh chØ x¸c ®Þnh téi lõa ®¶o v téi l¹m dông tÝn ®iÒu tra v lÝ do chÝnh l do bÞ can ® nhiÖm chiÕm ®o¹t t i s¶n x héi chñ kh¾c phôc hËu qu¶, ng−êi kiÖn rót ®¬n v nghÜa hoÆc t i s¶n cña c«ng d©n ®−îc quy xin b i n¹i (2,62%). Mét sè Ýt l 0,91% sè ®Þnh t¹i c¸c §iÒu 134, 135, 157, 158 vô ®−îc thô lÝ v 1,09% sè bÞ can cã h nh BLHS. vi kh«ng cÊu th nh téi ph¹m. Tuy vËy, Tr−íc tiªn xin ®−îc nªu sè liÖu thèng nh÷ng con sè n y cßn cho chóng ta thÊy kª vÒ c«ng t¸c ®iÒu tra, xö lÝ m Côc c¶nh sù thËt vÉn cßn nh÷ng vô ¸n oan, sai m s¸t ®iÒu tra Bé c«ng an ® tæng kÕt. nh÷ng ng−êi v« téi ph¶i g¸nh chÞu hËu Trong 2 n¨m 1996 - 1997 c¬ quan qu¶. c¶nh s¸t ®iÒu tra cña 51/61 tØnh, th nh Tõ nh÷ng kÕt luËn rót ra nh− ® nªu ë phè trªn c¶ n−íc ® thô lÝ ®iÒu tra 6.808 trªn, ta thÊy nh÷ng v−íng m¾c trong ®iÒu vô ¸n lõa ®¶o, l¹m dông tÝn nhiÖm chiÕm tra, xö lÝ c¸c vô ¸n cã yÕu tè chiÕm ®o¹t ®o¹t t i s¶n x héi chñ nghÜa hoÆc t i s¶n th−êng gÆp trong thùc tiÔn l : cña c«ng d©n víi 8.395 bÞ can. C¬ së ®Ó - Gi÷a c¸c c¬ quan ph¸p luËt cã ý kiÕn khëi tè l b¾t qu¶ tang 42 vô chiÕm 0,6%, kh«ng thèng nhÊt vÒ c¸c téi nªu trªn l qua ®¬n khiÕu n¹i, tè c¸o 6.106 vô chiÕm h nh vi vi ph¹m cã thÓ hiÖn ý thøc chiÕm 89,6%, qua kÕt qu¶ thanh tra, kiÓm tra ®o¹t t i s¶n hay kh«ng. ý thøc chiÕm chuyªn ng nh l 660 vô, chiÕm 9,7%. ®o¹t t i s¶n l kh¸i niÖm t©m lÝ trõu t−îng Trong sè n y, cã 5.321 vô, chiÕm 78,1% rÊt khã chøng minh, thËm chÝ trong nhiÒu víi 5.946 bÞ can chiÕm 70,8% ®−îc tr−êng hîp kh«ng thÓ chøng minh ®−îc, chuyÓn sang viÖn kiÓm s¸t ®Ó truy tè; cã * Côc c¶nh s¸t ®iÒu tra 245 vô chiÕm 3,59% víi 330 bÞ can Bé c«ng an 36 - T¹p chÝ luËt häc
  2. nghiªn cøu - trao ®æi nhÊt l ®èi víi nh÷ng ng−êi cã hiÓu biÕt gian, c«ng søc, tiÒn cña... nh−ng khi ho n vÒ ph¸p luËt v ® cã sù chuÈn bÞ tr−íc th nh hå s¬ ®Ó truy tè th× ng−êi bÞ h¹i l¹i nh»m cè t×nh che giÊu ý thøc chñ quan tháa thuËn víi bÞ can ®Ó bÞ can tr¶ tiÒn cña hä. Hä sÏ kh«ng bao giê chÞu thõa cho hä v hä xin rót ®¬n kiÖn. Mét sè nhËn l hä cã ý thøc chiÕm ®o¹t t i s¶n tr−êng hîp bÞ can høa tr¶ tiÒn v ®e däa cña ng−êi kh¸c. T«i nhÊt trÝ víi quan tr¶ thï ng−êi bÞ h¹i..., ng−êi bÞ h¹i buéc ®iÓm l tõ h nh vi cô thÓ sÏ chøng minh ph¶i l m ®¬n b i n¹i. C¬ quan tiÕn h nh ®−îc sù chiÕm ®o¹t chø kh«ng ph¶i l tè tông ® nh ph¶i ®×nh chØ ®iÒu tra. T«i ph¶i chøng minh ®−îc ý thøc chiÕm ®o¹t. cho r»ng l m nh− thÕ l kh«ng ®óng víi V× vËy, tõ thùc tÕ ®iÒu tra, xÐt xö cÇn rót néi dung cña §iÒu 88 BLTTHS. V râ ra ®−îc nh÷ng h nh vi cô thÓ ®Ó quy ®Þnh r ng ®©y l "d©n sù hãa quan hÖ h×nh sù". râ th nh tiªu chÝ ph¸p luËt l h nh vi n o H nh vi kh¾c phôc hËu qu¶ chØ l t×nh tiÕt l vi ph¹m luËt h×nh sù (chiÕm ®o¹t), gi¶m nhÑ, chø kh«ng ph¶i l c¨n cø ®Ó h nh vi n o l vi ph¹m luËt h nh chÝnh, ®×nh chØ ®iÒu tra. Nh−ng trªn thùc tÕ vÉn d©n sù, kinh tÕ (kh«ng cã yÕu tè chiÕm cßn 2,62% vô ®−îc ®×nh chØ theo c¨n cø ®o¹t). Quy ®Þnh n y ph¶i ®−îc c¬ quan n y (c¶ ë c¬ quan ®iÒu tra, viÖn kiÓm s¸t, lËp ph¸p phª chuÈn ®Ó thùc hiÖn trong tßa ¸n). §©y còng l kÏ hë ®Ó dÉn ®Õn to n quèc mét c¸ch thèng nhÊt. tiªu cùc, cÇn ®−îc "bÞt kÝn" b»ng viÖc - Thùc tÕ ®iÒu tra cho thÊy mét sè vô tu©n thñ nghiªm tóc nh÷ng quy ®Þnh ® cã ®ñ c¨n cø ®Ó khëi tè vô ¸n nh−ng trong §iÒu 88 BLTTHS. do cßn tranh luËn l h×nh sù, d©n sù hay - NhiÒu vô râ r ng l vô ¸n d©n sù kinh tÕ l m mÊt nhiÒu thêi gian nªn ®èi hoÆc kinh tÕ nh−ng ng−êi d©n cho r»ng t−îng ® kÞp ch¹y trèn. Sau ®ã, khëi tè vô nÕu göi ®¬n ®Õn tßa ¸n th× hä ph¶i nép lÖ ¸n, ®iÒu tra më réng th× thÊy ®èi t−îng nî phÝ b»ng 5% gi¸ trÞ t i s¶n m hä l¹i nhiÒu ng−êi, nhiÒu ®¬n vÞ kinh tÕ kh¸c tíi kh«ng cã tiÒn ®Ó nép. NÕu tßa ¸n kh«ng h ng chôc tØ ®ång. T i s¶n cña Nh n−íc thu håi ®−îc t i s¶n cho hä th× hä bÞ mÊt v cña c«ng d©n ® ®−îc chuyÓn ra n−íc thªm c¶ tiÒn lÖ phÝ nép cho tßa ¸n. NhiÒu ngo i v kh«ng thÓ thu håi nh−ng kh«ng b¶n ¸n d©n sù tuy ® cã hiÖu lùc nh−ng ai ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm. Cã nhiÒu vô d©n vÉn kh«ng thi h nh ®−îc. §Õn nay, trªn khiÕu kiÖn ®Õn nhiÒu n¬i, c¸c c¬ quan c¶ n−íc vÉn cßn kho¶ng gÇn 60.000 b¶n ph¸p luËt kh«ng kÞp thêi xö lÝ ® dÉn ®Õn ¸n d©n sù kh«ng thi h nh ®−îc. XuÊt ph¸t ng−êi bÞ h¹i ph¶i dïng ®Õn "luËt rõng" ®Ó tõ lÝ do nªu trªn m ng−êi d©n thÝch göi xö lÝ ®Ó råi hä l¹i trë th nh bÞ can cña ®¬n ®Õn c¬ quan c«ng an h¬n l göi ®¬n mét vô ¸n kh¸c nh− giÕt ng−êi, cè ý g©y ®Õn tßa d©n sù hay kinh tÕ. th−¬ng tÝch, g©y rèi trËt tù c«ng céng, Khi nhËn ®−îc tè c¸o, c¬ quan chøc c−íp t i s¶n cña c«ng d©n. Râ r ng, sù n¨ng cña c«ng an ph¶i nghiªn cøu, nÕu chËm trÔ cña c¸c c¬ quan ph¸p luËt, sù thÊy ®ã l vô ¸n d©n sù hay kinh tÕ th× thiÕu cô thÓ trong luËt ® ¶nh h−ëng lín chuyÓn ®¬n cho tßa d©n sù hay kinh tÕ. tíi c«ng t¸c phßng ngõa, ®iÒu tra v xö lÝ Víi c¬ chÕ d©n chñ hiÖn nay, nhiÒu v¨n téi ph¹m. phßng luËt s−, t− vÊn ph¸p lÝ ra ®êi nªn - Khi bÞ mÊt tiÒn th× ng−êi bÞ h¹i hÇu hÕt nh÷ng ®¬n tè c¸o vÒ t i s¶n khiÕu kiÖn v kh¼ng ®Þnh l bÞ lõa ®¶o, bÞ th−êng ®−îc c¸c luËt gia viÕt giïm nªn l¹m dông tÝn nhiÖm chiÕm ®o¹t..., c¬ c¸c h nh vi chiÕm ®o¹t ®«i khi ®−îc nhÊn quan ®iÒu tra ph¶i x¸c minh, tèn thêi m¹nh t−ëng nh− ph¶i b¾t ngay kÎ ph¹m T¹p chÝ luËt häc - 37
  3. nghiªn cøu - trao ®æi téi. Tuy vËy, mäi tr−êng hîp c¬ quan Quèc héi. ®iÒu tra ®Òu ph¶i x¸c minh, l m râ, khi cã Nh÷ng khã kh¨n v−íng m¾c nhÊt hiÖn ®ñ c¨n cø míi khëi tè ®Ó ®iÒu tra. Khi nay trong ®iÒu tra, xö lÝ c¸c vô viÖc vÒ t i mêi hay triÖu tËp ng−êi bÞ tè c¸o lªn hái s¶n l x¸c ®Þnh ranh giíi cña h nh vi ®Ó l m râ sù viÖc, cho ®èi chÊt víi ng−êi chiÕm ®o¹t hay kh«ng chiÕm ®o¹t. V× khiÕu kiÖn th× hä ph n n n, thËm chÝ cßn vËy, cÇn quy ®Þnh cô thÓ h nh vi chiÕm khiÕu kiÖn v cho r»ng c¬ quan ®iÒu tra ®o¹t v h nh vi kh«ng bÞ coi l chiÕm ® "h×nh sù hãa vô viÖc d©n sù"... NÕu ®o¹t. ChØ cã gi¶i quyÕt ®−îc vÊn ®Ò mÊu sau khi x¸c minh thÊy râ dÊu hiÖu l vô chèt n y míi cã thÓ gi¶m bít ®−îc nh÷ng ¸n d©n sù, c¬ quan ®iÒu tra chuyÓn hå s¬ sai ph¹m, tiªu cùc, ®¶m b¶o ®−îc sù c«ng sang tßa d©n sù th× ng−êi bÞ h¹i l¹i kªu l b»ng v viÖc xö lÝ ®−îc thèng nhÊt trong c¬ quan ®iÒu tra dung tóng, bao che cho ph¹m vi to n quèc. kÎ lõa ®¶o... Thùc tÕ n y th−êng xuyªn Theo chóng t«i, c¸c h nh vi ®−îc gäi x¶y ra v c¬ quan ®iÒu tra ph¶i g¸nh chÞu l chiÕm ®o¹t nÕu: sù phª ph¸n tõ hai phÝa. - Vay t i s¶n qu¸ h¹n, cã t i s¶n Thùc tÕ hiÖn nay ® cã mét sè ng−êi nh−ng ch©y ú kh«ng tr¶. Trong tr−êng ph¶i tù tö v× bÞ chiÕm ®o¹t hÕt t i s¶n; hîp n y ph¶i chøng minh ®−îc l cã viÖc anh, em, cha, con ®¸nh chöi nhau, thËm vay nî, khi vay cã sù tháa thuËn vÒ thêi chÝ giÕt nhau v× mét ng−êi trong gia ®×nh h¹n tr¶ nî, cã t i s¶n ®Ó cã thÓ tr¶ nî, bªn thiÕu tr¸ch nhiÖm trong viÖc cho vay nªn cho vay ® ®ßi nhiÒu lÇn, bªn vay høa hÑn bÞ mÊt t i s¶n m c¶ gia ®×nh ki cãp trong nhiÒu lÇn l tr¶ nh−ng ch©y ú kh«ng tr¶; nhiÒu n¨m míi cã ®−îc. Chóng ta cÇn - Khi vay t i s¶n th× nãi l ®Ó l m mét ®øng vÒ phÝa ng−êi bÞ h¹i, bªnh vùc cho viÖc hîp ph¸p (kinh doanh, s¶n xuÊt...) quyÒn lîi hîp ph¸p cña hä. GÇn 60.000 nh−ng trªn thùc tÕ l¹i ®Ó sö dông v o viÖc b¶n ¸n d©n sù kh«ng thi h nh ®−îc ® bÊt hîp ph¸p (ch¬i sè ®Ò, bu«n lËu, bu«n dÉn ®Õn hËu qu¶ l ph¸t sinh thªm h ng b¸n h ng cÊm, ®¸nh b¹c...), qu¸ h¹n tr¶ chôc vô giÕt ng−êi, c−íp cña, h ng tr¨m nh−ng kh«ng tr¶ (hoÆc kh«ng cã kh¶ vô cè ý g©y th−¬ng tÝch, g©y rèi trËt tù n¨ng tr¶); c«ng céng... x¶y ra ë hÇu hÕt c¸c ®Þa - Vay t i s¶n qu¸ h¹n kh«ng tr¶ råi bá ph−¬ng. trèn hßng trèn tr¸nh nghÜa vô tr¶ nî; - Tõ nh÷ng nhËn xÐt nªu trªn, t«i xin - Dïng mét t i s¶n thÕ chÊp ®Ó vay ®Ò xuÊt mÊy ý kiÕn vÒ gi¶i ph¸p kh¾c tiÒn ë 2 n¬i trë lªn, qu¸ h¹n kh«ng tr¶. phôc nh− sau: Trong tr−êng hîp n y ph¶i chÞu tr¸ch Tr−íc m¾t, ®Ó kÞp thêi gi¶i quyÕt khã nhiÖm h×nh sù víi kho¶n vay cã thÕ chÊp kh¨n v−íng m¾c nªu trªn cÇn cã th«ng t− kh«ng hîp ph¸p; liªn tÞch cña ViÖn kiÓm s¸t nh©n d©n tèi - M−în hoÆc ®−îc giao qu¶n lÝ, tr«ng cao, Tßa ¸n nh©n d©n tèi cao, Bé c«ng an, coi t i s¶n nh−ng l¹i dïng t i s¶n ®ã ®em Bé t− ph¸p h−íng dÉn cô thÓ viÖc thi thÕ chÊp vay tiÒn kh«ng ®−îc sù ®ång ý h nh. Cã lÏ ®©y còng chØ l gi¶i ph¸p t×nh cña chñ t i s¶n, sau ®ã kh«ng tr¶ t i s¶n thÕ nh»m gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò mang ®−îc giao qu¶n lÝ; tÝnh cÊp b¸ch trong giai ®o¹n hiÖn nay v - Dïng thñ ®o¹n gian dèi ®Ó n©ng gi¸ ®Ó rót kinh nghiÖm nh»m tiÕn tíi x©y trÞ t i s¶n thÕ chÊp kh«ng ®óng víi gi¸ trÞ dùng v¨n b¶n "h−íng dÉn thi h nh c¸c thùc cña t i s¶n ®ã ®Ó vay tiÒn ng©n h ng ®iÒu luËt cña BLHS" cã sù phª chuÈn cña hoÆc c¸c c¬ quan, tæ chøc víi sè l−îng 38 - T¹p chÝ luËt häc
  4. nghiªn cøu - trao ®æi cao h¬n gi¸ trÞ thùc cña nã v kh«ng sö + C¸c ph¸p nh©n hoÆc c¸ nh©n kÝ kÕt dông ®óng môc ®Ých nh− trong hîp ®ång hîp ®ång kinh tÕ mét c¸ch hîp ph¸p, vay, dÉn ®Õn thua lç kh«ng cã kh¶ n¨ng kh«ng cã sù lõa dèi nh−ng v× nh÷ng lÝ do thanh to¸n (hoÆc chØ tr¶ ®−îc mét phÇn); chÝnh ®¸ng kh«ng thùc hiÖn ®−îc hîp - KÝ kÕt hîp ®ång kinh tÕ hoÆc hîp ®ång, cam kÕt b»ng v¨n b¶n sÏ ho n tr¶ ®ång d©n sù ®Ó thùc hiÖn mét viÖc n o t i s¶n./. ®ã, ® nhËn tiÒn ®Æt cäc hoÆc nhËn tiÒn tr−íc (mét phÇn hoÆc to n bé) nh−ng ® ChÕ ®é b¶o hiÓm… kh«ng thùc hiÖn hîp ®ång, sau ®ã ch©y ú, (tiÕp theo trang 35) kh«ng tr¶ tiÒn ® nhËn øng tr−íc; l thêi gian tham gia BHXH cho c¶ 5 chÕ - Cã h nh vi gian dèi nh− t¹o dùng ®é. V× thùc ra, trong c¬ cÊu ®ãng b¶o chøng tõ, hãa ®¬n gi¶ víi môc ®Ých trèn hiÓm ® nãi ë phÇn trªn th× nã ® bao gåm ®Çy ®ñ phÇn chi phÝ cho hai chÕ ®é tr¸nh nghÜa vô thanh to¸n; h−u trÝ v tö tuÊt, cßn l¹i quü BHXH cña - Cã sù gian dèi trong viÖc kÝ kÕt (vÝ Nh n−íc chØ ph¶i bï mét phÇn kh«ng lín dô: Sö dông hîp ®ång gi¶, hîp ®ång tr¸i ®Ó hç trî cho chÕ ®é trî cÊp èm ®au cña ph¸p luËt ®Ó kÝ kÕt hîp ®ång kh¸c víi ng−êi lao ®éng (viÖc tÝnh n y kh«ng ¶nh môc ®Ých chiÕm ®o¹t t i s¶n...); h−ëng tíi viÖc chi phÝ cho hai chÕ ®é thai - Sö dông tiÒn b¸n s¶n phÈm tõ mét s¶n v tai n¹n lao ®éng - bÖnh nghÒ hîp ®ång kinh tÕ (hoÆc hîp ®ång d©n sù) nghiÖp). ý nghÜa lín h¬n cña c¸ch gi¶i ®Ó kinh doanh hoÆc l m viÖc kh¸c. Kh«ng quyÕt n y l ë chç Nh n−íc sÏ t¹o ra thùc hiÖn nghÜa vô tr¶ tiÒn theo hîp ®ång ®−îc chÝnh s¸ch ®ñ ®Ó ®éng viªn, khuyÕn ban ®Çu; khÝch v kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ quan träng, + Cè t×nh x©m ph¹m t i s¶n ® thÕ tr¸ch nhiÖm cao trong c«ng t¸c cña c¸n chÊp nh− chuyÓn ®æi, b¸n mét phÇn hoÆc bé x . Tõ ®ã, c¸n bé x võa yªn t©m, võa to n bé l m mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n sè tù thÊy ®−îc tr¸ch nhiÖm lín lao cña t i s¶n ® vay. m×nh ®èi víi viÖc c«ng, hä sÏ g¾n bã h¬n, Nh÷ng h nh vi kh«ng thÓ hiÖn sù l m viÖc tÝch cùc h¬n v cèng hiÕn nhiÒu chiÕm ®o¹t l : h¬n cho lîi Ých chung cña x héi. Th«ng + Vay m−în mét c¸ch ngay th¼ng, qua ®ã, Nh n−íc sÏ thùc hiÖn chñ tr−¬ng ®óng ph¸p luËt, cã t i s¶n thÕ chÊp t−¬ng æn ®Þnh lao ®éng t¹i chç mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nhÊt. ®−¬ng hoÆc nhiÒu h¬n sè tiÒn vay, qu¸ ChÝnh s¸ch BHXH cña Nh n−íc ta ® h¹n nh−ng ch−a tr¶ ®−îc. thu ®−îc nh÷ng kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh v ®ang + Vay m−în kh«ng cã t i s¶n thÕ dÇn ®i v o thÕ æn ®Þnh. §èi víi chÕ ®é chÊp hoÆc cã gi¸ trÞ t i s¶n thÕ chÊp thÊp BHXH cña c¸n bé x , viÖc l m thiÕt thùc h¬n sè t i s¶n vay, sö dông t i s¶n vay nhÊt cña c¸c c¬ quan chøc n¨ng nh n−íc mét c¸ch hîp ph¸p, ®óng môc ®Ých nh− trong thêi gian tíi l l−u t©m ®Õn nh÷ng tháa thuËn nh−ng do rñi ro trong kinh nguyÖn väng chÝnh ®¸ng cña c¸n bé x , doanh, s¶n xuÊt hoÆc nh÷ng lÝ do chÝnh tiÕp tôc ho n thiÖn, t¹o ra chÝnh s¸ch b¶o ®¸ng kh¸c nªn khi ®Õn h¹n kh«ng tr¶ hiÓm x héi hîp lÝ, võa ®¶m b¶o lîi Ých ®−îc. Trong tr−êng hîp n y ng−êi vay cña ng−êi lao ®éng võa phï hîp víi lîi ph¶i cã ®Çy ®ñ t i liÖu thÓ hiÖn viÖc l m Ých chung cña to n x héi./. ¨n thua lç nh÷ng rñi ro ® nªu phï hîp víi sè t i s¶n kh«ng tr¶ ®−îc; T¹p chÝ luËt häc - 39
nguon tai.lieu . vn