Xem mẫu
- MÔN L CH S NG
TÀI: B O TÀNG CH NG TÍCH CHI N TRANH
1
- Ph n 1: gi i thi u v b o tàng ch ng tích chi n tranh
1. M T S HI U BI T V B O TÀNG:
V trí: 28 Võ Văn T n, qu n 3, Tp. H Chí Minh
B o tàng ư c thành l p tháng 9 - 1975, ti n thân là nhà trưng bày t i ác
chi n tranh M - Ng y. b o tàng trưng bày m t s hi n v t, hình nh t i ác
c a M - Ng y trong chi n tranh v i các ch : lính M tàn sát nhân dân,
r i ch t c hóa h c, tra t n, tù ày, chi n tranh phá ho i mi n B c. Các hi n
v t như máy bay, i bác, xe tăng, máy chém và 2 ngăn chu ng c p ư c
xây úng kích thư c nhà tù Côn o. Ngoài ra còn có các phòng trưng bày
v chi n tranh biên gi i Tây Nam, chi n tranh b o v biên gi i phía B c, v n
qu n o Trư ng Sa, âm mưu c a các th l c thù ch.
Bên c nh ó còn có nh ng gian hàng trưng bày, gi i thi u s n ph m văn hóa
dân t c Vi t Nam, phòng r i nư c VN.... Hơn 20 năm qua ã có g n 6 tri u
lư t ngư i xem, trong ó có g n 1 tri u lư t khách nư c ngoài, ông nh t
v n là các du khách ngư i M .
Nh ng v t trưng bày t i ây em l i chân dung au lòng v m t t nư c
trong xung t. Khách có th h c v Hi p nh Geneva 1954 t m th i phân
ôi m t nhà nư c Vi t Nam c l p. Khách có th xem hình nh v cu c
th m sát Sơn M . Khách có th xem máy chém hay mô hình “chu ng c p”
o Côn Sơn. Hay khách có th xem video chi u c nh M s d ng ch t
Da Cam và các hóa ch t khác.
2
- Tuy nhiên, nh ng nhà t ch c th hi n cu c chi n b ng nh ng v t không ch
i di n cho n i au kh c a ngư i cách m ng Vi t Nam. Cũng có nh ng
v t ph m nói v phong trào ph n chi n toàn c u, v s hòa gi i th i h u
chi n, và v nh ng phóng viên nh – c ngư i Vi t và nư c ngoài – b gi t
trong cu c xung t. Cũng có c m t phòng dành cho các tác ph m ngh
thu t c a tr em v ch chi n tranh và hòa bình.
Ph n 2 : tìm hi u v ch t c da cam trong chi n
tranh Vi t Nam
Ch t c da cam (C DC), (ti ng Anh: Agent Orange - Tác nhân da cam),
là tên g i c a m t lo i ch t thu c di t c và làm r ng lá cây ư c quân i
Hoa Kỳ s d ng t i Vi tNam trong th i kỳ Chi n tranh Vi t Nam. Ch t này
ã ư c dùng trong nh ng năm t 1961 n 1971 và nhi u ngư i cho r ng
ã làm t n thương s c kh e c a nh ng ngư i dân thư ng cũng như binh lính
Vi t Nam, lính M cũng như lính Úc, Hàn Qu c, Canada, New Zealand có
m t như quân ng minh c a M mà có ti p xúc v i ch t này, cũng như con
cháu h .
Trong th i kỳ Chi n tranh Vi t Nam, m c ích quân s chính th c c a
C DC là làm r ng lá cây r ng quân i du kích M t tr n Dân t c Gi i
phóng Mi n Nam Vi t Nam không còn nơi tr n tránh. C DC là m t ch t
3
- l ng trong; tên c a nó ư c l y t màu c a nh ng s c ư c v trên các
thùng phuy dùng v n chuy n nó. Quân i Hoa Kỳ còn có m t s mã
danh khác ch n các ch t ư c dùng trong th i kỳ này: "ch t xanh"
(Agent Blue, cacodylic acid), "ch t tr ng" (Agent White, h n h p 4:1 c a
2,4-D và picloram), "ch t tím" (Agent Purple) và "ch t h ng" (Agent Pink).
n năm 1971, C DC không còn ư c dùng làm r ng lá n a; 2,4-D v n
còn ư c s d ng làm di t c . 2,4,5-T ã b c m dùng t i Hoa Kỳ và
nhi u qu c gia khác
Nói n s tàn phá c a ch t c màu da cam trư c h t là nói n s tàn phá
lên b n thân ngư i b ch t c màu da cam. Th t xót xa cho nh ng a tr
không có tay, có chân, và nh ng khi m khuy t v cơ th khác do ch t c
màu da cam gây ra. N u khuy t t t tay, em không th c m n m nh ng th
em mu n, khuy t t t chân em không th i n nh ng nơi vui chơi mà áng
l ra nh ng a tr như em có th n, khi m khuy t m t không th làm cho
em th y ư c th gi i xung quanh em p th nào ... Không ch d ng l i
khi m khuy t b ph n c a cơ th mà ch t c màu da cam còn gây ra nh ng
cơ th d d ng. Ch c n th y ư c nh ng hình nh d d ng ó, như tôi, chúng
ta s th t lên “th t áng s ”. i u ó cho ta th y s tàn phá c a ch t c
màu da cam như th nào, nó như m t th thu c c gi t ch t nh ng a tr
y t ng gi t ng phút. Dư ng như qu c M ã quên i câu mà chính
chúng ã nói trong b n tuyên ngôn “m i ngư i sinh ra u có quy n bình
ng, t o hóa ã cho h nh ng quy n không ai xâm ph m ư c, trong nh ng
quy n y có quy n ư c s ng, quy n t do và quy n mưu c u h nh phúc”.
4
- Chúng úng là nh ng con qu d ã cư p i sinh m ng và cu c s ng c a
bi t bao a tr b t h nh
Khi m t a bé sinh ra không lành l n, thì ngư i u tiên au kh chính là
ngư i m . Ngư i m mang n ng au 9 tháng 10 ngày, ngay sau khi bé
chào i, i u u tiên m mu n ó là ư c th y con, mong cho con sinh ra
th t kh e m nh. M mong khi con l n lên con là m t ngư i t t trong xã h i,
giúp ích cho t. Nhưng th t au lòng, nh ng ư c ao ư c th p sáng c a
ngư i m ã t t khi th y a con mình không ư c như nh ng a tr khác
sinh ra. i u ó có th báo cho ngư i m bi t r ng m s c c kh trong su t
quãng i c a con và cũng có th báo cho ngư i m bi t r ng m s m t con
vào b t c lúc nào. D u th nào i chăng n a, m không b con, v n nuôi
con cho n ngày mai...
S tàn phá c a ch t c màu da cam là s tàn phá c a c m t th h . Có
nh ng gia ình nhi u th h b ch t c màu da cam, có nh ng gia ình t t
c a con u b nhi m ch t c màu da cam. Có nh ng di ch ng c a ch t
c màu da cam truy n t i này sang i khác.
Sau khi cu c chi n Vi t Nam k t thúc, hai thành ph n ư c công nh n là
ch u ít nhi u nh hư ng c a dioxin: ng bào Vi t Nam s ng trong các vùng
b r i AO, và c u quân nhân Mĩ, nh ng ngư i tr c ti p r i hóa ch t này. Sau
năm 1975, m t s c u chi n binh Mĩ và thân nhân c a h b t u phàn nàn
tình tr ng suy i s c kh e, c bi t là ung thư, và tình tr ng khuy t t t
trong con cái c a h . Nh ng c u chi n binh này nghi ng r ng dioxin (mà
h t ng ti p xúc trong th i chi n) là th ph m c a nh ng b nh t t như th .
H v n ng v i chính ph , và m t s thư ng ngh sĩ cũng kh ng nh r ng
AO, hay dioxin, là c ch t gây ra b nh t t cho gi i c u chi n binh, và kêu
g i chính ph ph i b i thư ng cho nh ng thi t h i này. Ti p theo ó, B
c u chi n binh (Department of Veterans Affairs) b t u ti n hành th th c
b i thư ng cho nh ng c u chi n binh m c b nh nh ng b nh mà h cho là có
liên quan n dioxin .
5
- Ngoài ra, B c u chi n binh còn ch p nh n b i thư ng nh ng c u
chi n binh (hay nói úng hơn là con em h ) có con b hai ch ng b nh n t
t s ng (spina bifida) và các b nh mang tính d t t b m sinh.
Quy t nh b i thư ng c a B c u chi n binh không d a vào b ng
ch ng khoa h c, và cũng không d a vào nh ng nghiên c u trên các c u
chi n binh, mà d a vào c v n c a Vi n hàn lâm khoa h c qu c gia Mĩ.
Nhưng ý ki n dioxin là th ph m c a nh ng v n s c kh e trong
gi i c u chi n binh b m t s nhà nghiên c u y khoa thách th c. Các nhà
nghiên c u này trình bày d ki n cho th y không có m t s liên i nào
gi a AO hay dioxin và ung thư. Nh n xét này cũng phù h p v i m t nghiên
c u Úc, mà trong ó các nhà nghiên c u Úc không tìm th y m i liên h
nào gi a dioxin và các v n s c kh e trong c u quân nhân Úc t ng tham
chi n Vi t Nam.
V n tr nên ph c t p hơn khi m t s nhà nghiên c u khác trình
bày d ki n cho th y dioxin có th gây ra ung thư, d thai, và m t lo t tác h i
khác cho s c kh e. M t cu c tranh lu n “nóng” gi a các nhà nghiên c u
x y ra trên các t p san y h c. Các nhà nghiên c u y h c thư ng r t bình
tĩnh, l nh lùng, và ôn hòa trong l i văn ch vi t, nhưng trong cu c tranh
lu n này, ã có lúc h dùng n nh ng danh t n ng c m tính như “huy n
tho i” (myth), “sai l m” (wrong, mistake) …
Phân lo i tác h i dioxin
K t qu làm vi c c a y ban ư c tóm lư c trong m t báo cáo
trình lên Vi n hàn lâm khoa h c Mĩ và chính ph Mĩ. B n báo cáo th nh t
có tên là “Veterans and Agent Orange: Update 1996” (C u chi n binh và
ch t màu da cam: c p nh t thông tin 1996) ư c công b vào Tháng Ba năm
1996. Nhưng m i năm có nhi u nghiên c u liên quan n tài này, nên y
ban ph i liên t c c p nh t hóa và ánh giá l i b ng ch ng. Do ó, c m i
hai năm, h l i cho xu t b n m t b n báo cáo m i. Ti p theo b n báo cáo
năm 1996 là b n báo cáo “Agent Orange: Update 1998”, “Agent Orange:
Update 2000”, và m i nh t là “Agent Orange: Update 2002” [3]. Trong m i
báo cáo h chia m i liên h gi a nh hư ng c a dioxin và s c kh e thành
b n nhóm:
6
- Nhóm 1 là nh ng b nh mà b ng ch ng nghiên c u khoa h c ã rõ
ràng trong các nghiên c u và lo i tr kh năng nh hư ng c a các y u t
ph và y u t ng u nhiên. Ch ng h n như n u có nhi u nghiên c u nh
nhưng t t c cùng phát hi n m t m i liên h gi a dioxin và b nh, thì các k t
qu nghiên c u này ư c x p vào nhóm 1. Cho n nay, y ban nh n nh
r ng ã có y b ng ch ng khoa h c k t lu n v m i liên h gi a
dioxin và các b nh sau ây:
• Ung thư b ch c u dòng lympho d ng mãn tính (Chronic
lymphocytic leukemia, CLL)
• Ung thư mô m m (Soft-tissue sarcoma)
• Ung thư d ng không-Hodgkin (Non-Hodgkin''s lymphoma)
• Ung thư d ng Hodgkin (Hodgkin''s disease)
• Ban clor (Chloracne)
Nhóm 2 là nh ng b nh mà b ng ch ng chưa m y rõ ràng. “Chưa rõ
ràng” có nghĩa là có b ng ch ng v m i liên h , nhưng kh năng nh hư ng
c a các y u t ph và y u t ng u nhiên không th lo i b . Ch ng h n như
trong s 5 nghiên c u, có m t nghiên c u cho th y m t m i liên h , còn 4
nghiên c u khác không phát hi n m i liên h nào, thì m i liên h này ư c
x p vào nhóm 2. Nh ng b nh n m trong nhóm 2 là:
• Ung thư h th ng hô h p (ung thư bronchus, larynx, and
trachea)
• Ung thư tuy n ti n li t (Prostate cancer)
• B nh a u t y (Multiple myeloma)
• M t s b nh th n kinh c p tính (Acute and subacute
transient peripheral neuropathy)
• R i lo n chuy n hóa porphyrin trong da (Porphyria cutanea
tarda)
• B nh ti u ư ng d ng II (Type 2 diabetes)
• Ch ng n t t s ng (Spina bifida) trong các con em c a c u
chi n bình.
7
- Nhóm 3 là nh ng b nh mà nghiên c u khoa h c chưa ưa ra y
b ng ch ng k t lu n. ây, k t qu các nghiên c u chưa nh t quán, hay
công trình nghiên c u có v n v phương pháp, kém ch t lư ng, chưa t
các tiêu chu n khoa h c. Ví d như nh ng nghiên c u không phân tích các
y u t ph , không xem xét n các y u t ng u nhiên, hay phân tích d ki n
không úng phương pháp, hay s lư ng i tư ng nghiên c u quá ít k t
lu n. K t qu trong nh ng nghiên c u như th ư c x p vào nhóm 3.
• Ung thư mũi (Nasal or nasopharyngeal cancer)
• Ung thư xương (Bone cancer)
• Ung thư da (Skin cancers, melanoma, basal, and squamous
cell)
• Ung thư vú (Breast cancer)
• Ung thư t cung, bu ng tr ng (cervical, uterine, and ovarian)
• Ung thư hòn dái (Testicular cancer)
• Ung thư b ng ái (Urinary bladder cancer)
• Ung thư th n (Renal cancer)
• Ung thư máu (Leukemia), ngo i tr CLL
• S y thai (Spontaneous abortion)
• D t t b m sinh (Birth defects), ngo i tr ch ng n t t s ng
• Thai nhi ch t trong b ng m (stillbirth)
• Thai nhi thi u cân (Low birthweight)
• Ung thư trong tr em, k c acute myelogenous leukemia
• B t bình thư ng v lư ng tinh trùng và hi m mu n
• Các ch ng b nh liên quan n tâm th n
• R i lo n th n kinh
• R i lo n ư ng tiêu hóa và n i ti t
• Các ch ng b nh v mi n d ch
M T S HÌNH NH V N N NHÂN NHI M CH T C MÀU DA CAM
8
- V KI N CH T C MÀU DA CAM
“L n u tiên, m t hành ng pháp lý ã ư c ti n hành t i M nhân danh
các n n nhân ngư i Vi t c a cu c chi n tranh VN. Hôm 30-1-2004, m t h
sơ ki n ã ư c H i Các n n nhân ch t c da cam/dioxin n p t i m t tòa án
c p qu n c a New York.
Tuy ch ba công dân VN ng nguyên ơn, song phán quy t c a v ki n s
ư c áp d ng cho m i công dân VN nào ã t ng là n n nhân c a ch t c da
cam t ng ư c (M ) phun x t. Do l Chính ph Hoa Kỳ không th b truy t ,
nên v ki n nh m n m y ch c công ty M , trong ó có các công ty Dow
Chemical và Monsanto, v n là ch ch t trong vi c s n xu t ch t c g i là
da cam ư c quân i M s d ng trong chi n tranh.
9
- Theo s li u c a H i Ch th p , VN có kho ng 150.000 tr em b nh
hư ng ch t da cam, trong th i chi n có kho ng 3 tri u ngư i b nhi m c
và ít nh t có 1 tri u ngư i s c kh e b nh hư ng tr m tr ng. Ch t c này
trong th c t ã không ch a b t c ai, quân nhân hay thư ng dân c hai
mi n Nam B c, do ti p xúc tr c ti p v i ch t c trong chi n tranh hay do di
truy n. Cho nên, có th nói v ki n này là v ki n c a t t c n n nhân c a
ch t c da cam, “không ranh gi i”...
Nhóm b o v quy n l i c a n n nhân Ch t c da cam/Dioxin i v i 37
công ty s n xu t hóa ch t c a Hoa Kỳ, nh ng ơn v ã s n xu t các ch t
hóa h c phát quang cây c i có ch a ch t c da cam ư c quân i M s
d ng trong chi n tranh Vi t Nam, trong ó n i b t là các công ty: Dow
Chemical, Montaso Ltd, Phamacia Corporation, Hercules Incorporated. Cho
n nay, v ki n ã qua hai phiên tòa sơ th m Tòa án liên bang t i qu n
Brooklyn và tòa phúc th m Tòa kháng án liên bang khu v c 2 New York
bác ơn ki n c a nguyên ơn v i lý do chính: bên nguyên chưa có b ng
ch ng khoa h c ch ng minh m i quan h gi a b nh t t c a h v i ch t
dioxin, không có căn c pháp lu t qu c t , các công ty hóa ch t ch s n xu t
theo ơn t hàng c a chính ph M nhưng chính ph M l i có quy n mi n
t . Do ó ngày 2 tháng 3 năm 2009 tòa án T i cao M bác ơn th nh c u c a
nguyên ơn Vi t Nam.
V ki n ã thu hút s chú ý c a dư lu n Vi t Nam và qu c t . Vài t ch c xã
h i ã kêu g i ng h n n nhân ch t c dioxin, ng h bên nguyên. Như
ông Len Aldis ã l p m t trang web kêu g i ký tên vì công lý.
Di n bi n
Ngày 31 tháng 1 năm 2004, nhóm b o v quy n l i c a n n nhân Ch t c
da cam/Dioxin là H i N n nhân Ch t c da cam/dioxin Vi t Nam (The
Vietnam Association of Victims of Agent Orange/Dioxin - VAVA) ã ki n
37 công ty M ph i b i thư ng do trách nhi m gây ra thương tích vì ã s n
xu t ch t hóa h c này. Dow Chemicalvà Monsanto là hai công ty s n xu t
ch t c da cam (C DC) l n nh t cho quân i Hoa Kỳ ã b nêu tên trong
v ki n cùng các công ty khác. Trư c ây nhi u c u quân nhân Hoa Kỳ ã
th ng m t v ki n tương t .
H i ngh ti n xét x l n u tiên ã di n ra vào ngày 18 tháng 3 năm 2004.
H i ngh ti n xét x th hai di n ra vào ngày 18 tháng 6 năm 2004. Ngày 13
tháng 9 năm 2004, các lu t sư c a nguyên ơn ã trình Tòa sơ th m ơn
10
- ki n s a i. Bên b ã trình Tòa án sơ th m b n tranh t ng c a mình ( t 1)
vào ngày 3 tháng 11 năm 2004, b n tranh t ng th 2 ư c trình ngày 18
tháng 1 năm 2005. Ngày 28 tháng 2 năm 2005, hai bên b t u tranh t ng t i
Tòa sơ th m.
Ngày 10 tháng 3 năm 2005 quan tòa Jack Weinstein thu c Tòa án liên bang
t i qu n Brooklyn ã bác ơn ki n, quy t nh r ng nh ng òi h i c a ơn
ki n không có cơ s pháp lu t. Quan tòa k t lu n r ng ch t c da cam ã
không ư c xem là m t ch t c dư i b c m theo lu t qu c t vào lúc Hoa
Kỳ dùng nó, ngay c khi nh hư ng không c ý c a nh ng ch t này có th
gây ra c t i v i i s ng c a con ngư i và môi trư ng h s ng; và r ng
Hoa Kỳ không b c m dùng nó di t c ; và nh ng công ty s n xu t ch t
này không có trách nhi m v cách s d ng c a chính quy n. Chính ph Hoa
Kỳ, v n có quy n mi n t (sovereign immunity), không ph i là m t b cáo
trong ơn ki n. Jack Weinstein cho r ng: " ơn ki n c a phía nguyên ơn
không d a trên b t c cơ s nào c a lu t n i a c a m t bang, m t qu c gia
hay dư i b t c hình th c gì c a lu t qu c t ". Ông cũng cho r ng nguyên
ơn Vi t Nam ã không không ch ng minh ư c chính ch t c da cam ã
gây ra các lo i b nh t t như li t kê trong ơn ki n c a h , vì cho n th i
i m ơn ki n, h v n v n thi u các nghiên c u sâu r ng v nh hư ng
c a ch t làm phát quang cây c i có tác ng x u i v i s c kh e con ngư i.
Ngày 7 tháng 4, 2005 oàn lu t sư i di n cho các n n nhân Vi t Nam n p
ơn yêu c u Tòa kháng án liên bang khu v c 2 New York xét x l i và
ph quy t phán quy t trư c ây c a chánh án Jack Weinstein.
D ki n Tòa Phúc th m s cho ý ki n có m phiên x phúc th m hay không
vào mùa thu 2006. Ngày 22 tháng 2 năm 2008, Tòa phúc th m Liên bang
M t i New York ã ra phán quy t bác ơn ki n c a các công dân Vi t
Nam, n n nhân ch t c da cam/dioxin ch ng các công ty hóa ch t M v
vi c s d ng ch t c da cam/dioxin trong chi n tranh Vi t Nam. Tòa này ã
y án sơ th m.
Dư lu n qu c t có nhi u ý ki n phê phán phán quy t này c a Tòa phúc
th m Liên bang M . Ngày 18 tháng 3 năm 2008, oàn Lu t sư Hoa Kỳ và
H i Lu t gia Dân ch qu c t g m 10 ngư i ã n Vi t Nam h tr v
m t pháp lý cho các n n nhân trong v ki n s p t i lên T i cao Pháp vi n
Hoa Kỳ
11
- Ngày 6 tháng 10 năm 2008 nguyên ơn ti p t c n p ơn th nh c u lên Tòa
án T i cao M nhưng ã b tòa án T i cao M bác ơn th nh c u c a nguyên
ơn vào ngày 2 tháng 3 năm 2009. Phó ch t ch y ban trung ương M t tr n
t qu c Vi t Nam Vũ Tr ng Kim cho là "Vi c tòa án M t ch i l i th nh
c u c a các n n nhân Vi t Nam là ã b l cơ h i th hi n s công minh c a
pháp lu t và tinh th n yêu chu ng công lý, tôn tr ng nhân quy n c a nhân
dân M ". Theo lu t sư Lưu Văn t, ngư i theo v ki n t u cho bi t, lý
do tòa án T i cao M bác ơn ki n c a n n nhân ch t c da cam Vi t Nam
là theo lu t pháp M , khi m t v án ư c g i n Tòa phúc th m thì nh t
nh ph i ư c xem xét gi i quy t. Nhưng cùng v vi c ó n u ư c g i lên
tòa án T i cao thì không nh t nh ph i ưa ra xét x .
Các nghiên c u khoa h c ph c v v ki n
Các nhà khoa h c Vi t Nam ã h p tác v i các nhà khoa h c M , Canada,
c và Nh t B n ã nghiên c u và th y các n n nhân dioxin có kh năng
gây c c a dioxin trong máu cao g p hàng trăm ho c hàng ngàn l n m c
bình thư ng. Vi n Y khoa Hoa Kỳ cũng ã k t lu n các n n nhân dioxin là
các c u binh Hoa Kỳ tham gia chi n tranh Vi t Nam cũng b các căn b nh
ung thư.
Các lý l và d n ch ng
Phía nguyên ơn
Bên nguyên ưa ra l p lu n r ng các t p oàn hóa ch t ã không tuân th
theo ơn t hàng c a Chính ph M mà cung c p các hóa ch t có ch t c
dioxin. Các công ty cung c p ch t hóa h c phát quan cây c i bi t chúng có
n ng dioxin cao và có kh năng h n ng ó xu ng nhưng h ã không
làm v y vì lý do l i nhu n. Bên nguyên ơn cũng trích d n m t cu c h i
ngh năm 1965 mà t i ó, i di n các hãng hóa ch t ã tuyên b r ng h
bi t trong hóa ch t di t c có các ch t c dioxin. Lu t sư c a bên nguyên là
Jonathan Moore cho r ng “H (các công ty s n xu t thu c di t c ) ã c s n
xu t ư c càng nhanh, càng nhi u ch t c da cam càng t t vì lo ng i chính
ph phát hi n, c m s n xu t s gi m kh năng sinh l i c a h ”. Lu t sư bên
nguyên cũng l p lu n r ng, s lư ng 77 tri u lít ch t c da cam r i xu ng
Vi t Nam là con s quá m c c n thi t di t c . Bên nguyên cũng cho r ng,
chính ph M ã t hàng cho các công ty hóa ch t này v i yêu c u không
gây tác h i i v i con ngư i. Do ó, vi c các công ty vi ph m quy nh như
th , gây tác h i nghiêm tr ng cho thư ng dân có th coi là t i ph m chi n
12
- tranh. V ki n v n ang ư c ti p t c và mong r ng s t ư c k t qu như
mong mu n m c dù r t khó khăn.
L ik t
Sau chuy n i tham quan b o tàng tôi ã bi t thêm ư c nhi u i u v chi n
tranh nh ng h u qu c a nó nh ng m t mát au thương c a dân t c và th y
ư c tinh th n yêu nư c c a nhân dân vi t nam như th nào nhìn nh ng hình
nh ngư i tù côn o tôi t h i mình “ làm sao h có th ch u ng ư c
nh ng c c hình tra t n dã man như v y” và cũng t ưa ra câu tr l i ch có
lòng yêu nư c căm thù giăc sâu s c thì m i giúp h vư t qua m i au
thương v xác th t quy t tâm chi n u n cùng d u có ph i hi sinh. Tôi
cũng nh n ra r ng chi n tranh th t kh c li t th t au kh m t mát quá l n
mong r ng s không còn chi n tranh trên qu t này n a m i ngư i ư c
s ng trong hòa bình cùng xây d ng m t th gi i tươi p.
13
nguon tai.lieu . vn
