- Trang Chủ
- Báo cáo khoa học
- Báo cáo Công ước về xoá bỏ mọi hình thức phân biệt đối xử với phụ nữ - bước phát triển của Luật quốc tế trong lĩnh vực bảo vệ quyền cơ bản của phụ nữ
Xem mẫu
- nghiªn cøu - trao ®æi
ThS. NguyÔn ThÞ ThuËn *
S ù hîp t¸c quèc tÕ trong lÜnh vùc b¶o vÖ
quyÒn con ng−êi nãi chung v b¶o vÖ
quyÒn cña phô n÷ nãi riªng ®ang ng y c ng
nh©n quyÒn n¨m 1948, C«ng −íc vÒ c¸c
quyÒn d©n sù, chÝnh trÞ n¨m 1966 (ViÖt Nam
gia nhËp n¨m 1982), C«ng −íc vÒ c¸c quyÒn
nhËn ®−îc sù quan t©m s©u s¾c cña céng ®ång kinh tÕ, v¨n ho¸, x héi n¨m 1966 (ViÖt Nam
quèc tÕ. Do nhiÒu nguyªn nh©n kh¸ch quan gia nhËp n¨m 1982)...
v chñ quan m ë c¸c møc ®é kh¸c nhau, phô Mét sè tæ chøc quèc tÕ chuyªn m«n thuéc
n÷ ®Òu ch−a cã ®−îc sù b×nh ®¼ng thùc sù. hÖ thèng Liªn hîp quèc nh− Tæ chøc lao ®éng
Trong khi ®ã vai trß v nh÷ng ®ãng gãp lín quèc tÕ (ILO), Tæ chøc v¨n ho¸, khoa häc,
lao cho gia ®×nh v x héi cña ng−êi phô n÷ l gi¸o dôc (UNESCO)… phï hîp víi môc ®Ých
kh«ng thÓ phñ nhËn. Tr−íc thùc tr¹ng n y, ho¹t ®éng cña m×nh còng th«ng qua c¸c ®iÒu
céng ®ång quèc tÕ m trung t©m l Liªn hîp −íc quèc tÕ liªn quan ®Õn c¸c quyÒn cña phô
quèc ® cã nhiÒu nç lùc trong viÖc so¹n n÷ trong mét sè lÜnh vùc nh−: C«ng −íc sè 45
th¶o c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt quèc tÕ nh»m vÒ sö dông phô n÷ v o nh÷ng c«ng viÖc d−íi
thÓ chÕ ho¸ c¸c quyÒn c¬ b¶n cña phô n÷ mÆt ®Êt v trong hÇm má ®−îc ILO th«ng qua
theo h−íng bæ sung v ph¸t triÓn víi néi ng y 30/5/1935 (ViÖt Nam gia nhËp n¨m
dung míi ®¶m b¶o tèt h¬n c¸c quyÒn n y. 1994), C«ng −íc sè 100 vÒ tr¶ c«ng b×nh ®¼ng
HiÕn ch−¬ng Liªn hîp quèc - v¨n b¶n gi÷a lao ®éng nam v lao ®éng n÷ cho mét
"khai sinh" ra tæ chøc quèc tÕ lín nhÊt h nh c«ng viÖc nh− nhau ®−îc ILO th«ng qua ng y
tinh ® kh¼ng ®Þnh mét trong nh÷ng môc ®Ých 6/6/1951 (ViÖt Nam gia nhËp n¨m 1966),
cña Liªn hîp quèc l ®¹t ®−îc sù hîp t¸c C«ng −íc n¨m 1960 cña UNESCO vÒ chèng
quèc tÕ trong viÖc thóc ®Èy v khuyÕn khÝch ph©n biÖt ®èi xö trong gi¸o dôc…
sù t«n träng nh©n quyÒn v c¸c tù do c¬ b¶n Nh×n chung, cho ®Õn tr−íc khi C«ng −íc
cho tÊt c¶ mäi ng−êi kh«ng ph©n biÖt chñng vÒ xo¸ bá mäi h×nh thøc ph©n biÖt ®èi xö víi
téc, giíi tÝnh, ng«n ng÷ v t«n gi¸o. Trong phô n÷ (C«ng −íc CEDAW) ra ®êi, c¸c v¨n
suèt gÇn 60 n¨m tån t¹i v ho¹t ®éng, Liªn b¶n ph¸p lÝ quèc tÕ vÒ nh©n quyÒn liªn quan
hîp quèc ® cã s¸ng kiÕn v b¶o trî cho viÖc tíi phô n÷ cã mét sè ®Æc tr−ng c¬ b¶n sau:
kÝ kÕt nhiÒu ®iÒu −íc quèc tÕ vÒ nh©n quyÒn + §a phÇn c¸c v¨n b¶n chØ ghi nhËn
còng nh− trùc tiÕp th«ng qua mét sè v¨n b¶n quyÒn c¬ b¶n cña con ng−êi nãi chung m
cã ý nghÜa lín lao ®èi víi qu¸ tr×nh quèc tÕ kh«ng cã sù x¸c nhËn c¸c quyÒn riªng biÖt,
ho¸ vÊn ®Ò nh©n quyÒn nãi chung v vÊn ®Ò
quyÒn cña phô n÷ nãi riªng. §iÓn h×nh l c¸c * Gi¶ng viªn chÝnh Khoa luËt quèc tÕ
v¨n b¶n sau: Tuyªn ng«n to n thÕ giíi vÒ Tr−êng ®¹i häc luËt H Néi
78 T¹p chÝ luËt häc sè th¸ng 3/2003
- nghiªn cøu - trao ®æi
cô thÓ cña phô n÷ (vÝ dô: C«ng −íc vÒ c¸c (hiÖn nay, khi ®Ò cËp vÊn ®Ò quyÒn cña phô
quyÒn d©n sù, chÝnh trÞ v C«ng −íc vÒ c¸c n÷, céng ®ång quèc tÕ ®Òu sö dông mét c¸ch
quyÒn kinh tÕ, v¨n ho¸, x héi…). réng r i v thèng nhÊt ®Þnh nghÜa vÒ sù "ph©n
+ Nh÷ng v¨n b¶n ghi nhËn quyÒn cña phô biÖt ®èi xö víi phô n÷" ®−îc nªu trong §iÒu 1
n÷ l¹i chØ tËp trung v o mét sè lÜnh vùc cô thÓ cña C«ng −íc).
(vÝ dô: VÊn ®Ò quèc tÞch, vÊn ®Ò lao ®éng, - PhÇn 2: Quy ®Þnh c¸c quyÒn c¬ b¶n cña
viÖc l m…). phô n÷.
+ Cã nh÷ng v¨n b¶n ph¸p lÝ chØ mang tÝnh - PhÇn 3: X¸c lËp nghÜa vô cña c¸c quèc
khu vùc (vÝ dô: C«ng −íc nh©n quyÒn ch©u gia th nh viªn C«ng −íc ph¶i ®¶m b¶o c¸c
¢u, C«ng −íc nh©n quyÒn ch©u MÜ...). quyÒn b×nh ®¼ng nam n÷ trong c¸c lÜnh vùc
MÆc dï ® tån t¹i c¶ hÖ thèng c¸c v¨n b¶n gi¸o dôc, viÖc l m, ch¨m sãc søc khoÎ…
ph¸p lÝ quèc tÕ vÒ nh©n quyÒn nh−ng t×nh - PhÇn 4: Ghi nhËn quyÒn b×nh ®¼ng nam
tr¹ng ph©n biÖt ®èi xö víi phô n÷ theo h−íng n÷ tr−íc ph¸p luËt, trong quan hÖ vÒ d©n sù,
x©m h¹i ®Õn nh÷ng quyÒn c¬ b¶n cña phô n÷ vÒ h«n nh©n gia ®×nh.
vÉn diÔn ra ë kh¾p n¬i ®Æc biÖt l trong c¸c - PhÇn 5: Quy ®Þnh viÖc th nh lËp, tæ chøc
lÜnh vùc vÒ viÖc l m, vÒ h«n nh©n gia ®×nh. v ho¹t ®éng cña Uû ban xo¸ bá sù ph©n biÖt
§Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho phô n÷ ®−îc h−ëng ®èi xö víi phô n÷.
sù b×nh ®¼ng thùc sù víi nam giíi v ph¸p - PhÇn 6: Quy ®Þnh vÒ mèi quan hÖ gi÷a
®iÓn ho¸ c¸c quyÒn c¬ b¶n cña phô n÷, cÇn C«ng −íc víi luËt quèc gia v víi c¸c ®iÒu
ph¶i cã ®iÒu −íc quèc tÕ phæ cËp ghi nhËn −íc quèc tÕ kh¸c, c¸c ®iÒu kiÖn, thñ tôc gia
vÊn ®Ò n y. C¸c ho¹t ®éng ®Ó cho mét v¨n nhËp C«ng −íc, gi¶i quyÕt tranh chÊp liªn
b¶n nh− vËy ra ®êi ® ®−îc Liªn hîp quèc quan ®Õn viÖc gi¶i thÝch v thùc hiÖn C«ng
tiÕn h nh. KÕt qu¶ l C«ng −íc CEDAW ® −íc…
®−îc th«ng qua v ®Ó ngá cho c¸c n−íc kÝ, So víi c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt quèc tÕ kh¸c
phª chuÈn v gia nhËp theo NghÞ quyÕt sè vÕ nh©n quyÒn, C«ng −íc CEDAW cã nh÷ng
34/180 ng y 18/12/1979 cña §¹i héi ®ång ®iÓm næi bËt sau ®©y:
Liªn hîp quèc v chÝnh thøc cã hiÖu lùc tõ - Thø nhÊt: C«ng −íc CEDAW l ®iÒu
ng y 3/9/1981. −íc quèc tÕ ®a ph−¬ng phæ cËp cã sè l−îng
Trong sè c¸c v¨n b¶n ph¸p lÝ quèc tÕ hiÖn th nh viªn tham gia ®«ng ®¶o - 167 quèc gia.
h nh cã ®Ò cËp quyÒn cña phô n÷, C«ng −íc §iÒu n y chøng tá gi¸ trÞ ph¸p lÝ v thùc tiÔn
CEDAW l v¨n b¶n ph¸p lÝ to n diÖn v tiÕn lín lao cña C«ng −íc trong ®êi sèng cña mçi
bé nhÊt. Nguyªn t¾c quan träng v bao trïm quèc gia còng nh− trong ®êi sèng quèc tÕ.
to n bé néi dung cña C«ng −íc l cÊm tÊt c¶ - Thø hai: C«ng −íc CEDAW l ®iÒu −íc
c¸c h×nh thøc ph©n biÖt ®èi xö víi phô n÷. quèc tÕ ®Çu tiªn bao qu¸t mäi khÝa c¹nh liªn
Ngo i lêi nãi ®Çu, néi dung cña C«ng −íc quan ®Õn c¸c quyÒn c¬ b¶n cña phô n÷ v x¸c
gåm 6 phÇn víi 30 ®iÒu kho¶n: ®Þnh râ tr¸ch nhiÖm cña quèc gia trong viÖc
- PhÇn 1: X¸c ®Þnh râ thÕ n o l "ph©n ®¶m b¶o quyÒn b×nh ®¼ng nam n÷ trong c¸c
biÖt ®èi xö víi phô n÷" c¸c nguyªn t¾c v lÜnh vùc. C«ng −íc cßn ®Ò cËp mèi quan hÖ
biÖn ph¸p ®Ó xo¸ bá sù ph©n biÖt ®èi xö n y gi÷a yÕu tè lÞch sö, v¨n ho¸, truyÒn thèng v
T¹p chÝ luËt häc sè th¸ng 3/2003 79
- nghiªn cøu - trao ®æi
sù b×nh ®¼ng nam n÷ v ghi nhËn nh÷ng vÊn b¶o vÖ m×nh. §Æc biÖt, ®Ó thùc hiÖn §iÒu 18
®Ò cña phô n÷ xuÊt ph¸t tõ ®Æc thï cña giíi cña C«ng −íc CEDAW, Uû ban quèc gia v×
tÝnh nh− quyÒn sinh ®Î, nu«i d−ìng con c¸i, sù tiÕn bé cña phô n÷ ViÖt Nam ® ®−îc
vÊn ®Ò bãc lét t×nh dôc… th nh lËp víi chøc n¨ng tham m−u, gi¸m s¸t
- Thø ba: C«ng −íc CEDAW ® lËp ra c¬ viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch, ph¸p luËt vÒ quyÒn
quan cã chøc n¨ng gi¸m s¸t chÆt chÏ viÖc thi cña phô n÷ v so¹n th¶o b¸o c¸o kiÓm ®iÓm
h nh C«ng −íc, ®ã l Uû ban xo¸ bá sù ph©n t×nh h×nh thùc hiÖn C«ng −íc CEDAW cña
biÖt ®èi xö víi phô n÷. Uû ban n y cã thÈm ViÖt Nam v tr×nh b y B¸o c¸o ®ã t¹i Uû ban
quyÒn kiÓm tra c¸c b¸o c¸o ®Þnh k× cña quèc xo¸ bá sù ph©n biÖt ®èi xö víi phô n÷.
gia th nh viªn, thu nhËn th«ng tin tõ c¸c c¬ Nh×n chung, trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn
quan ®Æc biÖt cña Liªn hîp quèc… C«ng −íc CEDAW ViÖt Nam ® thu ®−îc
Cïng víi viÖc tham gia kÝ kÕt h ng lo¹t nhiÒu kÕt qu¶ thiÕt thùc v còng cã nhiÒu tiÕn
c¸c ®iÒu −íc quèc tÕ song ph−¬ng v ®a bé ®¸ng kÓ. Tuy nhiªn, h ng lo¹t c¸c tån t¹i
ph−¬ng kh¸c, ViÖt Nam ® chÝnh thøc phª m viÖc kh¾c phôc kh«ng ph¶i ®¬n gi¶n nh−
chuÈn C«ng −íc CEDAW v o ng y sù gia t¨ng cña c¸c tÖ n¹n x héi, t¸c ®éng
27/11/1981. VÒ ph−¬ng diÖn lÞch sö, ngay tõ tiªu cùc cña mÆt tr¸i nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng
khi Nh n−íc ViÖt Nam d©n chñ céng ho ra nh÷ng phong tôc tËp qu¸n cæ hñ l¹c hËu…
®êi v nhÊt l tõ sau ng y thèng nhÊt ®Êt ®ang l nh÷ng th¸ch thøc rÊt lín ®èi víi viÖc
n−íc, trong ®−êng lèi chÝnh s¸ch ph¸p luËt b¶o ®¶m quyÒn c¬ b¶n cña phô n÷ v tiÕn tíi
cña §¶ng v Nh n−íc ta còng ® thÓ hiÖn râ xo¸ bá ®−îc sù ph©n biÖt ®èi xö víi phô n÷.
sù quan t©m ®Õn vÊn ®Ò b×nh ®¼ng nam n÷ nãi V× vËy, nh÷ng c¶i c¸ch to n diÖn, nh÷ng gi¶i
riªng v vÊn ®Ò quyÒn cña phô n÷ nãi chung. ph¸p ®ång bé v sù nç lùc cña to n x héi cÇn
Tuy nhiªn, viÖc ViÖt Nam trë th nh th nh ®−îc tiÕp tôc tiÕn h nh.
viªn chÝnh thøc cña C«ng −íc CEDAW cã t¸c Cã thÓ thÊy râ t×nh tr¹ng nh©n quyÒn cña
®éng s©u s¾c ®Õn nhiÒu ho¹t ®éng nh»m tiÕp phô n÷ trªn thÕ giíi qua lêi ph¸t biÓu sau ®©y
tôc ®¶m b¶o mét c¸ch tèt h¬n c¸c quyÒn cña cña «ng B.GaLi - cùu Tæng th− kÝ cña tæ chøc
phô n÷ ë ViÖt Nam trªn c¸c lÜnh vùc kh¸c Liªn hîp quèc: "Phô n÷ chiÕm h¬n 1/2 d©n sè
nhau. Cô thÓ l c¸c ho¹t ®éng söa ®æi v ban cña h nh tinh chóng ta m ch−a ë quèc gia
h nh míi c¸c v¨n b¶n cã liªn quan ®Õn c¸c n o hä ®−îc ®èi xö mét c¸ch xøng ®¸ng". Râ
quyÒn cña phô n÷ ë ViÖt Nam ®Òu ®−îc tiÕn r ng l ë c¸c møc ®é kh¸c nhau, thùc tr¹ng
h nh theo h−íng phï hîp víi c¸c quy ®Þnh ph©n biÖt ®èi xö gi÷a nam v n÷ ® v ®ang
cña C«ng −íc CEDAW, ho¹t ®éng tuyªn tiÕp tôc tån t¹i. ChÝnh v× vËy, xo¸ bá mäi h×nh
truyÒn gi¸o dôc v phæ biÕn ph¸p luËt vÒ thøc ph©n biÖt ®èi xö víi phô n÷ ch¾c ch¾n sÏ
quyÒn cña phô n÷ ®−îc tiÕn h nh ë nhiÒu cÊp cßn l sù nghiÖp l©u d i. Nç lùc cña mçi
®é kh¸c nhau kh«ng chØ gióp cho sù thay ®æi quèc gia trªn c¸c lÜnh vùc kinh tÕ - x héi,
dÇn nhËn thøc cña x héi vÒ quyÒn cña phô an ninh - chÝnh trÞ còng nh− sù t¨ng c−êng
n÷ m nã cßn gióp cho chÝnh phô n÷ tù ý thøc hîp t¸c quèc tÕ mét c¸ch to n diÖn sÏ l
®−îc vÞ trÝ, vai trß quyÒn lîi cña hä trong gia nh÷ng yÕu tè quyÕt ®Þnh tíi sù th nh c«ng
®×nh còng nh− x héi v cã thÓ ®Êu tranh ®Ó cña sù nghiÖp n y./.
80 T¹p chÝ luËt häc sè th¸ng 3/2003
nguon tai.lieu . vn
