Xem mẫu
- NGHI N C U TRAO I BÀN V PHÁT TRI N K NĂNG NGH NGHI P V XUÂN H NG * Email: hungvdtn@gmail.com Tóm t t Hi n nay còn có nhi u cách hi u khác nhau v thu t ng “k n ng ngh nghi p , d n t i nh ng ti p c n sai l ch trong ho t ng phát tri n k n ng ngh nghi p. Bài vi t tr nh bày nh ng nghi n c u làm rõ n i hàm c a m t s thu t ng nh k n ng, k n ng ngh , k n ng ngh nghi p, n ng l c th c hi n, t ó làm rõ n i hàm c a thu t ng phát tri n k n ng ngh nghi p làm c s cho vi c th c hi n các ho t ng phát tri n k n ng ngh nghi p. khóa K n ng, k n ng ngh , n ng l c, k n ng ngh nghi p, ph t tri n, ph t tri n k n ng ngh nghi p. Khi nói n ào t o, phát tri n ngu n nh n Theo T i n Giáo d c h c 2 , k n ng l c, phát tri n k n ng ngh nghi p ng i ta c ph n chia thành 2 b c: K n ng b c th ng b v ng v u vào nhi u thu t ng có th p (b c I và k n ng b c cao (b c II . K li n quan nh là k n ng, k n ng ngh , k n ng b c th p là kh n ng th c hi n úng n ng chuy n m n, k n ng ngh nghi p, k hành ng, ph h p v i nh ng m c ti u và n ng c ng, k n ng m m.v.v Do kh ng hi u i u ki n c th . b c này có nh ng k n ng úng n i hàm c a nh ng khái ni m ó, n n h nh thành kh ng c n qua luy n t p,n u bi t có nh ng quan ni m ho c ti p c n sai l ch t n d ng hi u bi t và k n ng t ng t có v nh ng v n xung quanh phát tri n ngu n chuy n sang các hành ng m i. K n ng nh n l c. Bài vi t d i y, tr nh bày nh ng b c cao là kh n ng th c hi n hành ng, ho t nghi n c u v n i hàm c a nh ng thu t ng ng m t cách thành th o linh ho t, sáng t o này. ph h p v i nh ng m c ti u trong nh ng i u ki n khác nhau. t t i k n ng này c n tr i Khá n m k n ng, k n ng ngh qua giai o n luy n t p các k n ng n gi n, Có nhi u cách nh ngh a khác nhau v sao cho m i khi hành ng, ng i ta kh ng k n ng, t y vào cách ti p c n. Theo t i n còn b n t m nhi u n thao tác n a v nhi u Oxfort 8 , “k n ng là kh n ng làm t t m t thao tác t ng hóa. c ng vi c nào ó th ng có c qua ào t o Theo T m l h c 3 , k n ng là kh n ng ho c kinh nghi m (the ability to do something v n d ng ki n th c gi i quy t m t nhi m well, usually gained through training or v . experience). Theo ó, k n ng c hi u là s thành th o, tinh th ng v các thao tác, ng Theo tác gi ng Thành H ng 4 , k tác trong quá tr nh hoàn thành m t c ng vi c n ng là d ng hành ng t giác, c th c c th nào ó. hi n có k thu t, d a và nh ng i u ki n sinh * V Xu n H ng -
- NGHI N C U TRAO I h c, t m lí và x h i cá nh n, và có k t qu - K n ng có tính linh ho t và có th di nh t nh áp ng m c ti u hay chu n nh chuy n t hoàn c nh này sang hoàn c nh tr c. Có k thu t t c là kh ng t y ti n, mà khác k n ng có tính k thu t, t c là có c u tu n theo tr nh t , qui t c và y u c u k thu t. trúc thao tác và tr nh t t ch c các thao tác ó Tr n th gi i, thu t ng k n ng c - K n ng c h nh thành do luy n t p, lu t hóa trong nhi u o lu t c a nhi u qu c gia. c h nh thành trong quá tr nh ho t ng c a con ng i. Theo o lu t TESDA 1994 c a Philippines 10 , k n ng có ngh a là kh n ng K n ng c h nh thành qua 05 giai c h c và c th c hành th c hi n m t o n: nhi m v hay m t c ng vi c (Skill shall mean - Giai o n b t ch c: Ch hành ng the acquired and practiced ability to carry out a theo m u task or job) - Giai o n làm c: Hi u nhi m v , quy T ng t nh v y, Lu t Phát tri n k tr nh làm vi c nh ng còn có nh ng sai sót, th i n ng ngh nghi p c a Malayxia cho r ng 9 : gian hoàn thành ch m và i khi còn c n có K n ng c hi u là kh n ng c h c và s ch d n. c th c hành th c hi n thành th o m t nhi m v hay m t c ng vi c (skill means an - Giai o n làm chính xác: Làm vi c theo acquired and practised ability to competently quy tr nh, chính xác và hoàn thi n c ng vi c carry out a task or job) nhanh chóng. T nh ng quan ni m n u tr n, có th rút - Giai o n h nh thành k x o: K n ng ra m t s nh ng c i m v k n ng nh sau: ct ng hoá, tr n c s ó h nh thành n n k x o. - K n ng có m t s n i dung là nh ng quá tr nh t m l , v nó là t h p c a hàng lo t - Giai o n làm bi n hóa. Th hi n kh các y u t h p thành nh tri th c, k n ng, k n ng di chuy n k n ng sang các t nh hu ng x o có kh n ng chú , t duy . m i ho c h nh thành các k n ng ph c t p (H nh 1) nh 1. C c giai o n h nh thành k n ng K Bi n hóa Thu n th c L.chính xác m c B c Đ Đ Đ Đ Đ Th i gian
- NGHI N C U TRAO I Nh v y có th th y m c d có nh ng vi c c th c a ngh , ch kh ng ph i là s t n nh ngh a khác nhau v k n ng, tuy nhi n, t i c l p gi a chúng v i nhau và ít li n quan u th a nh n r ng k n ng là m t quá tr nh n c ng vi c c a ngh 5 . t ml , c h nh thành khi con ng i áp d ng N u k n ng thu n túy c hi u theo ki n th c vào th c ti n. n ng có c do ngh a h p, h ng t i thao tác, kh n ng ho t quá tr nh l p l p l m t ho c m t nhóm ng c th th k n ng ngh nghi p c hi u hành ng nh t nh nào ó. K n ng theo theo ngh a r ng h ng t i kh n ng, n ng l c ngh a h p hàm ch n nh ng thao t c, hành th c hi n hành ng c a con ng i trong các ng c a th c a con ng i. K n ng hi u theo l nh v c ngh nghi p. K n ng theo ngh a h p ngh a r ng h ng nhi u n kh n ng, n ch là m t thành t c a n ng l c (n ng l c bao n ng l c c a con ng i g m ki n th c, k n ng và thái . Trong m t ngh c th , k n ng theo Trong ho t ng ngh nghi p, con ng i ngh a h p c ng th ng c hi u là k n ng lu n bi u hi n nh ng kh n ng nh t nh ngh , t c hàm ch n thao tác, hành ng th c hi n c ng vi c nào ó. Khi th c hi n c a con ng i trong m t ngh c th nào ó. nh ng ho t ng y, con ng i c n ph i có tri th c, kinh nghi m c n thi t t ng ng v i V v y, ti p c n n ng l c th c hi n ho t ng, có kh n ng t p trung chú , t duy, (competence base training , k n ng là m t t ng t ng .. Có làm nh v y, con ng i thành t quan tr ng trong ba thành t t o n n m i th c hi n ho t ng theo m c ích. T t n ng l c th c hi n c a con ng i (ki n th c, c nh ng y u t ó bi u hi n kh n ng th c k n ng và thái . Theo ti p c n này, v n là hi n ho t ng ngh nghi p c a con ng i. kh n ng c a con ng i làm t t m t c ng Có ng i g i ó là k n ng ngh nghi p, có vi c nào ó, nh ng ng i ta kh ng ch nh n ng i g i là n ng l c ngh nghi p, có ng i m nh n k n ng mà là s hòa quy n nhu n n gi n ch g i là k n ng. nhuy n c a c ki n th c, k n ng, thái Do v y, k n ng ngh nghi p ph i c giúp con ng i th c hi n m t c ng vi c nào ó hi u theo ngh a r ng (t c là n ng l c , m i th y nh mong i. c y ngh a c a k n ng ngh nghi p. Th nào là k n ng ngh ngh p Ngày nay, v i ti p c n n ng l c th c hi n trong K n ng ngh nghi p (professional skills ào t o, các nhà s ph m nh n m nh n vi c d y h c t ch h p ki n th c, k n ng và thái ho c vocational skills là thu t ng có ngu n c n thi t ng i h c có th v n d ng g c t thu t ng k n ng (skill , nh ng n i vào vi c th c hi n t ng c ng vi c c th c a hàm c m r ng theo h ng kh n ng và m t ngh . Theo ó, k n ng ngh nghi p hay n ng l c th c hi n c a con ng i. n ng l c ngh nghi p c hi u nh nhau v “N ng l c th c hi n là thu t ng c d ch n i hàm và u h ng t i kh n ng th c hi n t ti ng Anh (Competency hay Competence c ng vi c c a con ng i trong ho t ng ngh ho c ti ng c (Handlungskompeten d ng nghi p. Tuy nhi n, khi nói n k n ng ngh trong các tài li u c a nhi u tác gi tr nh b y nghi p, ng i ta th ng khu trú nó trong ph m v quan i m giáo d c, ào t o theo ti p c n tr c a k n ng (n ng l c hành ng nhi u n ng l c th c hi n. Theo quan ni m này, n ng h n các l nh v c khác nh ki n th c và các l c th c hi n c coi là s tích h p nhu n ph m ch t t m l nh o c, thái , hành nhuy n c a ba thành t ki n th c, k n ng, thái vi .. Còn nói v n ng l c th th ng là r ng c n thi t hoàn thành c t ng c ng h n và h ng vào c ba thành t .
- NGHI N C U TRAO I h v y, k n ng ngh ngh p c + K n ng c ng (hard skill) là k n ng hi u là kh n ng c a con ng i th c hi n c ng chuy n m n ngh - k n ng k thu t c th vi c ngh nghi p m t c ch c hi u qu trong nh kh n ng h c v n tr nh chuy n m n m t th i gian thích h p, v i c c i u ki n nh t cho m i c ng vi c, ngành ngh nh t nh và nh, d a vào s tích h p nhu n nhuy n c c kinh nghi m. ki n th c, k n ng, th i . + K n ng m m (soft skill) 7 , th ng hi u K n ng ngh nghi p c ph n chia là các k n ng kh ng mang tính k thu t (hay thành nhi u lo i khác nhau, d a vào m t s còn g i là K n ng th c hành x h i là thu t ti u chu n xác nh. ng li n quan n trí tu xúc c m d ng ch các k n ng quan tr ng trong cu c s ng con - N u c n c vào m c c a hành ng, ng i. có các lo i k n ng n gi n nh c, vi t Ph t tri n k n ng ngh nghi p là g ? và các k n ng ph c t p nh h c t p, v n hành máy móc .. Tr c h t, ngay t khái ni m “phát tri n c ng là m t khái ni m ph c t p, v i nhi u -N uc nc vào m c bi u hi n c a quan ni m khác nhau. Có quan ni m cho r ng k n ng có: “phát tri n là “v n ng , có quan ni m “phát + K n ng chung, là lo i k n ng bi u hi n tri n là “ti n b .v.v Tuy nhi n, v c b n các m i ho t ng c a con ng i nh k n ng quan ni m này c ng kh ng thoát ly kh i quan s d ng các c ng c lao ng, k n ng h c ni m c a phép bi n ch ng duy v t. t p, k n ng giao ti p, k n ng nghi n c u . Theo tri t h c Mác - L n Nin, khái ni m + K n ng ri ng, là k n ng trong ho t phát tri n d ng ch quá tr nh v n ng theo ng ngh nghi p nh t nh nào ó. m i chi u h ng i l n c a s v t, hi n t ng, t ngh , t y thu c vào t ng tr nh , òi h i ng i tr nh th p l n tr nh cao t n gi n n lao ng ph i có các k n ng t ng ng ph c t p, t kém hoàn thi n n hoàn thi n cái m i ra i thay th cái c , cái ti n b ra i - N u c n c vào m c quan tr ng c a thay th cái l c h u 6 . k n ng, ng i ta ph n ra các lo i: Theo o lu t TESDA 1994 c a + K n ng c b n: G m nh ng k n ng Phippines 10 , ph t tri n k n ng là m t quá áp d ng làm vi c nói chung kh ng dành tr nh qua ó ng i h c và ng i lao ng ri ng cho m t ngh ho c m t ngành s n xu t, c ti p c n m t cách có h th ng v i các c kinh doanh, d ch v h ih ct p l nh h i ho c b i d ng, ho c + K n ng chung: G m nh ng k n ng có c hai v ki n th c, k n ng và cách th c ng x c n có nh là i u ki n ti u chu n c n thi t th áp d ng chung cho nhi u l nh v c, ngành c a m t c ng vi c ho c m t lo t c ng vi c ngh có li n quan trong m t l nh v c ngành ngh . + K n ng c t lõi: G m nh ng k n ng Theo Lu t Khuy n khích phát tri n k c n thi t, b t bu c ph i có c c ng nh n n ng ngh nghi p Thái Lan 11 , “Phát tri n k là có tr nh ngh nghi p nh t nh nào ó. n ng có ngh a là m t quá tr nh mà cho phép - N u c n c vào tính ch t c a k n ng, h c vi n và nh ng ng i trong tu i lao ng ng i ta còn ph n lo i ra các k n ng c ng và có c ki n th c, k n ng và o c ngh k n ng m m. nghi p, thái làm vi c t t b ng cách ào t o và các ho t ng li n quan khác.
- NGHI N C U TRAO I Theo Lu t Phát tri n k n ng ngh nghi p lao ng. Phát tri n k n ng ngh nghi p cho ng i lao ng Hàn Qu c 12 , phát tri n là phát tri n c h th ng ào t o ngh nghi p k n ng ngh nghi p có ngh a là ho t ng th hi n t ng l i, quan i m n m ng ào t o cho ng i lao ng giúp cung c p l ic s ào t o, i ng giáo vi n, ch ng và c i thi n n ng l c th c hi n c n thi t cho tr nh, giáo tr nh nh ng t p trung vào ng i h c c ng vi c c a h . “Phát tri n k n ng ngh sau quá tr nh ào t o. Tuy nhi n, phát tri n k nghi p nh m phát tri n các ph ng ti n và n ng ngh nghi p khác phát tri n ào t o ngh các khoá ào t o phát tri n k n ng ngh và nghi p ch , khi nói t i ào t o ngh nghi p ti n hành các cu c i u tra hay nghi n c u v t c là t tr ng t m vào u vào (nhà cung c p , phát tri n k n ng ngh . tr ng t m vào nhà tr ng và giáo vi n, còn khi nói t i phát tri n k n ng ngh nghi p t c là C ng có quan ni m cho r ng, ào t o ng i ta quan t m t i u ra (ng i h c sau ch là h nh thành k n ng, còn phát tri n k quá tr nh ào t o , l y ng i h c là trung t m. n ng là giai o n sau ó, giúp ng i lao ng n ng cao tr nh ngh nghi p. Theo quan Theo quan i m này, thu t ng “phát ni m này, ào t o c hi u là m t quá tr nh, tri n k n ng ngh nghi p c lu t hóa phát tri n k n ng là m t quá tr nh ri ng bi t. nhi u qu c gia tr n th gi i (Hàn Qu c, Thái Tuy nhi n, theo quan ni m tri t h c, phát tri n Lan, Philippines, Malayxia, Nam Phi . . Thay k n ng ngh nghi p n u ch tính trong giai v “ ào t o ngh (vocational training hay o n ng i lao ng tham gia lao ng s n “giáo d c ngh nghi p (vocational education xu t th kh ng y , thi u i tính v n ng, and training ng i ta s d ng thu t ng phát tri n c a k n ng. “phát tri n k n ng (skills development hay “phát tri n k n ng ngh nghi p (vocational Do v y, c th hi u, ph t tri n k n ng skills development là t n trong các o lu t. ngh nghi p (skills development hay vocational skills development) là qu tr nh h nh thành, Nói tóm l i, phát tri n k n ng ngh n ng cao kh n ng th c hi n c ng vi c ngh nghi p là thu t ng c hi u t ng t nh nghi p c a con ng i trong m t th i gian thích phát tri n n ng l c ngh nghi p và c ng t ng h p, v i c c i u ki n nh t nh, tr n c s s t nh phát tri n ào t o ngh . Tuy nhi n, phát tích h p nhu n nhuy n c c ki n th c, k n ng, tri n ào t o ngh nghi p chú tr ng vào u th i . vào (các y u t , i u ki n b o m , còn phát tri n k n ng ngh nghi p, chú tr ng vào u V i ngh a h p, phát tri n k n ng ngh ra (k n ng/n ng l c làm vi c c a ng i lao nghi p là quá tr nh ào t o, ào t o l i, trang ng p b ho c b sung th m nh ng ki n th c, k n ng và thái (n ng l c c n thi t m i con Tà l u tham kh o ng i có c h i t m vi c làm, ho c hoàn 1. Nguy n Minh ng, Phan V n Kha, thành t t h n nhi m v mà h ang làm. (2006 , ào t o nh n l c áp ng y u c u ngh a r ng h n, ph t tri n k n ng c ng nghi p hóa, hi n i hóa trong i u ki n ngh nghi p c hi u là ph ng ch m và kinh t th tr ng, toàn c u hóa và h i nh p bi n pháp mang tính toàn di n, h th ng v qu c t , Nxb i h c qu c gia Hà N i. vi c ào t o l c l ng lao ng v i nh ng 2. B i Hi n, Nguy n V n Giao, Nguy n k n ng, k thu t và tr nh nh t nh h H u Qu nh, V V n T o, (2001 , T i n giáo có th ti p c n v i c ng vi c trong th tr ng d c h c, Nxb T i n Bách khoa, Hà N i.
- NGHI N C U TRAO I 3. L V n H ng, L Ng c Lan, Nguy n 8. T i n Oxford, Website: V n Thàng, (2001 , T m l h c l a tu i và T m http ://ww w.ox ford dic tion a ries . co m / l h c s ph m, Nxb i h c Qu c gia, Hà N i. de nition/english/skill ngày 25/6/2016. 4. ng Thành H ng, (2016 , “Vai trò c a 9. National Skills Development Act 2006, k n ng trong s phát tri n con ng i , T p chí Law of Malaysia, Act 652. Khoa h c d y ngh , s 31, tháng 4/2016. 10. Philippines Repubic Act, An Act 5. V Xu n H ng, (2011 , D y h c hi n creating the technical education and skills i và n ng cao n ng l c d y h c cho giáo development authority, providing for its powers, vi n, Nxb Lao ng X h i, Hà N i. structure and for other purposes, Act, No.7796. 6. Nguy n Ng c Long, Giáo tr nh Tri t 11. Thailand Skill Development Promotion h c Mác - L Nin, Ph n 2 (Nh ng nguy n l c Act, B.E. 2545 (A.D. 2002 . b n c a tri t h c Mác - L Nin . 12. Worker Vocational Skills Development 7. T i n Wikipedia, Website: Act, Act No. 5474, Dec, 24, 1997, Korea. https://vi.wikipedia.org DISCUSSION ABOUT THE PROFESSIONAL SKILLS DEVELOPMENT u Xuan Hung Email: hungvdtn@gmail.com Abstract Today, various ways of perception existing around the term “professional skills have caused inappropriate approachs applied in professional skills development. With the aim to elaborate the notions of “skills , “performance , “professional skills though featured studies on these topics, this article also bring us to the real notion of “skills development so as to create a solid foundation for skills developments activities to come up later. word Skill, competence, professional skills/vocational skills, development, skills development/vocational skills development. * Vu Xuan Hung -
Chính trị học
Báo chí - Truyền thông
Xã hội học
Giáo dục học
Tâm lý học
Lịch sử - Văn hoá
Triết học
Ngôn ngữ học
Thư viện thông tin
Văn học nước ngoài
Ngư nghiệp
Hành chính - Pháp luật
Địa lý - Địa danh
Văn học Việt nam
Lịch sử Đảng
CNXH - KH
Tư Tưởng HCM
Ngụ ngôn - Cổ tích
Ca dao - Tục ngữ
Hoá học
Sinh học
Y khoa - Dược
Kinh tế học