Xem mẫu
- NguyÔn ®øc h¸t - l-u v¨n bång
HiÖu ®Ýnh PGS-TSKH Phan b¸
bµi tËp
dung sai
F
häc viÖn kü thuËt qu©n sù
Hµ néi n¨m 2000
1
- Lêi nãi ®Çu
Cuèn s¸ch “Bµi tËp dung sai” bao gåm c¸c d¹ng bµi tËp mÉu vµ
nh÷ng ®Ò bµi tËp ®iÓn h×nh nh»m vËn dông nh÷ng lý thuyÕt ®· häc trong
m«n häc dung sai vµ ®o l-êng trong c¬ khÝ t¹i HVKTQS. Trong ®ã bao gåm
phÇn lín nh÷ng bµi tËp vÒ tÝnh to¸n ®é chÝnh x¸c h×nh häc c¸c chi tiÕt vò
khÝ, trang bÞ kü thuËt. S¸ch dïng chñ yÕu cho häc viªn bËc ®¹i häc ngµnh c¬
khÝ cña HVKTQS. Nh÷ng ng-êi lµm c«ng t¸c thiÕt kÕ, chÕ t¹o; C¸n bé gi¶ng
d¹y; còng nh- sinh viªn d¹i häc vµ cao ®¼ng chuyªn ngµnh c¬ khÝ còng cã
thÓ tham kh¶o
Néi dung cuèn s¸ch bao gåm hai phÇn
Bµi tËp ®iÓn h×nh cho c¸c ch-¬ng
Ch-¬ng I. Nh÷ng kh¸i niÖm c¬ b¶n vÒ kÝch th-íc - sai lÖch , dung sai
vµ l¾p phÐp
Ch-¬ng II. Sai sè gia c«ng chi tiÕt
Ch-¬ng III. Dung sai l¾p ghÐp c¸c bÒ mÆt tr¬n
Ch-¬ng IV. Dung sai mèi ghÐp ren hÖ mÐt
Ch-¬ng V. Dung sai truyÒn ®éng b¸nh r¨ng
Ch-¬ng VI. Gi¶i chuçi kÝch th-íc
Mçi ch-¬ng ®Òu cã phÇn tãm t¾t vÒ lý thuyÕt (gióp cho häc viªn tr-íc
khi lµm bµi tËp «n l¹i phÇn ®· häc trªn líp) vµ phÇn bµi tËp ¸p dông
Bµi tËp tæng hîp
So víi cuèn s¸ch “ H-íng dÉn bµi tËp c¬ së tÝnh ®æi lÉn trong chÕ t¹o
m¸y” in n¨m 1984 lÇn biªn so¹n nµy t¸c gi¶ ®· bæ xung mét sè néi dung bµi
2
- tËp cho phï hîp víi ®èi t-îng chÝnh lµ häc viªn HVKTQS còng nh- yªu cÇu
chuÈn ho¸ cña Bé gi¸o dôc vµ §µo t¹o.
C¸c tiªu chuÈn ViÖt nam míi nhÊt vÒ dung sai h×nh häc cña c¸c chi
tiÕt m¸y ®· ®-îc sö dông thay thÕ cho c¸c tiªu chuÈn t-¬ng øng tr-íc ®©y.
Do khu«n khæ cuèn s¸ch cã h¹n vµ viÕt theo ch-¬ng tr×nh m«n häc
nªn cã nh÷ng phÇn ®-îc bá qua nh- thiÕt kÕ CalÝp kiÓm tra c¸c chi tiÕt ren,
then hoa vµ ®o l-êng.
Tuy ®· cã cè g¾ng, song kh«ng tr¸nh khái cßn cã sai sãt. RÊt mong
®-îc sù gãp ý phª b×nh. Mäi ý kiÕn xin gøi vÒ ®Þa chØ “Bé m«n ChÕ t¹o m¸y-
Häc viÖn kü thuËt qu©n sù”.
Chóng t«i ch©n thµnh c¶m ¬n PGS-TSKH Phan B¸, PGS-TS Lª V¨n
ChiÓu vµ c¸c ®ång nghiÖp trong bé m«n ChÕ t¹o m¸y – HVKTQS ®· cã
nhiÒu ®ãng gãp quý b¸u trong qu¸ tr×nh biªn so¹n vµ chuÇn bÞ xuÊt b¶n tµi
liÖu nµy
C¸c t¸c gi¶
3
- Bµi tËp ®iÓn h×nh cho c¸c ch-¬ng
Ch-¬ng I.
Nh÷ng kh¸i niÖm c¬ b¶n vÒ
kÝch th-íc - sai lÖch - dung sai - l¾p ghÐp
1.1. KÝch th-íc - sai lÖch - dung sai.
1.1.1. KÝch th-íc :
KÝch th-íc lµ mét ®¹i l-îng ®Æc tr-ng cho ®é lín vÒ kho¶ng c¸ch (dµi,
gãc) Gi÷a c¸c vÞ trÝ t-¬ng quan cña bÒ mÆt, ®-êng, ®iÓm cña mét hay nhiÒu
chi tiÕt.
KÝch th-íc bao gåm (b¶ng 1-1)
B¶ng 1-1. C¸c lo¹i kÝch th-íc
Thø Ký hiÖu
tù Tªn gäi §èi víi lç §èi víi trôc
(chi tiÕt bao) (chi tiÕt bÞ bao)
1 KÝch th-íc danh nghÜa D d
2 KÝch th-íc thùc Dt dt
3 KÝch th-íc giíi h¹n:
- Lín nhÊt Dmax dmax
- Nhá nhÊt Dmin dmin
§Ó lo¹t chi tiÕt gia c«ng ®¶m b¶o tÝnh ®æi lÉn chøc n¨ng th× kÝch th-íc
thùc cña c¸c chi tiÕt thuéc lo¹t ph¶i tho¶ m·n ®iÒu kiÖn.
* §iÒu kiÖn chi tiÕt ®¹t chÝnh phÈm:
§èi víi lç : Dmin Dt Dmax
§èi víi trôc : dmin dt dmax
4
- 1.1.2. Sai lÖch giíi h¹n: (ViÕt t¾t SLGH)
SLGH lµ hiÖu ®¹i sè gi÷a kÝch th-íc giíi h¹n vµ kÝch th-íc danh nghÜa.
Sai lÖch giíi h¹n bao gåm (b¶ng 1-2)
B¶ng 1-2 . C¸c lo¹i sai lÖch ghiíi h¹n
T.T Tªn gäi Ký hiÖu C«ng thøc tÝnh
§èi víi lç §èi víi trôc
1 Sai lÖch giíi h¹n trªn ES ES = Dmax - D
es es = dmax - d
2 Sai lÖch giíi h¹n d-íi EI EI = Dmin - D
ei ei = dmin - d
1.1.3. Dung sai kÝch th-íc:
Ký hiÖu:
H×nh 1-1.L¾p ghÐp gi÷a trôc vµ ç
-Dung sai: T
5
- -Dung sai lç (chi tiÕt bao): TD
-Dung sai trôc (chi tiÕt bÞ bao): Td
C«ng thøc tÝnh:
-Lç (chi tiÕt bao): TD = Dmax - Dmin = ES - EI (1-1)
-Trôc (chi tiÕt bÞ bao): Td = dmax - dmin = es - ei (1-2)
1.2. L¾p ghÐp.
B¶ng 1-3. C¸c nhãm l¾p ghÐp
Thø Tªn gäi §¹i l-îng ®Æc tr-ng C«ng thøc tÝnh
tù vµ ký hiÖu
1 Nhãm l¾p ghÐp - §é hë lín nhÊt Smax Smax = Dmax - dmin
cã ®é hë - §é hë nhá nhÊt Smin Smin = Dmin - dmax
- §é hë trung b×nh Stb S m ax S m in
Stb =
2
- Dung sai ®é hë TS TS = Smax - Smin
= TD + Td
2 Nhãm l¾p ghÐp - §é d«i lín nhÊt Nmax Nmax = dmax - Dmin
cã ®é d«i - §é d«i nhá nhÊt Nmin Nmin = dmin - Dmax
- §é d«i trung b×nh Ntb N max N min
Ntb =
2
- Dung sai ®é d«i TN = Nmax - Nmin
TN = TD + Td
3 Nhãm l¾p ghÐp - §é d«i lín nhÊt Nmax Nmax = dmax - Dmin
trung gian - §é hë lín nhÊt Smax Smax = Dmax - dmin
-Dung sai cña mèi l¾p TNS = Nmax + Smax
TNS = TD + Td
TÝnh chÊt l¾p ghÐp ®-îc x¸c ®Þnh bëi hiÖu sè gi÷a kÝch th-íc lç vµ kÝch
th-íc trôc.
6
- NÕu Dt - d t > 0 ta cã l¾p ghÐp cã ®é hë
- Ký hiÖu ®é hë lµ S: S = Dt - dt > 0
NÕu dt - Dt > 0 ta cã l¾p ghÐp cã ®é d«i
- Ký hiÖu ®é d«i lµ N: N = dt - Dt > 0
Tuú thuéc t-¬ng quan gi÷a kÝch th-íc giíi h¹n cña lç vµ trôc, l¾p ghÐp
chia thµnh ba nhãm (b¶ng 1-3).
1.3. S¬ ®å ph©n bè dung sai cña l¾p ghÐp.
Khi biÓu diÔn s¬ ®å ph©n bè dung sai
- Th-êng chän trôc hoµnh (trong hÖ to¹ ®é §Ò c¸c) lµm ®-êng 0-0, t-¬ng
øng víi kÝch th-íc danh nghÜa. KÝch th-íc danh nghÜa ®-îc chän lµm gèc ®Ó
x¸c ®Þnh kÝch th-íc giíi h¹n vµ sai lªch giíi h¹n.
- BiÓu diÔn sù ph©n bè c¸c sai lÖch kÝch th-íc so víi kÝch th-íc danh
nghÜa (trôc tung) theo tØ lÖ hîp lý.
VÝ dô:
VÏ s¬ ®å ph©n bè dung sai cña l¾p ghÐp cã:
KÝch th-íc danh nghÜa: D = d = 20 mm
Sai lÖch giíi h¹n: ES = + 0,021 mm; EI = 0
es = - 0,065 mm; ei = - 0,086 mm
Bµi gi¶i:
Dùa vµo s¬ ®å ph©n bè dung sai H×nh 1-1, chóng ta x¸c ®Þnh ®-îc tÝnh
chÊt l¾p ghÐp vµ c¸c ®¹i l-îng ®Æc tr-ng cña chóng.
Smax = 20,021 - 19,914 = 0,107 mm
Smin = 20,000 - 19,935 = 0,065 mm
Stb = ( 0,107 + 0,065 ) / 2 = 0,086 mm
TS = Smax - Smin = 0,107 - 0,065 = 0,042 mm
7
- 0,021
TD
0
D=d=20mm
-0,065
Td
-0,086
H×nh 1-1. S¬ ®å ph©n bè dung sai.
Bµi tËp sè 1
1.1. X¸c ®Þnh kÝch th-íc ®-êng kÝnh danh nghÜa cña chèt (h×nh 1-2a)
nÕu kÝch th-íc tÝnh to¸n theo ®iÒu kiÖn lµm viÖc nh- trong b¶ng 1-4.a
vµ lç b¹c (H×nh 1-2b) nÕu kÝch th-íc tÝnh to¸n theo ®iÒu kiÖn lµm viÖc
nh- trong b¶ng 1-4.b
H-íng dÉn: Dùa theo d·y kÝch th-íc -u tiªn (b¶ng 1 I )
B¶ng 1-4a.
KÝch th-íc Ph-¬ng ¸n
(mm) 1 2 3 4 5
d 9,7 13 19,5 25,5 31
8
- a) b)
H×nh 1-2
B¶ng 1-4b.
KÝch th-íc Ph-¬ng ¸n
(mm) 1 2 3 4 5
D 7,6 9,8 16 19 33,7
1.2. KÝch th-íc cña c¸c chi tiÕt cã ®¹t yªu cÇu kh«ng, nÕu kÝch th-íc
danh nghÜa, sai lÖch vµ kÝch th-íc thùc nh- b¶ng 1-5.
B¶ng 1-5.
Ph-¬ng ¸n 1 2 3 4 5
KÝch th-íc danh nghÜa (mm) 10 16 25 32 60
Sai lÖch giíi h¹n trªn (mm) - 0,280 + 0,043 + 0,106 + 0,085 - 0,100
Sai lÖch giíi h¹n d-íi (mm) - 0,370 -0 0,073 + 0,060 - 0,290
9
- KÝch th-íc thùc (mm) 9,628 16,037 25,109 32,078 60,015
1.3. Cho kÝch th-íc danh nghÜa vµ sai lÖch giíi h¹n kÝch th-íc lç vµ trôc
nh- b¶ng 1-6, yªu cÇu:
- LËp s¬ ®å ph©n bè kho¶ng dung sai kÝch th-íc cña l¾p ghÐp (víi tØ lÖ
xÝch: 1mm øng víi 1m).
- X¸c ®Þnh c¸c kÝch th-íc giíi h¹n cña chi tiÕt.
- X¸c ®Þnh c¸c ®¹i l-îng ®Æc tr-ng cña l¾p ghÐp.
B¶ng 1-6.
Sai lÖch giíi h¹n (mm)
Ph-¬ng
¸n KÝch th-íc danh ES EI es ei
nghÜa (mm)
1 20 + 0,021 0 - 0,006 - 0,017
2 30 + 0,006 - 0,015 0 - 0,013
3 40 + 0,039 0 + 0,008 - 0,008
4 35 + 0,064 + 0,025 + 0,099 + 0,060
5 45 + 0,062 0 + 0,027 + 0,002
1.4. Víi c¸c sè liÖu ®· cho trong b¶ng 1-7.
- LËp s¬ ®å ph©n bè kho¶ng dung sai kÝch th-íc l¾p ghÐp (víi tØ lÖ xÝch:
1mm øng víi 1 m).
- X¸c ®Þnh c¸c sai lÖch giíi h¹n kÝch th-íc.
10
- B¶ng 1-7.
KÝch th-íc
C¸c yÕu tè cho tr-íc (m)
Ph-¬ng danh
¸n nghÜa (mm) TS , TN S,N TD Td EI , es
1 18 TS = 66 Smin = 0 TD = 33 Td = 33 EI = 0
2 30 TS = 104 Smin = 40 TD = 52 Td = 52 es = 0
3 40 TN = 87 Nmax = 85 TD = 62 Td = 25 EI = 0
4 40 TN = 126 Nmax = 253 TD = 63 Td = 63 EI = 0
5 40 TN = 187 Nmax = 77 TD = 72 Td = 115 EI = 0
6 50 Smax = 260 TD = 100 Td = 100 EI = 0
11
- Ch-¬ng II
Sai sè gia c«ng c¸c yÕu tè h×nh häc cña chi tiÕt
2.1. Quy LuËt ph©n bè kÝch th-íc thùc khi gia c«ng.
Do ¶nh h-ëng bëi rÊt nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau, c¸c kÝch th-íc cña
lo¹t chi tiÕt xuÊt hiÖn trong qu¸ tr×nh gia c«ng trong cïng mét ®iÒu kiÖn nãi
chung lµ kh«ng gièng nhau.
Trong ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt hµng lo¹t víi cïng mét qui tr×nh c«ng nghÖ,
kÝch th-íc cña lo¹t chi tiÕt gia c«ng cïng lo¹i th-êng ph©n bè theo luËt
ph©n bè chuÈn (qui luËt Gauss) ph-¬ng tr×nh ®-êng cong ph©n bè cã d¹ng:
x x2
y
1
e 2 2 (2-1)
2
Trong ®ã:
- Sai lÖch b×nh ph-¬ng trung b×nh cña c¸c kÝch th-íc gia c«ng.
x - Sai lÖch cña kÝch th-íc trung b×nh cña lo¹t chi tiÕt gia c«ng so víi
_
kÝch th-íc danh nghÜa. nghÜa lµ x = dtb - d
_
x - Sai lÖch cña c¸c kÝch th-íc gia c«ng so víi kÝch th-íc danh nghÜa.
øng víi kÝch th-íc di bÊt kú th× xi = di - d
e - C¬ sè l«garit tù nhiªn.
D¹ng ®-êng cong ph©n bè chuÈn nh- H×nh 2-1. Trôc ®èi xøng cña
®-êng cong t¹i hoµnh ®é dtb - gäi lµ trung t©m ph©n bè (TTPB). TrÞ sè dtb
quyÕt ®Þnh vÞ trÝ cña ®-êng cong ph©n bè (so víi trôc tung); cßn quyÕt
®Þnh d¹ng cña ®-êng cong, khi cµng lín ®-êng cong cµng thÊp vµ kho¶ng
ph©n t¸n kÝch th-íc cµng lín cßn cµng nhá th× ng-îc l¹i. Do ®ã ®Æc
tr-ng cho sai sè gia c«ng.
12
- KÝch th-íc cña lo¹t chi tiÕt gia c«ng ph©n bè theo luËt ph©n bè chuÈn
nªn x¸c suÊt xuÊt hiÖn c¸c chi tiÕt cã kÝch th-íc gia c«ng n»m trong kho¶ng
(x1 x2) nµo ®ã lµ P(x1 x2) sÏ lµ:
x x2
x2 x2
P(x1 x2) = ydx .e 2 .dx
1 2
x1 2
ý nghÜa h×nh häc cña P(x1 x2) chÝnh lµ diÖn tÝch gi÷a ®-êng cong mËt
x1
®é x¸c suÊt y vµ trôc hoµnh trong kho¶ng (x1 + x2) (diÖn tÝch phÇn g¹ch-
H×nh 2-2).
x
H×nh 2-1
x
H×nh 2-2
13
- x
NÕu ®æi biÕn sè: z= th×
z2 z2
1
P(x1 x2) = P(z1 z2) = e 2 . dz = (z2) - (z1) (2-2)
2 z1
V× ®-êng cong ®èi xøng nªn:
z2 z2
1
P(- z z) = 2 e 2 . dz = 2(z) (2-3)
2 z1
Gi¸ trÞ cña (z) vµ 2 (z) ®-îc tÝnh s½n vµ lËp thµnh b¶ng (xem B¶ng 4
[I]) (z) vµ (- z) lµ hµm tÝch ph©n Laplass.
Qua tÝnh to¸n ng-êi ta rót ra kÕt luËn:
1- HÇu hÕt c¸c chi tiÕt gia c«ng ®Òu cã kÝch th-íc n»m trong kho¶ng 6
nghÜa lµ kho¶ng ph©n t¸n cña kÝch th-íc gia c«ng ph©n bè tõ x 1 = - 3 ®Õn
x2 = +3 so víi TTPB( kÝch th-íc dtb).
2- Sè chi tiÕt cã kÝch th-íc cµng gÇn trung t©m ph©n bè cµng lín.
3- §iÒu kiÖn cÇn vµ ®ñ ®Ó kÝch th-íc chi tiÕt ®¹t tÝnh ®æi lÉn lµ 6 T
vµ trung t©m ph©n bè trïng víi trung t©m dung sai.
Sù dÞch chuyÓn trung t©m ph©n bè so víi trung t©m dung sai lµ do ¶nh
h-ëng cña sai sè hÖ thèng. §é dÞch chuyÓn ®ã ®-îc x¸c ®Þnh b»ng ®¹i l-îng
T
. (h×nh 2-3) vµ ®-îc tÝnh theo c«ng thøc:
2
T
. = dtb -(d + ) (2-4)
2
14
- x
H×nh 2-3
Trong ®ã: - To¹ ®é trung t©m dung sai tÝnh tõ kÝch th-íc danh nghÜa.
- HÖ sè ph©n bè t-¬ng ®èi gi÷a TTPB vµ TTDS. TrÞ sè cã gi¸ trÞ
d-¬ng khi trung t©m ph©n bè dÞch chuyÓn vÒ phÝa sai lÖch d-¬ng vµ ng-îc
l¹i (so víi dtb).
VÝ dô 2-1:
Gia c«ng mét lo¹t trôc gåm 2000 chiÕc ®¹t yªu cÇu kÝch th-íc lµ
+0,343
ö160
+ 0,280
TÝnh sè l-îng chi tiÕt trôc cã kÝch th-íc n»m trong giíi h¹n tõ - ®Õn +
vµ x¸c ®Þnh gi¸ trÞ b»ng sè cña c¸c giíi h¹n ®ã so víi kÝch th-íc trung
b×nh.
Cho biÕt sai sè gia c«ng cña lo¹t chi tiÕt tu©n theo luËt ph©n bè chuÈn.
Bµi gi¶i:
Theo ®iÒu kiÖn ®· cho, x¸c suÊt xuÊt hiÖn sè chi tiÕt cã kÝch th-íc n»m
trong kho¶ng - + ®-îc tÝnh theo c«ng thøc (2-2)
P (- + ) = (z2) - (z1)
x1 x
Víi z1 = = -1; z2 = 2 = +1
15
- Th×: P( - + ) = 2 (1)
Theo b¶ng 3 [I] x¸c ®Þnh ®-îc:
2 (1) = 0,6826
VËy x¸c suÊt xuÊt hiÖn sè chi tiÕt cã kÝch th-íc n»m trong giíi h¹n -
+ lµ 68,26% (biÓu thÞ b»ng diÖn tÝch miÒn g¹ch trªn h×nh 2-4). Sè l-îng
trôc cã kÝch th-íc n»m trong giíi h¹n - + lµ:
68,26 2000
1365 trôc
100
§iÒu kiÖn cÇn ®Ó lo¹t trôc cã kÝch th-íc ®¹t yªu cÇu lµ: 6 T. ë ®©y T
= 0,343 - 0,280 = 0,063 mm
T 63
Nªn 10 m
6 6
Gi¸ trÞ b»ng sè cña giíi h¹n x1 = - vµ x2 = + lµ:
63
x1 = - = - 1. = - 10 m
6
x2 = + = 1. 10 m = + 10 m
H×nh 2-4
VÝ dô 2-2:
16
- X¸c ®Þnh sè l-îng tèi thiÓu chi tiÕt trôc (theo tØ lÖ %) cña lo¹t trôc cã
+0,034
kÝch th-íc 40 ®Ó khi l¾p chóng víi lo¹t chi tiÕt lç cã kÝch th-íc
+0,009
10+0,025 b¶o ®¶m ch¾c ch¾n cho mèi ghÐp cã ®é d«i nÕu kÝch th-íc lo¹t chi
tiÕt trôc gia c«ng tu©n theo luËt ph©n bè chuÈn vµ trung t©m ph©n bè trïng
víi trung t©m dung sai.
Bµi gi¶i:
Tõ s¬ ®å ph©n bè dung sai (h×nh 2-5a) chóng ta thÊy chØ cã nh÷ng chi
tiÕt trôc cã kÝch th-íc n»m trong kho¶ng 40,025 mm 40,034 mm khi l¾p
+ 0 025
víi mäi lç Ö40 ®¶m b¶o ch¾c ch¾n cã ®é d«i. X¸c ®Þnh sè chi tiÕt trong
0
kho¶ng ®ã theo c«ng thøc (2-2).
- X¸c ®Þnh sai lÖch x1, x2 cña c¸c kÝch th-íc 40,025 mm vµ 40,034 mm
so víi kÝch th-íc trung b×nh lµ:
d max d min 40,034 40,009
dtb = = 40,0215 mm
2 2
D=d=20mm
H×nh 2-5a. S¬ ®å ph©n bè dung sai
17
- H×nh 2-5 b. §å thÞ ®-êng cong ph©n bè
x1 = 40,025 - 40,0215 = + 0,0035 mm
x2 = 40,034 - 40,0215 = + 0,0125 mm
X¸c ®Þnh sai lÖch b×nh ph-¬ng trung b×nh cña lo¹t kÝch th-íc trôc:
T 25
= = 4.17 m
6 6
§æi biÕn x z
x1 3, 5
Z1 = 0,84
4,17
x 2 12 ,5
Z2 = 3,0
4,17
X¸c suÊt xuÊt hiÖn sè chi tiÕt trôc cã kÝch th-íc trong kho¶ng x1 x2
(miÒn g¹ch g¹ch - h×nh 2-5b) lµ:
P(x1 + x2) = (Z2) - (Z1) = (3) - (0,84)
= 0,49865 - 0,2995 = 0,19915
Sè l-îng chi tiÕt trôc tho¶ m·n ®iÒu kiÖn trªn (theo %): 19,91%
VÝ dô 2-3: Cho lo¹t chi tiÕt trôc cã kÝch th-íc Ö10000.120 ph©n bè theo
-
qui luËt Gauss.
18
- - X¸c ®Þnh gi¸ trÞ ®Ó phÕ phÈm kh«ng ®-îc > 5%
- X¸c ®Þnh ®é dÞch chuyÓn cÇn thiÕt cña trung t©m ph©n bè ®Ó cã thÓ chØ
nhËn ®-îc nh÷ng chi tiÕt cã kÝch th-íc phÕ phÈm cã thÓ söa ®-îc (kÝch
th-íc phÕ phÈm söa ®-îc ®èi víi chi tiÕt bÞ bao: di > dmax; ®èi víi chi tiÕt bao
Di < Dmin).
Bµi gi¶i:
V× chi tiÕt lµ trôc (bÞ bao) nªn phÕ phÈm cã thÓ söa ®-îc lµ nh÷ng kÝch
th-íc di > dmax , do ®ã trung t©m ph©n bè ph¶i dÞch chuyÓn vÒ phÝa sai lÖch
d-¬ng (h×nh 2-6).
Theo ®iÒu kiÖn ®· cho th× x¸c suÊt xuÊt hiÖn c¸c chi tiÕt ®¹t yªu cÇu lµ
95%. Dùa vµo h×nh 2-6 ta cã:
P(x1 + x2) = (Z2) - (Z1) = 0,95
Kho¶ng kÝch th-íc (x1 + x2) = T nªn T = x1 + x2 = 120 m
x1, x2 ®-îc x¸c ®Þnh nh- sau:
(Z1) = 0,5 tra b¶ng tÝch ph©n Laplass (b¶ng 3[I]) ta ®-îc Z1 = - 3
vËy x1 = -3
(Z2) = 0,45 tra b¶ng tÝch ph©n Laplass (b¶ng 3[I]) ta ®-îc Z2 = 1,65
vËy x2 = 1,65 .
H×nh 2-6
19
- Thay vµo: T = x1 + x2 = -3 + 1,65 = 4,65
T 120
= 26 m
4,65 4,65
Theo h×nh 2-6 th× ®é dÞch chuyÓn cÇn thiÕt cña trung t©m ph©n bè
b»ng x3 (®iÓm øng víi trung t©m dung sai):
x1 + x2 3ó + 1,65ó
x3 = = =0,877
2 2
x3 = 17,55 m
Trung t©m ph©n bè dÞch chuyÓn vÒ phÝa sai lÖch d-¬ng mét kho¶ng:
T
= 17,55 m
2
Bµi tËp sè 2
2.1. X¸c ®Þnh sè l-îng chi tiÕt (Theo %) cã sai lÖch kÝch th-íc n»m trong
giíi h¹n 2 vµ x¸c ®Þnh gi¸ trÞ giíi h¹n ®ã theo mm so víi trung t©m
ph©n. bè nÕu sai sè ngÉu nhiªn tu©n theo luËt Gauss, c¸c kÝch th-íc nh-
b¶ng 2-1
B¶ng 2-1.
Ph-¬ng ¸n 1 2 3 4 5
+0,030 -0,038 +0,083 0,000 +0,038
KÝch th-íc (mm) ö80
0,000
ö100
- 0,073
ö140
+ 0,040
ö50
-0,062
ö120
+ 0,003
2-2. Víi c¸c kÝch th-íc lç cho trong b¶ng 2-2. H·y x¸c ®Þnh sè l-îng chi
tiÕt lç (theo tØ lÖ %) ®Ó khi l¾p chóng víi lo¹t trôc cã kÝch th-íc t-¬ng øng
®Òu cho l¾p ghÐp cã ®é hë, biÕt sai sè kÝch th-íc tu©n theo luËt ph©n bè
chuÈn Gauss.
B¶ng 2-2.
Ph-¬ng ¸n 1 2 3 4 5
20
nguon tai.lieu . vn
