Xem mẫu
- Chương 2 Tổng quan về các phương pháp và kĩ thuật trong nghiên cứu xã hội học.
- Mục tiêu môn học 1. Nắm được các bước đi để thực hiện một nghiên cứu xã hội học 2. Nắm được các phương pháp, kĩ thuật cơ bản trong nghiên cứu xã hội học 3. Hiểu được mối tương quan giữa lý thuyết và phương pháp. Slide 2
- I/Một số khái niệm liên quan về nghiên cứu khoa học 1. Phương pháp nghiên cứu khoa học? Phương pháp là gì? Kỹ thuật là gì? Phương pháp nghiên cứu khoa học: Là một chuỗi nghiên cứu gồm các bước tuần tự có tổ chức, có hệ thống nhằm đảm bảo tính khách quan tối đa và tính nhất quán trong việc nghiên cứu vấn đề. Slide 3
- 2. Đặc điểm của nghiên cứu khoa học 1. Kiểm soát được 2. Chặt chẽ 3. Hệ thống 4. Có cơ sở và kiểm chứng được 5. Thực nghiệm 6. Mang tính phê phán Slide 4
- 3. Tại sao cần phải nghiên cứu khoa học 1. Nghiên cứu khoa học nhằm mục đích tri nhận về vấn đề đối tượng 2. Cần nghiên cứu khoa học để thông tin mang tính khách quan, chính xác và có thể kiểm chứng được. 3. Để phục vụ cuộc sống Slide 5
- II/ Các bước đi để thực hiện một nghiên cứu xã hội học XÁC ĐỊNH ĐỀ TÀI VÀ HÌNH THÀNH NHỮNG CÂU HỎI NGHIÊN CỨU CỤ THỂ (1) BƯỚC THĂM DÒ VÀ XEM LẠI THƯ TỊCH (2) XÂY DỰNG MỘT MÔ HÌNH PHÂN TÍCH (XÂY DỰNG KHUNG KHÁI NIỆM) (3) THU THẬP DỮ KIỆN VÀ KIỂM CHỨNG GIẢ THUYẾT (4) Slide 6
- II/ Các bước đi để thực hiện một nghiên cứu xã hội học 1. Xác định đề tài nghiên cứu và hình thành các câu hỏi 1.1 Các loại đề tài nghiên cứu Nghiên cứu cơ bản Nghiên cứu lý thuyết Nghiên cứu thực tiễn Slide 7
- II/ Các bước đi để thực hiện một nghiên cứu xã hội học 1. Xác định đề tài nghiên cứu và hình thành các câu hỏi 1.2 Các nguyên tắc lựa chọn đề tài • Mối quan tâm • Tính cấp bách • Tính hữu dụng • Khả năng của người nghiên cứu • Tính khả thi • Tính độc đáo • Những giới hạn trong thực tiễn Slide 8
- Những chức năng của tựa đề và nguyên tắc đặt tựa đề nc • Tựa đề nghiên cứu cần phải đặt 1 cách vắn tắt, nêu được nội dung, đối tượng, thời điểm, nơi chốn nghiên cứu - Các nguyên tắc đặt tựa đề nc: (4W, 1H) 1. Đề tài phải rõ ràng, không dị nghĩa 2. Thích hợp, đi thẳng vào vấn đề 3. Tựa đề có tính cách tìm hiểu hơn là thuyết minh 4. Không có tính cách tuyên truyền, quảng cáo 5. Chọn những đề tài về những vấn đề đang diễn ra 6. Các khái niệm chính nên được bao gồm trong đề tài, và cho thấy mối tương quan của chúng 7. Tựa đề cũng cần cho thấy được đối tượng khảo sát 8. Nên giới hạn không gian và thời gian mà đề tài nghiên cứu
- 3. Tựa đề của đề tài nghiên cứu: Ví dụ: 1. “ẤP BÌNH MINH, HUYỆN TÂN PHÚ: MỘT ĐỊA PHƯƠNG KHÔNG PHÁT TRIỂN VÌ ÍT TÍNH CỐ KẾT CỘNG ĐỒNG” 2. “SIDA: HIỂM HỌA CỦA MỌI NGƯỜI” 3. NỀN GIÁO DỤC VIỆT NAM BƯỚC VÀO THẾ KỶ 21” 4. THẢM HỌA MÔI TRƯỜNG: DO ĐÂU?
- Đáp án 1. “ẤP BÌNH MINH, HUYỆN 1. Tính cố kết cộng đồng tại ấp TÂN PHÚ: MỘT ĐỊA Bình Minh, huyện Tân Phú PHƯƠNG KHÔNG PHÁT trong giai đoạn hiện nay. TRIỂN VÌ ÍT TÍNH CỐ 2. Những nguyên nhân dẫn đến KẾT CỘNG ĐỒNG” hiện tượng nhiễm HIV trong 2. “SIDA: HIỂM HỌA CỦA thanh thiếu niên tại địa phương MỌI NGƯỜI” X, hiện nay 3. Những cơ hội và thách thức của 3. NỀN GIÁO DỤC VIỆT nền giáo dục Vn trong bối cảnh NAM BƯỚC VÀO THẾ toàn cầu hóa. KỶ 21” 4. Những nguyên nhân dẫn đến ô 4. THẢM HỌA MÔI nhiễm môi trường tại phường TRƯỜNG: DO ĐÂU? X, Quận Y hiện nay
- II/ Các bước đi để thực hiện một nghiên cứu xã hội học 1. Xác định đề tài nghiên cứu và hình thành các câu h ỏi 1.3 Các bước đi cụ thể để xác định vấn đề nghiên cứu Bước 1 Bước 2 Bước 3 Bước 4 Bước 5 Xác định lĩnh Liệt kê các lĩnh Chọn một lĩnh Đưa ra câu hỏi nghiên Hình thành mục tiêu tổng quát và mục vực quan tâm vực nhỏ vực nhỏ làm vấn cứu tiêu cụ thể đề nghiên cứu Ví dụ Nghiện ma túy 1/ Chân dung Ảnh hưởng của 1/ Nghiện ma túy ảnh Mục tiêu tổng quát: người nghiện. người nghiện đối hưởng như thế nào đối Nhằm tìm hiểu ảnh hưởng của 2/ Nguyên nhân. với gia đình với quan hệ trong gia người nghiện ma túy đối với gia đình 3/ Ảnh hưởng đình Mục tiêu cụ thể: của nghiên ma 2/Nghiện ma túy ảnh Tìm hiểu ảnh hưởng của việc túy đối với gia hưởng như thế nào đối nghiện ma túy đối với quan hệ đình. với kinh tế gia đình trong gia đình 4/ Thái độ của 3/ Nghiện ma túy ảnh Tìm hiểu ảnh hưởng của việc cộng đồng đối hưởng như thế đến việc nghiện ma túy đối với kinh tế với người nghiện. giáo dục các thành viên gia đình khác trong gia đình Tìm hiểu ảnh hưởng của việc nghiện ma túy đối với giáo dục các thành viên khác trong gia đình Slide 12
- II/ Các bước đi để thực hiện một nghiên cứu xã hội học 2/ Bước thăm dò và xem lại thư tịch: Xem lại tất cả các tài liệu về vấn đề nghiên cứu, bao gồm lý thuyết và phương pháp đã sự dụng để nghiên cứu vấn đề đó Slide 13
- II/ Các bước đi để thực hiện một nghiên cứu xã hội học 3/ Xây dựng mô hình phân tích (xây dựng khung khái niệm) 3.1 Thao tác hoá các khái niệm: – Định nghĩa khái niệm – Cụ thể hóa các khái niệm thành các chiều kích – Cụ thể hóa các chiều kích thành các chỉ báo • Chiều kích: các khía cạnh đi với nhau, cấu thành nên khái niệm • Chỉ báo (thuộc tính, đặc tính), là những biểu hiện khách quan có thể nhận thấy, có thể đo lường của các chiều kích khái niệm Slide 14
- VD: THAO TÁC HÓA CÁC KHÁI NIỆM Định nghĩa các khái Cụ thể hóa thành Cụ thể hóa thành những chỉ báo niệm các chiều kích Vd: Quan niệm về hôn nhân Quan niệm hôn nhân Mô thức (cách thức) – Anh chị tìm hiểu nhau bằng cách nào (qua mai được hiểu dưới góc tìm hiểu người bạn mối, tự tìm hiểu ...) độ là những suy nghĩ, đời – Anh chị mong tìm người bạn đời ở đâu (công viên, cơ quan ...) tình cảm, đánh giá về – Anh chị thích ai là người tỏ tình trước ... mô thức tìm hiểu, tiêu chuẩn người bạn Tiêu chuẩn người – Tiêu chuẩn về chiều cao, ngoại hình? đời tương lai, điều bạn đời tương lai – Tiêu chuẩn về học vấn, nghề nghiệp kiện để kết hôn, – Tiêu chuẩn về gia đình, sức khỏe, .... người có ảnh hưởng và quyền quyết định Điều kiện để kết hôn – Khi nào sẽ kết hôn – Sẽ kết hôn ở đâu? trong hôn nhân, nghi – Những yếu tố ảnh hưởng đến độ bền vững của thức tổ chức đám HN cưới và hình thức cư trú sau hôn nhân Những người có ảnh – Ai là người anh chị hỏi ý kiến khi đi đến quyết hưởng và có quyền định hôn nhân? quyết định trong hôn – Ai là người ảnh hưởng nhất? – Ai là người quan tâm nhất đế chuyện hôn nhân nhân của anh chị?
- II/ Các bước đi để thực hiện một nghiên cứu xã hội học 3/ Xây dựng mô hình phân tích (xây dựng khung khái niệm) 3.2 Xây dựng các giả thiết o Giả thuyết: là tương quan giữa hai hay nhiều hiện tượng, giữa hai hay nhiều biến số o Biến số : đặc tính cá nhân, nhóm hoặc toàn thể xã hội và chúng thay đổi theo từng trường hợp. o Biến độc lập: biến số gây ra sự thay của biến phụ thuộc. o Biến phụ thuộc: biến số mà ta muốn giải thích Slide 16
- Ví dụ: biến độc lập và biến phụ thuộc Biến độc lập Biến phụ thuộc Mức độ hội nhập xã hội T ự tử Thu thập Trình độ học vấn Thời gian chơi ô chữ Thành tích chơi ô chữ Số lần đi lễ của con cái Số lần đi lễ của cha mẹ Tiền lương Hiện tượng đình công Slide 17
- Ví dụ về giả thuyết nghiên cứu • Thanh niên có xu hướng chọn bạn đời (phụ thuộc) dựa vào yếu tố kinh tế (độc lập). • Thanh niên có xu hướng chọn bạn đời (phụ thuộc)qua tự quen biết (độc lập). • Thanh niên có trình độ học vấn cao (độc lập) thì thu nhập cao (phụ thuộc). • Sinh viên (đôc lâp) khoa học xã hội có xu hướng tử tự (phụ ̣ ̣ thuôc) nhiều hơn sinh viên khoa học tự nhiên. ̣ Slide 18
- II/ Các bước đi để thực hiện một nghiên cứu xã hội học 4/ Thu thập dự kiện và kiểm chứng giả thuyết 4.1 Phương pháp thu thập dữ kiện • Nghiên cứu định lượng • Nghiên cứu định tính 4.2 Kiểm chứng giả thuyết • Tương quan: là mối liên hệ giữa hai (hay nhiều biến số) có mối quan hệ khi chúng cùng biến đổi với nhau nhưng không chứng minh mối liên nhân qu ả. • Mối liên hệ nhân quả: một biến số thay đổi sẽ đưa đến thay đổi trong biến số kia. Slide 19
- III. Các phương pháp trong nghiên cứu XHH Quan sát Thí nghiệm Slide 20
Chính trị học
Báo chí - Truyền thông
Xã hội học
Giáo dục học
Tâm lý học
Lịch sử - Văn hoá
Triết học
Ngôn ngữ học
Thư viện thông tin
Văn học nước ngoài
Ngư nghiệp
Hành chính - Pháp luật
Địa lý - Địa danh
Văn học Việt nam
Lịch sử Đảng
CNXH - KH
Tư Tưởng HCM
Ngụ ngôn - Cổ tích
Ca dao - Tục ngữ
Hoá học
Sinh học
Y khoa - Dược
Kinh tế học