Xem mẫu
- XÃ HỘI HỌC ĐẠI CƯƠNG Giảng viên: TS. Lê Ngọc Thông 1 v1.0014104216
- BÀI 1 NHẬP MÔN XÃ HỘI HỌC Giảng viên: TS. Lê Ngọc Thông 2 v1.0014104216
- MỤC TIÊU BÀI HỌC Sau khi học bài này, sinh viên: • Trình bày được lý luận tổng quát và lịch sử môn học. • Hình thành lòng yêu mến môn học và yêu mến các hoạt động xã hội học. 3 v1.0014104216
- CÁC KIẾN THỨC CẦN CÓ Người học cần được trang bị trước một số kiến thức cơ bản từ các môn học: • Triết học; • Tâm lý học; • Sử học; • Luật học; • Tin học,… 4 v1.0014104216
- HƯỚNG DẪN HỌC • Xem bài giảng đầy đủ và tóm tắt những nội dung chính của từng bài. • Tích cực thảo luận trên diễn đàn và đặt câu hỏi ngay nếu có thắc mắc. • Làm các bài tập và luyện thi trắc nghiệm theo yêu cầu từng bài. 5 v1.0014104216
- CẤU TRÚC NỘI DUNG 1.1 Khái luận về xã hội học 1.2 Lịch sử phát triển của xã hội học 1.3 Một số lý thuyết tiếp cận trong nghiên cứu xã hội học 6 v1.0014104216
- 1.1. KHÁI LUẬN VỀ XÃ HỘI HỌC 1.1.2. Đối tượng 1.1.1. Giới thiệu chung nghiên cứu về xã hội học của xã hội học 1.1.3. Chức năng và 1.1.4. Phân loại nhiệm vụ của xã hội học xã hội học 1.1.5. Xã hội học ở Việt Nam hiện nay 7 v1.0014104216
- 1.1.1. GIỚI THIỆU CHUNG VỀ XÃ HỘI HỌC • Thuật ngữ xã hội học (XHH) Xuất hiện lần đầu tiên năm 1893 trong cuốn “Thực chứng luận” của Aguste Comte. Từ đó, năm 1893 được lấy làm mốc ra đời của môn xã hội học. A.comte được coi là cha đẻ của xã hội học. Học thuyết Logos Sociology Xã hội học Societas Xã hội • Xã hội là hệ thống có cấu trúc phức tạp, biểu hiện khác nhau trong các điều kiện, giai đoạn khác nhau. 8 v1.0014104216
- 1.1.1. GIỚI THIỆU CHUNG VỀ XÃ HỘI HỌC • Tác dụng nghiên cứu Nghiên cứu mối quan hệ này XHH nhằm chỉ ra đặc điểm, tính chất, điều kiện cơ chế của sự hình thành vận động và biến đổi tương tác giữa con người và xã hội. Hiện có nhiều trường phái XHH với các quan điểm khác nhau nhưng các định nghĩa về XHH mà họ tìm ra cũng có nhiều điểm tương đồng. • Một số nhận định về XHH XHH Macxit là: Khoa học về các quy luật phổ biến và đặc thù của sự vận động và phát triển của hệ thống xã hội xác định. Khoa học về các cơ chế hoạt động và các hình thức biểu hiện của quy luật đó trong hoạt động của các cá nhân, tập đoàn xã hội, giai cấp, dân tộc. “Xã hội học là khoa học về các quy luật và tính quy luật xã hội chung và đặc thù của sự phát triển và vận hành của các hệ thống xã hội xác định về mặt lịch sử, là khoa học về các cơ chế tác động và các hình thức biểu hiện của các quy luật đó trong hoạt động của các cá nhân, các nhóm hội, các giai cấp và dân tộc” (GV.Osipov). Định nghĩa: Xã hội học là một lĩnh vực khoa học xã hội nghiên cứu quy luật, tính quy luật của sự hình thành, vận động, biến đổi của các mối quan hệ, sự tương tác qua lại giữa con người và xã hội. 9 v1.0014104216
- 1.1.2. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU CỦA XÃ HỘI HỌC • Khách thể nghiên cứu của XHH; • Một số quan niệm về đối tượng XHH; • Đối tượng nghiên cứu của XHH – quan điểm chính thống Đối tượng của XHH là mối quan hệ giữa một bên là con người với tư cách là các cá nhân, các nhóm, các cộng đồng xã hội với một bên là xã hội với tư cách là các hệ thống xã hội, các thiết kế xã hội và cơ cấu xã hội. Nói một cách khái quát: Đối tượng nghiên cứu XHH là mối quan hệ tương tác về hành vi xã hội của con người với tư cách là cá nhân, nhóm, cộng đồng người và một bên là xã hội với tư cách là hệ thống xã hội, cơ cấu xã hội. Mối quan hệ giữa XHH và các khoa học xã hội khác XHH – triết học; XHH – sử học và tâm lý học; XHH – kinh tế học; XHH – chính trị; XHH – luật học. 10 v1.0014104216
- 1.1.2. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU CỦA XÃ HỘI HỌC Nhận định chung về mối quan hệ giữa XHH và các khoa học xã hội khác • Giữa XHH và các khoa học khác có sự giao thoa về tri thức. • XHH không ngừng tiếp thu các thành tựu của các khoa học khác. • XHH có nhiệm vụ: Phát triển và hoàn thiện hệ thống khái niệm, phạm trù và phương pháp luận nghiên cứu chuyên ngành; Góp phần phát triển các khoa học liên ngành và các khoa học khác. 11 v1.0014104216
- 1.1.3. CHỨC NĂNG VÀ NHIỆM VỤ CỦA XÃ HỘI HỌC Chức năng của XHH Chức năng Chức năng Chức năng nhận thức thực tiễn giáo dục tư tưởng Nhiệm vụ của XHH • Nghiên cứu lý luận (thực nghiệm ứng dụng); • Nghiên cứu thực nghiệm; • Nghiên cứu ứng dụng để vạch ra cơ chế điều kiện giải pháp cho việc vận dụng các phát hiện của nghiên cứu lý thuyết và nghiên cứu thực nghiệm nhằm giải quyết các vấn đề thực tiễn đang đặt ra. 12 v1.0014104216
- 1.1.4. PHÂN LOẠI XÃ HỘI HỌC XHH đại cương XHH triển XHH khai ứng chuyên biệt dụng Xã hội học XHH lý XHH cụ thể thuyết trừu thực nghiệm tượng 13 v1.0014104216
- 1.1.5. XÃ HỘI HỌC Ở VIỆT NAM HIỆN NAY • XHH ở Việt Nam hiện nay là: Một bộ phận của XHH thế giới; Tập trung vào 2 nhiệm vụ chính. • Các vấn đề cụ thể của XHH ở Việt Nam hiện nay: Sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước; Biến đổi các giai cấp, tầng lớp xã hội; Các chính sách bảo đảm tiến bộ xã hội và công bằng xã hội; Xây dựng nền văn hóa tiên tiến đậm đà bản sắc văn hóa dân tộc; Tăng cường vai trò lãnh đạo và sức chiến đấu của đảng; Xây dựng nhà nước pháp quyền của dân, do dân, vì dân; Phát triển nền kinh tế hàng hóa nhiều thành phần, vận hành theo cơ chế; Có sự quản lý của Nhà nước theo con đường xã hội chủ nghĩa. 14 v1.0014104216
- 1.2. LỊCH SỬ PHÁT TRIỂN XÃ HỘI HỌC 1.2.1. Điều kiện ra đời của xã hội học 1.2.2. Lịch sử phát triển của xã hội học 15 v1.0014104216
- 1.2.1. ĐIỀU KIỆN RA ĐỜI CỦA XÃ HỘI HỌC a. Điều kiện kinh tế – xã hội châu Âu cuối thế kỷ XVIII đầu thế kỷ XIX • Phương thức sản xuất CNTB ra đời và phát triển. CNTB tạo ra rất nhiều của cải vật chất cho xã hội. • Đời sống xã hội ở châu Âu phát triển nhảy vọt về nhiều mặt: Lối sống xã hội thay đổi; Đô thị hoá; Hệ thống các giá trị chuẩn mực xã hội cổ truyền; Thiết chế xã hội; Cơ cấu xã hội; Quy mô và cơ cấu gia đình. • Cách mạng kỹ thuật lần thứ 2 đã làm cho nền kinh tế xã hội ở châu Âu bị đảo lộn. Con người bàng hoàng trước sự biến đổi nhanh chóng của đời sống xã hội. 16 v1.0014104216
- 1.2.1. ĐIỀU KIỆN RA ĐỜI CỦA XÃ HỘI HỌC (tiếp theo) b. Đời sống chính trị xã hội – biến động dữ dội • Xuất hiện hàng loạt cuộc cách mạng tư sản mở ra thời kỳ hình thành chế độ chính trị xã hội mới ở các nước châu Âu. • Trật tự chính trị – xã hội chuyên chế độc đoán và nhà nước phong kiến bị thay thế bằng chế độ dân chủ, chuyên chế của nhà nước tư sản. Mâu thuẫn xã hội trong lòng xã hội cũng thay đổi, mâu thuẫn giai cấp tư sản và vô sản thay thế cho giai cấp địa chủ và nông dân. Cách mạng tư sản Pháp với tuyên ngôn nhân quyền và dân quyền đề cập đến tự do – bình đẳng bác ái đã làm thay đổi tư duy chính trị. Dấy lên trong lòng xã hội rất nhiều phong trào đấu tranh đòi dân quyền bình đẳng bác ái. 17 v1.0014104216
- 1.2.1. ĐIỀU KIỆN RA ĐỜI CỦA XÃ HỘI HỌC (tiếp theo) c. Tiền đề tư tưởng và lý luận khoa học • Khoa học phát triển vượt bậc, làm thay đổi thế giới quan con người; góp phần giải phóng tư tưởng con người thoát khỏi sự chi phối của tôn giáo. • Thành tựu về khoa học tự nhiên ảnh hưởng mạnh đến xã hội. Các học thuyết xã hội (đặc biệt là triết học Mark) đã thay đổi căn bản nhận thức xã hội. • Các biến động trên làm xuất hiện trong xã hội một nhu cầu phải nghiên cứu thực tại xã hội để tìm ra giải pháp cho việc lập lại trật tự xã hội ổn định tạo điều kiện cho cả cá nhân và xã hội cùng phát triển. Các đại biểu xuất sắc 18 v1.0014104216
- 1.2.2. LỊCH SỬ PHÁT TRIỂN XÃ HỘI HỌC Augste comte (1798–1857) Emile Durkheim (1858–1917) Thực tế xã Lý thuyết Herbert Spencer (1820–1903) hội XHH Max Weber (1864–1920) Karl Marx (1818–1883) Ý nghĩa sự ra đời của XHH • XHH ra đời đã làm thay đổi nhận thức, thay đổi thế giới quan và phương pháp luận con người về sự biến đổi của đời sống kinh tế – xã hội. • Sử dụng những tri thức XHH mới, con người hoàn toàn có thể hiểu được, giải thích được các hiện tượng xã hội một cách khoa học. • XHH đã trang bị cho con người nhận thức khoa học về các quy luật của sự phát triển và tiến bộ xã hội, nhận diện xã hội một cách đúng đắn, lấy đó làm công cụ để giải quyết những vấn đề mới mẻ nảy sinh từ đời sống xã hội góp phần vào việc kiến tạo những chính sách xã hội và lập lại trật tự xã hội, xây dựng xã hội ngày càng tốt đẹp hơn. 19 v1.0014104216
- 1.2.2. LỊCH SỬ PHÁT TRIỂN XÃ HỘI HỌC (tiếp theo) a. Augste comte (1798–1857): “XHH là khoa học về các quy luật của tổ chức xã hội”. • Tác phẩm Hệ thống chính trị học thực chứng; Triết học thực chứng; Chính trị thực chứng. • Đóng góp: Đặt tên cho lĩnh vực khoa học xã hội học vào năm 1838 trong tập sách “Thực chứng luận”, tách tri thức XHH ra khỏi triết học hình thành khoa học mới. Cơ cấu xã hội; Trạng thái xã hội tĩnh và động; Quy luật 3 giai đoạn của tư duy: Thần học – siêu hình – thực chứng. • Phương pháp nghiên cứu Phương pháp nghiên cứu vật lý: Tĩnh và động xã hội. Phương pháp thực chứng: Thu thập xử lý thông tin kiểm tra giả thuyết và xây dựng lý thuyết so sánh và tổng hợp số liệu. 4 phương pháp cơ bản: Quan sát, thực nghiệm, so sánh, phân tích lịch sử. 20 v1.0014104216
Chính trị học
Báo chí - Truyền thông
Xã hội học
Giáo dục học
Tâm lý học
Lịch sử - Văn hoá
Triết học
Ngôn ngữ học
Thư viện thông tin
Văn học nước ngoài
Ngư nghiệp
Hành chính - Pháp luật
Địa lý - Địa danh
Văn học Việt nam
Lịch sử Đảng
CNXH - KH
Tư Tưởng HCM
Ngụ ngôn - Cổ tích
Ca dao - Tục ngữ
Hoá học
Sinh học
Y khoa - Dược
Kinh tế học