Xem mẫu
- BAØI 1:
QUYÕ ÑAÀU TÖ - NHÒP CAÀU ÑÖA MOÏI NGÖÔØI ÑAËT CHAÂN VAØO
THÒ TRÖÔØNG CHÖÙNG KHOAÙN
Treân theá giôùi, vieäc ñaàu tö vaøo caùc quyõ ñaàu tö chöùng khoaùn (sau ñaây goïi taét laø Quyõ
ñaàu tö - QĐT) töø laâu ñaõ trôû thaønh moät keânh ñaàu tö raát phoå bieán vaø ñöôïc öa chuoäng.
QÑT coøn laø moät boä phaän caáu thaønh quan troïng goùp phaàn vaøo söï phaùt trieån cuûa thò
tröôøng chöùng khoaùn vaø neàn kinh teá noùi chung. Tại My,õ treân moät nöûa daân soá mua
caùc chöùng chæ quyõ ñaàu tö.
Quyõ ñaàu tö laø gì? ÔÛ Vieät Nam, QĐT vaãn coøn laø moät khaùi
nieäm raát môùi meû. QĐT ñaàu tieân ñöôïc
Theo quy ñònh hieän haønh taïi Vieät giôùi thieäu tôùi coâng chuùng vaøo cuoái naêm
Nam, Quyõ ñaàu tö chöùng khoaùn laø 2004. Maëc daàu vaäy, vôùi nhöõng öu ñieåm
quyõ hình thaønh töø voán goùp cuûa ngöôøi vaø lôïi ích maø noù ñem laïi cho caùc nhaø ñaàu
ñaàu tö ủy thaùc cho coâng ty quaûn lyù tö cuõng nhö xu theá phaùt trieån taát yeáu cuûa
quyõ quaûn lyù vaø ñaàu tö toái thieåu 60% thò tröôøng taøi chính, ñaây laø moät lónh vöïc
giaù trò taøi saûn cuûa quyõ vaøo chöùng coù nhieàu tieàm naêng vaø cô hoäi phaùt trieån
khoaùn. trong thôøi gian tôùi. Neân löu yù raèng moãi
QĐT do coâng ty quaûn lyù quyõ laäp ra ñeàu
coù nhöõng muïc tieâu, tieâu chí ñaàu tö rieâng nhaèm ñaùp öùng nhöõng nhu caàu nhaát ñònh
cuûa nhaø ñaàu tö. Thoâng thöôøng, moät quyõ ñaàu tö chæ chuyeân theo ñuoåi moät muïc tieâu
nhaát ñònh nhö: thu nhaäp ñaàu tö hoặc taêng tröôûng voán ñaàu tö. Tuy nhieân, cuõng coù
moät soá quyõ höôùng tôùi caân baèng taát caû caùc muïc tieâu ñoù.
Ñieåm chung nhaát cuûa taát caû caùc QĐT Coâng ty quaûn lyù quyõ laø gì?
khieán khaùch haøng öa chuoäng laø
nhöõng lôïi ích to lôùn QÑT mang laïi Coâng ty quaûn lyù quyõ laø moät loaïi hình
cho caùc nhaø ñaàu tö maø chuùng ta seõ toå chöùc trung gian taøi chính, chuyeân
tìm hieåu sau ñaây. thaønh laäp vaø quaûn lyù caùc quyõ ñaàu tö,
phuïc vuï nhu caàu ñaàu tö trung vaø daøi
haïn cuûa coâng chuùng.
Nhöõng lôïi ích maø quyõ ñaàu tö mang
laïi cho nhaø ñaàu tö ÔÛ Vieät Nam, coâng ty quaûn lyù quyõ ñöôïc
UÛy ban Chöùng khoaùn Nhaø nöôùc caáp
• Baïn coù theå ña daïng hoùa ñaàu tö giaáy pheùp thaønh laäp vaø giaùm saùt hoaït
maø khoâng caàn moät löôïng voán lôùn. ñoäng.
Ñaàu tö vaøo moät coâng ty caàn phaûi coù moät quy moâ voán nhaát ñònh maø khoâng phaûi
nhaø ñaàu tö caù nhaân naøo cuõng coù ñöôïc. Trong khi ñoù, QĐT taäp hôïp ñöôïc voán
cuûa raát nhieàu nhaø ñaàu tö trong moät quyõ lôùn hôn, qua ñoù ñaït ñöôïc quy moâ ñuû lôùn
ñeå ñaàu tö vaøo nhieàu ngaønh ngheà, vaøo nhöõng khu vöïc ñòa lyù vaø vaøo nhieàu coâng
ty khaùc nhau… Nhö vaäy, vôùi moät soá voán khoâng lôùn, nhöng thoâng qua vieäc tham
gia vaøo quyõ ñaàu tö baïn coù theå giaùn tieáp ña daïng hoùa ñaàu tö cuûa mình vaø vì vaäy
coù theå giaûm thieåu ruûi ro vaø taêng hieäu quaû ñaàu tö.
- • Baïn ñöôïc höôûng dòch vuï cuûa caùc nhaø quaûn lyù ñaàu tö chuyeân nghieäp. Khi tham
gia vaøo QĐT, baïn seõ khoâng caàn phaûi maát thôøi gian, coâng söùc ñeå tìm hieåu, caäp
nhaät vaø phaân tích thoâng tin ñeå ñaàu tö tröïc tieáp, maø ñöôïc höôûng dòch vuï cuûa caùc
nhaø quaûn lyù ñaàu tö chuyeân nghieäp, nhöõng ngöôøi khoâng chæ coù nhieàu kinh
nghieäm, raát am hieåu thò tröôøng ñaàu tö, maø coøn taän taâm daønh troïn thôøi gian cho
vieäc hoïach ñònh vaø thöïc hieän moät caùch coù kyû luaät nhöõng chieán löôïc ñaàu tö naêng
ñoäng cho nhöõng ñoàng voán maø baïn giao phoù.
• Baïn luoân naém ñöôïc tình traïng khoaûn ñaàu tö cuûa mình nhôø tính minh baïch
cao. Keát quaû hoaït ñoäng ñaàu tö vaø chi phí cuûa quyõ ñöôïc baùo caùo ñaày ñuû vaø
thöôøng xuyeân cho coâng chuùng. Do vaäy, baïn luoân bieát ñöôïc tình hình hoaït ñoäng
cuûa quyõ vaø bieát quyõ seõ ñem laïi cho baïn nhöõng gì.
• Baïn coù nhieàu löïa choïn ñaàu tö. Moät coâng ty quaûn lyù quyõ thöôøng giôùi thieäu
nhieàu loaïi quyõ khaùc nhau ñeå nhaø ñaàu tö coù theå löïa choïn phuø hôïp vôùi muïc tieâu
ñaàu tö vaø khaû naêng chaáp nhaän ruûi ro cuûa mình.
• Baïn thaáy raát thuaän tieän khi giao dòch. Caùc QĐT coâng chuùng ñöôïc nieâm yeát
treân trung taâm giao dòch chöùng khoaùn ñeå caùc nhaø ñaàu tö coù theå deã daøng mua
baùn chöùng chæ QĐT.
• Baïn seõ coù ñöôïc söï an taâm vì quyeàn lôïi cuûa nhaø ñaàu tö luoân ñöôïc baûo veä. Ngoaøi
vieäc ñöôïc cung caáp thoâng tin moät caùch roõ raøng, minh baïch thoâng qua caùc taøi
lieäu cuûa quyõ (nhö Baûn caùo baïch, Ñieàu leä quyõ), caùc baùo caùo ñònh kyø…, ñeå baûo
veä quyeàn lôïi nhaø ñaàu tö, moãi quyõ coâng chuùng ñeàu ñöôïc giaùm saùt bôûi moät ngaân
haøng ñoäc laäp vôùi coâng ty quaûn lyù quyõ. Beân caïnh vieäc löu giöõ toaøn boä taøi saûn
cuûa quyõ, ngaân haøng giaùm saùt coù traùch nhieäm kieåm tra, giaùm saùt thöôøng xuyeân
ñeå ñaûm baûo hoaït ñoäng cuûa coâng ty quaûn lyù quyõ laø phuø hôïp vôùi quy ñònh cuûa
phaùp luaät vaø Ñieàu leä Quyõ.
Beân caïnh ñoù, baïn coù quyeàn tham gia Ñaïi hoäi caùc nhaø ñaàu tö vaø baàu Ban ñaïi
dieän quyõ ñeå theo doõi, giaùm saùt hoaït ñoäng cuûa coâng ty quyõ, ngaân haøng giaùm saùt
vaø caùc toå chöùc cung caáp dòch vuï cho coâng ty quaûn lyù quyõ, cuõng nhö quy trình
xaùc ñònh giaù trò taøi saûn roøng cuûa quyõ.
Vì nhöõng lôïi theá vaø tieän ích naøy, quyõ ñaàu tö ñaëc bieät thích hôïp vôùi những nhà đầu
tư coù voán nhaøn roãi, coù nhu caàu ñaàu tö, nhöng khoâng coù thôøi gian vaø ñieàu kieän ñeå
coù theå tìm hieåu, caäp nhaät vaø ñaùnh giaù thoâng tin ñeå ñaàu tö tröïc tieáp moät caùch hieäu
quaû.
- Baøi 2: MOÄT SOÁ KHAÙI NIEÄM CÔ BAÛN VEÀ ÑAÀU TÖ CHÖÙNG KHOAÙN
LTS - Ngay sau khi ñaêng baøi ñaàu tieân, chuyeân muïc “Phoå caäp kieán thöùc ñaàu tö taøi
chính” ñaõ nhaän ñöôïc söï quan taâm vaø ñoùn nhaän tích cöïc cuûa ñoâng ñaûo baïn ñoïc. Chuùng
toâi cuõng nhaän ñöôïc nhieàu caâu hoûi xoay quanh nhöõng khaùi nieäm cô baûn. Ñeå ñaùp öùng nhu
caàu cuûa baïn ñoïc, trong kyø naøy chuùng toâi xin ñöôïc giaûi thích moät soá khaùi nieäm cô baûn veà
chöùng khoaùn vaø thò tröôøng chöùng khoaùn.
Chöùng khoaùn vaø thò tröôøng chöùng khoaùn
Chöùng khoaùn laø chöùng chæ hoaëc buùt toaùn ghi soå, xaùc nhaän caùc quyeàn vaø lôïi ích hôïp
phaùp cuûa ngöôøi sôû höõu chöùng khoaùn ñoái vôùi taøi saûn hoaëc voán cuûa toå chöùc phaùt haønh,
bao goàm: coå phieáu, traùi phieáu, chöùng chæ quyõ ñaàu tö chöùng khoaùn vaø caùc chöùng khoaùn
khaùc theo quy ñònh cuûa phaùp luaät.
Thò tröôøng chöùng khoaùn (TTCK) laø nôi giao dòch mua baùn caùc chöùng khoaùn trung vaø
daøi haïn, bao goàm chuû yeáu laø coå phieáu vaø traùi phieáu. Taïi caùc nöôùc phaùt trieån, phaàn lôùn
caùc hoaït ñoäng cuûa TTCK ñöôïc thöïc hieän treân thò tröôøng taäp trung, coøn goïi laø sôû giao
dòch chöùng khoaùn. Nhöõng giao dòch phi taäp trung, dieãn ra beân ngoaøi sôû giao dòch ñöôïc
goïi laø giao dòch ngoaøi saøn hay giao dòch OTC (over the counter). Döôùi goùc ñoä kinh teá
vó moâ, TTCK laø moät keânh huy ñoäng voán quan troïng cho neàn kinh teá. Ñoái vôùi nhaø ñaàu
tö, TTCK laø moät keânh ñaàu tö haáp daãn, beân caïnh nhöõng löïa choïn khaùc nhö tieàn göûi
ngaân haøng, mua vaøng, ngoaïi teä, kinh doanh baát ñoäng saûn, v.v.
Chuùng ta cuøng tìm hieåu theâm veà coå phieáu vaø traùi phieáu, hai chöùng khoaùn chuû yeáu treân
thò tröôøng chöùng khoaùn.
Coå phieáu laø giaáy chöùng nhaän coå phaàn trong moät coâng ty, theå hieän söï sôû höõu moät phaàn
trong coâng ty ñoù. Khi baïn mua coå phieáu cuûa moät coâng ty, baïn trôû thaønh coå ñoâng vaø
ñöôïc chia phaàn lôïi nhuaän cuõng nhö gaùnh chòu thaát baïi cuûa coâng ty theo tyû leä naém giöõ
coå phaàn cuûa mình. Giaù trò coå phaàn cuûa coâng ty ñöôïc phaûn aùnh thoâng qua giaù coå phieáu
treân thò tröôøng chöùng khoaùn. Thoâng thöôøng, khi coâng ty laøm aên phaùt ñaït, giaù coå phieáu
seõ ñi leân, vaø ngöôïc laïi, khi coâng ty khoâng thaønh coâng, giaù coå phieáu seõ giaûm.
Baïn coù theå ñaàu tö vaøo coå phieáu treân saøn, laø nhöõng coå phieáu ñöôïc nieâm yeát vaø giao
dòch treân trung taâm giao dòch chöùng khoaùn. Tuy nhieân, baïn cuõng coù theå xem xeùt ñaàu
tö vaøo nhöõng coå phieáu ngoaøi saøn (OTC), laø nhöõng coå phieáu khoâng ñuû ñieàu kieän nieâm
yeát hoaëc ñuû ñieàu kieän nhöng chöa nieâm yeát treân trung taâm giao dòch chöùng khoaùn.
Thöôøng thì caùc coå phieáu treân saøn laø nhöõng coå phieáu ñaõ qua choïn loïc, caùc thoâng tin
töông ñoái minh baïch vaø ñaày ñuû hôn so vôùi caùc coå phieáu ngoaøi saøn. Neân löu yù raèng coå
- phieáu coù lôïi nhuaän tieàm naêng cao hôn haún so vôùi tieàn göûi tieát kieäm vaø traùi phieáu,
nhöng buø laïi möùc ñoä ruûi ro cuõng cao hôn.
Traùi phieáu: Hieåu theo nghóa ñôn giaûn nhaát, traùi phieáu laø moät khoaûn vay giöõa baïn
(ngöôøi cho vay) vôùi nhaø phaùt haønh (ngöôøi ñi vay). Nhaø phaùt haønh coù theå laø Chính phuû
khi caàn huy ñoäng voán cho ngaân saùch hoaëc coâng ty khi huy ñoäng voán ñeå ñaàu tö phaùt
trieån kinh doanh.
Traùi phieáu thöôøng coù kyø haïn coá ñònh. Nhaø phaùt haønh seõ traû laõi ñịnh kỳ (hay coøn goïi laø
laõi suaát coupon) theo ñònh kyø 6 thaùng hoaëc 1 naêm moät laàn trong suoát kyø haïn cuûa traùi
phieáu. Khi ñeán haïn, nhaø phaùt haønh seõ hoaøn traû tieàn goác. Ñoái vôùi caùc traùi phieáu nieâm
yeát, baïn coù theå töï do mua baùn treân thò tröôøng chöùng khoaùn.
Traùi phieáu coù moät soá ñieåm khaùc bieät cô baûn so vôùi coå phieáu. Veà thu nhaäp ñònh kyø, laõi
suaát cuoáng phieáu ñöôïc aán ñònh ngay töø khi phaùt haønh, trong khi coå töùc cuûa coå phieáu laïi
bieán ñoäng tuøy theo keát quaû hoaït ñoäng kinh doanh cuûa coâng ty phaùt haønh. So vôùi coå
phieáu, traùi phieáu thöôøng ñöôïc ñaùnh giaù coù möùc ñoä ruûi ro thaáp hôn, do vaäy giaù traùi
phieáu thöôøng ít bieán ñoäng hôn so vôùi giaù coå phieáu. Ñoù cuõng chính laø lyù do vì sao traùi
phieáu haáp daãn nhaø ñaàu tö. Trong moâi tröôøng laïm phaùt thaáp, ñaàu tö traùi phieáu laø moät
caùch an toaøn ñeå duy trì nguoàn thu nhaäp thöôøng xuyeân. Khi thò tröôøng chöùng khoaùn
bieán ñoäng, ñaàu tö traùi phieáu laø moät caùch giuùp ñaûm baûo an toaøn voán ñaàu tö vaø ña daïng
hoaù ruûi ro.
Chæ soá chöùng khoaùn
Ñeå xaùc ñònh hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa coå phieáu, caùc nhaø ñaàu tö treân thò tröôøng thöôøng
nhìn vaøo chæ soá chöùng khoaùn. Chæ soá chöùng khoaùn coù theå hieåu ñôn giaûn laø thöôùc ño
bình quaân giaù caùc chöùng khoaùn giao dòch treân thò tröôøng, coù theå duøng ñeå xaùc ñònh hieäu
quaû töông ñoái cuûa moät chöùng khoaùn cuï theå so vôùi möùc bình quaân cuûa thò tröôøng.
Laáy moät ví duï, baïn theo doõi thò tröôøng chöùng khoaùn Vieät Nam hoâm nay vaø nhaän thaáy
chæ soá VN Index taêng töø 150 ñieåm leân 152 ñieåm. Ñieàu ñoù coù nghóa giaù coå phieáu noùi
chung treân thò tröôøng ñaõ taêng 1,3% trong ngaøy. Baïn ñang sôû höõu moät soá coå phieáu ABC
vaø giaù coå phieáu naøy taêng töø 50.000 ñoàng/coå phieáu leân 52.000 ñoàng/coå phieáu, töùc laø
giaù coå phieáu naøy taêng 4%, cao hôn so vôùi möùc taêng 1,3% cuûa chæ soá VN Index. Baïn coù
theå noùi coå phieáu ABC ñaõ hoaït ñoäng toát hôn so vôùi bình quaân thò tröôøng trong ngaøy
hoâm nay.
Trong caùc kyø tieáp theo, chuùng ta seõ tìm hieåu kyõ hôn veà khaùi nieäm ruûi ro vaø caùc phöông
thöùc quaûn lyù ruûi ro.
- BAØI 3: RUÛI RO TRONG ÑAÀU TÖ
LTS - Trong phaàn 1 vaø 2 cuûa chuyeân muïc “Phoå caäp kieán thöùc ñaàu tö taøi chính”, ñoäc
giaû ñaõ laøm quen vôùi moät soá khaùi nieäm cô baûn trong hoaït ñoäng ñaàu tö taøi chính. ÔÛ
phaàn naøy, chuùng toâi seõ ñeà caäp ñeán moät vaán ñeà maø baát cöù nhaø ñaàu tö naøo cuõng caàn
quan taâm: Nhöõng ruûi ro trong hoaït ñoäng ñaàu tö.
Coù theå hieåu ruûi ro laø yeáu toá khoâng chaéc chaén ñoái vôùi coâng vieäc maø chuùng ta tieán
haønh. Duø coù muoán hay khoâng, haàu heát nhöõng ñieàu baïn laøm ñeàu coù ruûi ro. Hoaït
ñoäng ñaàu tö cuõng vaäy.
Tröôùc khi quyeát ñònh ñaàu tö, baïn neân tìm hieåu möùc ñoä ruûi ro cuûa töøng loaïi coâng cuï
ñaàu tö khaùc nhau.
Ruûi ro khi ñaàu tö vaøo traùi phieáu
Nhìn chung, ñaàu tö traùi phieáu an toaøn hôn nhieàu so vôùi coå phieáu, song ñieàu ñoù
khoâng coù nghóa laø hoaøn toaøn khoâng coù ruûi ro.
• Ruûi ro tín nhieäm (credit risk): Möùc ñoä ruûi ro tín nhieäm cuûa traùi phieáu ñöôïc
ñaùnh giaù döïa treân caùc yeáu toá kinh teá vaø khaû naêng hoaøn traû laõi vaø goác traùi phieáu
cuûa nhaø phaùt haønh.
Traùi phieáu Chính phuû thöôøng ñöôïc coi laø coù möùc ñoä ruûi ro thaáp nhaát, vì Chính
phuû luoân coù khaû naêng thu thueá hoaëc phaùt haønh tieàn ñeå traû nôï. Caùc coâng ty
khoâng coù nhöõng quyeàn ñoù, do vaäy traùi phieáu coâng ty coù möùc ñoä ruûi ro cao hôn
vaø phaûi traû laõi suaát cao hôn cho nhaø ñaàu tö.
Ruûi ro tín nhieäm ñöôïc theå hieän qua heä soá tín nhieäm. Heä soá tín nhieäm do caùc
coâng ty ñaùnh giaù tín nhieäm aán ñònh. Heä soá tín nhieäm caøng cao thì traùi phieáu
ñöôïc coi laø caøng an toaøn.
• Ruûi ro laõi suaát: laõi suaát thò tröôøng caøng taêng, giaù traùi phieáu caøng giaûm vaø ngöôïc
laïi.
Khi laõi suaát thò tröôøng giaûm, giaù traùi phieáu baïn ñang naém giöõ seõ taêng. Bôûi laõi
suaát ñònh kyø (coupon) cuûa traùi phieáu ñaõ ñöôïc aán ñònh töø tröôùc, laõi suaát thò
tröôøng giaûm laøm cho caùc traùi phieáu cuõ vôùi möùc laõi suaát cao hôn trôû neân haáp daãn
hôn. Traùi phieáu coù thôøi gian ñaùo haïn caøng daøi thì möùc ñoä taêng giaù caøng cao.
Khi laõi suaát thò tröôøng taêng, giaù traùi phieáu baïn ñang naém giöõ seõ giaûm. Traùi
phieáu coù thôøi gian ñaùo haïn caøng daøi thì möùc giaûm giaù caøng lôùn.
- • Ruûi ro laïm phaùt: laïm phaùt laø keû thuø cuûa nhaø ñaàu tö traùi phieáu, bôûi noù aên moøn
giaù trò ñoàng tieàn. Laïm phaùt caøng cao, laõi suaát thöïc cuûa traùi phieáu (baèng laõi suaát
danh nghóa cuûa traùi phieáu tröø laïm phaùt) caøng giaûm, do vaäy laøm maát giaù trò cuûa
traùi phieáu.
Neáu moät traùi phieáu traû laõi 7%/naêm, laïm phaùt bình quaân 5% thì laõi suaát thöïc cuûa
traùi phieáu laø 2%. Neáu laïm phaùt giaûm xuoáng coøn 3%, laõi suaát thöïc seõ laø 4%.
• Ruûi ro thanh khoaûn (liquidity risk): khi nhaø ñaàu tö traùi phieáu caàn tieàn maët maø
thò tröôøng laïi thieáu tính thanh khoaûn, nhaø ñaàu tö seõ khoù loøng tìm ñöôïc ngöôøi
saün saøng mua laïi traùi phieáu, hoaëc neáu tìm ñöôïc thì phaûi baùn laïi vôùi giaù reû hôn
so vôùi giaù trò thöïc cuûa traùi phieáu.
• Ruûi ro khi thò tröôøng chöùng khoaùn suït giaù maïnh: Thoâng thöôøng giaù traùi phieáu
khoâng bieán ñoäng nhieàu nhö giaù coå phieáu, do vaäy khi thò tröôøng chöùng khoaùn suït
giaù maïnh, caùc nhaø ñaàu tö coù xu höôùng chuyeån ñaàu tö töø coå phieáu sang traùi
phieáu, qua ñoù ñaåy giaù traùi phieáu taêng leân. Tuy nhieân, khi thò tröôøng chöùng
khoaùn ñaõ xuoáng ñeán möùc ñaùy, nhaø ñaàu tö laïi coù xu höôùng chuyeån sang coå
phieáu ñang ôû möùc giaù thaáp, ñieàu ñoù laøm giaù traùi phieáu giaûm trôû laïi.
Ruûi ro khi ñaàu tö coå phieáu
Coå phieáu haáp daãn nhieàu nhaø ñaàu tö do noù coù lôïi nhuaän tieàm naêng cao hôn haún so
vôùi tieàn göûi tieát kieäm vaø traùi phieáu, nhöng buø laïi möùc ñoä ruûi ro cuõng cao hôn.
Giaù coå phieáu treân thò tröôøng luoân bieán ñoäng vaø chòu taùc ñoäng cuûa raát nhieàu yeáu toá
khaùc nhau töø kinh teá, chính trò, ñeán taâm lyù, v.v. Baïn phaûi chaáp nhaän moät thöïc teá laø
khoaûn ñaàu tö cuûa baïn coù theå bò maát moät phaàn hay thaäm chí toaøn boä giaù trò . Tröôøng
hôïp xaáu nhaát xaûy ra khi coâng ty maø baïn mua coå phaàn bò phaù saûn, tôø coå phieáu maø
baïn sôû höõu trôû thaønh moät tôø giaáy loän vaø baïn khoâng nhaän laïi ñöôïc moät ñoàng naøo caû.
Nhöõng coâng cuï ñaàu tö khaùc nhau coù möùc ñoä ruûi ro khaùc nhau
Nhöõng loaïi hình ñaàu tö khaùc nhau coù möùc ñoä ruûi ro khaùc nhau. Loaïi hình ñaàu tö coù
möùc ñoä ruûi ro thaáp nhaát bao goàm traùi phieáu Chính phuû vaø tieàn göûi tieát kieäm. Voán
ñaàu tö cuûa baïn ñöôïc ñaûm baûo an toaøn, nhöng chính vì theá maø tieàm naêng lôïi nhuaän
thaáp.
Möùc ñoä ruûi ro tieáp theo laø traùi phieáu cuûa caùc coâng ty lôùn, kinh doanh oån ñònh, (do
vaäy khaû naêng coâng ty vôõ nôï töông ñoái thaáp). Tuy nhieân vaãn toàn taïi yeáu toá ruûi ro
nhaát ñònh, vì vaäy coâng ty phaûi traû möùc laõi suaát cao hôn moät chuùt so vôùi traùi phieáu
Chính phuû vaø tieàn göûi tieát kieäm.
- Tieáp ñeán laø traùi phieáu cuûa caùc coâng ty nhoû, ít teân tuoåi, hoaït ñoäng khoâng oån ñònh
baèng nhöõng coâng ty lôùn, vaø do vaäy khaû naêng vôõ nôï cao hôn. Taát nhieân laõi suaát traùi
phieáu maø coâng ty naøy traû cho nhaø ñaàu tö phaûi cao hôn.
Coå phieáu noùi chung coù möùc ñoä ruûi ro cao hôn traùi phieáu do möùc ñoä dao ñoäng giaù coå
phieáu lôùn hôn möùc ñoä dao ñoäng cuûa giaù traùi phieáu raát nhieàu. Coå phieáu caùc coâng ty
lôùn coù theå ñem laïi tieàm naêng taêng tröôûng giaù trò cao, tuy nhieân cuõng coù theå baïn seõ
khoâng thu hoài ñöôïc voán ban ñaàu.
Cuoái cuøng, coå phieáu caùc coâng ty nhoû, ít teân tuoåi coù möùc ñoä ruûi ro raát cao, song laïi
coù tieàm naêng taêng tröôûng cao.
Kyø tôùi: Caùc phöông thöùc quaûn lyù ruûi ro ñaàu tö.
- Baøi 4: QUAÛN LYÙ RUÛI RO TRONG ÑAÀU TÖ
LTS - Ngoaøi hieåu bieát veà möùc ñoä ruûi ro cuõng nhö tieàm naêng lôïi nhuaän cuûa nhöõng
coâng cuï ñaàu tö khaùc nhau, baïn caàn phaûi bieát khaû naêng chaáp nhaän ruûi ro cuûa baûn
thaân mình cuõng nhö caùc phöông caùch ñeå quaûn lyù ruûi ro trong ñaàu tö.
Xaùc ñònh khaû naêng chaáp nhaän ruûi ro cuûa baïn
Khaû naêng chaáp nhaän ruûi ro phuï thuoäc raát nhieàu vaøo ñieàu kieän caù nhaân vaø muïc tieâu
ñaàu tö cuûa baïn. Baïn caàn caân nhaéc caùc yeáu toá sau ñaây ñeå coù theå xaùc ñònh thaùi ñoä
cuûa mình ñoái vôùi ruûi ro :
• Tuoåi ñôøi
Neáu coøn treû, baïn coøn nhieàu thôøi gian ñeå khaéc phuïc nhöõng thua loã taïm thôøi, do
vaäy coù theå saün saøng chaáp nhaän möùc ñoä ruûi ro cao vaø mong ñôïi seõ thu ñöôïc lôïi
nhuaän cao hôn. Thôøi gian troâi ñi, caøng ngaøy baïn caøng ít muoán chaáp nhaän ruûi ro
hôn. ÔÛû tuoåi saép nghæ höu, baïn seõ khoù coù theå chaáp nhaän ruûi ro cao, vì theá baïn
neân tìm cô hoäi ñaàu tö oån ñònh vôùi ruûi ro thaáp.
• Nhöõng traùch nhieäm maø baïn phaûi gaùnh vaùc
Baïn coù khoaûn nôï phaûi traû naøo khoâng? Hoïc phí cho con caùi chaúng haïn. Traùch
nhieäm caøng cao, baïn caøng coù khuynh höôùng ít chaáp nhaän ruûi ro.
• Muïc tieâu ñaàu tö cuaû baïn.
Baïn caàn thu nhaäp ñònh kyø, taêng tröôûng voán ñaàu tö hay keát hôïp caû hai? Tuyø
thuoäc vaø muïc tieâu ñaàu tö, baïn seõ phaûi saün saøng ñeå chaáp nhaän möùc nhöõng ñoä
ruûi ro khaùc nhau.
• Baïn coù bao nhieâu thôøi gian ñeå hoaøn thaønh muïc tieâu ñaët ra?
Thôøi gian caøng ngaén, möùc ñoä ruûi ro maø baïn coù theå chaáp nhaän caøng thaáp.
• Baïn muoán ñaït möùc lôïi nhuaän laø bao nhieâu?
Neáu muoán laõi nhieàu thì baïn phaûi chaáp nhaän möùc ñoä ruûi ro cao.
• Ñoää ‘baáp beânh” (uncertainty) maø baïn saün saøng chaáp nhaän ñeå ñaït ñöôïc möùc lôïi
nhuaän mong muoán ñoù?
Neáu nghó raèng mình khoâng chaáp nhaän noåi ruûi ro ôû möùc ñoä naøo ñoù, toát nhaát baïn
neân choïn phöông aùn an toaøn hôn, ñöông nhieân lôïi nhuaän tieàm naêng seõ thaáp
hôn.
• Baïn coù nhöõng khoaûn döï tröõ naøo cho töông lai?
Neáu coù döï tröõ, coù theå baïn seõ maïnh daïn hôn khi ñaàu tö, hay noùi caùch khaùc coù
theå chaáp nhaän ruûi ro cao hôn.
- Nhöõng phöông caùch ñôn giaûn ñeå quaûn lyù ruûi ro
1. Xem xeùt laïi vaø thanh toaùn caùc khoaûn nôï.
Tröôùc khi nghó tôùi ñaàu tö, ñieàu maø baïn neân laøm laø xem xeùt vaø neáu caàn haõy
thanh toaùn caùc khoaûn nôï cuûa mình. Lyù do ñôn giaûn laø vì laõi suaát ñi vay thöôøng
khaù cao, vaø khoâng phaûi luùc naøo lôïi nhuaän ñaàu tö cuõng cao hôn laõi suaát ñi vay.
Ngoaøi ra, trong tröôøng hôïp baïn ñi vay ñeå ñaàu tö, neáu ruûi ro xaûy ra vaø baïn
khoâng theå thu hoài ñöôïc voán, baïn raát coù theå bò laâm vaøo tình caûnh vôõ nôï neáu baïn
khoâng coù nhöõng nguoàn döï tröõ khaùc ñeå traû nôï vay.
2. Khoâng chaáp nhaän ruûi ro laïi chính laø baïn ñang bò ruûi ro.
Duø baïn laøm gì vôùi ñoàng voán cuûa mình ñi nöõa, thaäm chí caû khi khoâng laøm gì, thì
ruûi ro vaãn luoân toàn taïi. Baïn caát tieàn trong nhaø? Keû troäm vaãn coù theå vieáng thaêm
hoaëc hoûa hoaïn xaûy ra. Baïn göûi tieàn ôû quyõ tieát kieäm? An toaøn ñoù, nhöng baïn boû
lôõ cô hoäi taêng tröôûng ñoàng voán veà laâu daøi. Ngoaøi ra, laïm phaùt cuõng seõ laøm cho
ñoàng tieàn cuûa baïn bò maát giaù neáu baïn khoâng coù caùch ñeå ñoàng tieàn sinh laõi baèng
hoaëc cao hôn tyû leä laïm phaùt.
3. Ña daïng hoùa caùc khoaûn ñaàu tö.
Ñaàu tö coå phieáu coù theå ñem laïi lôïi nhuaän cao. Tuy nhieân, baïn khoâng neân boû
heát tröùng vaøo moät gioû. Danh muïc ñaàu tö cuûa baïn neân bao goàm nhieàu khoaûn ñaàu
tö khaùc nhau (traùi phieáu, coå phieáu, baát ñoäng saûn, göûi ngaân haøng v.v.). Baïn cuõng
coù theå ña daïng hoùa ñaàu tö vaøo caùc ngaønh khaùc nhau nhö coâng ngheä thoâng tin,
döôïc phaåm, haøng tieâu duøng, v.v. Tyû leä cuï theå töøng loaïi nhö theá naøo phuï thuoäc
vaøo khaû naêng chaáp nhaän ruûi ro, tuoåi taùc vaø muïc tieâu ñaàu tö cuûa baïn.
4. Caân ñoái danh muïc ñaàu tö.
Baïn coù theå taïo ra moät danh muïc ñaàu tö caân baèng thoâng qua vieäc ñaàu tö caû vaøo
coå phieáu vaø traùi phieáu. Theo kinh nghieäm cuûa chuùng toâi, tyû leä traùi phieáu trong
danh muïc ñaàu tö neân baèng vôùi tuoåi cuûa baïn. Ví duï, neáu baïn 55 tuoåi, tyû leä traùi
phieáu trong danh muïc ñaàu tö cuûa baïn neân laø 55%.
5. Coù taàm nhìn daøi haïn.
Thoâng thöôøng ngöôøi ta hay khuyeân laø baïn neân nghó tôùi ñaàu tö nhö laø moät cuoäc
chaïy marathon, hôn laø moät cuoäc chaïy cöï ly 100 m. Nhöõng cô hoäi daøi haïn seõ cho
pheùp baïn coù ñuû thôøi gian khaéc phuïc nhöõng khoaûn loã ngaén haïn baèng tieàm naêng
lôïi nhuaän cao trong töông lai.
6. Haõy ñaàu tö lieân tuïc.
Khi baïn ñaàu tö moät khoaûn lôùn, baïn seõ coá gaéng choïn thôøi ñieåm mua toát nhaát, coù
nghóa laø khi giaù thaáp nhaát. Tuy nhieân ñieàu naøy chaúng deã chuùt naøo. Do vaäy, tieán
haønh ñaàu tö thöôøng xuyeân seõ giuùp baïn daøn ñeàu giöõa giai ñoaïn giaù cao vaø giaù
thaáp. Ñaây laø moät caùch ña daïng hoùa theo thôøi gian.
- 7. Ñaàu tö vaøo moät quyõ ñaàu tö.
Ñaây laø caùch ñôn giaûn nhaát ñeå giaûm ruûi ro ñaàu tö. Khi tham gia vaøo quyõ ñaàu tö,
tieàn cuûa baïn ñöôïc taäp hôïp laïi cuøng vôùi nhöõng nhaø ñaàu tö khaùc trong moät quyõ
lôùn hôn ñeå ñaàu tö vaøo raát nhieàu coâng ty, nhieàu lónh vöïc khaùc nhau, qua ñoù ña
daïng hoùa ñaàu tö. Ngoaøi ra, baïn cuõng ñöôïc höôûng lôïi töø heä thoáng quaûn lyù ruûi ro
chuyeân nghieäp cuûa coâng ty quaûn lyù quyõ.
8. Ñaûm baûo raèng nhöõng khoaûn ñaàu tö vaãn ñaùp öùng caùc yeâu caàu cuûa baïn.
Ñieàu kieän caù nhaân cuûa baïn coù theå thay ñoåi vaø aûnh höôûng ñeán khaû naêng chaáp
nhaän ruûi ro cuûa baïn. Do vaäy, baïn phaûi ñònh kyø kieåm tra vaø thay ñoåi cô caáu danh
muïc ñaàu tö ñeå ñaûm baûo caùc khoaûn ñaàu tö vaãn phuø hôïp vôùi möùc ñoä chaáp nhaän
ruûi ñaõ thay ñoåi cuûa mình.
Kyø tôùi: Quaûn lyù quyõ ñaàu tö treân theá giôùi
- Baøi 5: QUAÛN LYÙ QUYÕ ÑAÀU TÖ TREÂN THEÁ GIÔÙI
LTS - Trong caùc baøi tröôùc, chuùng ta ñaõ tìm hieåu vaø bieát raèng ñaàu tö vaøo moät quyõ
ñaàu tö laø caùch ñôn giaûn nhaát ñeå giaûm thieåu ruûi ro trong ñaàu tö. Chuùng ta cuõng bieát
raèng quyõ ñaàu tö mang laïi raát nhieàu lôïi theá cho nhaø ñaàu tö. Keå töø baøi naøy chuùng ta
seõ cuøng nhau tìm hieåu kyõ hôn söï hình thaønh vaø phaùt trieån cuûa quyõ ñaàu tö treân theá
giôùi, söï phaùt trieån cuûa thò tröôøng chöùng khoaùn vaø quyõ ñaàu tö taïi Vieät Nam cuõng nhö
caùch thöùc ñaàu tö vaøo caùc quyõ đầu tư tại Việt Nam.
Sô löôïc lòch söû hình thaønh vaø phaùt trieån
Quyõ ñaàu tö coù nguoàn goác töø chaâu AÂu, khôûi thuûy ôû Haø Lan töø khoaûng giöõa theá kyû
19, ñeán nöûa cuoái theá kyû 19 thì ñöôïc du nhaäp sang Anh.
Maëc duø coù goác gaùc töø chaâu AÂu, nhöng Myõ môùi laø nôi caùc quyõ ñaàu tö phaùt trieån
maïnh meõ nhaát. Quyõ ñaàu tö chính thöùc ñaàu tieân xuaát hieän ôû Myõ vaøo naêm 1924, coù
teân goïi laø Massachusetts Investor Trust, vôùi quy moâ ban ñaàu laø 50.000USD. Sau
moät naêm, quy moâ cuûa quyõ naøy ñaõ taêng leân 392.000USD vôùi söï tham gia cuûa treân
200 nhaø ñaàu tö.
Trong thôøi kyø töø 1929 ñeán naêm 1951, suy thoaùi kinh teá vaø nhöõng vuï suïp ñoå cuûa thò
tröôøng chöùng khoaùn theá giôùi ñaõ kìm haõm toác ñoä taêng tröôûng cuûa ngaønh quaûn lyù
quyõ. Tuy nhieân, söï phuïc hoài cuûa thò tröôøng chöùng khoaùn trong nhöõng naêm 1950
ñeán 1960 ñaõ thuùc ñaåy söï phaùt trieån maïnh meõ cuûa caùc quyõ ñaàu tö. Moät hieän töôïng
mang tính tieâu bieåu trong giai ñoaïn naøy laø söï buøng noå caùc quyõ ñaàu tö chuyeân ñaàu
tö vaøo coå phieáu coù toác ñoä taêng tröôûng cuõng nhö möùc ñoä ruûi ro cao (aggressive
stock funds).
Naêm 1969 baét ñaàu moät giai ñoaïn ñi xuoáng cuûa TTCK cuõng nhö ngaønh quaûn lyù quyõ
ñaàu tö. Trong nhöõng naêm 1970, xuaát hieän moät loaït caùc phaùt kieán môùi veà caáu truùc
quyõ nhö quyõ chæ soá chöùng khoaùn (index funds) vaø theá heä caùc quyõ trong ñoù nhaø ñaàu
tö khoâng phaûi traû leä phí mua baùn chöùng chæ (no-load funds).
Töø nhöõng naêm 1980 trôû laïi ñaây, thò tröôøng quaûn lyù quyõ ñaõ lieân tuïc phaùt trieån vaø môû
roäng, ñeán nay ñaõ trôû thaønh moät ngaønh dòch vuï thònh vöôïng, moät boä phaän caáu thaønh
quan troïng cuûa thò tröôøng chöùng khoaùn.
Quy moâ cuûa thò tröôøng Quyõ ñaàu tö
Cuoái nhöõng naêm 1920, treân theá giôùi môùi chæ coù khoaûng 10 quyõ ñaàu tö, ñeán naêm
1951 soá quyõ ñaàu tö ñaõ vöôït qua ngöôõng 100 vaø ñeán cuoái naêm 2003, ñaõ coù khoaûng
treân 54.000 quyõ ñang hoaït ñoäng vôùi toång soá voán quaûn lyù gaàn 14 ngaøn tyû USD. Ñoù
laø söï minh hoïa ñôn giaûn nhöng raát thuyeát phuïc veà tính haáp daãn cuõng nhö xu höôùng
phaùt trieån taát yeáu cuûa quyõ ñaàu tö.
- Baûng 1: Giaù trò voán quaûn lyù cuûa caùc quyõ ñaàu tö
Ñôn vò: trieäu USD 1998 1999 2000 2001 2002 2003
Toaøn theá giôùi 9,343,272 11,391,138 11,871,061 11,654,904 11,324,131 13,957,564
Chaâu Myõ 5,867,187 7,264,471 7,424,146 7,433,144 6,776,291 7,969,224
Chaâu Aâu 2,743,228 3,203,401 3,296,015 3,167,963 3,463,000 4,592,582
Chaâu AÙ Thaùi bình döông 720,697 905,031 1,133,979 1,039,236 1,063,857 1,361,298
Chaâu Phi 12,160 18,235 16,921 14,561 20,983 34,460
Nguoàn: ICI Factbook 2004
Baûng 2: Soá quyõ ñaàu tö ñang hoaït ñoäng
1998 1999 2000 2001 2002 2003
Toaøn theá giôùi 50,835 52,746 51,692 52,849 54,110 54,015
Chaâu Myõ 10,376 11,499 12,676 13,449 13,884 13,921
Chaâu Aâu 20,107 22,095 25,524 26,821 28,972 27,987
Chaâu AÙ Thaùi bình döông 20,161 18,892 13,158 12,153 10,794 11,641
Chaâu Phi 191 260 334 426 460 466
Nguoàn: ICI Factbook 2004
Vai troø cuûa quyõ ñaàu tö ñoái vôùi söï phaùt trieån cuûa neàn kinh teá
Quyõ ñaàu tö laø moät coâng cuï ñaàu tö raát phoå bieán ôû caùc nöôùc coù thò tröôøng chöùng
khoaùn phaùt trieån. Theo thoáng keâ cuûa Vieän nghieân cöùu coâng ty ñaàu tö (Investment
Company Institute – ICI) cuûa Myõ, treân moät nöûa daân soá Myõ coù taøi khoaûn ñaàu tö vaøo
chöùng chæ caùc quyõ ñaàu tö. Ñieàu ñoù cho thaáy raèng quyõ ñaàu tö laø moät coâng cuï ñaàu tö
raát ñöôïc öa chuoäng.
Maëc duø coù trình ñoä phaùt trieån khaùc nhau giöõa caùc nöôùc, quyõ ñaàu tö ñaõ vaø ñang trôû
thaønh moät keânh huy ñoäng voán ñaàu tö quan troïng cho neàn kinh teá. Baûng 3 döôùi ñaây
cho thaáy möùc ñoä huy ñoäng cuûa quyõ ñaàu tö tính theo phaàn traêm GDP cuûa moät soá
quoác gia tieâu bieåu coù ngaønh quaûn lyù quyõ phaùt trieån.
Baûng 3: Thò tröôøng quyõ ñaàu tö cuûa moät soá quoác gia treân theá giôùi – 2003
Quoác gia Soá löôïng quyõ ñaàu tö Toång giaù trò taøi saûn roøng cuûa % GDP
ñang hoaït ñoäng caùc quyõ (trieäu USD)
Hoàng Koâng 963 255,811 163.3%
Australia NA 518,411 99.2%
Myõ 8,126 7,414,084 67.7%
Anh 1,692 396,523 22.1%
Haøn Quoác 6,726 121,488 20.1%
Nhaät Baûn 2,617 349,148 8.1%
AÁn Ñoä 350 29,800 5.0%
Nguoàn: ICI; World Bank
- Vieät Nam laø moät nöôùc ñi sau vôùi moät thò tröôøng chöùng khoaùn môùi ñöôïc hình thaønh
vaø vaãn coøn nhoû beù. Tuy nhieân, trong xu theá ñoùn ñaàu vaø hoäi nhaäp, chuùng ta coù theå
nhanh choùng hoïc hoûi kinh nghieäm cuûa caùc nöôùc ñi tröôùc treân theá giôùi vaø khu vöïc,
qua ñoù ñaåy nhanh quaù trình phaùt trieån cuûa ngaønh quyõ ñaàu tö noùi rieâng vaø thò tröôøng
chöùng khoaùn noùi chung.
Kyø tôùi: Thò tröôøng chöùng khoaùn Vieät Nam vaø quyõ ñaàu tö
nguon tai.lieu . vn
