Xem mẫu
- Chương IV
LÝ LUẬN HÌNH THÁI KINH TẾ - XÃ
HỘI VỚI CON ĐƯỜNG ĐI LÊN CHỦ
NGHĨA XÃ HỘI CỦA VIỆT NAM
- I. HỌC THUYẾT MÁC-LÊNIN VỀ HÌNH THÁI
KINH TẾ-XÃ HỘI
1. Những cơ sở để phân tích đời sống xã hội
Những quan điểm phi mácxít về lịch sử phát
triển xã hội
“Tiền đề đầu tiên của lịch sử nhân loại dĩ nhiên là sự
tồn tại của những cá nhân con người sống”.
“Đời sống xã hội về thực chất là có tính thực tiễn”
Nền tảng xã hội là một thể thống nhất bao gồm nhiều
mặt, nhiều mối liên hệ, trong đó nổi lên hai mối quan
hệ cơ bản: LLSX-QHSX, CSHT-KTTT
Tồn tại xã hội quyết định ý thức xã hội
Khái niệm Hình thái kinh tế-xã hội
- 2. Cấu trúc xã hội - phạm trù hình thái kinh tế - xã hội
và quan đkiểm coi lịch sử là quá trình phát triển tự
nhiên
Cấu trúc xã hội - phạm trù hình thái kinh tế - xã hội:
Quan niệm của CNDVLS xem xét xã hội với tư
cách là một hệ thống bao gồm trong đó bốn lĩnh vực
cơ bản:
+ Lĩnh vực kinh tế của đời sống xã hội.
+ Lĩnh vực chính trị của đời sống xã hội (tức là các
tổ chức, các thiết chế quyền lực, hệ thống luật
pháp, tư tưởng chính trị ...).
+ Lĩnh vực tinh thần của đời sống xã hội
Quan điểm coi sự phát triển xã hội là một quá trình
lịch sử tự nhiên
- Tóm lại, Hình thái kinh tế - xã hội là một phạm trù của chủ
nghĩa duy vật lịch sử chỉ một kiểu hệ thống xã hội ở một giai
đoạn phát triển nhất định của lịch sử có tính xác định về
chất, là sự thống nhất giữa các yếu tố, một cơ cấu hoàn
chỉnh luôn luôn vận động thông qua sự tác động biện chứng
giữa LLSX và QHSX, giữa CSHT và KTTT.
Phạm trù hình thái kinh tế - xã hội đặt cơ sở nguyên tắc
phương pháp luận khoa học để nghiên cứu tất cả các mặt
của xã hội.
- II. VỀ CON ĐƯỜNG ĐI LÊN CHỦ NGHĨA
XÃ HỘI Ở VIỆT NAM
1. Nhận thức lại về chủ nghĩa xã hội và về thời kỳ quá
độ.
C.Mác, Ph.Ăngghen: “CNCS không phải là một trạng thái cần
phải sáng tạo ra, không phải là một lý tưởng mà hiện thực
phải khuôn theo. Chúng ta gọi CNCS là một phong trào hiện
thực, nó xoá bỏ trạng thái hiện nay. Những điều kiện của
phong trào ấy là kết quả của những điều kiện đang tồn tại”
V.I Lênin: “Chúng ta không hề coi lý luận của C.Mác như
một cái gì đã xong xuôi hẳn và bất khả xâm phạm; trái lại,
chúng ta tin rằng, lý luận đó chỉ đặt nền mống cho một môn
khoa học mà những người XHCN phải phát triển hơn nữa về
- Đáng tiếc là trong nhiều năm qua, đối với chúng ta lý
luận về chủ nghĩa xã hội không được bổ sung, phát
triển cho phù hợp với thực tiễn mà lại được hiểu và
vận dụng một cách máy móc, giáo điều
Lịch sử đã chứng minh rằng: không phải nước nào
cũng tuần tự trải qua các hình thái kinh tế - xã hội
trong lịch sử. Việc bỏ qua một hình thái nào đó ngoài
việc do các yếu tố bên trong quyết định, còn phải
tuỳ thuộc vào điều kiện khách quan bên ngoài nữa.
Đảng ta chỉ rõ: “Nước ta quá độ lên chủ nghĩa xã hội
bỏ qua chế độ tư bản chủ nghĩa từ một nước vốn là
thuộc địa nửa phong kiến, LLSX còn rất thấp”.
- Đặc điểm này thể hiện hai đặc trưng cơ bản:
Một là, LLSX rất thấp quy định tính tất yếu kinh tế - xã hội
của nước ta chưa đầy đủ, chưa chín muồi trong sự phát
triển tự nhiên nội tại của nó.
Hai là, còn tồn đọng nhiều tàn dư quan hệ xã hội; ý thức, tư
tưởng, tâm lý do chế độ thực dân phong kiến cũ để lại.
Đây là những trở ngại chính trong bước chuyển tiếp lịch sử từ
một xã hội kém phát triển sang một xã hội hiện đại, phát triển.
Điều cần lưu ý: có thể bỏ qua chế độ tư bản quá độ lên
CNXH, nhưng không thể bỏ qua việc chuẩn bị tiền đề cần
thiết, nhất là tiền đề về kinh tế cho sự quá độ ấy. Do đó, trong
giai đoạn này, việc phát triển nhất định các nhân tố TBCN
trong TKQĐ là một tất yếu khách quan.
- 2. Những quan điểm phương pháp luận xuất phát
để xây dựng chủ nghĩa xã hội ở nước ta
Coi trọng vai trò, bản chất của nhà nước Việt Nam XHCN, thể hiện đ ầy
đủ quyền lực và nguyện vọng của nhân dân. Thiết lập nền dân chủ
XHCN, quyền lực của nhân dân được khẳng định và được thể hiện
bằng luật pháp mang tính công khai, bình đẳng, dân chủ, tiến bộ.
Thực hiện những biến đổi mang tính cách mạng trên cả ba lĩnh vực:
LLSX, QHSX và KTTT, trong đó việc phát triển LLSX phải được coi là
yếu tố then chốt, quyết định đối với các lĩnh vực còn lại...
Phù hợp với LLSX phải từng bước thiết lập QHSX xã hội chủ nghĩa từ
thấp lên cao. Cần chú ý tới việc đa dạng các hình thức sở hữu. Thực
hiện nhiều hình thức phân phối, trong đó lấy phân phối theo lao động và
hiệu quả kinh tế là chủ yếu.
Tiến hành cuộc cách mạng XHCN trên lĩnh vực văn hoá, tư tưởng, trong
đó cần lưu ý yếu tố con người. Phải coi con người vừa là mục tiêu, vừa
là động lực để xây dựng xã hội mới.
- 3. Một số nội dung xây dựng chủ nghĩa xã hội
trong thời kỳ quá độ theo mô hình kinh tế thị
trường định hướng xã hội chủ nghĩa hiện nay
CNH,HĐH và thể chế kinh tế thị trường định
hướng XHCN
Xây dựng QHSX phù hợp, tiến bộ trên cơ sở trình
độ phát triển của LLSX
Xây dựng hệ thống chính trị và nhà nước pháp
quyền XHCN Việt Nam bảo đảm quyền lực nhà
nước là của nhân dân và trách nhiệm giữa nhà nước
và công dân
Giữ gìn, phát huy những giá trị truyền thống của dân
tộc và xây dựng, bổ sung những giá trị mới nhằm
thúc đẩy sự nghiệp đổi mới đất nước và phát triển
nguon tai.lieu . vn