Bài giảng Quản lý dịch hại tổng hợp: Chương 1 - GS.TS. Nguyễn Thế Nhã

TÀI LIỆU THAM KHẢO QUẢN LÝ DỊCH HẠI TỔNG HỢP - QLDHTH INTEGRATED PEST MANAGEMENT - IPM GS. TS. Nguyễn Thế Nhã – 0912.202.305 nhanguyenthe@gmail.com Phòng 112 nhà A1 Địa chỉ lấy thông tin liên quan: https://sites.google.com/site/bvtvrung/ Chương 1. Giới thiệu về Quản lý dịch hại tổng hợp 1.1. Khái quát về Quản lý dịch hại tổng hợp 1.1.1. Lịch sử hình thành Quản lý dịch hại tổng hợp 1.1.2. Khái niệm hiện nay về Quản lý dịch hại tổng hợp 1.2. Mục đích và lợi ích của QL dịch hại tổng hợp 3 4 1 QUẢN LÝ DỊCH HẠI TỔNG HỢP - QLDHTH 1. Lịch sử hình thành Quản lý dịch hại tổng hợp QUẢN LÝ DỊCH HẠI TỔNG HỢP - QLDHTH 1. Lịch sử hình thành Quản lý dịch hại tổng hợp • Sử dụng thuốc BVTV hóa học trong nông nghiệp có lịch sử lâu đời. Người Xume cổ đại (Sumerians) sử dụng lưu huỳnh để diệt sâu hại và ve bét từ năm 2500 TCN. • Sau chiến tranh thế giới II, trong “cách mạng xanh” thuốc hóa học được sử dụng rộng rãi với số lượng lớn. • 1962 nhận thức về vấn đề môi trường qua tác phẩm của Rachel Louise Carson “Silent Spring” - Mùa xuân im lặng: Thay thế biện pháp hóa học bằng các biện pháp khác • Nhận thức vấn đề sinh thái môi trường Nhược điểm của 5 phương pháp phòng trừ cơ bản Phương pháp kiểm dịch Phương pháp cơ giới - vật lý • Tác dụng chậm, Phương pháp kỹ thuật canh tác • Phạm vi ứng dụng hạn chế, Phương pháp sinh học • Tốn kém... • Gây ô nhiễm môi trường • Hình thành tính kháng thuốc 1959 Biện pháp hh • Lạm dụng thuốc hóa học • Xuất hiện loài gây hại mới • Hiện tượng tái phát dịch.... Integrated Pest Management – Quản lý dịch hại tổng hợp 5 QUẢN LÝ DỊCH HẠI TỔNG HỢP - QLDHTH 1. Lịch sử hình thành Quản lý dịch hại tổng hợp 6 QUẢN LÝ DỊCH HẠI TỔNG HỢP - QLDHTH 1. Lịch sử hình thành Quản lý dịch hại tổng hợp • “Quản lý dịch hại tổng hợp” (IPM) đầy đủ xuất hiện lần đầu tiên trên báo chí cách đây hơn 30 năm (Kogan 1998). • Cơ sở khoa học của khái niệm “Phòng trừ dịch hại tổng hợp” ra đời trong một thời kỳ kéo dài khoảng 10 năm, chủ yếu xuất phát từ các nhà khoa học của Đại học California. • Khái niệm IPM được định nghĩa một cách rõ ràng vào năm 1965 trong một Hội nghị chuyên đề do Tổ chức nông nghiệp và lương thực (FAO) của Liên hợp quốc tài trợ, được tổ chức tại Rom, Italia. 7 • Integrated Control: Phòng trừ tổng hợp • “Phòng trừ tổng hợp” (“Integrated Control”) ban đầu giới hạn ở sự phối hợp phương pháp hóa học với phương pháp sinh học (Michelbacher & Bacon 1952) đã được mở rộng/phát triển rất mạnh trong hội nghị này và được định nghĩa lại và trở thành từ đồng nghĩa với cái mà chúng ta gọi là Quản lý dịch hại tổng hợp ngày nay. • Như vậy khái niệm “tổng hợp” có nguồn gốc từ các tổ chức được thành lập ở Hoa Kỳ. 8 2 QUẢN LÝ DỊCH HẠI TỔNG HỢP - QLDHTH 1. Lịch sử hình thành Quản lý dịch hại tổng hợp • Pest Management: Quản lý dịch hại: Hình thành năm 1961 bởi Geier và Clark (Australia), với mục đích "the reduction of pest problems by actions selected after the life systems of the pests are understood and the ecological and economic consequences of these actions have been predicted, as accurately as possible, to be in the best interests of mankind." • Giảm thiểu vấn đề dịch hại thông qua các biện pháp được lựa chọn sau khi đã hiểu rõ về dịch hại cũng như lường trước được hệ quả kinh tế và sinh thái của các biện pháp này, thực hiện một cách chuẩn xác nhất, vì lợi ích tối cao của con người 9 QUẢN LÝ DỊCH HẠI TỔNG HỢP - QLDHTH 1. Lịch sử hình thành Quản lý dịch hại tổng hợp • Integrated Pest Management (IPM) QLDHTH: Thuật ngữ Integrated Pest Management được hình thành vào năm 1969 bởi Viện hàn lâm khoa học Hoa Kỳ (USAcademy of Sciences). • IPM là sụ phối hợp giữa phòng trừ tổng hợp với quản lý dịch hại: Integrated Control + Pest Management. • Thêm vào bên cạnh biện pháp hóa học và sử dụng thiên địch là các biện pháp như sử dụng giống kháng dịch, biện pháp canh tác và vật lý cơ giới. 11 QUẢN LÝ DỊCH HẠI TỔNG HỢP - QLDHTH 1. Lịch sử hình thành Quản lý dịch hại tổng hợp • Pest Management: Quản lý dịch hại mang tính tổng hợp cao, là tổng hợp kiến thức và ý tưởng từ nhiều ngành khoa học với cơ sở là lý thuyết về quần thể. • Xuất phát từ nhận thức loài dịch hại có thể tồn tại trong hệ sinh thái nông nghiệp khi chúng không gây ra thiệt hại cho cây trồng • QLDH không cho rằng phối hợp biện pháp hóa học với biện pháp sinh học là lựa chọn tốt nhất. Nếu như chỉ riêng biện pháp hóa học tốt hơn sự phối với biện pháp hóa học với biện pháp sinh học thì quản lý dịch hại sẽ chỉ chọn biện pháp hóa học 10 QUẢN LÝ DỊCH HẠI TỔNG HỢP - QLDHTH 1. Lịch sử hình thành Quản lý dịch hại tổng hợp • Integrated Pest Management (IPM) QLDHTH: tiếp 1 • Ứng dụng biện pháp tổng hợp cho tất cả các loài sinh vật hại, không phải cho tất cả các loài côn trùng. • Các biện pháp cần tương thích với các biện pháp khác đối với cùng một loài dịch hại cũng như đối với các biện pháp dùng cho loài dịch khác. • IPM kiến thức liên quan đến “Côn trùng học”, “Bệnh cây học”, Tuyến trùng học, khoa học cỏ dại, và các ngành khoa học khác 12 3 QUẢN LÝ DỊCH HẠI TỔNG HỢP - QLDHTH 1. Lịch sử hình thành Quản lý dịch hại tổng hợp • Integrated Pest Management (IPM) QLDHTH: tiếp 2 • IPM được ứng dụng ở nhiều nước trên thế giới trong những năm 1970 – 1980 bao gồm Hoa Kỳ (1972), Malaysia (1985), the Philippines (1986), Indonesia (1986). • Hiện nay nhiều thành công trên khắp thế giới QUẢN LÝ DỊCH HẠI TỔNG HỢP - QLDHTH 2. Khái niệm IPM IPM là gì? Integrated (Tổng hợp) nghĩa là dùng cách tiếp cận rộng, liên ngành với sự ứng dụng các nguyên lý khoa học bảo vệ thực vật để hợp nhất lại trong một hệ thống nhiều phương pháp và sách lược khác nhau. Pest (Sinh vật hại) bao gồm sâu hại, ve bét, tuyến trùng, bệnh hại, cỏ dại và động vật có xương sống gây ảnh hưởng xấu tới năng suất và chất lượng cây trồng. Management (Quản lý) tức là cố gắng kiểm soát quần thể sinh vật hại một cách có kế hoạch, có hệ thống bằng cách giữ quần 13 thể sinh vật hại hoặc tác hại của chúng ở mức cho phép. 14 QUẢN LÝ DỊCH HẠI TỔNG HỢP - QLDHTH 2. Khái niệm IPM Tìm kiếm trong nguồn tư liệu trên toàn thế giới đem đến kết quả là có 67 định nghĩa được đưa ra kể từ năm 1959 (với định nghĩa về phòng trừ tổng hợp) đến năm 2000. Phân tích tần suất xuất hiện các từ hoặc cụm từ khóa có trong các định nghĩa này được tập hợp ở bảng1. Liên kết bảng 1 Khái niệm về “ra quyết định” (decision making) có ở hầu hết các định nghĩa về quản lý dịch hại tổng hợp. 15 QUẢN LÝ DỊCH HẠI TỔNG HỢP - QLDHTH 2. Khái niệm IPM Cố gắng tổng hợp các định nghĩa rất đa dạng này là đề xuất của Kogen (1998): ”Quản lý dịch hại tổng hợp là một hệ thống hỗ trợ việc ra quyết định trong lựa chọn và áp dụng các phương pháp phòng trừ dịch hại, được kết hợp một cách đơn lẻ hay hài hòa vào trong chiến lược quản lý dựa trên cơ sở của phân tích quan hệ chi_thu được đưa vào trong hạch toán lợi ích cũng như trong đánh giá ảnh hưởng tới người kinh doanh, xã hội và môi trường”. 16 4 QUẢN LÝ DỊCH HẠI TỔNG HỢP - QLDHTH 2. Khái niệm IPM IPM là gì? IPM là một loại quản lý sinh vật hại, đây chính là quá trình đi đến quyết định (decision-making process) ngăn chặn hoạt động cũng như phá hoại của sinh vật hại bằng cách phối hợp một số chiến lược khác nhau nhằm giải quyết dài hạn vấn đề dịch hại. Trong IPM các quyết định quản lý sinh vật hại được dựa trên cơ sở của sự cần thiết và hiệu quả (các giải pháp tình huống) chứ không phải là việc làm định kỳ như một bản lịch trình. Yếu tố quan trọng của IPM là phải có kế hoạch trước, tức là cần dự báo và chuẩn bị đối phó với vấn đề dịch hại trước khi nó QUẢN LÝ DỊCH HẠI TỔNG HỢP - QLDHTH 2. Khái niệm IPM IPM là gì? 67 định nghĩa http://www.ipmnet.org/ipmdefinitions/index.pdf IPM ở Việt Nam:  Quản lý sinh vật hại tổng hợp Hệ thống biện pháp phòng chống dịch hại tổng hợp Phòngtrừ tổng hợp dịch hại cây trồng Phòngtrừ dịch hại tổng hợp Phương pháp phòng trừ tổng hợp Phương pháp tổng hợp bảo vệ thực vật.... thành sự thật. 17 18 ... - tailieumienphi.vn