Xem mẫu
- BÀI GIẢNG VỀ PHƯƠNG
PHÁP LUẬN NGHIÊN CỨU
KHOA HỌC
GS.TSKH. Nguyễn Mạnh Hùng
HỌC VIỆN QUẢN LÝ GIÁO DỤC
2013
- MỤC LỤC
•
Bài 1. Đại cương về nghiên cứu khoa học
•
Bài 2. Lý thuyết khoa học
•
Bài 3. Luận điểm khoa học
•
Bài 4. Khẳng định luận điểm khoa học
•
Bài 5. Công trình khoa học
•
Bài 6. Quá trình thực hiện luận văn thạc sĩ
- Bài 1.ĐẠI CƯƠNG VỀ NGHIÊN
CỨU KHOA HỌC
•
Khái niệm khoa học và nghiên cứu
khoa học
•
Phân loại nghiên cứu khoa học
•
Sản phẩm của nghiên cứu khoa học
- I. KHÁI NIỆM KHOA HỌC VÀ NGHIÊN CỨU
KHOA HỌC
1.1. Khoa học
•
Khoa học là quá trình nghiên cứu nhằm
khám phá ra những kiến thức mới, học
thuyết mới về tự nhiên và xã hội. Những
kiến thức hay học thuyết mới này, tốt hơn,
có thể thay thế dần những cái cũ, không
còn phù hợp. Định nghĩa về khoa học
được chấp nhận phổ biến rằng khoa học
là tri thức tích cực đã được hệ thống hóa.
Phân biệt ra 2 hệ thống tri thức: tri thức
kinh nghiệm và tri thức khoa học.
- 1.1. Khoa học
•
Tri thức kinh nghiệm: là những hiểu biết được
tích lũy trong mối quan hệ giữa con người với
con người và giữa con người với thiên nhiên.
Tri thức kinh nghiệm được con người không
ngừng sử dụng và phát triển trong hoạt động
thực tế. Tri thức kinh nghiệm chưa thật sự đi
sâu vào bản chất của sự vật và mối quan hệ
bên trong giữa sự vật và con người. Vì vậy, tri
thức kinh nghiệm chỉ phát triển đến giới hạn
nhất định và là cơ sở cho sự hình thành tri
thức khoa học.
- 1.1. Khoa học
•
Tri thức khoa học: là những hiểu biết được
tích lũy một cách có hệ thống nhờ hoạt
động NCKH dựa trên kết quả quan sát, thu
thập qua các sự kiện xảy ra ngẫu nhiên
trong tự nhiên, trong hoạt động xã hội và
qua những thí nghiệm đã tích lũy được. Tri
thức trong khoa học là toàn bộ lượng thông
tin mà các nghiên cứu đã tích lũy được
- 1.2. Nghiên cứu khoa học
•
Nghiên cứu khoa học là một họat
động tìm kiếm, xem xét, điều tra, thử
nghiệm để phát hiện ra những cái mới
về bản chất sự vật, về thế giới tự
nhiên và xã hội, hoặc để sáng tạo
phương pháp và phương tiện kỹ thuật
mới cao hơn, giá trị hơn.
- 1.2. Nghiên cứu khoa học
•
Giả thuyết khoa học. Nghiên cứu khoa
học là một loại hoạt động đặc biệt: là
công việc tìm kiếm những điều chưa biết
và hoàn toàn không thể hình dung được
chính xác kết quả dự kiến, là sự tìm tòi,
khám phá một thế giới chưa được biết
đến. Do vậy, trong NCKH người nghiên
cứu đưa ra các nhận định sơ bộ về kết
quả nghiên cứu gọi là giả thuyết nghiên
cứu hay giả thuyết khoa học.
- 1.2. Nghiên cứu khoa học
•
Luận điểm khoa học là một hệ thống
các luận cứ để chứng minh hoặc bác
bỏ giả thuyết khoa học. Một luận
điểm khoa học phải được công bố
trước cộng đồng khoa học và thường
gọi chung là công trình khoa học.
- II. PHÂN LOẠI NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
2.1. Phân loại khoa học
•
PLKH là sắp xếp các KH một hệ thống trên cơ
sở các dấu hiệu đặc trưng bản chất của chúng
và trên các nguyên tắc nhất định.
•
Chẳng hạn, các lĩnh vực KH có thể được chia
thành hai nhóm: khoa học tự nhiên-nghiên cứu
các hiện tượng tự nhiên (kể cả đời sống sinh
học) và khoa học xã hội-nghiên cứu hành vi con
người và xã hội.
- 2.1. Phân loại khoa học
•
Ở Việt nam các lĩnh vực nghiên cứu
khoa học và công nghệ được phân loại
như sau: 1.Khoa học tự nhiên ,2.Khoa
học kỹ thuật và công nghệ, 3. Khoa
học y, dược, 4. Khoa học nông nghiệp,
5. Khoa học xã hội, 6. Khoa học nhân
văn (Quyết định số 37/QĐ-BKHCN
ngày 14/01/2009 của Bộ KH&CN đính
chính Quyết định 12/2008/QĐ-
- 2.2. Phân loại các giai đoạn nghiên cứu
•
Nghiên cứu cơ bản (Fundamental
Research): khám phá quy luật và tạo ra lý
thuyết mới, gồm hai loại: NCCB thuần
túy (pure) và NCCB định hướng
(oriented).
•
NCCB thuần túy: nghiên cứu về bản chất
sự vật để nâng cao nhận thức, chưa có
hoặc chưa bàn đến ứng dụng.
- 2.2. Phân loại các giai đoạn
nghiên cứu
•
NCCB định hướng: đã được dự kiến
trước mục đích ứng dụng, bao gồm
nghiên cứu nền tảng (background
research) và nghiên cứu chuyên đề
(thematic research). NC nền tảng là
NC về quy luật tổng thể của một hệ
thống sự vật. NC chuyên đề là NC về
một hiện tượng đặt biệt của sự vật.
- 2.2. Phân loại các giai đoạn nghiên
cứu
•
Nghiên cứu ứng dụng (Applied
Research): Trên cơ sở NC cơ bản, NC ứng
dụng có vai trò sáng tạo các nguyên lý và
giải pháp mới áp dụng vào sản xuất đời
sống.
- Giải pháp: công nghệ, vật liệu, về tổ chức
và quản lý…
- Kết quả của NC ứng dụng thì chưa thể
ứng dụng được.
- 2.2. Phân loại các giai đoạn nghiên
cứu
•
Nghiên cứu triển khai (Experimental
Development): Trên cơ sở NC ứng dụng,
NC triển khai sẽ chế tác các hình mẫu với
những tham số khả thi. Bao gồm ba giai
đoạn:
- Giai đoạn tạo mẫu là thực nghiệm tạo ra
sản phẩm, chưa quan tâm đến qui trình sản
xuất và qui mô áp dụng.
- Giai đoạn tạo công nghệ là tìm kiếm và
thử nghiệm công nghệ để sản xuất ra sản
- III. SẢN PHẨM NGHIÊN CỨU KHOA
HỌC
3.1. Khái niệm chung. Sản phẩm của
NCKH là các thông tin, bao gồm:
•
Luận điểm hay luận đề là điều cần
chứng minh trong khoa học. Luận điểm là
một phán đoán mà tính chân xác của nó
cần được chứng minh. Luận điểm của
tác giả được chứng minh hoặc bác bỏ
đều khẳng định có tồn tại hay không bản
chất nêu trong giả thiết. Luận điểm trả
lời câu hỏi cần chứng minh điều gì?
- 3.1. Khái niệm chung.
•
Luận cứ là bằng chứng đưa ra để chứng
minh luận điểm, được xây dựng từ những
thông tin qua tài liệu, quan sát, thực
nghiệm, gồm hai loại. Một là luận cứ lý
thuyết: các luận điểm KH đã được chứng
minh, các tiên đề, định luật, định lý v.v. Hai
là luận cứ thực tiễn: thu được từ thực tiễn,
thực nghiệm, phỏng vấn, điều tra hoặc từ
các công trình trước. Luận cứ trả lời câu
hỏi: chứng minh bằng cái gì?
- 3.2. Sản phẩm đặc biệt.
•
Phát minh. Phát hiện ra các quy luật,
tính chất hoặc hiện tượng của thế giới
vật chất tồn tại một cách khách quan
mà trước đó chưa ai biết, nhờ đó làm
thay đổi cơ bản nhận thức con người.
•
Phát hiện. Sự nhận ra những vật thể,
những quy luật xã hội đang tồn tại một
cách khách quan.
•
Sáng chế. Loại thành tựu trong kĩnh vực
khoa học và công nghệ. Các giải pháp
- 3.3. Vật mang thông tin.
Các phương tiện trung gian để tiếp xúc được thông
tin KH:
•
Vật mang vật lý. Sách báo , băng âm, băng hình.
Đặc biệt tạp chí khoa học.
•
Vật mang công nghệ. Vật dụng được sản xuất
cho ta hiểu được những thông tin về nguyên lý
vận hành, công nghệ và vật liệu chế tạo ra nó.
Ta chỉ có thể cảm nhận và hiểu được các thông
tin liên quan đến vật phẩm này.
•
Vật mang xã hội. Một người hoặc một nhóm
người cùng chia sẻ một quan điểm khoa học,
- BÀI TẬP
•
1.1. Đưa ra một cách phân loại khoa
học khác cách phân loại đã học.
•
1.2. Anh (chị) đang theo học lĩnh vực
NCKH nào? Vì sao?
•
1.3. Cho ví dụ và phân biệt ba loại:
Phát minh, phát hiện và sáng chế.
nguon tai.lieu . vn