Xem mẫu
- BÀI 8: NHỮNG VẤN ĐỀ CHÍNH TRỊ - XÃ HỘI CÓ TÍNH QUY LUẬT TRONG TIẾN TRÌNH CÁCH MẠNG XÃ HỘI CHỦ NGHĨA ThS. Nguyễn Văn Thuân Trường Đại học Kinh tế Quốc dân v1.0013103214 1
- TÌNH HUỐNG KHỞI ĐỘNG Xây dựng chủ nghĩa xã hội là một quá trình khó khăn, gian khổ và lâu dài. Trong quá trình đó, chúng ta phải tìm tòi, sáng tạo ra các cách thức để đạt được mục tiêu. Cũng vì thế thực tiễn xây dựng xã hội chủ nghĩa luôn đặt ra cho chúng ta những câu hỏi như: • Tại sao phải xây dựng nền dân chủ, nền văn hóa và nhà nước nhà nước xã hội chủ nghĩa? • Trong quá trình xây dựng chủ nghĩa xã hội, việc giải quyết các vấn đề như tôn gáo, dân tộc có cần phải dựa trên nguyên tắc nào không? Nắm vững các nội dung bài này sẽ giúp chúng ta có cơ sở lý luận khoa học để giải thích đúng những câu hỏi trên. v1.0013103214 2
- MỤC TIÊU • Với việc đi sâu vào nghiên cứu những vấn đề cơ bản như: dân chủ, nhà nước, văn hóa cũng như những quan điểm trong việc giải quyết vấn đề dân tộc và tôn giáo, bài học này sẽ giúp học viên hiểu rõ một số vấn đề chính trị - xã hội có tính quy luật trong quá trình xây dựng chủ nghĩa xã hội. • Trên cơ sở đó, giúp học viên tin tưởng hơn nữa vào đường lối, chính sách cũng như con đường xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội mà Đảng và nhân dân ta đã lựa chọn. v1.0013103214 3
- NỘI DUNG Xây dựng nền dân chủ XHCN và nhà nước XHCN Xây dựng nền văn hóa XHCN Giải quyết vấn đề dân tộc và tôn giáo v1.0013103214 4
- 1. XÂY DỰNG NỀN DÂN CHỦ XHCN VÀ NHÀ NƯỚC XHCN 1.1. Xây dựng nền dân chủ xã hội chủ nghĩa 1.2. Xây dựng nhà nước xã hội chủ nghĩa v1.0013103214 5
- 1.1. XÂY DỰNG NỀN DÂN CHỦ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA 1.1.1. Quan niệm về dân chủ và nền dân chủ 1.1.2. Những đặc trưng cơ bản của nền dân chủ xã hội chủ nghĩa 1.1.3. Tính tất yếu của việc xây dựng nền dân chủ XHCN v1.0013103214 6
- 1.1.1. QUAN NIỆM VỀ DÂN CHỦ VÀ NỀN DÂN CHỦ • Dân chủ và thực hiện dân chủ là nhu cầu khách quan của con người. • Dân chủ là khái niệm xuất hiện từ thời Hy Lạp cổ đại, có nguồn gốc từ 2 từ ghép lại: Demos – Nhân dân. Kratos – Sức mạnh, quyền lực. Dân chủ theo nghĩa gốc là “quyền lực hay sức mạnh thuộc về nhân dân”, coi nhân dân là cội nguồn của quyền lực. v1.0013103214 7
- 1.1.1. QUAN NIỆM VỀ DÂN CHỦ VÀ NỀN DÂN CHỦ Trong xã hội công xã nguyên thủy, mọi thành viên công xã đều bình đẳng tham gia vào các hoạt động xã hội, từ lúc đó xuất hiện nhu cầu: • Cử ra người đứng đầu cộng đồng điều phối các hoạt động. • Phế bỏ người đứng đầu nếu không thực hiện đúng quy định chung. Thông qua Đại hội Nhân dân Đây là hình thức dân chủ sơ khai, chất phác của những tổ chức cộng đồng tự quản trong xã hội chưa có giai cấp. v1.0013103214 8
- 1.1.1. QUAN NIỆM VỀ DÂN CHỦ VÀ NỀN DÂN CHỦ • Trong xã hội chiếm hữu nô lệ, giai cấp chủ nô lập ra nhà nước để bảo vệ lợi ích giai cấp mình và giữ ổn định xã hội. Đó là nhà nước dân chủ đối với chủ nô, thực hiện sự thống trị của thiểu số đối với đa số người lao động là nô lệ. • Giai cấp chủ nô chính thức sử dụng thuật ngữ “dân chủ” nghĩa là nhà nước dân chủ chủ nô có “quyền lực của dân”. (Dân ở đây gồm chủ nô, quý tộc, tăng lữ, thương gia, trí thức và một số dân tự do, Chợ nô lệ không bao gồm nô lệ). Như vậy, ngay từ nhà nước đầu tiên trong lịch sử, giai cấp bóc lột (chủ nô) đã dùng bộ máy thống trị của mình để chiếm mất quyền lực của đông đảo những người lao động (nô lệ). v1.0013103214 9
- 1.1.1. QUAN NIỆM VỀ DÂN CHỦ VÀ NỀN DÂN CHỦ • Trong chế độ phong kiến, quyền lực của nhân dân lao động tiếp tục bị giai cấp phong kiến chiếm lấy. Quyền lực xã hội một lần nữa lại thuộc về thiểu số là giai cấp bóc lột. • Nhà nước dân chủ tư sản ra đời, là một nấc thang trong sự phát triển dân chủ. Chế độ phong kiến Giai cấp tư sản giương cao ngọn cờ dân chủ nhưng thực tế quyền lực thực sự vẫn nằm trong tay giai cấp tư sản. Cách mạng tư sản Pháp v1.0013103214 10
- 1.1.1. QUAN NIỆM VỀ DÂN CHỦ VÀ NỀN DÂN CHỦ CM XHCN tháng Mười Nga đã làm xuất hiện nhà nước dân chủ XHCN, nhân dân lao động đã giành lại được quyền lực thực sự của mình. Cách mạng tháng Mười Nhà nước XHCN trở thành nhà nước đầu tiên thực hiện quyền lực của nhân dân v1.0013103214 11
- 1.1.1. QUAN NIỆM VỀ DÂN CHỦ VÀ NỀN DÂN CHỦ V.I.Lênin nêu quan niệm cơ bản về dân chủ: Với tư cách là quyền lực của nhân dân, dân chủ phản ánh những giá trị 1 nhân văn, là kết quả cuộc đấu tranh chống áp bức, bóc lột, bất công. Với tư cách là một phạm trù chính trị, dân chủ gắn với một kiểu nhà nước 2 và một giai cấp cầm quyền và mang bản chất của giai cấp thống trị. Dân chủ là một hệ giá trị phản ánh trình độ phát triển cá nhân và cộng 3 đồng xã hội trong quá trình giải phóng để tiến tới tự do, bình đẳng. v1.0013103214 12
- 1.1.1. QUAN NIỆM VỀ DÂN CHỦ VÀ NỀN DÂN CHỦ Nền dân chủ: • Trong xã hội nguyên thủy, dân chủ là quyền lực của nhân dân được thực hiện bởi tổ chức tự quản và tự nguyện. • Trong xã hội có giai cấp, quyền lực của nhân dân được thể chế hóa bằng chế độ nhà nước, bằng pháp luật. • Dân chủ được thực hiện với hình thức mới – Bộ lạc nguyên thủy hình thức nhà nước với tên gọi là “chính thể dân chủ” hay “nền dân chủ”. Viện nguyên lão v1.0013103214 13
- 1.1.1. QUAN NIỆM VỀ DÂN CHỦ VÀ NỀN DÂN CHỦ Hình thái dân chủ gắn với bản chất, tính chất của nhà nước. Nền dân chủ Xuất hiện trong những điều kiện lịch sử cụ (hay chế độ thể của xã hội có giai cấp. dân chủ) Nền dân chủ do giai cấp thống trị đặt ra và được thể chế bằng pháp luật. Chú ý: Nền dân chủ luôn gắn với nhà nước như là cơ thể để thực thi dân chủ và mang bản chất giai cấp thống trị v1.0013103214 14
- 1.1.2. NHỮNG ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN CỦA NỀN DÂN CHỦ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA Theo các nhà kinh điển: • Đấu tranh cho dân chủ là một quá trình lâu dài. • Dân chủ tư sản là bước phát triển của dân chủ nhưng không dừng lại. • Thắng lợi của cách mạng XHCN sẽ cho ra đời nền dân chủ XHCN. Sự hình thành dân chủ XHCN đánh dấu bước phát triển mới là về chất của dân chủ, lần đầu tiên có một nền dân chủ cho tuyệt đại đa số nhân dân. v1.0013103214 15
- 1.1.2. NHỮNG ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN CỦA NỀN DÂN CHỦ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA Nền dân chủ XHCN có những đặc trưng cơ bản sau: • Một là, với tư cách là một chế độ nhà nước, dân chủ XHCN bảo đảm mọi quyền lực đều thuộc về nhân dân: Sự hình thành dân chủ XHCN đánh dấu bước phát triển mới là về chất của dân chủ, lần đầu tiên có một nền dân chủ cho tuyệt đại đa số nhân dân. • Hai là: nền dân chủ XHCN có cơ sở kinh tế là chế độ công hữu về những TLSX chủ yếu. Đây là đặc trưng kinh tế của nền dân chủ XHCN: Hình thành và thể hiện ngày càng đầy đủ cùng với quá trình hình thành và hoàn thiện của nền kinh tế XHCN. v1.0013103214 16
- 1.1.2. NHỮNG ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN CỦA NỀN DÂN CHỦ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA • Ba là, nền dân chủ XHCN được xây dựng trên cơ sở của sự kết hợp hài hòa lợi ích cá nhân, lợi ích tập thể và lợi ích toàn xã hội. Có sức động viên, thu hút mọi tiềm năng sáng tạo, tích cực xã hội của nhân dân trong sự nghiệp xây dựng xã hội mới. • Bốn là: nền dân chủ XHCN là nền dân chủ rộng rãi nhất trong lịch sử nhưng vẫn là nền dân chủ mang tích giai cấp: Thực hiện dân chủ rộng rãi với đông đảo quần chúng nhân. Hạn chế dân chủ và thực hiện trấn áp với thiểu số giai cấp bóc lột và phản động. v1.0013103214 17
- 1.1.3. TÍNH TẤT YẾU CỦA VIỆC XÂY DỰNG NỀN DÂN CHỦ XHCN • Dân chủ XHCN là động lực và cũng là mục tiêu của quá trình xây dựng CNXH: Dân chủ XHCN phát huy cao độ tính tích cực, sáng tạo của nhân dân để nhân dân tham gia vào công việc quản lý của nhà nước và phát triến xã hội. Xây dựng nền dân chủ XHCN là quy luật hình thành và tự hoàn thiện của hệ thống chính trị XHCN. Tiếp xúc cử tri v1.0013103214 18
- 1.1.3. TÍNH TẤT YẾU CỦA VIỆC XÂY DỰNG NỀN DÂN CHỦ XHCN • Xây dựng nền dân chủ XHCN nhằm phát triển và hoàn thiện dân chủ: Là điều kiện, tiền đề thực hiện quyền làm chủ của nhân dân. Là điều kiện để mỗi công dân được sống trong bầu không khí dân chủ. • Xây dựng nền dân chủ XHCN là quá trình thực hiện dân chủ hóa đời sống xã hội, là yếu tố quan trọng chống lại những biểu hiện của dân chủ cực đoan, vô chính phủ, coi thường kỷ cương, pháp luật. v1.0013103214 19
- 1.2. XÂY DỰNG NHÀ NƯỚC XÃ HỘI CHỦ NGHĨA 1.2.1. Khái niệm nhà nước xã hội chủ nghĩa 1.2.2. Những đặc trưng, chức năng và nhiệm vụ của nhà nước XHCN 1.2.3. Tính tất yếu của việc xây dựng nhà nước xã hội chủ nghĩa v1.0013103214 20
Chính trị học
Báo chí - Truyền thông
Xã hội học
Giáo dục học
Tâm lý học
Lịch sử - Văn hoá
Triết học
Ngôn ngữ học
Thư viện thông tin
Văn học nước ngoài
Ngư nghiệp
Hành chính - Pháp luật
Địa lý - Địa danh
Văn học Việt nam
Lịch sử Đảng
CNXH - KH
Tư Tưởng HCM
Ngụ ngôn - Cổ tích
Ca dao - Tục ngữ
Hoá học
Sinh học
Y khoa - Dược
Kinh tế học