Bài giảng Nghiên cứu thống kê: Chương 9

21/01/2015

KHÁI NIỆM


Chỉ số là gì?



là một loại số tương đối đặc biệt nhằm nghiên cứu
biến động của các hiện tượng kinh tế xã hội phức tạp
chịu ảnh hưởng của nhiều nhân tố có mối quan hệ tích
số

CHỈ SỐ
2

PHÂN LOẠI

PHÂN LOẠI



Căn cứ vào phạm vi tính toán



Căn cứ vào tính chất của chỉ tiêu thống kê:



Chỉ số cá thể: là những chỉ số biểu hiện biến động của
từng phần tử, từng đơn vị cá biệt trong tổng thể nghiên
cứu



Chỉ số của chỉ tiêu khối lượng: là chỉ số biểu hiện sự biến
động của các chỉ tiêu khối lượng.




Chỉ số tổng hợp: biểu hiện biến động của tất cả các đơn
vị, các phần tử của tổng thể nghiên cứu.

Chỉ số của chỉ tiêu chất lượng: biểu hiện biến động của
các chỉ tiêu chất lượng.

3

4

1

21/01/2015

PHÂN LOẠI


Căn cứ vào tác dụng của chỉ số:

Chỉ số phát triển: biểu hiện biến động của hiện tưượng
qua thời gian
 Chỉ số không gian: biểu hiện sự biến động của hiện
tưượng qua những không gian khác nhau.
 Chỉ số kế hoạch: biểu hiện các nhiệm vụ kế hoạch hay
tình hình thực hiện
 Chỉ số thời vụ: biểu hiện tính chất và mức biến động thời
vụ.

5



MOÄT SOÁ KYÙ HIEÄU THÖÔØNG SÖÛ DUÏNG:
p : GIAÙ CAÛ
q : KHOÁI LÖÔÏNG SAÛN PHAÅM
Z : GIAÙ THAØNH
W: NAÊNG SUAÁT LAO ÑOÄNG
0 : KYØ GOÁC
1: KYØ BAÙO CAÙO
T : LÖÔÏNG LAO ÑOÄNG
D : DIEÄN TÍCH TROÀNG TROÏT
N : NAÊNG SUAÁT THU HOAÏCH
L : TIEÀN LÖÔNG
6

CHỈ SỐ CÁ THỂ

CHỈ SỐ TỔNG HỢP

niệm: phản ánh sự biến động của từng phần
tử, từng đơn vị cá biệt.
 Công thức
p1
;  p  p1  p0
 Chỉ số cá thể chất lượng(giá) : i p 
 Khái

p0
q1
 Chỉ số cá thế số lượng (lượng) : i 
; q  q1  q0
q
q0
với p1, q1 là mức độ kỳ nghiên cứu;
p0, q0 là mức độ ở kì gốc
 Đơn vị: (lần) hoặc (%)

7

niệm: phản ánh sự biến động của toàn bộ
các đơn vị, phần tử trong tổng thể nghiên cứu

 Khái

 Xét

ví dụ

với p1, q1 là mức độ kỳ nghiên cứu;
p0, q0 là mức độ ở kì gốc
 Đơn vị: (lần) hoặc (%)
8

2

21/01/2015

 Yêu

cầu: Nhận xét sự biến động về giá xuất
khẩu nói chung của doanh nghiệp

TÌNH HÌNH XUẤT KHẨU CỦA CÔNG TY X NĂM
2001 VÀ 2002

N¨m 2001
MÆt hµng

N¨m 2002

Gi¸ xuÊt Lượng xuất Gi¸ xuÊt Lượng xuất
khÈu ($/t) khẩu (t)
khÈu ($/t) khẩu (t)

A

560

3000

545

2400

B

710

1500

710

1600

C

1130

1200

1150

1600

IP 

 p1q
 p0 q

 p1q 0

 p0 q 0

 p1q 1
IP 
 p0 q 1

(CS TRUNG BÌNH ÑIEÀU HOAØ)
p1q 1
NEÁU ÑAËT: d1 
 p1q 1

(2)

TRONG THÖÏC TEÁ NGÖÔØI TA THÖÔØNG DUØNG
COÂNG THÖÙC (2).
THEO VÍ DUÏ TA COÙ:
 p1q 1 39530

IP 

 p0 q 1



36700

 1,077

10

*CAÙC COÂNG THÖÙC KHAÙC ÑEÅ TÍNH CS TOÅNG HÔÏP VEÀ GIAÙ:
 p1q 1
 p1q 1
 p1q 1  p1q 1
IP 



p0
p q
p q
 p0 q 1
p1q 1  1 1  1 1

p1
p1
ip

(Laspeyres)(1)

(Paasche)

giải quyết 2 vấn đề:
hợp giá cả của 3 loại hàng hoá khác
nhau
 Xét riêng sự biến động của giá (không lẫn
biến động của lượng xuất khẩu)
 Tổng

9

13.3.1.2 CHỈ SỐ TOÅNG HÔÏP GIAÙ COÙ TROÏNG SOÁ (QUYEÀN SOÁ):

IP 

 Cần

thì

Ip 

hoaëc

Ip 

= 107,7%

 p1q 1   p0 q 1  39530  36700  2830

ng.ñ
11

1
d
 1
ip
100

d
 1
ip

p0

(neáu d1 tính baèng laàn)

( neáu d1 tính baèng %)
12

3

21/01/2015

VÍ DUÏ:
 p 1q 1
6050  7680  25800 39530
Ip 


 1,077  107,7%
pq
6050 7680 25800 36700
 1 1


ip
1,1
1,07 1,075

Ip 

1
1

 1,077
d1 0,153 0,194 0,653



ip
1,1
1,07 1,075

TRONG TRÖÔØNG HÔÏP KEÁT QUAÛ TÍNH TOAÙN
CUÛA HAI CS Laspeyres VAØ Paasche QUAÙ
CHEÂNH LEÄCH, NGÖÔØI TA SÖÛ DUÏNG CHÆ SOÁ
GIAÙ

Fisher:
 p 1q 0

Ip 

 p 0q 0

100
100
Ip 

 1,077
d1 15, 3 19, 4 65, 3



ip
1,1 1,07 1,075



 p 1q 1
 p 0q1

13

*CAÙC COÂNG THÖÙC KHAÙC ÑEÅ TÍNH CS TOÅNG HÔÏP
KHOÁI LÖÔÏNG:
q
 1 q 0 p0
 i q q 0 p0
q0
 q 1p0
Iq 


 q 0 p0
 q 0 p0
 q 0 p0

13.3.2 CS TOÅNG HÔÏP KHOÁI LÖÔÏNG:

Iq 

Iq 

 q 1p
 q0p

Iq 

 q 1p1

 q 0 p1

 q 1p 0
 q 0p 0

(Paashe)

14

(1)

(CS TRUNG BÌNH SOÁ HOÏC)

(Laspeyres) (2)

NEÁU ÑAËT d0 

TRONG THÖÏC TEÁ NGÖÔØI TA THÖÔØNG DUØNG COÂNG THÖÙC (2)
THEO VÍ DUÏ TA COÙ:
 q 1p0 36700
Iq 

 1, 359 laàn
 q 0 p0 27000
 q 1p0   q 0 p0  36700  27000  9700 ng.ñ

thì
hoaëc
15

p0 q 0

 p0 q 0

Iq   i q d 0

(Neáu d0 tính baèng laàn)

Iq 

(Neáu d0 tính baèng %)

 i q d0

100

16

4

21/01/2015

THEO VÍ DUÏ TREÂN TA COÙ:

Iq 

 i q q 0p 0
 q 0p 0

1,1  5000  1,2  6000  1,5  16000
5000  6000  16000
= 1,359 = 135,9 %



* TRONG TRÖÔØNG HÔÏP KEÁT QUAÛ
TÍNH TOAÙN CUÛA HAI CS Laspeyres VAØ
Paasche QUAÙ CHEÂNH LEÄCH, NGÖÔØI TA
SÖÛ DUÏNG CS TOÅNG HÔÏP KHOÁI LÖÔÏNG
Fisher:

I q   i q d 0 = 1,1x0,19+1,2x0,22+1,5x0,59
= 1,359 = 135,9%
Iq 

 i qd 0

100

Iq 

1,1  19  1,2  22  1,5  59
100
 1,359  135,9%


 q1p 0
 q 0p 0



 q1p1
 q 0 p1

17

18

GIAÛ SÖÛ COÙ GIAÙ CAÛ VAØ LÖÔÏNG HAØNG HOÙA
TIEÂU THUÏ TAÏI MOÄT THÒ TRÖÔØNG NHÖ SAU:
GIAÙ BAÙN
LEÛ ÑÔN VÒ
(ng.ñ)
TEÂN ÑÔN KYØ
KYØ
HAØNG VÒ
GOÁC BAÙO
TÍNH (p0) CAÙO
(p1)
A
kg
5,0
5,5
B
m
3,0
3,2
C
l
4,0
4,3


LÖÔÏNG
HAØNG
TIEÂU THUÏ
KYØ KYØ p0q0
GOÁC BAÙO
(q0) CAÙO
(q1)
1000 1100 5000
2000 2400 6000
4000 6000 16000
27000

TEÂN
HAØNG

p 1q 1

p 0q 1

A
B
C


19

6050 5500
7680 7200
25800 24000

iq 

q1
q0

ip 

p1
p0

d 0=

p0 q 0

 p0 q 0

d 1=

p 1q 1
 p 1q 1

39530 36700

1,1
1,2
1,5

1,1
1,07
1,075

0,19 0,153
0,22 0,194
0,59 0,653

20

5