Xem mẫu

  1. Ch−¬ng 2 HÖ thèng ChÝnh s¸ch cã liªn quan ®Õn ph¸t triÓn L©m nghiÖp x· héi Môc tiªu: Sau khi häc xong ch−¬ng nμy, sinh viªn sÏ cã kh¶ n¨ng: • Tr×nh bμy mét c¸ch cã hÖ thèng c¸c chÝnh s¸ch cã liªn quan ®Õn ph¸t triÓn LNXH. • M« t¶ ®−îc t×nh h×nh thùc thi c¸c chÝnh s¸ch liªn quan ®Õn ph¸t triÓn LNXH ë ViÖt Nam. • Gi¶i thÝch ®−îc mèi quan hÖ gi÷a c¸c chÝnh s¸ch cã liªn quan ®Õn ph¸t triÓn LNXH lμm c¬ së cho viÖc ph©n tÝch vμ vËn dông tæng hîp c¸c chÝnh s¸ch. Néi dung: Bμi 3: Giíi thiÖu hÖ thèng chÝnh s¸ch cã liªn quan ®Õn ph¸t triÓn LNXH Bμi 4: T×nh h×nh thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch cã liªn quan ®Õn ph¸t triÓn LNXH 30
  2. Bμi 3: Giíi thiÖu hÖ thèng chÝnh s¸ch cã liªn quan ®Õn ph¸t triÓn L©m nghiÖp x· héi Môc tiªu §Õn cuèi bμi häc, sinh viªn sÏ cã kh¶ n¨ng tr×nh bμy ®−îc mét c¸ch cã hÖ thèng c¸c chÝnh s¸ch cã liªn quan ®Õn ph¸t triÓn LNXH nh−: • §Þnh h−íng chÝnh s¸ch l©m nghiÖp cña §¶ng vμ nhμ n−íc • C¸c chÝnh s¸ch cã liªn quan ®Õn ph¸t triÓn tμi nguyªn thiªn nhiªn, chÝnh s¸ch ®Çu t− vèn, chÝnh s¸ch ph¸t triÓn n«ng th«n miÒn nói. KÕ ho¹ch bμi gi¶ng Néi dung Ph−¬ng ph¸p Tμi liÖu/ Thêi gian VËt liÖu 1. ChÝnh s¸ch l©m nghiÖp ë ViÖt Nam Tr×nh bμy cã Tμi liÖu 2tiÕt minh häa, vÊn ph¸t tay ®¸p, th¶o luËn nhãm, bμi tËp vÒ nhμ 2. Giíi thiªu hÖ thèng chÝnh s¸ch cã liªn Tr×nh bμy cã Tμi liÖu 3tiÕt quan ®Õn ph¸t triÓn LNXH minh häa, vÊn ph¸t tay ®¸p, th¶o luËn nhãm, bμi tËp vÒ nhμ 31
  3. 1. ChÝnh s¸ch l©m nghiÖp ë ViÖt Nam 1.1. Giíi thiÖu chung vÒ chÝnh s¸ch l©m nghiÖp Trong h¬n hai thËp kû qua ChÝnh phñ ViÖt Nam ®· −u tiªn ph¸t triÓn chÝnh s¸ch l©m nghiÖp quèc gia nh»m môc ®Ých g×n gi÷ vμ ph¸t triÓn tμi nguyªn rõng g¾n víi ph¸t triÓn kinh tÔ x· héi miÒn nói. Trong n¨m 1990, mét nghiªn cøu "§Þnh h−íng ph¸t triÓn ngμnh l©m nghiÖp" ®· ®Ò xuÊt mét hÖ thèng chÝnh s¸ch l©m nghiÖp. Tõ ®ã ®· cã kh¸ nhiÒu nghiªn cøu ®Ó ®Ò xuÊt chÝnh s¸ch vμ c¸c môc tiªu cña ngμnh l©m nghiÖp ViÖt Nam. N¨m 1985, Bé L©m nghiÖp ®· ban hμnh c¸c chÝnh s¸ch l©m nghiÖp thêi kú 1996 - 2000. Môc tiªu chÝnh cña c¸c chÝnh s¸ch nμy lμ: • Sö dông hîp lý c¸c lo¹i rõng phßng hé, ®Æc dông - b¶o tån tμi nguyªn thiªn nhiªn, b¶o vÖ m«i tr−êng vμ s¶n xuÊt ®Ó ®¸p øng nhu cÇu th«ng qua ch−¬ng tr×nh sö dông vμ ph¸t triÓn, vμ ch−¬ng tr×nh nμy b¶o ®¶m thùc hiÖn ®Çy ®ñ hai chøc n¨ng phßng hé vμ s¶n xuÊt cña rõng. • Phèi hîp gi÷a l©m nghiÖp vμ n«ng nghiÖp ®Ó cung cÊp gç cho ngμnh c«ng nghiÖp, n¨ng l−îng vμ sö dông gia ®×nh ®ång thêi t¹o ra sù c©n b»ng gi÷a sinh th¸i vμ kinh tÕ. • N©ng cao ph¸t triÓn kinh tÕ vïng nói vμ t¸i ®Þnh c− c¸c d©n téc thiÓu sè trªn c¬ së giao ®Êt còng nh− ph©n bæ l¹i d©n sè lao ®éng trong c¸c vïng kh¸c nhau. • Nh÷ng môc tiªu nμy lμ më réng mét phÇn dù ¸n UNDP/FAO (1993) víi chiÕn l−îc l©u dμi nh»m vμo c¸c môc ®Ých: • N©ng cao hiÖu qu¶ cña c¸c ho¹t ®éng qu¶n lý rõng ®ång thêi b¶o ®¶m më réng viÖc chia sÎ lîi Ých vμ sù tham gia cña tÊt c¶ c¸c thμnh phÇn d©n c−; • æn ®Þnh m«i tr−êng, rõng ®Ó b¶o vÖ ®Êt, n−íc phôc vô cho c¸c ho¹t ®éng n«ng th«n; • Tèi −u hãa viÖc ®ãng gãp cña s¶n phÈm rõng cho nÒn kinh tÕ th«ng qua ph¸t triÓn mét c¸ch thÝch hîp c¸c ch−¬ng tr×nh c«ng nghiÖp vμ trång l¹i rõng bao gåm c¶ cñi; vμ • Ph¸t triÓn c¸c c¬ quan vμ chÝnh s¸ch ë cÊp quèc gia. HÖ thèng chÝnh s¸ch l©m nghiÖp ®· ®−îc ®Ò xuÊt vμo n¨m 1989 víi sù hîp t¸c cña UNDP/FAO trong mét phÇn cña KÕ ho¹ch hμnh ®éng l©m nghiÖp nhiÖt ®íi, vμ Bé L©m nghiÖp tr−íc ®©y ®· ®Þnh d¹ng mét "ChiÕn l−îc ph¸t triÓn l©m nghiÖp" ®Õn n¨m 2005. HiÖn nay Bé N«ng nghiÖp vμ Ph¸t triÓn N«ng th«n ®ang tiÕp tôc ph¸t triÓn hÖ thèng chÝnh s¸ch l©m nghiÖp ë ViÖt Nam. Trong chiÕn l−îc ph¸t triÓn l©m nghiÖp giai ®o¹n 2001-2010, Bé NN & PTNT ®· ®Ò ra c¸c gi¶i ph¸p vÒ c¬ chÕ chÝnh s¸ch; trong ®ã cã mét sè ®iÓm liªn quan ®Õn ph¸t triÓn LNXH nh− sau: 32
  4. • X¸c ®Þnh râ quyÒn sö dông ®Êt ®ai vμ tμi nguyªn rõng cho c¸c Tæng c«ng ty, C«ng ty l©m nghiÖp, c¸c l©m tr−êng quèc doanh, c¸c thμnh phÇn kinh tÕ kh¸c vμ c¸c hé gia ®×nh.. ®Ó æn ®Þnh s¶n xuÊt l©u dμi. • Tõng b−íc tiÕn hμnh giao ®Êt vμ ph¸t triÓn rõng céng ®ång trªn c¬ së nghiªn cøu c¬ chÕ vμ ban hμnh c¸c quy ®Þnh cô thÓ trong viÖc b¶o vÖ, ph¸t triÓn, sö dông vμ kinh doanh c¸c lo¹i h×nh rõng nμy. • Trong phÇn ®Êt l©m nghiÖp giao cho tõng gia ®×nh, thóc ®Èy ph¸t triÓn n«ng l©m kÕt hîp, gãp phÇn xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo. • Më réng vμ cñng cè quyÒn cña ng−êi ®−îc giao ®Êt, thuª ®Êt còng nh− lμm râ vμ ®¬n gi¶n ho¸ thñ tôc ®Ó cã thÓ thùc hiÖn c¸c quyÒn cña ng−êi sö dông. 1.2. §Þnh h−íng cña chÝnh s¸ch l©m nghiÖp §Þnh h−íng cña chÝnh s¸ch l©m nghiÖp lμ cung cÊp c¸c h−íng dÉn cho ngμnh l©m nghiÖp trong mét thêi gian dμi vÒ qu¶n lý vμ sö dông tμi nguyªn rõng quèc gia vμ c¸c h−íng dÉn luËt ph¸p vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi vμ b¶o vÖ m«i tr−êng. Trong nh÷ng thËp kû qua ë ViÖt Nam, ®a sè c¸c khu rõng giμu vμ ®Êt rõng bÞ suy gi¶m nghiªm träng. Trong sè 19 triÖu ha rõng, th× cã h¬n 13 triÖu ha ®· bÞ bÞ tμn ph¸, ®ang bÞ bá hãa, ®Êt ®ai bÞ xãi mßn vμ kh«ng s¶n xuÊt ®−îc. Khai th¸c gç bÊt hîp ph¸p, canh t¸c n−¬ng rÉy, khai th¸c gç cñi...®· gãp phÇn cho viÖc suy gi¶m diÖn tÝch rõng víi tèc ®é b×nh qu©n kho¶ng 200.000 ha trong mét n¨m vμ ph¸ ho¹i c¸c khu rõng trång do nhμ n−íc ®Çu t−. §ång thêi sù gia t¨ng d©n sè ®· g©y nªn ¸p lùc lín ®Õn tμi nguyªn rõng. MÆc kh¸c c«ng nghiÖp chÕ biÕn gç ch−a ®−îc ph¸t triÓn m¹nh, s¶n phÈm chÕ biÕn gi¸ trÞ thÊp ch−a chiÕm lÜnh ®−îc thÞ tr−êng xuÊt khÈu. S¶n xuÊt giÊy ë mét vμi n¬i ®· ®−îc ph¸t triÓn h¬n nh−ng vÉn cßn nh÷ng trë ng¹i vÒ cung cÊp nguyªn liÖu, c«ng nghÖ chÕ biÕn. Tõ nh÷ng lý do trªn, viÖc b¶o vÖ c¸c diÖn tÝch rõng hiÖn cã th«ng qua trång rõng, s¶n xuÊt n«ng l©m kÕt hîp vμ c¸c ch−¬ng tr×nh trång c¸c c©y kh¸c lμ nhiÖm vô chÝnh cña quèc gia ®Ó tiÕp tôc ph¸t triÓn kinh tÕ vμ b¶o vÖ m«i tr−êng. Ch−¬ng tr×nh hç trî ngμnh l©m nghiÖp n¨m 2001 (FSSP) ®· x©y dùng mét khung logic ®Ó hç trî ph¸t triÓn l©m nghiÖp trong nh÷ng n¨m ®Õn, cã 9 kÕt qu¶ chÝnh ®· ®−îc dù kiÕn; trong ®ã cã kÕt qu¶ mong ®îi thø hai liªn quan ®Õn ph¸t triÓn c¬ chÕ chÝnh s¸ch liªn quan ®Õn l©m nghiÖp lμ “Cã khu«n khæ chÝnh s¸ch, ph¸p luËt vμ thÓ chÕ ®Ó lμm hμi hoμ c¸c chÝnh s¸ch cña quèc gia-tØnh vÒ ®Êt rõng vμ sö dông tμi nguyªn”. Mét sè chØ thÞ quan träng trong ph¸t triÓn chÝnh s¸ch ®· ®−îc cam kÕt nh− lμ: • Kh¸i niÖm “l©m nghiÖp nh©n d©n” ®−îc lμm râ vμ ®−a vμo tÊt c¶ c¸c v¨n b¶n chÝnh s¸ch liªn quan. • ChÝnh s¸ch l©m nghiÖp céng ®ång ®−îc ban hμnh n¨m 2003. • §Õn n¨m 2004 c¸c chÝnh s¸ch h−ìng lîi ®−îc c¶i c¸ch. §Þnh h−íng vÒ chÝnh s¸ch ph¸t triÓn “l©m nghiÖp nh©n d©n”, “l©m nghiÖp x· héi”, “l©m nghiÖp céng ®ång” ®· ®−îc ®Ò cËp. ViÖc ph¸t triÓn c¸c chÝnh s¸ch nμy ®ßi hái cã nh÷ng nghiªn cøu thùc tiÔn ®Çy ®ñ, ph¶n ¶nh ®−îc c¸c khÝa c¹nh ®a d¹ng trong qu¶n lý 33
  5. tμi nguyªn rõng. §ång thêi víi nã lμ viÖc tiÕp tôc söa ®æi hoÆc bæ sung luËt ®Êt ®ai, luËt b¶o vÖ vμ ph¸t triÓn rõng. 1.3. Môc ®Ých cña chÝnh s¸ch l©m nghiÖp quèc gia ChÝnh s¸ch l©m nghiÖp quèc gia nh»m môc ®Ých: • B¶o vÖ vμ qu¶n lý nguån tμi nguyªn rõng vμ ®Êt rõng hiÖn t¹i vμ t−¬ng lai mét c¸ch bÒn v÷ng trªn c¬ së ®¸p øng c¸c nhu cÇu cña quèc gia vÒ s¶n phÈm vμ b¶o vÖ m«i tr−êng. • N©ng cao s¶n l−îng vμ c¶i tiÕn khai th¸c, vËn xuÊt, vËn chuyÓn, chÕ biÕn, hÖ thèng thÞ tr−êng c¸c s¶n phÈm tõ rõng ®Ó gi¶m l·ng phÝ, n©ng cao lîi Ých kinh tÕ, x· héi vμ xuÊt khÈu. • N©ng cao sù tham gia cña ng−êi d©n vμ cã sù cam kÕt cña tÊt c¶ c¸c thμnh phÇn kinh tÕ (nhμ n−íc, hîp t¸c x·, hé gia ®×nh, c«ng ty t− nh©n, vμ c¸ nh©n) trong b¶o vÖ, s¶n xuÊt vμ sö dông hîp lý c¸c s¶n phÈm rõng vμ c¸c lîi Ých vÒ m«i tr−êng. • Gãp phÇn c¶i tiÕn ®iÒu kiÖn sèng vμ thu nhËp cña ng−êi d©n n«ng th«n vμ ®Æc biÖt lμ ng−êi d©n vμ c¸c céng ®ång d©n téc miÒn nói. Môc ®Ých cuèi cïng lμ c¸c chÝnh s¸ch l©m nghiÖp ®−îc chÊp nhËn bëi ng−êi d©n vμ c¸c c¬ quan nhμ n−íc sÏ chia sÎ quyÒn vμ tr¸ch nhiÖm ®èi víi c¸c khu rõng s¶n xuÊt vμ phßng hé. Víi mçi vïng kinh tÕ cÇn t¹o ra c¬ héi ®Ó cã ®−îc sù tham gia mét c¸ch ®Çy ®ñ trong ph©n chia lîi Ých cña c¸c s¶n phÈm vμ m«i tr−êng tõ tμi s¶n rõng quèc gia. 1.4. C¸c môc tiªu vμ chiÕn l−îc cña chÝnh s¸ch l©m nghiÖp quèc gia §Ó thùc hiÖn ®−îc môc ®Ých cña chÝnh s¸ch l©m nghiÖp, cÇn thiÕt ph¶i x¸c ®Þnh c¸c môc tiªu cô thÓ, chiÕn l−îc vμ kÕ ho¹ch hμnh ®éng. Mçi mét môc tiªu cô thÓ cã tÇm quan trong nh− nhau nÕu ngμnh l©m nghiÖp lμm cho nã gãp phÇn mét c¸ch ®Çy ®ñ trong viÖc gi¶i quyÕt c¸c nhu cÇu quèc gia vÒ b¶o vÖ m«i tr−êng vμ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. (FAO, 1993): Môc tiªu 1: X©y dùng l©m phËn quèc gia gåm cã rõng vμ ®Êt rõng, nu«i d−ìng vμ qu¶n lý chóng phï hîp víi môc ®Ých x· héi vμ m«i tr−êng cña quèc gia, tu©n theo c¸c chÝnh s¸ch l©m nghiÖp vμ LuËt b¶o vÖ vμ ph¸t triÓn rõng Môc tiªu nμy sÏ ®−îc thùc hiÖn bëi mét nghiªn cøu sö dông ®Êt ®Ó x¸c ®Þnh nh÷ng vïng thÝch hîp cho l©m nghiÖp vμ n«ng l©m kÕt hîp, trªn c¬ së ®Êt ®ai, ®é dèc, c¸c ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi, c¸c gi¸ trÞ phßng hé m«i tr−êng vμ hoμn c¶nh cña tõng ®Þa ph−¬ng. §Êt l©m nghiÖp ®−îc x¸c ®Þnh thuéc quyÒn së h÷u nhμ n−íc vμ ®−îc ph©n lo¹i cho theo c¸c môc ®Ých l©m nghiÖp. §é che phñ cña rõng cÇn ®−îc n©ng lªn 10% ë vïng ven biÓn, 5-10% ë c¸c vïng ®ång b»ng, ven s«ng, 20-30% ë vïng miÒn trung, 40-50% ë c¸c vïng nói thÊp vμ h¬n 70% ë c¸c cao nguyªn. Môc tiªu 2: X©y dùng kÕ ho¹ch b¶o vÖ vμ qu¶n lý rõng cho c¸c nguån tμi nguyªn rõng quèc gia, vμ ®¸p øng ®−îc nhu cÇu lËp kÕ ho¹ch vμ qu¶n lý cho tõng ®Þa ph−¬ng. 34
  6. §Ó ®¹t ®−îc môc tiªu nμy, c¸c diÖn tÝch rõng phßng hé sÏ ®−îc qu¶n lý ®Ó tèi −u hãa chøc n¨ng phßng hé trong khi ®ã cho phÐp ë nh÷ng n¬i thÝch hîp sö dông lμm n«ng l©m kÕt hîp vμ s¶n xuÊt gç cñi, c¸c s¶n phÈm ngoμi gç ®Ó ®¸p øng nhu cÇu vÒ thùc phÈm, s¶n phÈm rõng, c©y gç vμ cã thu nhËp.. Môc tiªu tæng qu¸t cña qu¶n lý rõng s¶n xuÊt lμ æn ®Þnh l©u dμi c¸c s¶n phÈm ®a d¹ng cña rõng. C¸c khu rõng s¶n xuÊt sÏ ®−îc qu¶n lý ®Ó s¶n xuÊt gç cã gi¸ trÞ cao trong khi vÉn cung cÊp tèi ®a c¸c gi¸ trÞ vÒ phßng hé vμ m«i tr−êng, bao gåm ®éng vËt hoang d·, vμ c¸c s¶n phÈm ngoμi gç. C¸c s¶n phÈm tõ rõng s¶n xuÊt sÏ ®¸p øng nhu cÇu cña ng−êi d©n ®Þa ph−¬ng, cña c«ng nghiÖp vμ thÞ tr−êng. C¸c ch−¬ng tr×nh trång rõng sÏ ®−îc thùc thi bao gåm viÖc lùa chän lËp ®Þa, loμi c©y, gièng vμ ch¨m sãc. C¸c nghiªn cøu hç trî cho n©ng cao n¨ng suÊt vμ s¶n l−îng sÏ ®−îc thùc hiÖn. Khai th¸c gç trong c¸c khu rõng tù nhiªn nghÌo kiÖt sÏ bÞ ng¨n cÊm ®Ó phôc håi rõng nhê t¸i sinh tù nhiªn C¸c khu rõng ®Æc dông ®−îc x©y dùng vμ qu¶n lý, b¶o vÖ nghiªm ngÆt trong c¸c vïng lâi. KÕ ho¹ch khai th¸c gç vμ qu¶n lý rõng sÏ ®−îc lËp cho tÊt c¶ diÖn tÝch rõng theo tõng chñ thÓ qu¶n lý nh−: l©m tr−êng, céng ®ång, hé gia ®×nh, trang tr¹i t− nh©n....§μo t¹o vÒ qu¶n lý vμ c¸c nghiªn cøu ®Ó hç trî c¸c ho¹t ®éng nμy lμ cÇn thiÕt. Môc tiªu 3: Cã sù cam kÕt tu©n theo c¸c chÝnh s¸ch l©m nghiÖp, luËt vμ c¸c quy chÕ cña tÊt c¶ c¸c thμnh phÇn x· héi trong c¸c ho¹t ®éng qu¶n lý tμi nguyªn rõng §Ó thùc hiÖn môc tiªu nμy, c¸c chÝnh s¸ch vμ luËt l©m nghiÖp míi ph¶i ®−îc xuÊt b¶n vμ phæ biÕn trªn toμn quèc. CÇn ®−îc chó träng ®Õn viÖc ph©n bæ mét c¸ch hîp lý vμ bÒn v÷ng ®Êt rõng s¶n xuÊt ®Õn hîp t¸c x·, céng ®ång, n«ng hé, c«ng ty t− nh©n, c¸ nh©n.... GiÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt cÇn ®−îc lμm râ rμng vμ ®¬n gi¶n, trong ®ã −u tiªn cho c¸c diÖn tÝch ®ang canh t¸c n−¬ng rÉy. C¶i c¸ch c¸c l©m tr−êng theo h−íng lμ ®ãng vai trß hç trî kü thuËt cho c¸c ng−êi trång rõng, cho hé gia ®×nh trong lμm v−ên vμ n«ng l©m kÕt hîp. CÇn t¨ng c−êng c«ng t¸c ®μo t¹o vμ t− vÊn vÒ qu¶n lý, khai th¸c vμ thÞ tr−êng cho c¸c thμnh phÇn ngoμi quèc doanh. X¸c ®Þnh mét c¸ch râ rμng c¸c khu rõng ®−îc qu¶n lý tËp trung hoÆc ®Þa ph−¬ng ®¶m nhiÖm. Ph¸t triÓn c¸c c¬ së c«ng nghiÖp chÕ biÕn quy m« nhá, ®Æc biÖt lμ s¶n xuÊt giÊy t¹i ®Þa ph−¬ng ®Ó khuyÕn khÝch trang tr¹i c¸ nh©n, hîp t¸c x· trång c©y, c¸c thμnh phÇn kinh tÕ ngoμi quèc doanh tham gia vμo trång rõng nguyªn liÖu cñi, giÊy... ¦u tiªn cho c¸c s¶n xuÊt s¶n phÈm ngoμi gç ®Ó t¨ng thu nhËp cho hé gia ®×nh. Môc tiªu 4: C¶i tiÕn viÖc khai th¸c s¶n, vËn chuyÓn, chÕ biÕn vμ thÞ tr−êng c¸c s¶n phÈm tõ rõng ®Ó gi¶m sù l·ng phÝ vμ n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông trong n−íc, nhËp vμ xuÊt khÈu. C¶i tiÕn kü thuËt khai th¸c gç vμ x©y dùng ®−êng x¸ lμ cÇn thiÕt ®Ó gi¶m thiÓu sù l·ng phÝ vμ tæn h¹i ®Õn m«i tr−êng. Trang bÞ ph−¬ng tiÖn chÕ biÕn míi ®Ó s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm tõ gç cã gi¸ trÞ cao. ThiÕt lËp c¸c ch−¬ng tr×nh chÕ biÕn, tiÕp thÞ cho c¸c s¶n phÈm ngoμi gç. 35
  7. Môc tiªu 5: X©y dùng c¸c c¬ chÕ hμnh chÝnh, tæ chøc ®Ó thùc hiÖn b¶o vÖ m«i tr−êng vμ ph¸t triÓn ngμnh l©m nghiÖp bÒn v÷ng §Ó thùc hiÖn môc tiªu nμy cÇn tiÕn hμnh: • §μo t¹o c¸n bé nh»m n©ng cao n¨ng lùc kü thuËt trong qu¶n lý rõng, nghiªn cøu, khuyÕn l©m vμ th«ng tin. • Sö dông c¸c luËt tôc, quy −íc truyÒn thèng ®Ó x©y dùng luËt b¶o vÖ vμ ph¸t triÓn rõng • §μo t¹o l©m nghiÖp nªn t¨ng c−êng vμo lÜnh vùc l©m nghiÖp céng ®ång, lËp kÕ ho¹ch qu¶n lý rõng tù nhiªn vμ rõng trång, n«ng l©m kÕt hîp, lËp kÕ ho¹ch vÒ kinh tÕ, thÞ tr−êng vμ khuyÕn l©m • §Èy m¹nh ch−¬ng tr×nh nghiªn cøu l©m sinh, trång rõng, b¶o vÖ m«i tr−êng, s¶n xuÊt s¶n phÈm ngoμi gç ®Ó c¶i tiÕn qu¶n lý sö dông rõng vμ ®Êt b¹c mμu. • C¶i c¸ch l©m tr−êng quèc doanh theo h−íng qu¶n lý rõng, hç trî kü thuËt cho c¸c thμnh phÇntham gia qu¶n lý tμi nguyªn rõng. Môc tiªu 6: Thùc hiÖn vμ duy tr× mét møc tμi chÝnh vμ ®Çu t− thÝch ®¸ng cho ngμnh l©m nghiÖp tõ nguån nhμ n−íc vμ t− nh©n ®Ó hoμn thμnh môc ®Ých vμ c¸c môc tiªu cña chÝnh s¸ch l©m nghiÖp quèc gia C¸c ho¹t ®éng chÝnh sau ®©y cÇn thùc hiÖn: • T¹o mét nguån tμi chÝnh thÝch ®¸ng lμ cÇn thiÕt ®Ó cã thÓ nu«i d−ìng rõng s¶n xuÊt còng nh− b¶o vÖ m«i tr−êng. • C¸c nguån tõ thuÕ thu tõ rõng, chÕ biÕn, xuÊt khÈu gç cÇn ®−îc t¸i ®Çu t− cho phôc håi vμ trång rõng. • CÇn cã sù chia sÎ chi phÝ cho l©m nghiÖp tõ c¸c ngμnh liªn quan, c¸c ®Þa ph−¬ng ®ang h−ëng c¸c lîi Ých tõ phôc håi rõng nh− du lÞch, nguån n−íc, thñy lîi, n¨ng l−îng thñy s¶n, m«i tr−êng. • Cã nh÷ng hç trî vÒ ®Çu t− cho v−ên hé, ho¹t ®éng n«ng l©m kÕt hîp bëi hé gia ®×nh, c¸ nh©n hoÆc hîp t¸c x·. • CÇn co mét hÖ thèng tÝn dông ®Ó cung cÊp vèn vay cho c¸c c«ng ty, n«ng d©n ®Ó x©y dùng n«ng tr¹i, s¶n xuÊt n«ng l©m kÕt hîp.. • KhuyÕn khÝch ®Çu t− n−íc ngoμi cho trång rõng c«ng nghiÖp, phôc håi rõng vμ chÕ biÕn l©m s¶n. Môc tiªu 7: ¦u tiªn cao vÒ b¶o vÖ m«i tr−êng trong qu¶n lý tÊt c¶ c¸c lo¹i rõng vμ ®Êt rõng C¸c ho¹t ®éng sau lμ cÇn thiÕt: • Ph¸t triÓn mét kÕ ho¹ch quèc gia ®Ó x¸c ®Þnh, b¶o vÖ vμ phôc håi rõng trong c¸c vïng ®Çu nguån. • Thùc hiÖn c¸c ch−¬ng tr×nh ®Ó thèng nhÊt qu¶n lý hÖ sinh th¸i rõng ngËp n−íc, rõng ven biÓn ®Ó b¶o vÖ vμ ph¸t triÓn c¸c nguån tμi nguyªn vïng ®Êt −ít c¸c gi¸ 36
  8. trÞ cña rõng ngËp n−íc, duy tr× vμ t¨ng c−êng c¸c chøc n¨ng phßng hé trong c¸c khu vùc nμy. • TÊt c¶ ho¹t ®éng khai th¸c gç cÇn ®−îc tæ chøc l¹i ®Ó gi¶m thiÓu t¸c h¹i ®Õn ®Êt, n−íc, ®éng vËt rõng vμ c¸c nguån sinh häc kh¸c ®Ô b¶o tån ®a d¹ng sinh häc. • §éng thùc vËt quý hiÕm, cã nguy c¬ tuyÖt chñng ph¶i ®−îc b¶o vÖ vμ nghiªn cøu. LËp c¸c khu s¨n b¾n vμ cã c¸c quy chÕ ®iÒu khiÓn c¸c ho¹t ®éng s¨n b¾n. • Hç trî kü thuËt vμ nghiªn cøu trong qu¶n lý c¸c hÖ sinh th¸i rõng. Môc tiªu 8: Hîp t¸c gi÷a c¸c ngμnh ®Ó c¶i tiÕn ®iÒu kiÖn sèng cña ng−êi d©n sèng trong vμ gÇn rõng nhμ n−íc, ®Æc biÖt lμ ë c¸c vïng miÒn nói Víi môc tiªu nμy, mét sè ho¹t ®éng cÇn ®−îc tiÕn hμnh: • Thùc hiÖn qu¶n lý c¸c diÖn tÝch rõng cung cÊp s¶n phÈm gç vμ ngoμi gç ®Ó cung nguyªn liÖu cho hé gia ®×nh. Thóc ®Èy sù tham gia cña ng−êi d©n trong lËp kÕ ho¹ch qu¶n lýrõng. • ë c¸c n¬i ®ang duy tr× canh t¸c n−¬ng rÉy, cÇn cã nh÷ng hç trî kü thuËt ®Ó canh t¸c æn ®Þnh nh− v−ên hé. • KhuyÕn n«ng l©m cÇn hç trî cho ng−êi d©n t¨ng c−êng n¨ng lùc qu¶n lý rõng, cung cÊp th«ng tin thÞ tr−êng vÒ s¶n phÈm tõ rõng vμ c©y gç, hç trî vÒ kü thuËt n«ng l©m kÕt hîp, b¶o vÖ vμ qu¶n lý ®Êt. • Rõng phßng hé vμ ®Æc dông cÇn ®−îc qu¶n lý nh− lμ mét con ®−êng ®Ó cung cÊp s¶n phÈm ®Õn ng−êi d©n ®Þa ph−¬ng trong khu«n khæ quy chÕ vμ luËt b¶o vÖ rõng. Ng−êi d©n ®Þa ph−¬ng còng cÇn ®−îc khuyÕn khÝch tham gia qu¶n lý c¸c lo¹i rõng nÇy. • TiÕn hμnh n«ng l©m kÕt hîp ë vïng nói cÇn ®−îc thiÕt lËp víi sù ®a d¹ng vÒ nhãm loμi c©y trång. C¶i tiÕn giao th«ng, th«ng tin liªn l¹c trong c¸c vïng n«ng th«n miÒn nói. 2. Giíi thiÖu hÖ thèng luËt ph¸p vμ chÝnh s¸ch cã liªn quan ®Õn ph¸t triÓn LNXH 2.1. C¸c luËt vμ chÝnh s¸ch liªn quan ®Õn qu¶n lý vμ ph¸t triÓn tμi nguyªn rõng 2.1.1. LuËt §Êt ®ai LuËt ®Êt ®ai ®−îc Quèc héi th«ng qua n¨m 1988, söa ®æi vμ bæ sung vμo c¸c n¨m 1993 vμ 1998. Néi dung c¬ b¶n liªn quan ®Õn luËt ®Êt ®ai trong tiÕn tr×nh thùc hiÖn LNXH nh− sau: • §Êt ®ai thuéc së h÷u toμn d©n do Nhμ n−íc thèng nhÊt qu¶n lý. Nhμ n−íc giao ®Êt cho c¸c tæ chøc kinh tÕ, ®¬n vÞ vò trang nh©n d©n, c¬ quan nhμ n−íc, tæ chøc chÝnh trÞ, x· héi, hé gia ®×nh vμ c¸c nh©n sö dông æn ®Þnh l©u dμi (®iÒu 1). • Nhμ n−íc cã chÝnh s¸ch b¶o ®¶m cho ng−êi lμm n«ng nghiÖp, nu«i trång thñy s¶n, l©m nghiÖp cã ®Êt s¶n xuÊt (®iÒu 2). 37
  9. • Ng−êi sö dông ®Êt cã tr¸ch nhiÖm b¶o vÖ, c¶i t¹o, båi bæ vμ sö dông ®Êt hîp lý, cã hiÖu qu¶....(®iÒu 4). C¨n cø vμo môc ®Ých sö dông chñ yÕu, ®Êt ®−îc ph©n thμnh c¸c lo¹i sau ®©y(®iÒu 11): • §Êt n«ng nghiÖp • §Êt l©m nghiÖp • §Êt khu d©n c− n«ng th«n • §Êt ®« thÞ • §Êt chuyªn dïng • §Êt ch−a sö dông Nhμ n−íc giao ®Êt cho tæ chøc, hé gia ®×nh, c¸ nh©n sö dông æn ®Þnh l©u dμi (®iÒu 20). Thêi h¹n giao ®Êt sö dông æn ®Þnh l©u dμi ®Ó trång c©y hμng n¨m, nu«i trång thñy s¶n lμ 20 n¨m, ®Ó trång c©y l©u n¨m lμ 50 n¨m. §Êt l©m nghiÖp bao gåm ®Êt cã rõng vμ ®Êt ch−a cã rõng ®−îc quy ho¹ch vμo môc ®Ých l©m nghiÖp. §Êt cã rõng bao gåm ®Êt cã rõng tù nhiªn, ®Êt ®ang cã rõng trång ®Ó sö dông vμo môc ®Ých l©m nghiÖp khoanh nu«i, b¶o vÖ ®Ó phôc håi tù nhiªn, nu«i d−ìng lμm giμu rõng, nghiªn cøu, thÝ nghiÖm vÒ l©m nghiÖp (®iÒu 43). Ng−êi sö dông ®Êt cã nh÷ng quyÒn sau ®©y(®iÒu 73): • §−îc cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt. • H−ëng thμnh qu¶ lao ®éng, kÕt qu¶ ®Çu t− trªn ®Êt ®−îc giao. • §−îc chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt (thõa kÕ, thÕ chÊp, cho thuª, chuyÔn nh−îng, chuyÓn ®æi) • H−ëng c¸c lîi Ých do c«ng tr×nh c«ng céng vÒ b¶o vÖ, c¶i t¹o ®Êt mang l¹i. • §−îc Nhμ n−íc h−íng dÉn vμ gióp ®ì trong viÖc c¶i t¹o vμ båi bæ ®Êt. • §−îc Nhμ n−íc b¶o vÖ khi bÞ ng−êi kh¸c x©m ph¹m ®Õn quyÒn sö dông ®Êt hîp ph¸p cña m×nh; ®−îc båi th−êng thiÖt h¹i vÒ ®Êt ®ai khi bÞ thu håi. Ng−êi sö dông ®Êt cã nh÷ng nghÜa vô sau ®©y (®iÒu 79): • Sö dông ®Êt ®óng môc ®Ých ®óng ranh giíi vμ c¸c yªu cÇu kh¸c ®· ®−îc quy ®Þnh khi giao ®Êt. • Thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p ®Ó b¶o vÖ vμ lμm t¨ng kh¶ n¨ng sinh lîi cña ®Êt. • Tu©n theo nh÷ng quy ®Þnh vÒ b¶o vÖ m«i tr−êng, kh«ng lμm tæn h¹i ®Õn lîi Ých chÝnh ®¸ng cña ng−êi sö dông ®Êt xung quanh. • Giao l¹i ®Êt khi Nhμ n−íc cã quyÕt ®Þnh thu håi. 2.1.2. LuËt B¶o vÖ vμ Ph¸t triÓn rõng LuËt b¶o vÖ vμ ph¸t triÓn rõng ®−îc Quèc héi th«ng qua n¨m 1991. Mét sè néi dung liªn quan ®Õn c¸c ho¹t ®éng LNXH nh− sau: 38
  10. • Nhμ n−íc thèng nhÊt qu¶n lý rõng vμ ®Êt trång rõng. Nhμ n−íc giao rõng, ®Êt trång rõng cho tæ chøc, c¸ nh©n (chñ rõng) ®Ó b¶o vÖ, ph¸t triÓn vμ sö dông æn ®Þnh l©u dμi theo quy ho¹ch, kÕ ho¹ch cña nhμ n−íc (®iÒu 2). • C¨n cø vμo môc ®Ých sö dông chñ yÕu, rõng ®−îc ph©n lμm c¸c lo¹i sau ®©y (®iÒu 6): - Rõng phßng hé - Rõng ®Æc dông - Rõng s¶n xuÊt • ViÖc quyÕt ®Þnh giao rõng, ®Êt trång rõng ph¶i c¨n cø vμo ®iÒu 10 - Quy ho¹ch vμ kÕ ho¹ch b¶o vÖ, ph¸t triÓn rõng vμ sö dông rõng, ®Êt trång rõng ®· ®−îc c¬ quan Nhμ n−íc cã thÈm quyÒn phª duyÖt. - Quü rõng, quü ®Êt trång rõng. - Yªu cÇu kh¶ n¨ng cña tæ chøc, c¸ nh©n trong viÖc qu¶n lý, sö dông rõng, ®Êt trång rõng. • Chñ rõng cã nh÷ng quyÒn lîi sau ®©y: (®iÒu 40): - §−îc sö dông rõng, ®Êt trång rõng æn ®Þnh, l©u dμi theo quy ho¹ch, kÕ ho¹ch cña nhμ n−íc; ®−îc chñ ®éng trong s¶n xuÊt kinh doanh, trong qu¶n lý, sö dông rõng theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. - §−îc h−ëng thμnh qu¶ lao ®éng, kÕt qu¶ ®Çu t− trªn diÖn tÝch rõng, ®Êt trång rõng ®−îc giao, ®−îc thõa kÕ, chuyÓn nh−îng, b¸n thμnh qu¶ lao ®éng, kÕt qu¶ ®Çu t− cho ng−êi kh¸c theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. - §−îc h−íng dÉn kü thuËt, hç trî vÒ vèn theo chÝnh s¸ch cña nhμ n−íc....... Chñ rõng cã nh÷ng nghÜa vô sau ®©y (®iÒu 41): - Sö dông rõng, ®Êt trång rõng ®óng môc ®Ých, ®óng ranh giíi ®· quy ®Þnh trong quyÕt ®Þnh giao rõng, ®Êt trång rõng vμ theo quy chÕ qu¶n lý, sö dông ®èi víi tõng lo¹i rõng. - ChÊp hμnh quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ qu¶n lý b¶o vÖ, ph¸t triÓn rõng vμ sö dông ®Êt trång rõng. LuËt §Êt ®ai vμ LuËt B¶o vÖ vμ Ph¸t triÓn rõng lμ c¨n cø c¬ b¶n ®Ó thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch LNXH, ph¸t triÓn n«ng th«n, trong ®ã chó ý ®Õn quyÒn vμ nghÜa vô trong sö dông ®Êt, ®©y lμ c¬ së ®Ó tiÕn hμnh c¸c c«ng t¸c quy ho¹ch sö dông ®Êt cã ng−êi d©n tham gia vμ phï hîp víi quy ®Þnh ph¸p luËt. C¸c chÝnh s¸ch giao ®Êt giao rõng hiÖn nay dùa trªn nÒn t¶ng cña LuËt b¶o vÖ vμ ph¸t triÓn rõng, nhμ n−íc khuyÕn khÝch c¸c tæ chøc, céng ®ång, hé gia ®×nh, c¸ nh©n tham gia nhËn rõng ®Ó b¶o vÖ kinh doanh, nhËn ®Êt ®Ó trång rõng; vμ chñ rõng lμ ng−êi cã quyÒn hîp ph¸p æn ®inh l©u dμi trªn ®Êt rõng ®· ®−îc giao. Trong qu¸ tr×nh thùc thi c¸c ®iÒu luËt, c¨n cø vμo tõng giai ®o¹n cô thÓ, t×nh h×nh cô thÓ mμ chÝnh phñ sÏ cã c¸c chÝnh s¸ch thÝch hîp ®Ó khuyÕn khÝch viÖc tham gia qu¶n lý tμi nguyªn rõng, ph¸t triÓn kinh doanh; quyÒn lîi cña ng−êi nhËn ®Êt, nhËn rõng trong tõng tr−êng hîp cô thÓ sÏ ®−îc quy ®inh trong c¸c chÝnh s¸ch. 39
  11. 2.1.3. C¸c chÝnh s¸ch kh¸c Ngoμi hai luËt chÝnh nãi trªn, nhμ n−íc ®· ban hμnh nhiÒu chÝnh s¸ch liªn quan ®Õn qu¶n lý vμ sö dông tμi nguyªn thiªn nhiªn: • Qui ®Þnh 1171- Q§ vÒ qui chÕ qu¶n lý c¸c lo¹i rõng: s¶n xuÊt, phßng hé, ®Æc dông ngμy 30/12/1986. Theo Qui ®Þnh nμy rõng vμ ®Êt rõng ë ViÖt Nam ®−îc thèng nhÊt chia lμm 3 lo¹i: s¶n xuÊt, phßng hé vμ ®Æc dông. Trong quy ®Þnh nμy ghi râ c¬ chÕ qu¶n lý, quy ho¹ch 3 lo¹i rõng, chøc n¨ng nhiÖm vô cña tõng lo¹i rõng trong ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vμ b¶o vÖ m«i tr−êng ë ®Þa ph−¬ng vμ trong c¶ n−íc. • NghÞ ®Þnh 02/CP vÒ giao ®Êt L©m nghiÖp cho tæ chøc, c¸ nh©n, hé gia ®×nh sö dông vμo môc ®Ých L©m nghiÖp, ban hμnh ngμy 15/1/1994. §©y lμ nghÞ ®Þnh ®Çu tiªn cña chÝnh phñ h−íng dÉn giao ®Êt l©m nghiÖp ®Õn nhiÒu thμnh phÇn kinh tÕ kh¸c nhau, trong ®ã hé gia ®×nh, c¸ nh©n còng ®−îc tham gia nhËn ®Êt ®Ó tæ chøc s¶n xuÊt l©m nghiÖp. §Õn n¨m 1999, ChÝnh phñ ®· ban hμnh nghÞ ®Þnh 163/CP, më réng viÖc giao rõng vμ ®Êt rõng, quy ®Þnh râ quyÒn lîi vμ nghÜa vô cña ng−êi nhËn ®Êt, nhËn rõng. • NghÞ ®Þnh 01/CP vÒ giao kho¸n ®Êt sö dông vμo môc ®Ých s¶n xuÊt N«ng nghiÖp, L©m nghiÖp vμ Thñy s¶n trong c¸c doanh nghiÖp nhμ n−íc ban hμnh ngμy 4/1/1995. NghÞ ®Þnh nμy ®−îc thùc hiÖn song song víi NghÞ ®Þnh 163, hiÖn t¹i nhiÒu l©m tr−êng thùc hiÖn nghÞ ®Þnh nμy trong giao khãan ®Êt l©m nghiÖp ®Õn hé gia ®×nh tham gia trång rõng, s¶n xuÊt n«ng l©m kÕt hîp trªn ®Êt l©m nghiÖp víi tháa thuËn ¨n chia s¶n phÈm cô thÓ. GÇn ®©y thùc hiÖn nghÞ ®Þnh 163, ®Êt l©m nghiÖp thuéc ®èi t−îng s¶n xuÊt sÏ dÇn ®−îc giao cho hé gia ®×nh, vμ nh− vËy cßn l¹i ®a sè diÖn tÝch rõng phßng hé vμ ®Æc dông ®−îc thùc hiÖn theo NghÞ ®Þnh 01 lμ giao khãan. • QuyÕt ®Þnh sè 245/1998/Q§-TTg ngμy 16/1/1999 cña Thñ t−íng ChÝnh phñ vÒ thùc hiÖn tr¸ch nhiÖm qu¶n lý nhμ n−íc cña c¸c cÊp vÒ rõng vμ ®Êt l©m nghiÖp. Néi dung qu¶n lý nhμ n−íc vÒ rõng vμ ®Êt l©m nghiÖp bao gåm: - §iÒu tra x¸c ®Þnh c¸c lo¹i rõng, ®Êt l©m nghiÖp, thèng kª theo dâi diÔn biÕn tμi nguyªn rõng ë c¸c cÊp hμnh chÝnh. - LËp quy ho¹ch, kÕ ho¹ch b¶o vÖ, ph¸t triÓn vμ sö dông rõng trªn ph¹m vi c¶ n−íc vμ tõng ®Þa ph−¬ng - Ban hμnh c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ qu¶n lý b¶o vÖ, ph¸t triÓn vμ sö dông rõng, ®Êt l©m nghiÖp vμ tæ chøc thùc hiÖn. - Giao ®Êt l©m nghiÖp vμ giao rõng, thu håi ®Êt l©m nghiÖp vμ rõng - CÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt - KiÓm tra, thanh tra - Gi¶i quyÕt tranh chÊp. Trong quyÕt ®Þnh nμy ®· ph©n cÊp qu¶n lý rõng vμ ®Êt l©m nghiÖp cho tõng cÊp: Trung −¬ng, tØnh/thμnh phè, huyÖn vμ x·. Mçi cÊp ®−îc quy ®Þnh cô thÓ tr¸ch nhiÖm qu¶n lý nhμ n−íc vÒ rõng vμ ®Êt l©m nghiÖp. 40
  12. • NghÞ ®Þnh 163/1999/N§-CP ngμy 16/11/1999 cña ChÝnh phñ vÒ giao ®Êt, cho thuª ®Êt l©m nghiÖp cho tæ chøc, hé gia ®×nh vμ c¸ nh©n sö dông æn ®Þnh, l©u dμi vμo môc ®Ých l©m nghiÖp. §©y lμ nghÞ ®Þnh tiÕp theo nghÞ ®Þnh 02, víi tªn gäi ®Êt l©m nghiÖp: rõng tù nhiªn, rõng trång, ®Êt ch−a cã rõng quy häach cho l©m nghiÖp....Trong nghÞ ®Þnh quy ®Þnh: - Môc ®Ých sö dông ®Êt l©m nghiÖp theo 3 lo¹i phßng hé, s¶n xuÊt vμ ®Æc dông - §èi t−îng ®−îc nhμ n−íc giao ®Êt l©m nghiÖp bao gåm: Hé gia ®×nh, c¸ nh©n, c¸c tæ chøc x· héi. - CÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt. - H¹n møc giao ®Êt vμ cho thuª ®Êt, trong ®ã diÖn tÝch giao ®Êt l©m nghiÖp cho hé gia ®×nh tèi ®a lμ 30 ha. - Thêi h¹n giao ®Êt lμ 50 n¨m. - QuyÒn vμ nghÜa vô cña ng−êi nhËn ®Êt l©m nghiÖp. 2.2. ChÝnh s¸ch cã liªn quan ®Õn ®Çu t− vμ tÝn dông Víi môc tiªu qu¶n lý vμ sö dông ngμy cμng tèt h¬n tμi nguyªn thiªn nhiªn ®Ó xãa ®ãi gi¶m nghÌo, n©ng cao ®êi sèng ng−êi d©n vμ ph¸t triÓn bÒn v÷ng nguån tμi nguyªn thiªn nhiªn, ë ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®· cã nhiÒu chÝnh s¸ch ®−îc ban hμnh cã liªn quan ®Õn ®Çu t− vμ tÝn dông trong c¸c ho¹t ®éng LNXH: • ChØ thÞ sè 202-CT vÒ viÖc cho vay vèn s¶n xuÊt n«ng l©m ng− nghiÖp ®Õn hé gia ®×nh ngμy 28/6/1991. • QuyÕt ®Þnh 264/H§BT ngμy 22-7-1992 vÒ chÝnh s¸ch ®Çu t− vμ ph¸t triÓn rõng. QuyÕt ®Þnh nμy gi¶i quyÕt nh÷ng khã kh¨n vÒ vèn cho nh©n d©n g©y trång c©y l©m nghiÖp ë vïng ®Þnh canh ®Þnh c−, nhμ n−íc hç trî cho vay vèn kh«ng tÝnh l·i. • NghÞ ®Þnh sè 14/CP vÒ chÝnh s¸ch cho hé vay vèn ®Ó s¶n xuÊt n«ng l©m ng− nghiÖp ngμy 2/3/1993. • QuyÕt ®Þnh sè 202/TTg ngμy 2-5-1994 vÒ quy ®Þnh kho¸n b¶o vÖ rõng, khoanh nu«i t¸i sinh rõng vμ trång rõng. C¸c hé gia ®×nh nhËn kho¸n rõng ®−îc h−ëng c«ng kho¸n, tËn thu s¶n phÈm phô, lùa chän h×nh thøc nhËn kho¸n, kÕt hîp s¶n xuÊt n«ng nghiÖp khi rõng ch−a khÐp t¸n, ®−îc mua gç lμm nhμ. • Ngoμi c¸c chØ thÞ, chÝnh s¸ch ®· nªu trªn, gÇn ®©y nhÊt Thñ t−íng chÝnh phñ ®· ra quyÕt ®Þnh vÒ mét sè chÝnh s¸ch tÝn dông ng©n hμng phôc vô ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vμ n«ng th«n sè 67/1999/Q§-TTg ban hμnh ngμy 1/4/1999. Néi dung cña quyÕt ®Þnh nμy gåm mét sè chÝnh s¸ch tÝn dông ng©n hμng phôc vô ph¸t triÓn N«ng nghiÖp vμ n«ng th«n nh−: Nguån vèn: - Nguån vèn cho ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, n«ng th«n bao gåm: + Vèn cña ng©n hμng huy ®éng. + Vèn ng©n s¸ch nhμ n−íc. 41
  13. + Vèn vay cña c¸c tæ chøc tμi chÝnh quèc tÕ vμ n−íc ngoμi. Nguån vèn ®−îc bæ sung hμng n¨m vμ giao cho Ng©n hμng N«ng nghiÖp vμ Ph¸t triÓn N«ng th«n ViÖt Nam sö dông ®Ó ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vμ n«ng th«n, trong ®ã dμnh phÇn vèn hîp lý cho hé nghÌo vay qua ng©n hμng phôc vô ng−êi nghÌo. Nguån vèn huy ®éng cho ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vμ n«ng th«n chñ yÕu dùa vμo c¸c h×nh thøc sau: • §Èy m¹nh huy ®éng tiÒn tiÕt kiÖm kh«ng kú h¹n, cã kú h¹n, ph¸t hμnh tr¸i phiÕu, tr¸i phiÕu ng©n hμng th−¬ng m¹i... kÓ c¶ b»ng ®ång ViÖt Nam, b»ng ngo¹i tÖ, b»ng vμng khi cÇn thiÕt. • Tõng b−íc ®a d¹ng hãa vèn trung h¹n, dμi h¹n ®Ó b¶o ®¶m cho c¸c ch−¬ng tr×nh ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vμ n«ng th«n trong tõng thêi kú.. .. C¬ chÕ, chÝnh s¸ch vÒ tÝn dông: - Ng©n hμng N«ng nghiÖp vμ Ph¸t triÓn N«ng th«n ViÖt Nam vμ c¸c tæ chøc tÝn dông kh¸c huy ®éng c©n ®èi ®ñ nguån vèn ®¸p øng yªu cÇu t¨ng khèi l−îng tÝn dông cho nhu cÇu ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, n«ng th«n bao gåm: + Chi phÝ cho s¶n xuÊt trång trät, ch¨n nu«i.. . + Tiªu thô, chÕ biÕn vμ xuÊt khÈu n«ng, l©m, thñy, h¶i s¶n vμ muèi. + Ph¸t triÓn c«ng nghiÖp, tiÓu thñ c«ng nghiÖp, ngμnh nghÒ vμ dÞch vô ë n«ng th«n. + Mua s¾m c«ng cô, m¸y mãc, thiÕt bÞ phôc vô cho ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vμ n«ng th«n. + Ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng n«ng th«n nh− ®iÖn, ®−êng giao th«ng, cung cÊp n−íc s¹ch, b¶o vÖ m«i tr−êng. Ngoμi ra, trong quyÕt ®Þnh cßn qui ®Þnh mét sè vÊn ®Ò vÒ thêi h¹n cho vay, m¹ng l−íi phôc vô vμ giao dÞch cña c¸c ng©n hμng, xö lý c¸c rñi ro.. . 2.3. ChÝnh s¸ch cã liªn quan ®Õn ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi n«ng th«n Ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi lμ mét trong nh÷ng môc tiªu chung cña LNXH, chÝnh v× vËy mét sè chÝnh s¸ch tõ tr−íc tíi nay cña nhμ n−íc ®· ban hμnh vμ thùc thi vÒ L©m nghiÖp cã liªn quan ®Õn ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi còng kh«ng n»m ngoμi môc tiªu chung trªn. §ã lμ gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ cña céng ®ång, gãp phÇn gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò x· héi trong céng ®ång, vμ gi÷ v÷ng c©n b»ng sinh th¸i,b¶o vÖ m«i sinh. Nh÷ng chÝnh s¸ch ®ã cã thÓ ®−îc ®Ò cËp ®Õn lμ: • Ngμy 6/ 3/1968 Héi ®ång chÝnh phñ ®· ra nghÞ quyÕt 38 vÒ c«ng t¸c ®Þnh canh ®Þnh c− kÕt hîp víi hîp t¸c n«ng nghiÖp ë miÒn nói. • Ban chÊp hμnh Trung −¬ng §¶ng ra chØ thÞ 29/CT-TW ngμy 12/11/1983 vÒ viÖc ®Èy m¹nh giao ®Êt giao rõng, x©y dùng rõng vμ tæ chøc kinh doanh theo h−íng n«ng l©m kÕt hîp. 42
  14. • ChØ thÞ 100, NghÞ quyÕt 10 cña Bé chÝnh trÞ (1988) vÒ ®æi míi tæ chøc qu¶n lý L©m nghiÖp ®· thóc ®Èy c¸c L©m tr−êng quèc doanh ¸p dông chÕ ®é kho¸n s¶n phÈm ®Õn c¸c hé gia ®×nh c«ng nh©n viªn. • QuyÕt ®Þnh sè 72- HB§T vÒ chñ tr−¬ng chÝnh s¸ch cô thÓ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi miÒn nói ngμy 13/3/1990. • Th«ng t− liªn bé sè 01/TT/LB cña bé L©m nghiÖp vμ Tæng côc qu¶n lý ruéng ®Êt ngμy 6/12/1991 ®· h−íng dÉn viÖc giao rõng vμ ®Êt ®Ó trång rõng cho c¸c tæ chøc vμ c¸ nh©n ®Ó sö dông vμo môc ®Ých L©m nghiÖp. • Ngμy 6/11/1992 Héi ®ång bé tr−ëng ra quyÕt ®Þnh sè 184 vÒ viÖc ®Èy m¹nh giao rõng cho tËp thÓ vμ nh©n d©n trång c©y g©y rõng. • NghÞ ®Þnh sè 13- CP vÒ c«ng t¸c khuyÕn n«ng ngμy 2/3/1993. • ChØ thÞ 525- TTg vÒ chñ tr−¬ng biÖn ph¸p ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi miÒn nói ngμy 2/11/1993. • Ngμy 16/3/1995 Thñ t−íng chÝnh phñ ®· phª duyÖt ch−¬ng tr×nh khuyÕn l©m tõ n¨m 1995-2000, th«ng qua c«ng t¸c nμy n©ng cao d©n trÝ ®Ó c¸c hé tù gi¸c tiÕp nhËn tiÕn bé kü thuËt, biÕt qu¶n lý vμ tiªu thô s¶n phÈm cña gia ®×nh. • NghÞ ®Þnh 178 n¨m 2002 cña ChÝnh phñ vÒ ph©n chia lîi Ých cho ng−êi nh©n ®Êt, nhËn rõng. Tr−íc nh÷ng n¨m 1986, n»m trong c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ tËp trung quan liªu bao cÊp, quèc doanh ®éc quyÒn, s¶n xuÊt t¸ch rêi c¬ chÕ thÞ tr−êng, do tæ chøc chØ ®¹o kh«ng ®ång bé, coi nhÑ lîi Ých cña ng−êi lao ®éng nªn nh÷ng chñ tr−¬ng trªn ®©y ch−a ®i vμo cuéc sèng, ch−a mang l¹i hiÖu qu¶ thiÕt thùc cho ng−êi d©n. Tõ sau §¹i héi §¶ng toμn quèc lÇn thø 6 (1986) ®Õn nay, §¶ng vμ Nhμ n−íc chñ tr−¬ng ph¸t triÓn kinh tÕ nhiÒu thμnh phÇn, ph¸t triÓn kinh tÕ hμng hãa g¾n víi c¬ chÕ thÞ tr−êng theo ®Þnh h−íng XHCN d−íi sù qu¶n lý cña nhμ n−íc, chó träng ph¸t triÓn kinh tÕ hé gia ®×nh, coi kinh tÕ hé gia ®×nh lμ ®¬n vÞ kinh tÕ c¬ b¶n tù chñ. Th× nh÷ng chØ thÞ, nghÞ quyÕt, quyÕt ®Þnh trªn ®©y ®¸nh dÊu sù thay ®æi c¬ b¶n trong ®Þnh h−íng ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, qu¶n lý vμ b¶o vÖ tμi nguyªn thiªn nhiªn, thùc hiÖn viÖc chuyÓn giao cho ng−êi d©n quyÒn sö dông ®Êt ®ai, b¶o vÖ vμ ph¸t triÓn nguån tμi nguyªn rõng. Nh÷ng chñ tr−¬ng trªn ®©y ®· më ®−êng cho LNXH ph¸t triÓn trªn c¬ së hμng lo¹t c¸c chÝnh s¸ch míi ®−îc ban hμnh vμ thùc thi trªn toμn quèc. §iÓm næi bËt cña c¸c quyÕt ®Þnh, th«ng t− nμy lμ quyÒn qu¶n lý vμ sö dông ®Êt l©u dμi, song c¬ chÕ lîi Ých ch−a râ rμng ®èi víi c¸c hé gia ®×nh lμm nghÒ rõng v× vËy ch−a ®éng viªn khuyÕn khÝch vμ l«i cuèn sù tham gia nhiÖt t×nh, tù gi¸c cña ng−êi d©n vμo c¸c ho¹t ®éng qu¶n lý tμi nguyªn rõng. QuyÕt ®Þnh cña Thñ t−íng ChÝnh phñ sè 661/Q§-TTg ngμy 29/07/1998 vÒ môc tiªu, nhiÖm vô, chÝnh s¸ch vμ tæ chøc thùc hiÖn ch−¬ng tr×nh 5 triÖu ha rõng víi môc tiªu: 43
  15. • Trång vμ khoanh nu«i 5 triÖu ha rõng cïng víi b¶o vÖ diÖn tÝch rõng hiÖn cã ®Ó t¨ng ®é che phñ cña rõng lªn 43% gãp phÇn b¶o vÖ an ninh m«i tr−êng, gi¶m nhÑ thiªn tai, t¨ng kh¶ n¨ng sinh thñy, b¶o tån nguån gen vμ tÝnh ®a d¹ng sinh häc. • Sö dông hiÖu qu¶ diÖn tÝch ®Êt trèng, ®åi nói träc, t¹o thªm nhiÒu viÖc lμm cho ng−êi lao ®«ng, gãp phÇn xãa ®ãi gi¶m nghÌo, ®Þnh canh, ®Þnh c−, t¨ng thu nhËp cho d©n c− sèng ë miÒn nói, æn ®Þnh chÝnh trÞ, x· héi, quèc phßng, an ninh nhÊt lμ vïng biªn giíi. • Cung cÊp gç lμm nguyªn liÖu ®Ó s¶n xuÊt giÊy, v¸n nh©n t¹o, ®¸p øng nhu cÇu gç, cñi vμ c¸c l©m ®Æc s¶n kh¸c cho nhu cÇu tiªu dïng trong n−íc vμ s¶n xuÊt hμng xuÊt khÈu, cïng víi ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn l©m s¶n, ®−a l©m nghiÖp trë thμnh mét ngμnh kinh tÕ quan träng, gãp phÇn ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi miÒn nói. Nh÷ng chñ tr−¬ng, chÝnh s¸ch trªn ®· t¹o ra tiÒn ®Ò rÊt quan träng ®Ó ph¸t triÓn LNXH. Song, sù ph¸t triÓn LNXH kh«ng thÓ t¸ch rêi sù ph¸t triÓn n«ng th«n nhÊt lμ n«ng th«n miÒn nói, nh÷ng chÝnh s¸ch ®· lμm thay ®æi b−íc ®Çu vÒ c¬ së h¹ tÇng: giao th«ng, gi¸o dôc, y tÕ.. . n«ng th«n miÒn nói,t¹o ra m«i tr−êng thuËn lîi cho ph¸t triÓn LNXH. MÆc dï mét sè chÝnh s¸ch vμ luËt ph¸p nh− tr×nh bμy ë trªn ®· ®−îc ban hμnh vμ vËn dông thùc thi, song còng cßn kh«ng Ýt nh÷ng khã kh¨n vμ thö th¸ch trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, ®Æc biÖt lμ ë vïng nói, ®ã lμ: • HiÖn nay ®ang tån t¹i xu h−íng chuyÓn ®æi môc ®Ých sö dông ®Êt l©m nghiÖp do ¸p lùc t¨ng d©n sè. • C¸c c¬ chÕ chÝnh s¸ch cßn mét sè ®iÓm ch−a râ, ch−a cô thÓ nªn ch−a khuyÕn khÝch ng−ßi d©n ch−a tÝch cùc tham gia qu¶n lý, b¶o vÖ rõng vμ kinh doanh rõng, ®Æc biÖt lμ ®èi víi rõng ®Æc dông vμ phßng hé • Do ®êi sèng cßn thÊp ë c¸c vïng miÒn nói, kh¶ n¨ng ®Çu t− kh«ng cã nªn ®· h¹n chÕ ng−êi d©n lμm nghÒ rõng • TÝnh céng ®ång bÞ gi¶m sót do mét thêi gian dμi ®−îc thay thÕ b»ng c¸c h×nh thøc qu¶n lý tËp trung, trËt tù x· héi phøc t¹p, n¹n ph¸ rõng tr¸i phÐp ch−a ®−îc xö ph¹t nghiªm minh g©y t©m lý hoang mang, thiÕu tin t−ëng cho nh÷ng ng−êi cã ý thøc ®Çu t− b¶o vÖ vμ ph¸t triÓn rõng. • Ngoμi ra, c¸c yÕu tè thÞ tr−êng t¸c ®éng rÊt lín ®Õn qu¸ tr×nh thùc thi c¸c chÝnh s¸ch, luËt ph¸p liªn quan ®Õn LNXH. Bëi v× cïng víi sù ra ®êi cña c¬ chÕ chÝnh s¸ch vμ luËt ph¸p th× hμng lo¹t c¸c yÕu tè bªn ngoμi d−íi gãc ®é kinh tÕ x· héi vμ thÞ tr−êng ®· cã t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn møc ®é tham gia cña ng−êi d©n vμo c¸c ho¹t ®éng LNXH nh−: Sù nghÌo khã vμ ®êi sèng kinh tÕ cña ng−êi d©n miÒn nói, hÖ thèng tæ chøc qu¶n lý l©m nghiÖp, hÖ thèng hç trî vμ dÞch vô ph¸t triÓn n«ng l©m nghiÖp, thÞ tr−êng l©m s¶n ngoμi gç ch−a cã hoÆc kÐm hiÖu qu¶, hÖ thèng tæ chøc truyÒn thèng cña céng ®ång bÞ mai mét.... TÊt c¶ nh÷ng yÕu tè trªn ®Òu cã ¶nh h−ëng nhÊt ®Þnh ®Õn qu¸ tr×nh vËn dông ®Ó thùc thi c¸c chÝnh s¸ch. 44
  16. Tμi liÖu tham kh¶o 1. Asian Development Bank (1995): The bank's policy on Forestry. 2. Bé L©m nghiÖp (1994): C¸c v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ l©m nghiÖp. Nxb CT quèc gia, Hμ Néi. (TËp hai) 3. Bé l©m nghiÖp (1995); Hái ®¸p vÒ chÝnh s¸ch vμ luËt ph¸p l©m nghiÖp. Nxb N«ng nghiÖp, Hμ Néi. 4. Bé l©m nghiÖp/Côc kiÓm l©m (1994): V¨n b¶n ph¸p quy vÒ qu¶n lý rõng, b¶o vÖ rõng, qu¶n lý l©m s¶n. Nxb N«ng nghiÖp. 5. Bé NN & PTNT (1998): Tμi liÖu ®¸nh gi¸ tæng kÕt ch−¬ng tr×nh 327 vμ triÓn khai dù ¸n 5 triÖu ha. 6. Bé NN & PTNT / FAO / JICA (1998); Chñ rõng vμ lîi Ých cña chñ rõng trong kinh doanh rõng trång (Kû yÕu héi th¶o quèc gia 13-15/7/1998 - Thanh Hãa) 7. Bé NN & PTNT- Côc kiÓm l©m (1996): Giao ®Êt l©m nghiÖp (Tμi liÖu h−íng dÉn thùc hiÖn nghÞ ®Þnh 02-CP). Nxb N«ng nghiÖp, Hμ Néi. 8. Bé NN & PTNT: B¸o c¸o thùc hiÖn dù ¸n trång míi 5 triÖu ha rõng n¨m 1999. 9. Bé NN & PTNT (2001): ChiÕn l−îc ph¸t triÓn l©m nghiÖp giai ®o¹n 2001 – 2010. 10. ChØ thÞ sè 18/1999/CT-TTg cña Thñ t−íng chÝnh phñ vÒ mét sè biÖn ph¸p ®Èy m¹nh viÖc hoμn thμnh cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt n«ng nghiÖp, ®Êt l©m nghiÖp, ®Êt ë n«ng th«n vμo n¨m 2000. 11. ChØ thÞ sè 286/TTg ngμy 02/05/1997 cña Thñ t−íng chÝnh phñ vÒ viÖc t¨ng c−êng c¸c biÖn ph¸p cÊp b¸ch ®Ó b¶o vÖ vμ ph¸t triÓn rõng. 12. FAO (1993): Forestry policies of selected countries in Asia and Pacific. 13. Héi KHKT l©m nghiÖp ViÖt Nam (1997): Giao ®Êt l©m nghiÖp - Kinh tÕ hé gia ®×nh miÒn nói. Nxb N«ng nghiÖp, Hμ néi. 14. K.F. Wiersum (1999): Social Forestry: Changing perspectives in Forestry Science or Practice? Thesis Wageningen Agricultural University, the Neitherland (VI + 211 pp)- With ref. – With summary in Dutch. 15. NghÞ ®Þnh sè 01-CP ngμy 04/1/1995 cña ChÝnh phñ ban hμnh quy ®Þnh vÒ viÖc giao kho¸n ®Êt sö dông vμo môc ®Ých s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp, nu«i trång thñy s¶n trong c¸c doanh nghiÖp Nhμ n−íc. 16. NghÞ ®Þnh sè 02-CP ngμy 15/1/1994 cña ChÝnh phñ ban hμnh quy ®Þnh vÒ viÖc giao ®Êt l©m nghiÖp cho tæ chøc, hé gia ®×nh, c¸ nh©n sö dông æn ®inh, l©u dμi vμo môc ®Ých l©m nghiÖp. 17. NghÞ ®Þnh sè 163/1999/N§-CP ngμy 16/11/1999 cña ChÝnh phñ vÒ giao ®Êt, cho thuª ®Êt l©m nghiÖp cho tæ chøc, hé gia ®×nh vμ c¸ nh©n sö dông æn ®Þnh, l©u dμi vμo môc ®Ých l©m nghiÖp. 45
  17. 18. NguyÔn Quang Hμ (1993): B¸o c¸o thùc tr¹ng vμ ph−íng h−íng ph¸t triÓn l©m nghiÖp ®Õn n¨m 2000 19. NguyÔn V¨n S¶n, Don Gilmour (1999): ChÝnh s¸ch vμ thùc tiÔn phôc håi rõng ë ViÖt Nam. Tμi liÖu héi th¶o quèc gia vÒ “ChÝnh s¸ch vμ thùc tiÔn phôc håi rõng ë ViÖt Nam”. IUCN, GTZ, DFD, WWF. 20. Phïng Ngäc Lan (1996): Tæng quan l©m nghiÖp x· héi ë ViÖt Nam - Mét sè vÊn ®Ò lý luËn vμ thùc tiÔn. T¹p chÝ L©m nghiÖp. 21. QuyÕt ®Þnh sè 187/Q§-TTg ngμy 16/9/1998 cña Thñ t−íng chÝnh phñ vÒ ®æi míi tæ chøc vμ c¬ chÕ qu¶n lý l©m tr−êng quèc doanh. 22. QuyÕt ®Þnh sè 245/Q§-TTg ngμy 21/12/1998 cña Thñ t−íng chÝnh phñ vÒ thùc hiÖn tr¸ch nhiÖm qu¶n lý Nhμ n−íc cña c¸c cÊp vÒ rõng vμ ®Êt l©m nghiÖp. 23. QuyÕt ®Þnh sè 556/TTg ngμy 12/9/1995 cña Thñ t−íng chÝnh phñ vÒ ®iÒu chØnh, bæ sung quyÕt ®Þnh 327/CT. 24. QuyÕt ®Þnh sè 661/Q§-TTg ngμy 29/7/1998 cña Thñ t−íng chÝnh phñ vÒ môc tiªu, nhiÖm vô, chÝnh s¸ch vμ tæ chøc thùc hiÖn dù ¸n trång míi 5 triÖu ha rõng. 25. QuyÕt ®Þnh sè 67/1999/Q§-TTg ngμy 30/3/1999 cña Thñ t−íng chÝnh phñ vÒ mét sè chÝnh s¸ch tÝn dông ng©n hμng phôc vô ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vμ n«ng th«n. 26. Th«ng t− h−íng dÉn sè 06/LN/KL ngμy 18/6/1994 cña Bé L©m nghiÖp vÒ h−íng dÉn thi hμnh nghÞ ®Þnh 02-CP vÒ giao ®Êt l©m nghiÖp 46
  18. Bμi 4 : HiÖn tr¹ng thùc thi vμ mèi quan hÖ gi÷a c¸c chÝnh s¸ch cã liªn quan ®Õn ph¸t triÓn LNXH Môc tiªu: Sau khi häc xong bμi nμy, sinh viªn cã kh¶ n¨ng: • M« t¶ ®−îc hiÖn tr¹ng thùc thi c¸c chÝnh s¸ch liªn quan ®Õn ph¸t triÓn LNXH ë ViÖt Nam. • Gi¶i thÝch ®−îc mèi quan hÖ gi÷a c¸c chÝnh s¸ch cã liªn quan ®Õn ph¸t triÓn LNXH lμm c¬ së cho viÖc ph©n tÝch vμ vËn dông tæng hîp c¸c chÝnh s¸ch. KÕ ho¹ch bμi gi¶ng: Néi dung Ph−¬ng ph¸p Tμi liÖu/ Thêi gian VËt liÖu 1. Sù tiÕn triÓn cña chÝnh s¸ch l©m Tr×nh bμy Tμi liÖu 1 tiÕt nghiÖp ph¸t tay Bμi tËp t×nh huèng 2. HiÖn tr¹ng thùc thi chÝnh s¸ch Th¶o luËn nhãm Bμi tËp t×nh 3 tiÕt liªn quan ®Õn LNXH huèng 3. Mèi quan hÖ gi÷a c¸c chÝnh s¸ch C©u hái cã liªn quan ®Õn ph¸t triÓn Phillips 1 tiÕt th¶o luËn LNXH 47
nguon tai.lieu . vn