Xem mẫu

  1. Ch­¬ng VII. Nh©n gièng b»ng ph­¬ng ph¸p nu«i cÊy m« vµ tÕ bµo 7. M«i tr­êng nu«i cÊy. 7.1. M«i tr­êng hãa häc. (m«i tr­êng chøa trong èng nghiÖm, b×nh tam gi¸c) 7.1.1. Chøc n¨ng cña lo¹i m«i tr­êng nµy. - Lµ m«i tr­êng dinh d­ìng cho mÉu cÊy vµ c©y m« (thay cho ®Êt ngoµi tù nhiªn) - Lµ gi¸ thÓ ®Ó cÊy mÉu - §Ó ®iÒu tiÕt qu¸ tr×nh sinh tr­ëng vµ ph¸t triÓn cña mÉu theo ý muèn cña con ng­êi. 7.1.2. Thµnh phÇn cña m«i tr­êng. 7.1.2.1. ChÊt dinh d­ìng: bao gåm 05 yÕu tè
  2. Ch­¬ng VII. Nh©n gièng b»ng ph­¬ng ph¸p nu«i cÊy m« vµ tÕ bµo * §­êng: - Chøc n¨ng: + Cung cÊp cacbon ®Ó cho mÉu cÊy tæng hîp c¸c chÊt h÷u c¬ t¹o nªn chÊt nguyªn sinh cña tÕ bµo => tÕ bµo sinh tr­ëng => tÕ bµo sinh s¶n (ph©n ho¸) => m« hay mÉu cÊy sinh tr­ëng. (trong tù nhiªn c©y tù tæng hîp ®­îc ®­êng b»ng qu¸ tr×nh quang hîp) + Nguån nguyªn liÖu cho qu¸ tr×nh h« hÊp ®Ó s¶n sinh n¨ng l­îng cho mÉu cÊy thùc hiÖn c¸c ph¶n øng trao ®æi. - Chñng lo¹i vµ liÒu l­îng: cã thÓ dïng ®­êng sacarose hay glucose víi nång ®é 20 – 30g/lÝt dung dÞch m«i tr­êng
  3. Ch­¬ng VII. Nh©n gièng b»ng ph­¬ng ph¸p nu«i cÊy m« vµ tÕ bµo * C¸c nguyªn tè ®a l­îng. - Chøc n¨ng: Tham gia cÊu t¹o nªn c¸c chÊt h÷u c¬ trong tÕ bµo => t¹o chÊt nguyªn sinh => sinh tr­ëng vµ ph¸t triÓn. - Chñng lo¹i vµ liÒu l­îng: ®ã lµ c¸c chÊt h÷u c¬ nh­ N, P, K, Ca, Mg, S víi liÒu l­îng ≥ 30mg/lÝt dung dÞch m«i tr­êng. * C¸c nguyªn tè vi l­îng. - Chøc n¨ng: tham gia vµo cÊu t¹o cña enzym phøc (®ãng vai trß nhãm ngo¹i cña enzym) => xóc t¸c c¸c ph¶n øng trao ®æi chÊt trong tÕ bµo => tÕ bµo sinh tr­ëng vµ ph¸t triÓn. - Chñng lo¹i vµ liÒu l­îng: ®ã lµ c¸c nguyªn tè Fe, Cu, Mn, Zn, Bo, I, Co víi liÒu l­îng < 30mg/lÝt.
  4. Ch­¬ng VII. Nh©n gièng b»ng ph­¬ng ph¸p nu«i cÊy m« vµ tÕ bµo * C¸c vitamin. - Chøc n¨ng: lµ tiÒn chÊt ®Ó t¹o nªn c¸c coenzym, mµ coemzyn lµ lo¹i nhãm ngo¹i ®iÓn h×nh cña enzym phøc => vitamin tham gia vµo ho¹t ®éng xóc t¸c c¸c ph¶n øng trao ®æi chÊt cña emzym phøc. - C¸c lo¹i vµ hµm l­îng sö dông trong nh©n gièng in vitro: + Nhãm B (B1, B2, B6): ®­îc sö dông víi hµm l­îng 0,01 – 0,1mg/lÝt m«i tr­êng. + Myo-inositol (chÊt nµy bÒn víi nhiÖt ®é cao): ®­îc sö dông víi hµm l­îng 50 – 500mg/lÝt m«i tr­êng. + Vitamin C: ®­îc sö dông víi hµm l­îng 1 - 10mg/lÝt m«i tr­êng. L­u ý: C¸c lo¹i vitamin cÇn ph¶i ®­îc b¶o qu¶n l¹nh tr­íc khi sö dông.
  5. Ch­¬ng VII. Nh©n gièng b»ng ph­¬ng ph¸p nu«i cÊy m« vµ tÕ bµo * C¸c chÊt tù nhiªn. §ã lµ c¸c hîp chÊt h÷u c¬ tù nhiªn, dÞch chiÕt tõ nÉm men, n­íc Ðp hoa qu¶ cã vai trß cung cÊp c¸c chÊt h÷u c¬ cho m«i tr­êng nu«icÊy
  6. Ch­¬ng VII. Nh©n gièng b»ng ph­¬ng ph¸p nu«i cÊy m« vµ tÕ bµo 7.1.2.2. C¸c chÊt ®iÒu hoµ sinh tr­ëng. - Chøc n¨ng: §iÒu hoµ sinh tr­ëng, ph¸t triÓn cña mÉu cÊy theo ý ®Þnh cña con ng­êi. Trong ®ã: + M«i tr­êng giµu Auxin: kÝch thÝch mÉu cÊy h×nh thµnh rÔ + M«i tr­êng giµu Cytokinin: kÝch thÝch h×nh thµnh chåi - Thµnh phÇn vµ liÒu l­îng: + Auxin: chøc n¨ng lµ kÝch thÝch sù ph¸t sinh vµ sinh tr­ëng rÔ (v× vËy ®­îc sö dông trong gi©m hom vµ chiÕt cµnh). Cô thÓ: kÝch thÝch sinh tr­ëng tÕ bµo (t¸c dông chÝnh), kÝch thÝch ph©n chia (sinh s ¶n) tÕ bµo. C¸c lo¹i vµ hµm l­îng sö dông trong nh©n gièng in vitro: IAA (auxin tù nhiªn, ®­îc chiÕt xuÊ t tõ chãp rÔ cña c©y trång). NAA, IBA vµ 2,4D lµ c¸c lo¹i auxin nh©n t¹o, chóng cã ho¹t tÝnh cao h¬n nhiÒu so víi IAA. Auxin ®­îc sö dông víi nång ®é 0,1 – 10 mg/lÝt m«i tr­êng. + Cytokinin: chøc n¨ng lµ kÝch thÝch sù ph¸t sinh vµ sinh tr­ëng chåi. Cô thÓ nã kÝch thÝch ph©n chia (sinh s¶n) tÕ bµo. C¸c lo¹i vµ hµm l­îng sö dông trong nh©n gièng in vitro: bao gåm Zeatin (lµ auxin tù nhiªn, rÊt ®¾t nªn Ýt ®­îc sö dông), kinetin vµ BAP (Benzylamino purin) lµ c¸c auxin nh©n t¹o chóng ®­îc sö dông víi nång ®é 0,1 – 5 mg/lÝt. NÕu tû lÖ A/X > 1 th× sÏ kÝch thÝch h×nh thµnh rÔ m¹nh h¬n h×nh thµnh chåi (trong m«i tr­êng nu«i cÊy bao giê còng sö dông c¶ 2). Cßn nÕu tû lÖ A/X < 1 th× kÝch thÝch sù h×nh thµnh chåi m¹nh h¬n rÔ, thËm chÝ chØ h×nh thµnh chåi mµ kh«ng t¹o rÔ (trong giai ®o¹n nh©n nhanh). Cßn khi tû lÖ A/X = 1 th × sÏ t¹o ra m« sÑo.
  7. Ch­¬ng VII. Nh©n gièng b»ng ph­¬ng ph¸p nu«i cÊy m« vµ tÕ bµo 7.1.2.3. ChÊt lµm ®«ng ®Æc m«i tr­êng ho¸ häc. Bæ sung vµo m«i tr­êng ho¸ häc 1 l­îng Agar (6 – 12 g/lÝt) th× m«i tr­êng ho¸ häc sÏ trë thµnh gi¸ thÓ ®Ó cÊy mÉu. 7.1.2.4. pH cña m«i tr­êng. Ph¶i chØnh pH cña m«i tr­êng ho¸ häc tíi 5,6 – 5,8 (nhá thªm axÝt vµo). §©y lµ m«i tr­êng mµ ho¹t tÝnh cña ®¹i bé phËn enzym ®­îc biÓu hiÖn râ nhÊt (ho¹t ®éng m¹nh nhÊt).
  8. Ch­¬ng VII. Nh©n gièng b»ng ph­¬ng ph¸p nu«i cÊy m« vµ tÕ bµo 7.2. M«i tr­êng vËt lý. Lµ m«i tr­êng cña phßng nu«i, bao gåm nhiÖt ®é, ¸nh s¸ng. - ¸nh s¸ng: Cã t¸c dông lµm cho c©y m« thùc hiÖn qu¸ tr×nh quang hîp => t¹o ®­êng => chuyÓn ho¸ thµnh c¸c chÊt h÷u c¬ kh¸c => t¹o chÊt nguyªn sinh cña tÕ bµo. + ¸nh s¸ng víi c­êng ®é 2000 – 4000 Lux, ®­îc t¹o ra tõ giµn ®Ìn huúnh quang ®Æt c¸ch c¸c b×nh nu«i 30 cm. (cã thÓ dïng ¸nh s¸ng tù nhiªn thay thÕ). + Thêi gian chiÕu s¸ng : 8 – 12 h/ngµy. - NhiÖt ®é: + Chøc n¨ng: c¸c emzym chØ cã ho¹t tÝnh cao nhÊt trong mét ng­ìng nhiÖt ®é nhÊt ®Þnh. + NhiÖt ®é phßng nu«i th­êng ph¶i lµ 25 – 280 C vµo ban ngµy vµ tõ 17 – 200C vµo ban ®ªm, nã ®­îc ®iÒu chØnh b»ng m¸y ®iÒu hoµ nhiÖt ®é 2 chiÒu. - Chu kú chiÕu s¸ng vµ thêi gian chiÕu s¸ng tïy loµi - Thêi gian chiÕu s¸ng 8 –12 giê.
  9. Ch­¬ng VII. Nh©n gièng b»ng ph­¬ng ph¸p nu«i cÊy m« vµ tÕ bµo 8. ThiÕt bÞ nu«i cÊy: bao gåm - ThiÕt bÞ khö trïng - M¸y cÊt n­íc 1 lÇn - ThiÕt bÞ ®Ó chuÈn bÞ m«i tr­êng ho¸ häc - ThiÕt bÞ cÊy - ThiÕt bÞ nu«i cÊy
  10. Ch­¬ng VII. Nh©n gièng b»ng ph­¬ng ph¸p nu«i cÊy m« vµ tÕ bµo 9. TriÓn väng cña øng dông nu«i cÊy m« tÕ bµo trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. (Tham kh¶o gi¸o tr×nh). - DÇn dÇn sÏ trë nªn phæ biÕn v× cã nhiÒu ­u ®iÓm (nh­ ®· tr×nh bµy). - HiÖn nay ph­¬ng ph¸p nµy ch­a ®­îc phæ cËp v× gi¸ thµnh c©y gièng t¹o ra cao (so víi c©y h¹t vµ c©y con). Trong ®ã ng­êi s¶n xuÊt ch­a cã hiÓu biÕt ®óng vÒ vai trß cña gièng tèt ®èi víi s¶n xuÊt. ChØ cã nh÷ng ai vµ ë nh÷ng n¬i nµo hiÓu biÕt ®­îc vai trß cña gièng tèt trong s¶n xuÊt vµ cã ®iÒu kiÖn kinh tÕ th× míi d¸m ®Çu t­ dïng c©y gièng ®­îc t¹o ra b»ng ph­¬ng ph¸p nµy. Vd: Nh­ ®èi víi B¹ch ®µn cao s¶n: c©y gièng tõ h¹t ®ñ tiªu chuÈn xuÊt v­ên (cao ≥ 40cm) cã gi¸ trung b×nh lµ 150®/c©y, trong khi c©y gièng t¹o ra b»ng ph­¬ng ph¸p nu«i cÊy m« cã gi¸ trÞ tõ 700 - 800®/c©y. Ngay c¶ gi¸ cña c©y mÇm (xuÊt b×nh) cã chiÒu cao kho¶ng 5cm còng cã gi¸ vµo thêi ®iÓm hiÖn t¹i lµ 350®/c©y (b¸n t¹i ViÖn Sinh th¸i rõng & M«i tr­êng - §HLN). Vd: Trong kho¶ng thêi gian tõ 21/10/2008 – 20/1/2009 t¹i ViÖn Sinh th¸i rõng & M«i tr­êng - §HLN ®· më líp ®µo t¹o kü thuËt viªn vÒ nh©n gièng c©y n«ng – l©m nghiÖp b»ng ph­¬ng ph¸p nu«i cÊy m« - tÕ bµo cho c¸c n¬i tõ Hµ TÜnh trë ra B¾c. Bé NN & PTNT chi cho mçi líp nh­ vËy lµ 250 triÖu ®ång. C¸c líp nh­ thÕ nµy sÏ ®­îc më liªn tôc tõ nay ®Õn 2010.
nguon tai.lieu . vn