- Trang Chủ
- Lâm nghiệp
- Bài giảng giống cây rừng : Nhân giống bằng phương pháp nuôi cấy mô và tế bào part 3
Xem mẫu
- Ch¬ng VII. Nh©n gièng b»ng ph¬ng
ph¸p nu«i cÊy m« vµ tÕ bµo
7. M«i trêng nu«i cÊy.
7.1. M«i trêng hãa häc. (m«i trêng chøa trong èng nghiÖm,
b×nh tam gi¸c)
7.1.1. Chøc n¨ng cña lo¹i m«i trêng nµy.
- Lµ m«i trêng dinh dìng cho mÉu cÊy vµ c©y m« (thay cho
®Êt ngoµi tù nhiªn)
- Lµ gi¸ thÓ ®Ó cÊy mÉu
- §Ó ®iÒu tiÕt qu¸ tr×nh sinh trëng vµ ph¸t triÓn cña mÉu
theo ý muèn cña con ngêi.
7.1.2. Thµnh phÇn cña m«i trêng.
7.1.2.1. ChÊt dinh dìng: bao gåm 05 yÕu tè
- Ch¬ng VII. Nh©n gièng b»ng ph¬ng
ph¸p nu«i cÊy m« vµ tÕ bµo
* §êng:
- Chøc n¨ng:
+ Cung cÊp cacbon ®Ó cho mÉu cÊy tæng hîp c¸c chÊt h÷u c¬
t¹o nªn chÊt nguyªn sinh cña tÕ bµo => tÕ bµo sinh trëng => tÕ
bµo sinh s¶n (ph©n ho¸) => m« hay mÉu cÊy sinh trëng. (trong
tù nhiªn c©y tù tæng hîp ®îc ®êng b»ng qu¸ tr×nh quang hîp)
+ Nguån nguyªn liÖu cho qu¸ tr×nh h« hÊp ®Ó s¶n sinh n¨ng
lîng cho mÉu cÊy thùc hiÖn c¸c ph¶n øng trao ®æi.
- Chñng lo¹i vµ liÒu lîng: cã thÓ dïng ®êng sacarose hay
glucose víi nång ®é 20 – 30g/lÝt dung dÞch m«i trêng
- Ch¬ng VII. Nh©n gièng b»ng ph¬ng
ph¸p nu«i cÊy m« vµ tÕ bµo
* C¸c nguyªn tè ®a lîng.
- Chøc n¨ng: Tham gia cÊu t¹o nªn c¸c chÊt h÷u c¬ trong tÕ bµo
=> t¹o chÊt nguyªn sinh => sinh trëng vµ ph¸t triÓn.
- Chñng lo¹i vµ liÒu lîng: ®ã lµ c¸c chÊt h÷u c¬ nh N, P, K, Ca,
Mg, S víi liÒu lîng ≥ 30mg/lÝt dung dÞch m«i trêng.
* C¸c nguyªn tè vi lîng.
- Chøc n¨ng: tham gia vµo cÊu t¹o cña enzym phøc (®ãng vai trß
nhãm ngo¹i cña enzym) => xóc t¸c c¸c ph¶n øng trao ®æi chÊt
trong tÕ bµo => tÕ bµo sinh trëng vµ ph¸t triÓn.
- Chñng lo¹i vµ liÒu lîng: ®ã lµ c¸c nguyªn tè Fe, Cu, Mn, Zn,
Bo, I, Co víi liÒu lîng < 30mg/lÝt.
- Ch¬ng VII. Nh©n gièng b»ng ph¬ng
ph¸p nu«i cÊy m« vµ tÕ bµo
* C¸c vitamin.
- Chøc n¨ng: lµ tiÒn chÊt ®Ó t¹o nªn c¸c coenzym, mµ coemzyn lµ lo¹i
nhãm ngo¹i ®iÓn h×nh cña enzym phøc => vitamin tham gia vµo ho¹t
®éng xóc t¸c c¸c ph¶n øng trao ®æi chÊt cña emzym phøc.
- C¸c lo¹i vµ hµm lîng sö dông trong nh©n gièng in vitro:
+ Nhãm B (B1, B2, B6): ®îc sö dông víi hµm lîng 0,01 –
0,1mg/lÝt m«i trêng.
+ Myo-inositol (chÊt nµy bÒn víi nhiÖt ®é cao): ®îc sö dông víi
hµm lîng 50 – 500mg/lÝt m«i trêng.
+ Vitamin C: ®îc sö dông víi hµm lîng 1 - 10mg/lÝt m«i trêng.
Lu ý: C¸c lo¹i vitamin cÇn ph¶i ®îc b¶o qu¶n l¹nh tríc khi sö dông.
- Ch¬ng VII. Nh©n gièng b»ng ph¬ng
ph¸p nu«i cÊy m« vµ tÕ bµo
* C¸c chÊt tù nhiªn.
§ã lµ c¸c hîp chÊt h÷u c¬ tù nhiªn, dÞch chiÕt tõ
nÉm men, níc Ðp hoa qu¶ cã vai trß cung cÊp
c¸c chÊt h÷u c¬ cho m«i trêng nu«icÊy
- Ch¬ng VII. Nh©n gièng b»ng ph¬ng
ph¸p nu«i cÊy m« vµ tÕ bµo
7.1.2.2. C¸c chÊt ®iÒu hoµ sinh trëng.
- Chøc n¨ng: §iÒu hoµ sinh trëng, ph¸t triÓn cña mÉu cÊy theo ý ®Þnh cña con ngêi. Trong ®ã:
+ M«i trêng giµu Auxin: kÝch thÝch mÉu cÊy h×nh thµnh rÔ
+ M«i trêng giµu Cytokinin: kÝch thÝch h×nh thµnh chåi
- Thµnh phÇn vµ liÒu lîng:
+ Auxin: chøc n¨ng lµ kÝch thÝch sù ph¸t sinh vµ sinh trëng rÔ (v× vËy ®îc sö dông trong gi©m hom
vµ chiÕt cµnh). Cô thÓ: kÝch thÝch sinh trëng tÕ bµo (t¸c dông chÝnh), kÝch thÝch ph©n chia (sinh s ¶n)
tÕ bµo. C¸c lo¹i vµ hµm lîng sö dông trong nh©n gièng in vitro: IAA (auxin tù nhiªn, ®îc chiÕt xuÊ t
tõ chãp rÔ cña c©y trång). NAA, IBA vµ 2,4D lµ c¸c lo¹i auxin nh©n t¹o, chóng cã ho¹t tÝnh cao h¬n
nhiÒu so víi IAA. Auxin ®îc sö dông víi nång ®é 0,1 – 10 mg/lÝt m«i trêng.
+ Cytokinin: chøc n¨ng lµ kÝch thÝch sù ph¸t sinh vµ sinh trëng chåi. Cô thÓ nã kÝch thÝch ph©n chia
(sinh s¶n) tÕ bµo. C¸c lo¹i vµ hµm lîng sö dông trong nh©n gièng in vitro: bao gåm Zeatin (lµ auxin
tù nhiªn, rÊt ®¾t nªn Ýt ®îc sö dông), kinetin vµ BAP (Benzylamino purin) lµ c¸c auxin nh©n t¹o
chóng ®îc sö dông víi nång ®é 0,1 – 5 mg/lÝt.
NÕu tû lÖ A/X > 1 th× sÏ kÝch thÝch h×nh thµnh rÔ m¹nh h¬n h×nh thµnh chåi (trong m«i trêng nu«i
cÊy bao giê còng sö dông c¶ 2). Cßn nÕu tû lÖ A/X < 1 th× kÝch thÝch sù h×nh thµnh chåi m¹nh h¬n rÔ,
thËm chÝ chØ h×nh thµnh chåi mµ kh«ng t¹o rÔ (trong giai ®o¹n nh©n nhanh). Cßn khi tû lÖ A/X = 1 th ×
sÏ t¹o ra m« sÑo.
- Ch¬ng VII. Nh©n gièng b»ng ph¬ng
ph¸p nu«i cÊy m« vµ tÕ bµo
7.1.2.3. ChÊt lµm ®«ng ®Æc m«i trêng ho¸ häc.
Bæ sung vµo m«i trêng ho¸ häc 1 lîng Agar (6 –
12 g/lÝt) th× m«i trêng ho¸ häc sÏ trë thµnh gi¸ thÓ ®Ó
cÊy mÉu.
7.1.2.4. pH cña m«i trêng.
Ph¶i chØnh pH cña m«i trêng ho¸ häc tíi 5,6 – 5,8
(nhá thªm axÝt vµo). §©y lµ m«i trêng mµ ho¹t tÝnh
cña ®¹i bé phËn enzym ®îc biÓu hiÖn râ nhÊt (ho¹t
®éng m¹nh nhÊt).
- Ch¬ng VII. Nh©n gièng b»ng ph¬ng
ph¸p nu«i cÊy m« vµ tÕ bµo
7.2. M«i trêng vËt lý.
Lµ m«i trêng cña phßng nu«i, bao gåm nhiÖt ®é, ¸nh s¸ng.
- ¸nh s¸ng: Cã t¸c dông lµm cho c©y m« thùc hiÖn qu¸ tr×nh quang hîp => t¹o ®êng =>
chuyÓn ho¸ thµnh c¸c chÊt h÷u c¬ kh¸c => t¹o chÊt nguyªn sinh cña tÕ bµo.
+ ¸nh s¸ng víi cêng ®é 2000 – 4000 Lux, ®îc t¹o ra tõ giµn ®Ìn huúnh quang ®Æt
c¸ch c¸c b×nh nu«i 30 cm. (cã thÓ dïng ¸nh s¸ng tù nhiªn thay thÕ).
+ Thêi gian chiÕu s¸ng : 8 – 12 h/ngµy.
- NhiÖt ®é:
+ Chøc n¨ng: c¸c emzym chØ cã ho¹t tÝnh cao nhÊt trong mét ngìng nhiÖt ®é nhÊt
®Þnh.
+ NhiÖt ®é phßng nu«i thêng ph¶i lµ 25 – 280 C vµo ban ngµy vµ tõ 17 – 200C
vµo ban ®ªm, nã ®îc ®iÒu chØnh b»ng m¸y ®iÒu hoµ nhiÖt ®é 2 chiÒu.
- Chu kú chiÕu s¸ng vµ thêi gian chiÕu s¸ng tïy loµi
- Thêi gian chiÕu s¸ng 8 –12 giê.
- Ch¬ng VII. Nh©n gièng b»ng ph¬ng
ph¸p nu«i cÊy m« vµ tÕ bµo
8. ThiÕt bÞ nu«i cÊy: bao gåm
- ThiÕt bÞ khö trïng
- M¸y cÊt níc 1 lÇn
- ThiÕt bÞ ®Ó chuÈn bÞ m«i trêng ho¸ häc
- ThiÕt bÞ cÊy
- ThiÕt bÞ nu«i cÊy
- Ch¬ng VII. Nh©n gièng b»ng ph¬ng
ph¸p nu«i cÊy m« vµ tÕ bµo
9. TriÓn väng cña øng dông nu«i cÊy m« tÕ bµo trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp.
(Tham kh¶o gi¸o tr×nh).
- DÇn dÇn sÏ trë nªn phæ biÕn v× cã nhiÒu u ®iÓm (nh ®· tr×nh bµy).
- HiÖn nay ph¬ng ph¸p nµy cha ®îc phæ cËp v× gi¸ thµnh c©y gièng t¹o ra cao (so víi c©y
h¹t vµ c©y con). Trong ®ã ngêi s¶n xuÊt cha cã hiÓu biÕt ®óng vÒ vai trß cña gièng tèt
®èi víi s¶n xuÊt. ChØ cã nh÷ng ai vµ ë nh÷ng n¬i nµo hiÓu biÕt ®îc vai trß cña gièng tèt
trong s¶n xuÊt vµ cã ®iÒu kiÖn kinh tÕ th× míi d¸m ®Çu t dïng c©y gièng ®îc t¹o ra
b»ng ph¬ng ph¸p nµy.
Vd: Nh ®èi víi B¹ch ®µn cao s¶n: c©y gièng tõ h¹t ®ñ tiªu chuÈn xuÊt vên (cao ≥ 40cm)
cã gi¸ trung b×nh lµ 150®/c©y, trong khi c©y gièng t¹o ra b»ng ph¬ng ph¸p nu«i cÊy m«
cã gi¸ trÞ tõ 700 - 800®/c©y. Ngay c¶ gi¸ cña c©y mÇm (xuÊt b×nh) cã chiÒu cao kho¶ng
5cm còng cã gi¸ vµo thêi ®iÓm hiÖn t¹i lµ 350®/c©y (b¸n t¹i ViÖn Sinh th¸i rõng & M«i
trêng - §HLN).
Vd: Trong kho¶ng thêi gian tõ 21/10/2008 – 20/1/2009 t¹i ViÖn Sinh th¸i rõng & M«i
trêng - §HLN ®· më líp ®µo t¹o kü thuËt viªn vÒ nh©n gièng c©y n«ng – l©m nghiÖp
b»ng ph¬ng ph¸p nu«i cÊy m« - tÕ bµo cho c¸c n¬i tõ Hµ TÜnh trë ra B¾c. Bé NN &
PTNT chi cho mçi líp nh vËy lµ 250 triÖu ®ång. C¸c líp nh thÕ nµy sÏ ®îc më liªn tôc
tõ nay ®Õn 2010.
nguon tai.lieu . vn