Xem mẫu
- B¶i gi¶ng §iÒï tra rõng ThS: Vò V¨n Th«ng
Ch−¬ng 2
Néi dung ph−¬ng ph¸p qui ho¹ch l©m nghiÖp
2.1. Môc ®Ých
Cung cÊp cho sinh viªn c¸c kiÕn thøc c¬ b¶n trong quy ho¹ch l©m nghiÖp, bao
gåm c¸c néi dung chñ yÕu vμ c¸c ph−¬ng ph¸p tiÕp cËn thÝch hîp ®Ó hä cã kh¶
n¨ng chñ ®éng x©y dùng c¸c ph−¬ng ¸n quy ho¹ch ë c¸c cÊp ®é kh¸c nhau.
2.2. Giíi thiÖu
L©m nghiÖp lμ mét ngμnh quan träng cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. §èi t−îng cña
s¶n xuÊt kinh doanh cña l©m nghiÖp lμ tμi nguyªn rõng, bao gåm rõng vμ ®Êt
rõng. T¸c dông l©m nghiÖp ®èi víi nÒn kinh tÕ cã nhiÒu mÆt, kh«ng nh÷ng cung
cÊp gç tre, ®Æc sÈn rõng vμ c¸c l©m s¶n kh¸c mμ cßn t¸c dông gi÷ ®Êt vμ phong
hé. Rõng n−íc ta ph©n bè kh«ng ®Òu, ®iÒu kiÖn tù nhiªn, kinh tÕ x· héi kh¸c
nhau vμ nhu cÇu cña c¸c ®Þa ph−¬ng vμ c¸c ngμnh kinh tÕ kh¸c ®èi víi l©m
nghiÖp còng kh¸c nhau vμ nhu cÇu cña c¸c ®Þa ph−¬ng vμ c¸c ngμnh kinh tÕ kh¸c
®èi víi l©m nghiÖp còng kh«ng gièng nhau. V× vËy cÇn ph¶i tiÕn hμnh qui ho¹ch
l©m nghiÖp nh»m bè trÝ hîp lý vÒ mÆt kh«ng gian tμi nguyªn rõng vμ bè trÝ c©n
®èi c¸c h¹ng môc s¶n xuÊt kinh doanh theo c¸c cÊp qu¶n lý l·nh thæ vμ qu¶n lý
s¶n xuÊt kh¸c nhau lμm c¬ së cho viÖc lËp kÕ ho¹ch, ®Þnh h−íng cho s¶n xuÊt
kinh doanh l©m nghiÖp ®¸p øng nhu cÇu l©m s¶n cho nÒn kinh tÕ quèc d©n, cho
kinh tÕ ®Þa ph−¬ng, cho xuÊt khÈu vμ cho ®êi sèng nh©n d©n, ®ång thêi ph¸t huy
nh÷ng tÝnh n¨ng cã lîi kh¸c cña rõng.
Qui ho¹ch l©m nghiÖp lμ mét c«ng t¸c phøc t¹p, ph¹m vi qui m« réng lín, thêi
h¹n l©u dμi. Do ®ã muèn tiÕn hμnh c«ng t¸c nμy cã hiÖu qu¶, ngoμi viÖc hiÓu biÕt
nghiÖp vô, ®iÒu quan träng h¬n lμ cÇn ph¶i n¾m v÷ng chñ tr−¬ng, chÝnh s¸ch, luËt
ph¸p vμ c¸c chØ thÞ cña nhμ n−íc, ph¶i cã sù chØ ®¹o thèng nhÊt vμ cã kÕ ho¹ch.
79 Bé m«n L©m sinh & §TQHR- Khoa L©m NGhiÖp - §HNL Th¸i Nguyªn
- B¶i gi¶ng §iÒï tra rõng ThS: Vò V¨n Th«ng
2.3. . Néi dung c¬ b¶n cña qui ho¹ch l©m nghiÖp ë c¸c ®èi t−îng/cÊp kh¸c nhau
2.3.1. Qui ho¹ch l©m nghiÖp cho c¸c cÊp qu¶n lý l·nh thæ
Qui ho¹ch l©m nghiÖp cho c¸c cÊp qu¶n lý l·nh thæ víi néi dung lμ xuÊt ph¸t
tõ toμn bé, chiÕu cè mäi mÆt ph¸t triÓn kinh tÕ, ®Ò ra ph−¬ng h−íng nhiÖm vô
ph¸t triÓn s¶n xuÊt, kinh doanh cã tÝnh chÊt nguyªn t¾c nh»m ph¸t triÓn kinh tÕ
l©m nghiÖp .
2.3.2. Qui ho¹ch l©m nghiÖp cÊp toμn quèc
Møc ®é chÝnh cho viÖc quyÕt ®Þnh chÝnh s¸ch lμ quèc gia, ®iÒu nμy cã
nghÜa lμ s¾p ®Æt nh÷ng n¬i −u tiªn bao gåm: §Þnh râ vÞ trÝ tμi nguyªn vμ sù −u
tiªn ph¸t triÓn gi÷a c¸c vïng còng nh− møc ®é cÇn thiÕt cho bÊt kú c¬ së hiÕn
ph¸p nμo tíi chÝnh s¸ch l©m nghiÖp. Ph¹m vi qui ho¹ch l©m nghiÖp toμn quèc
gi¶i quyÕt nh÷ng néi dung chÝnh sau:
• Nghiªn cøu chiÕn l−îc æn ®Þnh vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi lμm c¬ së x¸c ®Þnh
ph−¬ng h−íng, nhiÖm vô ph¸t triÓn l©m nghiÖp toμn quèc.
• Qui ho¹ch l©m nghiÖp theo môc ®Ých kinh doanh (3 chøc n¨ng cña rõng):
Rõng s¶n xuÊt rõng phßng hé vμ rõng ®Æc dông.
• Qui ho¹ch, ph¸t triÓn tμi nguyªn rõng hiÖn cã vμ sö dông cã hiÖu qu¶ rõng
giμu vμ rõng trung b×nh
• Qui ho¹ch trång rõng vμ n«ng l©m kÕt hîp
• Qui ho¹ch lîi dông rõng, chÕ biÕn l©m s¶n g¾n liÒn víi thÞ tr−êng tiªu thô.
• Qui ho¹ch ph¸t triÓn nghÒ rõng g¾n liÒn víi l©m nghiÖp x· héi.
• Qui hoach x©y dùng c¬ së h¹ tÇng vμ giao th«ng vËn chuyÓn.
Thêi h¹n qui ho¹ch th−êng 10 n¨m vμ néi dung qui ho¹ch th−êng ph©n theo vïng
kinh tÕ. Tû lÖ b¶n ®å qui ho¹ch th−êng tõ 1:1000000 ®Õn 1: 250000.
2.3.3. Qui ho¹ch l©m nghiÖp cÊp tØnh
Qui ho¹ch l©m nghiÖp cÊp tØnh ®Ò cËp c¸c vÊn ®Ò sau:
80 Bé m«n L©m sinh & §TQHR- Khoa L©m NGhiÖp - §HNL Th¸i Nguyªn
- B¶i gi¶ng §iÒï tra rõng ThS: Vò V¨n Th«ng
• Nghiªn cøu ph−¬ng h−íng, nhiÖm vô ph¸t triÓn kinh tÕ cña cÊp tØnh vμ c¨n cø
vμo qui ho¹ch l©m nghiÖp cÊp toμn quèc x¸c ®Þnh ph−¬ng h−íng, nhiÖm vô
ph¸t triÓn l©m nghiÖp trong ph¹m vi cÊp tØnh.
• Qui ho¹ch l©m nghiÖp theo môc ®Ých kinh doanh (3 chøc n¨ng cña rõng):
Rõng s¶n xuÊt rõng phßng hé vμ rõng ®Æc dông.
• Qui ho¹ch l©m nghiÖp vμ b¶o vÖ rõng hiÖn cã
• Qui ho¹ch trång rõng vμ n«ng l©m kÕt hîp
• Qui ho¹ch lîi dông rõng, chÕ biÕn l©m s¶n g¾n liÒn víi thÞ tr−êng tiªu thô.
• Qui hoach x©y dùng c¬ së h¹ tÇng vμ giao th«ng vËn chuyÓn.
Thêi h¹n qui ho¹ch th−êng 5 n¨m , nÕu qui m« s¶n xuÊt ch−a ph¸t triÓn vμ tr×nh
®é s¶n xuÊt cßn thÊp, néi dung cña qui ho¹ch l©m nghiÖp chñ yÕu ®Ò cËp ®Õn ®èi
t−îng lμ rõng s¶n xuÊt
2.3.4. Qui ho¹ch l©m nghiÖp cÊp huyÖn
Qui ho¹ch l©m nghiÖp cÊp huyÖn ®Ò cËp c¸c néi dung chÝnh sau:
• Nghiªn cøu ph−¬ng h−íng, nhiÖm vô ph¸t triÓn kinh tÕ cña huyÖn vμ c¨n cø
vμo qui ho¹ch l©m nghiÖp cÊp tØnh x¸c ®Þnh ph−¬ng h−íng, nhiÖm vô ph¸t
triÓn l©m nghiÖp trong ph¹m vi huyÖn
• Qui ho¹ch l©m nghiÖp theo môc ®Ých kinh doanh (3 chøc n¨ng cña rõng):
Rõng s¶n xuÊt rõng phßng hé vμ rõng ®Æc dông.
• Qui ho¹ch c¸c biÖn ph¸p kinh doanh:
+ BiÖn ph¸p trång rõng
+ BiÖn ph¸p nu«i d−ìng rõng
+ BiÖn ph¸p khai th¸c
+ BiÖn ph¸p chÕ biÕn
+ BiÖn ph¸p b¶o vÖ vμ s¶n xuÊt n«ng l©m kÕt hîp
• Qui ho¹ch tμi nguyªn rõng cho c¸c thμnh phÇn kinh tÕ trong huyÖn tæ chøc
l©m nghiÖp x· héi.
81 Bé m«n L©m sinh & §TQHR- Khoa L©m NGhiÖp - §HNL Th¸i Nguyªn
- B¶i gi¶ng §iÒï tra rõng ThS: Vò V¨n Th«ng
• Qui ho¹ch x©y dùng c¬ së h¹ tÇng vμ giao th«ng vËn chuyÓn.
Thêi h¹n qui ho¹ch th−êng 5 n¨m. Tû lÖ b¶n ®å qui ho¹ch giao ®éng tõ tû lÖ 1:
100000 ®Õn 1: 20000, thùc tÕ th−êng sö dông ë tû lÖ 1: 50000.
2.3.5. Qui ho¹ch l©m nghiÖp cÊp x·
Qui ho¹ch l©m nghiÖp cÊp x· ®Ò cËp c¸c vÊn ®Ò chÝnh sau:
• §iÒu tra nh÷ng ®iÒu kiÖn c¬ b¶n trong x· cã liªn quan ®Õn ph¸t triÓn l©m
nghiÖp nh−:
• C¨n cø vμo dù ¸n ph¸t triÓn kinh tÕ cña x· vμo qui ho¹ch ph¸t triÓn l©m
nghiÖp cÊp huyÖn vμ ®iÒu kiÖn c¬ b¶n cã liªn quan ®Õn ph¸t triÓn l©m nghiÖp
cña x·, x¸c ®Þnh ph−¬ng h−íng, nhiÖm vô ph¸t triÓn l©m nghiÖp cña x·.
• Qui ho¹ch ®Êt ®ai trong x· vμ x¸c ®Þnh mèi quan hÖ gi÷a c¸c ngμnh sö dông
®Êt ®ai.
• Tæ chøc c¸c biÖn ph¸p kinh doanh.
• Qui ho¹ch x©y dùng c¬ së h¹ tÇng vμ giao th«ng vËn chuyÓn
• ¦íc tÝnh vèn ®Çu t−, nguån vèn, trang thiÕt bÞ, hiÖu qu¶ kinh doanh vμ thêi
h¹n thu håi vèn
Thêi h¹n qui ho¹ch lμ 5 n¨m, tû lÖ cña b¶n ®å qui ho¹ch vμ ghi c¸c ho¹t ®éng
qu¶n lý ë tû lÖ 1:20000, 1: 10000 hoÆc ë tû lÖ lín h¬n.
Qua c¸c néi dung cña qui ho¹ch l©m nghiÖp c¸c cÊp qu¶n lý l·nh thæ ®−îc
®Ò cËp lμ t−¬ng tù gièng nhau. Nh−ng møc ®é gi¶i quyÕt theo chiÒu s©u, chiÒu
réng lμ kh¸c nhau. Ph¹m vi ®Ò cËp cña c¸c néi dung trong qui ho¹ch l©m nghiÖp
cÊp toμn quèc, cÊp tØnh vμ cÊp huyÖn cã tÝnh chÊt ®Þnh h−íng, nguyªn t¾c vμ lu«n
g¾n liÒn víi ý ®å ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c cÊp qu¶n lý l·nh thæ. X· ®−îc coi lμ
®¬n vÞ c¬ b¶n qu¶n lý, tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh l©m nghiÖp cho c¸c thμnh
phÇn kinh tÕ tËp thÓ vμ t− nh©n. V× vËy qui ho¹ch l©m nghiÖp cÊp x· gi¶i quyÕt
c¸c néi dung biÖn ph¸p kü thuËt, kinh tÕ x· héi cô thÓ h¬n. Do ®ã cÇn ph¶i −íc
82 Bé m«n L©m sinh & §TQHR- Khoa L©m NGhiÖp - §HNL Th¸i Nguyªn
- B¶i gi¶ng §iÒï tra rõng ThS: Vò V¨n Th«ng
tÝnh vèn ®Çu t−, nguån vèn, trang thiÕt bÞ, hiÖu qu¶ kinh doanh vμ thêi h¹n thu
håi vèn.
Ph−¬ng ¸n qui ho¹ch l©m nghiÖp cÊp qu¶n lý l·nh thæ lμ c¬ së ®Ó x©y dùng kÕ
ho¹ch, ®Þnh h−íng ph¸t triÓn kinh tÕ l©m nghiÖp ë c¸c cÊp.
3. Qui ho¹ch cho c¸c cÊp qu¶n lý kinh doanh
2.3.6. Qui ho¹ch liªn hiÖp c¸c l©m tr−êng, c«ng ty l©m nghiÖp
Liªn hiÖp, c«ng ty l©m nghiÖp bao gåm c¸c l©m tr−êng vμ mét sè xÝ nghiÖp quèc
doanh cã liªn quan mËt thiÕt víi nhau trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh.
Qui ho¹ch liªn hiÖp c¸c l©m tr−êng, c«ng ty l©m nghiÖp th−êng ®Ò cËp ®Õn c¸c
néi dung chÝnh sau:
• Trªn c¬ së c¨n cø vμo ph−¬ng h−íng ph¸t triÓn l©m nghiÖp cña c¸c cÊp qu¶n
lý l·nh thæ mμ liªn hiÖp hay c¸c c«ng ty trùc thuéc, c¨n cø vμo v¨n b¶n ph¸p
lý thμnh lËp liªn hiÖp hay c¸c c«ng ty trùc thuéc vμ c¨n cø vμo c¸c tμi liÖu
®iÒu tra c¬ b¶n tiÕn hμnh x¸c ®Þnh ph−¬ng h−íng, nhiÖm vô cho liªn hiÖp hay
c«ng ty vμ môc tiªu cÇn ®¹t ®−îc.
• Qui ho¹ch ®Êt ®ai cho c¸c néi dung qu¶n lý, s¶n xuÊt kinh doanh
• X¸c ®Þnh c¸c biÖn h¸p kinh doanh rõng chÝnh:
+Khai th¸c , lîi dông tμi nguyªn rõng hiÖn cã
+ X©y dùng vèn rõng
+ S¶n xuÊt n«ng l©m kÕt hîp
+ X©y dùng ®−êng vËn chuyÓn
+ X©y dùng l©m nghiÖp x· héi.
+ Tæng hîp nhu cÇu c¬ b¶n, −íc tÝnh vèn ®Çu t− vμ hiÖu qu¶ sö dông vèn.
HÖ thèng tæ chøc qñan lý vμ s¶n xuÊt trong c¸c liªn hiÖp, c«ng ty thùc hiÖn chøc
n¨ng ph©n c«ng, ®iÒu phèi s¶n xuÊt mét c¸ch hîp lý theo h−íng chuyªn m«n
hãa, kÕt hîp víi hîp t¸c hãa s¶n xuÊt, thùc hiÖn c«ng t¸c ®èi ngo¹i, tæ chøc triÓn
khai ¸p dông nh÷ng tiÕn bé khao häc kü thuËt c«ng nghÖ vμo qui ho¹ch ®μo t¹o
®éi ngò c¸n bé qu¶n lý kü thuËt
83 Bé m«n L©m sinh & §TQHR- Khoa L©m NGhiÖp - §HNL Th¸i Nguyªn
- B¶i gi¶ng §iÒï tra rõng ThS: Vò V¨n Th«ng
2.3.7. Qui ho¹ch l©m tr−êng
L©m tr−êng lμ ®¬n vÞ c¬ së qu¶n lý vμ tæ chøc s¶n xuÊt l©m nghiÖp cho c¸c thμnh
phÇn kinh tÕ quèc doanh, lμ ®¬n vÞ tù chñ, lËp kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh vμ
h¹ch to¸n kinh tÕ ®éc lËp.
Néi dung qui ho¹ch l©m tr−êng bao gåm c¸c vÊn ®Ò chÝnh sau:
• C¨n cø vμo nhiÖm vô chøc n¨ng cña l©m tr−êng vμ c¨n cø vμo ®iÒu kiÖn cô thÓ
tμi nguyªn rõng, ®iÒu kiÖn tù nhiªn, ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi x¸c ®Þnh ph−¬ng
h−íng vμ môc tiªu qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh cho l©m tr−êng.
• Ph©n chia ®Êt ®ai theo môc tiªu s¶n xuÊt kinh doanh
• Tæ chøc c¸c biÖn ph¸p kinh doanh rõng:
+ BiÖn ph¸p t¸i sinh rõng
+ BiÖn ph¸p nu«i d−ìng rõng
+ BiÖn ph¸p qu¶n lý b¶o vÖ rõng
+ BiÖn ph¸p khai th¸c, lîi dông tμi nguyªn rõng hiÖn cã
+ BiÖn ph¸p kinh doanh tæng hîp tμi nguyªn rõng hiÖn cã.
• X©y dùng c¬ së h¹ tÇng, giao th«ng vËn t¶i
• Tæ chøc bé m¸y qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh vμ g¾n liÒn víi x©y dùng l©m
nghiÖp x· héi.
• ¦íc tÝnh vèn ®Çu t−, trang thiÕt bÞ, nguån vèn vμ hiÖu qu¶ sau thêi kú kinh
doanh.
2.3.8. Qui ho¹ch l©m nghiÖp céng ®ång
Qui ho¹ch l©m nghiÖp céng ®ång ®ßi hái nhiÒu th«ng tin h¬n qui ho¹ch truyÒn
thèng. Qui ho¹ch l©m nghiÖp céng ®ång tËp trung trªn sù thay ®æi vÒ kinh tÕ x·
héi ¶nh h−ëng ®Õn nhu cÇu cña ng−êi d©n, sù −u tiªn vμ s½n sμng tham gia cña
ng−êi d©n.
Tõ n¨m 1982 trong quyÕt ®Þnh 184/H§BT vμ chØ thÞ 29/CT/TW nhμ n−íc ta ®·
chÝnh thøc giao quyÒn sö dông kinh doanh rõng vμ ®Êt rõng cho c¸c thμnh phÇn
84 Bé m«n L©m sinh & §TQHR- Khoa L©m NGhiÖp - §HNL Th¸i Nguyªn
- B¶i gi¶ng §iÒï tra rõng ThS: Vò V¨n Th«ng
kinh tÕ kh¸c nhau: quèc doanh, tËp thÓ vμ hé gia ®×nh th«ng qua viÖc ®Èy m¹nh
giao ®Êt giao rõng. ViÖc ph©n cÊp cho ®Þa ph−¬ng qu¶n lý rõng, thùc hiÖn giao
®Êt giao rõng, tæ chøc th©m canh, sö dông tæng hîp vμ cã hiÖu qu¶ hμng triÖu ha
rõng vμ ®Êt trèng ®åi nói träc lμ thùc hiÖn yªu cÇu chiÕn l−îc vÒ sö dông lao
®éng vμ ph©n bè l¹i lao ®éng, g¾n chÆt lao ®éng víi ®Êt ®ai, t¹o chuyÓn biÕn ®æi
míi trong s¶n xuÊt l©m nghiÖp, më mang c¸c ngμnh nghÒ, thóc ®Èy nh÷ng biÕn
®æi c¨n b¶n kinh tÕ x· héi miÒn nói, trung du, gãp phÇn tÝch cùc vμo sù nghiÖp
x©y dùng kinh tÕ vμ cñng cè quèc phßng. Giao ®Êt giao rõng thùc chÊt lμ tæ tæ
chøc l¹i s¶n xuÊt l©m nghiÖp, g¾n chÆt gi÷a l©m nghiÖp víi n«ng nghiÖp vμ c«ng
nghiÖp, nhÊt lμ chÕ biÕn, x¸c lËp tr¸ch nhiÖm lμm chñ cô thÓ cña tõng ®¬n vÞ s¶n
xuÊt, vμ tõng ng−êi lao ®éng trªn tõng ®¬n vÞ diÖn tÝch.
C¸c ®¬n vÞ ®−îc giao ®Êt giao rõng cã quyÒn lμm chñ vμ sö dông phÇn diÖn tÝch
®−îc giao, song viÖc tæ chøc s¶n xuÊt ph¶i tu©n thñ theo qui ho¹ch vμ kÕ ho¹ch
chung trªn ph¹m vi l·nh thæ cña mét cÊp qu¶n lý nhÊt ®Þnh:
+Cã kÕ ho¹ch g©y trång, ch¨m sãc, b¶o vÖ phï hîp víi qui ho¹ch l©m
nghiÖp tõng vïng
+ Khai th¸c rõng ®ñ tuæi
+ Sau khai th¸c ph¶i trång l¹i rõng ngay.
3. Ph−¬ng ph¸p tiÕp cËn trong x©y dùng ph−¬ng ¸n QHLN
Thay ®æi môc ®Ých qu¶n lý rõng vμ chÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi dÉn ®Õn c¸c néi
dung thñ tôc trong qu¸ tr×nh qui ho¹ch còng thay ®æi theo. ë n−íc ta còng nh−
c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn qui ho¹ch theo c¸ch ¸p ®Æt tõ trªn xuèng “top down”.
Tuy nhiªn ph−¬ng ph¸p tiÕp cËn míi hiÖn nay ®ang ngμy cμng trë nªn phï hîp.
Qu¸ tr×nh qui ho¹ch l©m nghiÖp hiÖn nay la:
• §i tõ d−ãi lªn : Bottom - up” vμ tiÕp cËn kh«ng tËp trung
• T¨ng c−êng sù tham cña céng ®ång, ®Æc biÖt lμ nh÷ng ng−ßi d©n sèng ë trong
vμ gÇn vïng qui ho¹ch
• T¨ng c−êng sù tham cña c¸c tæ chøc phi chÝnh phñ vμ c¸c tæ chøc quÇn chóng
85 Bé m«n L©m sinh & §TQHR- Khoa L©m NGhiÖp - §HNL Th¸i Nguyªn
- B¶i gi¶ng §iÒï tra rõng ThS: Vò V¨n Th«ng
• Qui ho¹ch cÇn cã sù tham gia cña ®Çy ®ñ c¸c ban ngμnh, c¸c nhμ chuyªn m«n
v× r»ng nh÷ng vÊn ®Ò vμ c¬ héi trong l©m nghiÖp, kh«ng chØ lμ sù quan t©m
cña c¸c nhμ chuyªn m«n l©m nghiÖp mμ cßn cã sù quan t©m cña c¸c nhãm/
ngμnh kh¸c
• Sö dông nhiÒu nguån th«ng tin, nªn ¸p dông kiÕn thøc b¶n ®Þa trong viÖc ®−a
ra quyÕt ®Þnh
Bëi vËy ph−¬ng ph¸p qui ho¹ch ®−îc b¾t ®Çu tõ ®Þa ph−¬ng/ céng ®ång vμ cã sù
thamgia cña ng−êi d©n, kinh nghiÖm vμ sù hiÓu biÕt cña hä trong x©y dùng
ph−ong ¸n qui ho¹ch sö dông ®Êt vμ c¸n bé kü thuËt ®Þa ph−¬ng ®Ó ph¸t hiÖn ra
sù −u tiªn ph¸t triÓn vμ v¹ch kÕ ho¹ch thùc hiÖn ®−îc thÓ hiÖn th«ng qua s¬ ®å
sau:
86 Bé m«n L©m sinh & §TQHR- Khoa L©m NGhiÖp - §HNL Th¸i Nguyªn
- B¶i gi¶ng §iÒï tra rõng ThS: Vò V¨n Th«ng
Qui ho¹ch ph¸t triÓn quèc gia
ChÝnh
Qui ho¹ch sö dông ®Êt quèc
gia
ChÝnh s¸ch vμ s
V
tiªn cña huyÖn
®Ò vμ c¬ héi h
Qui ho¹ch sö dông ®Êt huyÖn
HuyÖn
Ph¸t hiÖn c¸c nhu cÇu, vÊn ®Ò , vμ
sù hiÓu biÕt cña ng−êi d©n ®Þa
ph−¬ng
X·
Qui ho¹ch sö dông ®Êt ®Þa ph−¬ng
H×nh 4.1: C¸c cÊp quy ho¹ch
87 Bé m«n L©m sinh & §TQHR- Khoa L©m NGhiÖp - §HNL Th¸i Nguyªn
- B¶i gi¶ng §iÒï tra rõng ThS: Vò V¨n Th«ng
2.4. §iÒu tra ®¸nh gi¸ ®iÒu kiÖn c¬ b¶n cña ®èi t−îng qui ho¹ch
2.4.1. §iÒu kiÖn s¶n xuÊt l©m nghiÖp
§iÒu kiÖn cña s¶n xuÊt l©m nghiÖp bao gåm ®iÒu kiÖn kinh tÕ, ®iÒu kiÖn
lÞch sö tù nhiªn, t×nh h×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh tr−íc kia vμ hiÖn nay.
Môc ®Ých cña ®iÒu tra ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt l©m nghiÖp lμ ph©n tÝch s©u s¾c ®èi
t−îng cña qui ho¹ch, ph¸t hiÖn ®−îc mèi liªn quan gi÷a c¸c nh©n tè lμm c¬ së
cho viÖc x©y dùng ph−¬ng ¸n qui ho¹ch l©m nghiÖp bëi v× ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt l©m
nghiÖp lμ nh©n tè kh¸ch quan nã ¶nh h−ëng vμ quyÕt ®Þnh h−íng s¶n xuÊt vμ
tr×nh ®é s¶n xuÊt l©m nghiÖp cña mét ®¬n vÞ s¶n xuÊt cho nªn môc ®Ých cña ®iÒu
tra nghiªn cøu lμ ph¶i th«ng qua viÖc t×m hiÓu ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt l©m nghiÖp ®Ó
thÊy râ nh©n tè kh¸ch quan Êy, t×m ra mèi quan hÖ bªn trong gi÷a nã víi c¸c
nh©n tè kh¸c, vËn dông chóng ®Ó x©y dùng ph−¬ng ¸n phï hîp víi ®iÒu kiÖn thùc
tÕ kh¸ch quan vμ cã t¸c dông chØ ®¹o th−c tiÔn. Muèn lμm tèt c«ng t¸c qui ho¹ch
l©m nghiÖp, mÊu chèt lμ ph¶i ®iÒu tra kü, cã hÖ thèng vμ ph©n tÝch khoa häc vÒ
nh÷ng ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt l©m nghiÖp.
§iÒu kiÖn kinh tÕ l©m nghiÖp, ®iÒu kiÖn tù nhiªn, t×nh h×nh ho¹t ®éng s¶n
xuÊt kinh doanh rõng tr−íc kia vμ hiÖn nay, nh÷ng ®iÒu kiÖn nμy cã mèi quan hÖ
chÆt chÏ víi nhau, nh−ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh nhÊt. Cã
nghiªn cøu ®iÒu kiÖn kinh tÕ l©m nghiÖp míi cã thÓ biÕt ®−îc h−íng ph¸t triÓn vμ
nhiÖm vô kinh tÕ l©m nghiÖp. Nh−ng nhiÖm vô kinh tÕ cña l©m nghiÖp l¹i ®−îc
thùc hiÖn ë ®iÒu kiÖn tù nhiªn nμo ®ã, nhÊt lμ s¶n xuÊt l©m nghiÖp phÇn lín chÞu
¶nh h−ëng vμ h¹n chÕ cña c¸c nh©n tè tù nhiªn, cÇn biÕt râ nh©n tè nμo cã lîi ®Ó
ph¸t huy vμ cã h¹i cho s¶n xuÊt ®Ó khèng chÕ, gi¶m bít t¸c dông bÊt lîi.
Th«ng qua viÖc xem xÐt t×nh h×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, cã thÓ tæng
kÕt, thÊy râ ®iÒu kiÖn vËt chÊt,kü thuËt vμ tr×nh ®é qu¶n lý kinh doanh cña mét
®¬n vÞ s¶n xuÊt l©m nghiÖp tõ ®ã lμm c¬ së cho viÖc ®Ò xuÊt c¸c biÖn ph¸p kinh
doanh sau nμy.
88 Bé m«n L©m sinh & §TQHR- Khoa L©m NGhiÖp - §HNL Th¸i Nguyªn
- B¶i gi¶ng §iÒï tra rõng ThS: Vò V¨n Th«ng
§iÒu tra ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt l©m nghiÖp lμ kh©u quan träng nhÊt trong suèt c¶
qu¸ tr×nh qui ho¹ch. Lμm tèt hay xÊu cã ¶nh h−ëng ®Õn chÊt l−îng cña c«ng t¸c
qui ho¹ch l©m nghiÖp.
2.4.2. §iÒu kiÖn tù nhiªn:
Rõng sinh tr−ëng ph¸t dôc tèt hay xÊu phÇn lín ®Òu do ®iÒu kiÖn lÞch sö tù
nhiªn nh−: khÝ hËu, ®Þa h×nh, ®Þa thÕ, thæ nh−ìng, thñy v¨n, kÕt cÊu ®Þa chÊt vv.
Chóng cã quan hÖ qua l¹i rÊt phøc t¹p. ®iÒu kiÖn tù nhiªn phÇn lín quyÕt ®Þnh
kh¶ n¨ng cña s¶n xuÊt l©m nghiÖp, ¶nh h−ëng ®Õn sè l−îng vμ chÊt l−îng rõng,
®ång thêi trong ho¹t ®éng kinh doanh rõng muèn ra søc s¶n xuÊt cña tù nhiªn,
muèn kh¾c phôc nh÷ng nh©n tè bÊt lîi cña ®iÒu kiÖn tù nhiªn, cÇn nghiªn cøu tû
mý tõng ®iÒu kiÖn tù nhiªn cô thÓ. Khi nghiªn cøu ®iÒu kiÖn tù nhiªn cÇn chó
träng ®iÒu tra nh©n tè chñ ®¹o ¶nh h−ëng tíi sinh tr−ëng vμ ph¸t dôc cña rõng
• §Þa h×nh ®Þa thÕ
¶nh h−ëng ®Õn tæ thμnh loμi c©y sinh tr−ëng vμ ph¸t dôc cña rõng. §Þa h×nh,
®Þa thÕ sÏ ¶nh h−ëng ®Õn khÝ hËu, qu¸ tr×nh h×nh thμnh ®Êt, ®é s©u cña ®Êt, ¸nh
s¸ng, l−îng n−íc r¬i, bèc h¬i, h−íng giã. MÆt kh¸c l¹i cã thÓ h×nh thμnh nhiÒu
tiÓu khÝ hËu, ®Æc ®iÓm ®Þa h×nh biÕn ®æi sÏ ¶nh h−ëng tíi c¸c nh©n tè sinh th¸i
lμm biÕn ®æi sù ¶nh h−ëng qua l¹i gi÷a c¸c nh©n tè ®ã vμ gi÷a chóng víi sinh
tr−ëng ph¸t dôc cña rõng.
Kh¾c phôc nh÷ng ¶nh h−ëng bÊt lîi do ®Æc ®iÓm ®Þa h×nh ®Þa thÕ víi c¸c nh©n
tè sinh th¸i nh»m ®Ò xuÊt c¸c biÖn ph¸p kinh doanh rõng cho phï hîp víi tõng
®èi t−îng. MÆt kh¸c ®Þa h×nh ®Þa thÕ kh¸c nhau còng ¶nh h−ëng ®Õn qu¸ tr×nh t¸i
sinh tù nhiªn, th¶m t−¬i, tæ thμnh thùc b×, thêi kú sinh tr−ëng vv. §ång thêi ®Þa
h×nh ®Þa thÕ còng liªn quan ®Õn viÖc lùa chän lo¹i h×nh vËn chuyÓn, ph−¬ng thøc
vËn xuÊt vμ xÕp gç, ph−¬ng thøc khai th¸c chÝnh, bÒ réng khu khai th¸c, h×nh
d¹ng vμ diÖn tÝch khu khai th¸c. Do ®ã nh©n tè ®Þa h×nh ®Þa thÕ còng lμ nh©n tè
®Þa m¹o ®Ó x¸c ®Þnh lo¹i h×nh ®iÒu kiÖn lËp ®Þa.
89 Bé m«n L©m sinh & §TQHR- Khoa L©m NGhiÖp - §HNL Th¸i Nguyªn
- B¶i gi¶ng §iÒï tra rõng ThS: Vò V¨n Th«ng
• CÊu t¹o ®Þa chÊt
Nh©n tè nμy ¶nh h−ëng tíi sù h×nh thμnh ®Êt, kÕt cÊu ®Þa chÊt ë tÇng mÆt ®Êt
cã ¶nh h−ëng rÊt lín ®Õn sù ph©n bè cña quÇn l¹c thùc vËt vμ bé rÔ. Tμi liÖu cÊu
t¹o ®Þa chÊt cña khu rõng lμ tμi liÖu kü thuËt quan träng cho x©y dùng c¬ b¶n ë
vïng rõng, cho viÖc thiÕt kÕ m¹ng l−íi ®−êng vËn chuyÓn, ®iÓm chuyÓn tiÕp cña
l©m tr−êng.
• §Êt
§Êt ¶nh h−ëng ®Õn tæ thμnh loμi c©y vμ søc s¶n xuÊt cña rõng lμ nh©n tè quan
träng ®Ó x¸c ®Þnh ra lo¹i h×nh lËp ®Þa, lμ c¬ së ®Ó thiÕt kÕ c¸c biÖn ph¸p kinh
doanh rõng nh−: BiÖn ph¸p trång rõng,biÖn ph¸p t¸i sinh vv...
• §iÒu kiÖn khÝ hËu:
¸nh s¸ng, «n ®é, Èm ®é, giã... ¶nh h−ëng lín tíi qu¸ tr×nh sinh tr−ëng, ph¸t
dôc cña c©y rõng, ¶nh h−ëng ®èi víi gieo −¬m, trång rõng, thiÕt kÕ khu khai th¸c,
x¸c ®Þnh h−íng ®−êng ph©n kho¶nh. Qua viÖc t×m hiÓu toμn diÖn, cã thÓ thÊy râ
nh©n tè khÝ hËu nμo ¶nh h−ëng nhiÒu nhÊt ®èi víi s¶n xuÊt l©m nghiÖp, lÊy ®ã
lμm c¬ së ®Ó qui ho¹ch.
• T×nh h×nh thñy v¨n
Thñy v¨n ¶nh h−ëng nghiªm träng tíi sinh tr−ëng, ph¸t dôc cña rõng, cÇn
®iÒu tra dßng s«ng, dßng ch¶y.vv... Nh÷ng tμi liÖu nμy lμm c¬ së ®Ó thiÕt kÕ vËn
chuyÓn thñy, x©y dùng c¬ b¶n vμ ®Ò xuÊt c¸c biÖn ph¸p kinh doanh.
2.4.3. §iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi
L©m nghiÖp lμ mét bé phËn kinh tÕ, cã quan hÖ chÆt chÏ víi sù ph¸t triÓn cña
c¸c ngμnh kinh tÕ kh¸c. Do ®ã sù ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt l©m nghiÖp tÊt nhiªn sÏ
¶nh h−ëng ®Õn sù ph¸t triÓn kinh tÕ quèc d©n. Ng−îc l¹i sù ph¸t triÓn cña s¶n
xuÊt l©m nghiÖp còng ph¶i dùa vμo sù ph¸t triÓn cña c¸c ngμnh kinh tÕ kh¸c.
Trong qu¸ tr×nh ®iÒu tra vμ ph©n tÝch t×nh h×nh kinh tÕ x· héi cÇn ®Æc biÖt chó ý
®Õn chÝnh s¸ch ph¸t triÓn l©m nghiÖp cña nhμ n−íc. §iÒu tra ®iÒu kiÖn kinh tÕ x·
90 Bé m«n L©m sinh & §TQHR- Khoa L©m NGhiÖp - §HNL Th¸i Nguyªn
- B¶i gi¶ng §iÒï tra rõng ThS: Vò V¨n Th«ng
héi gióp cho viÖc x©y dùng b¶n ph−¬ng ¸n qui ho¹ch l©m nghiÖp ®i ®óng h−íng
vμ ph¸t huy tÝnh chñ ®¹o s¶n xuÊt.
Néi dung ®iÒu tra nghiªn cøu ë mçi n¬i mçi kh¸c, song chñ yÕu bao gåm c¸c néi
dung chÝnh sau:
1) VÞ trÝ, ®Þa lý, ph©n chia hμnh chÝnh vμ tæng diÖn tÝch cña ®èi t−îng qui
ho¹ch:
§iÒu tra nh÷ng vÊn ®Ò nμy ®Ó thÊy râ vÞ trÝ vμ ý nghÜa cña rõng trong nÒn
kinh tÕ nhμ n−íc, møc ®é phong phó tμi nguyªn rõng vμ t×nh h×nh sö dông ®Êt
®ai. Do ®ã biÕt râ vÞ trÝ ®Þa lý ( Kinh tuyÕn, vÜ tuyÕn) cña ph¹m vi ®èi t−îng qui
ho¹ch, dùa vμo diÖn tÝch tμi nguyªn rõng vμ tæng diÖn tÝch mμ t×m ra tû lÖ che
phñ, ®iÒu nμy nãi lªn møc ®é phong phó tμi nguyªn rõng.vv...
MÆt kh¸c c¨n cø vμo sè liÖu thèng kª c¸c lo¹i ®Êt ®ai vμ diÖn tÝch cña chóng mμ
qui ho¹ch t×nh h×nh sö dông ®Êt ®ai vμ ý nghÜa kinh tÕ cña rõung, x¸c ®Þnh biÖn
ph¸p kinh doanh, tæ chøc s¶n xuÊt cho phï hîp.
2) Dù kiÕn ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c cÊp:
CÇn ph¶i ®iÒu tra tû mû vÒ n«ng nghiÖp, giao th«ng vËn chuyÓn vμ c¸c
ngμnh kinh tÕ kh¸c, qua ®ã dù kiÕn ph¸t triÓn kinh tÕ l©m nghiÖp cña c¸c cÊp
qu¶n lý, ®©y lμ tμi liÖu quan träng ®Ó nghiªn cøu ®iÒu kinh tÕ l©m nghiÖp.
3) T×nh h×nh s¶n xuÊt l©m nghiÖp:
Tr×nh ®é ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt nong nghiÖp chiÕm mét vÞ trÝ quan träng
trong ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt l©m nghiÖp. N«ng nghiÖp cung cÊp l−¬ng thùc vμ nh©n
lùc cho l©m nghiÖp. CÇn t×m hiÓu nhu cÇu vÒ gç, cñi cña n«ng nghiÖp, tr×nh ®é c¬
giíi hãa vμ tËp qu¸n canh t¸c qua ®ã mμ ®Ò xuÊt biÖn ph¸p kinh doanh nhiÒu mÆt.
Ngoμi ra còng ph¶i ®iÒu tra vÒ ch¨n nu«i, ch¼ng h¹n ®iÒu tra lo¹i gia sóc, sè ®μn,
sè con, diÖn tÝch b·i ch¨n th¶, ¶nh h−ëng cña ch¨n nu«i ®Õn rõng non.vv...
4) T×nh h×nh s¶n xuÊt c«ng nghiÖp:
CÇn ®iÒu tra vμ thu thËp sù ph©n bè c«ng nghiÖp, tμi liÖu vÒ s¶n xuÊt hiÖn nay
vμ h−íng ph¸t triÓn, ®ång thêi cÇn t×m hiÓu nhu cÇu cung cÊp gç cña c¸c ngμnh
91 Bé m«n L©m sinh & §TQHR- Khoa L©m NGhiÖp - §HNL Th¸i Nguyªn
- B¶i gi¶ng §iÒï tra rõng ThS: Vò V¨n Th«ng
c«ng nghiÖp trong giai ®o¹n hiÖn t¹i vμ t−¬ng lai, vμ xem xÐt t×nh h×nh c©n ®èi
gi÷a cung vμ cÇu, qua ®ã x¸c ®Þnh l−îng khai th¸c gç cho phï hîp.
5) §iÒu kiÖn giao th«ng vËn chuyÓn:
§©y lμ cÇu nèi gi÷a n¬i s¶n xuÊt vμ n¬i tiªu thô gç vμ c¸c l©m s¶n kh¸c, hμng
lo¹t c¸c biÖn ph¸p kinh doanh cã ®−îc réng kh¾p hay kh«ng phÇn lín do ®iÒu
kiÖn giao th«ng vËn chuyÓn quyÕt ®Þnh, ®ã chÝnh lμ mét trong nh÷ng nh©n tè ¶nh
h−ëng ®Õn c−êng ®é kinh doanh rõng, sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc ph¸t
triÓn s¶n xuÊt l©m nghiÖp.
Khi ®iÒu tra cÇn n½m ®−îc lo¹i ®−îng hiÖn cã vμ t−¬ng lai, t×nh h×nh ph©n bè,
chiÒu dμi vμ n¨ng lùc vËn chuyÓn, cÇn ph©n biÖt ®−êng bé, ®−êng thñy, ®−êng
chÝnh vμ ®−êng nh¸nh.
6) MËt ®é nh©n khÈu, t×nh h×nh ph©n bè nh©n lùc:
MËt ®é nh©n khÈu biÓu thÞ b»ng sè ng−êi trªn mçi c©y sè vu«ng, qua ®iÒu tra
mËt ®é nh©n khÈu vμ t×nh h×nh nh©n lùc sÏ n¾m ®−îc nhu cÇu vÒ gç vμ c¸c l©m
s¶n kh¸c cña nh©n d©n ®Þa ph−¬ng, t×m ra ®−îc mèi quan hÖ chÆt chÏ gi÷a vÞ trÝ
d©n c− vμ vÊn ®Ò chèng löa rõng. CÇn ®iÒu tra t×nh h×nh ph©n phè d©n c−, mËt ®é
nh©n khÈu, tæng sè nh©n khÈu.vv... c¨n cø vμo t×nh h×nh cung cÊp vμ bæ xung
nh©n lùc mμ x¸c ®Þnh c−êng ®é kinh doanh rõng cho phï hîp.
7) T×m thÞ tr−êng tiªu thô s¶n phÈm:
ThÞ tr−êng tiªu thô s¶n phÈm lμ mét trong nh÷ng yÕu tè kÝch thÝch s¶n xuÊt
l©m nghiÖp ph¸t triÓn, tõ ®ã gióp c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt x¸c ®Þnh loμi c©y kinh
doanh, s¶n l−îng rõng cung cÊp cho thÞ tr−êng trong giai ®o¹n hiÖn t¹i vμ t−¬ng
lai.
2.4.4. T×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh tr−íc kia vμ hiÖn nay
Môc ®Ých cña ®iÒu tra, ph©n tÝch t×nh h×nh kinh doanh ®· qua, n¾m ®−îc ®iÒu
kiÖn kü thuËt vËt chÊt vμ tr×nh ®é qu¶n lý kinh doanh hiÖn cã cña ®èi t−îng lÊy
®ã lμm tμi liÖu ®Ó x©y dùng ph−¬ng ¸n qui ho¹ch. Trªn c¬ së ®iÒu tra, ph©n tÝch
nh÷ng biÖn ph¸p kinh doanh quan träng tr−íc ®©y ®· thùc hiÖn ®Ó rót kinh
92 Bé m«n L©m sinh & §TQHR- Khoa L©m NGhiÖp - §HNL Th¸i Nguyªn
- B¶i gi¶ng §iÒï tra rõng ThS: Vò V¨n Th«ng
nghiÖm, ®Ò xuÊt, bæ xung cho viÖc tæ chøc kinh doanh sau nμy ®¹t hiÖu qu¶ h¬n.
Néi dung ®iÒu tra bao gåm c¸c phÇn sau:
1) T×m hiÓu c¸c chñ ch−¬ng chÝnh s¸ch cña nhμ n−íc, cña c¸c cÊp ®Þa
ph−¬ng vμ t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ nãi chung vμ l©m nghiÖp nãi riªng
2) T×m hiÓu ph−¬ng thøc kinh doanh lîi dông:
Ph−¬ng thøc kinh doanh lîi dông rõng lμ hÖ thèng c¸c biÖn ph¸p kü thuËt l©m
sinh x¸c ®Þnh trong tõng ®iÒu kiÖn tù nhiªn, ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi nhÊt ®Þnh,
nh»m ®¹t ®−îc môc ®Ých kinh doanh ®· ®Þnh. Qua ®iÒu tra n¾m ®−îc c¬ së s½n cã
cña ®¬n vÞ s¶n xuÊt vμ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn l©m nghiÖp cña ®Þa ph−¬ng, ®ång thêi
còng thÊy râ ®−îc hÖ thèng c¸c biÖn ph¸p kinh doanh tr−íc ®©y ®· ¸p dông trªn
c¬ së ®ã ®¸nh gi¸ lμm c¬ së ®Ó chän ph−¬ng thøc kinh doanh lîi dông rõng míi
hîp lý h¬n.
3) §iÒu tra c«ng t¸c qui ho¹ch ®· tiÕn hμnh:
NÕu tr−íc ®©y ®· tiÕn hμnh c«ng t¸c nμy th× ®é chÝnh x¸c vμ møc ®é hoμn
chØnh cña c¸c tμi liÖu vÉn cßn gi¸ trÞ tham kh¶o, cã thÓ dùa vμo ®ã ®Ó ®iÒu tra
thiÕt kÕ míi. Nh− vËy sÏ bít ®i mét sè qu¸ tr×nh ®iÒu tra vμ ®ì ®i ®−êng vßng.
CÇn t×m hiÓu vμ thu thËp c¸c tμi liÖu ®iÒu tra thiÕt kÕ, trong ®ã chó ý thêi gian
®iÒu tra, møc ®é tû mû, møc ®é hoμn chØnh.vv... cÇn thÈm tra c¸c tμi liÖu ®iÒu tra,
v¨n b¶n thiÕt kÕ ®Ó x¸c ®Þnh ®é tin cËy vμ gi¸ trÞ sö dông.
NÕu nh− ®· tiÕn hμnh c«ng t¸c qui ho¹ch nªn dùa vμ t×nh h×nh thay ®æi tμi
nguyªn rõng vμ kÕt qu¶ thùc tiÔn s¶n xuÊt mμ ph©n tÝch h−¬ng h−íng kinh doanh
lîi dông rõng vμ biÖn ph¸p kinh doanh ®· qua xem cã hîp lý hay kh«ng, lÊy ®ã
lμm m« h×nh mÉu cho t−¬ng lai.
4) T×m hiÓu t×nh h×nh thùc hiÖn biÖn ph¸p trång rõng, t¸i sinh, nu«i d−ìng,
lμm giμu rõng vμ qu¶n lý b¶o vÖ rõng:
• BiÖn ph¸p trång rõng vμ t¸i sinh rõng: BiÖn ph¸p trång rõng vμ t¸i sinh rõng
chiÕm mét vÞ trÝ quan träng trong c¸c biÖn ph¸p kinh doanh. Néi dung ®iÒu tra
vÒ trång rõng bao gåm:
93 Bé m«n L©m sinh & §TQHR- Khoa L©m NGhiÖp - §HNL Th¸i Nguyªn
- B¶i gi¶ng §iÒï tra rõng ThS: Vò V¨n Th«ng
- Loμi c©y trång
- Lo¹i h×nh trång
- DiÖn tÝch trång rõng vμ tû lÖ sèng sãt trong nh÷ng n¨m qua
Ngoμi ra cßn chó ý mét sè nh©n c«ng trång rõng, tr×nh ®é kü thuËt, trang thiÕt bÞ,
vÊn ®Ò h¹t gièng, v−ên −¬m. CÇn ®iÒu tra kü t×nh h×nh t¸i sinh tù nhiªn vμ xóc
tiÕn t¸i sinh tù nhiªn ®Ó x¸c ®Þnh cho ®óng ph−¬ng thøc t¸i sinh tù nhiªn vμ biÖn
ph¸p t¸i sinh. Khi ph©n tÝch t×nh h×nh t¸i sinh tù nhiªn cÇn kÕt hîp víi ®iÒu kiÖn
lËp ®Þa, cÇn chó ý ¶nh h−ëng cña con ng−êi, nhÊt lμ khai th¸c, löa rõng, ch¨n
nu«i.vv... §ång thêi cÇn thèng kª vÒ diÖn tÝch, ph−¬ng ph¸p hiÖu qu¶ cña xóc
tiÕn t¸i sinh tù nhiªn ®Ó gióp cho trång rõng vμ t¸i sinh rõng.
• BiÖn ph¸p nu«i d−ìng rõng: BiÖn ph¸p nu«i d−ìng rõng lμ biÖn ph¸p quan
träng nªn ®−îc chó ý xem t¸c dông cña chÆt nu«i d−ìng rõng ®èi víi sinh
tr−ëng, ph¸t dôc cña c©y rõng tèt nhÊt lμ nªn phï hîp víi ®iÒu kiÖn lËp ®Þa vμ
tõng ®èi t−îng
• BiÖn ph¸p lμm gμu rõng: BiÖn ph¸p lμm gμu rõng lμ c«ng viÖc nÆng nhäc
phøc t¹p cã tÝnh chÊt tæng hîp quan träng. ë n−íc ta rõng thø sinh chiÕm mét
tû lÖ kh¸ lín, th× vÊn ®Ò nμy l¹i cμng quan träng h¬n. Khi ®iÒu tra ngoμi viÖc
x¸c ®Þnh ®èi t−îng, cßn ph¶i t×m hiÓu diÖn tÝch lμm giμu rõng, loμi c©y ®−a
vμo lμm giμu vμ sè nh©n lùc tr−íc ®©y ®· sö dông.
• BiÖn ph¸p qu¶n lý b¶o vÖ rõng: Khi ®iÕu tra biÖn ph¸p qu¶n lý b¶o vÖ rõng
cÇn dùa vμo nguyªn nh©n ph¸t sinh, ph¹m vi vμ t¸c h¹i, møc ®é nghiªm träng
mμ xem xÐt hiÖu qu¶ vμ tÝnh chÊt hîp lý cña c«ng t¸c qu¶n lý b¶o vÖ rõng.
5) T×m hiÓu t×nh h×nh khai th¸c rõng:
Khi ®iÒu tra t×nh h×nh khai th¸c rõng cÇn xuÊt ph¸t tõ hai mÆt kinh doanh
vμ lîi dông mμ xem xÐt sè l−îng khai th¸c, tuæi khai th¸c chÝnh, ph−¬ng thøc
khai th¸c chÝnh, møc ®é c¬ giíi hãa cña khai th¸c chÝnh, xÕp gç, vËn xuÊt gç vμ
¶nh h−ëng cña khai th¸c ®èi víi t¸i sinh .vv...Ngoμi ra còng cßn chó ý ®Õn viÖc
94 Bé m«n L©m sinh & §TQHR- Khoa L©m NGhiÖp - §HNL Th¸i Nguyªn
- B¶i gi¶ng §iÒï tra rõng ThS: Vò V¨n Th«ng
thùc hiÖn ph−¬ng thøc kinh doanh lîi dông rõng trong khai th¸c, møc ®é sö dông
tμi nguyªn rõng ë khu khai th¸c, chÆt h¹, c¾t khóc, vËn xuÊt vμ ¶nh h−ëng tíi khu
kinh doanh. §èi víi nh÷ng néi dung ®iÒu tra trªn cÇn chó träng ®iÒu kiÖn ph©n
tÝch thùc hiÖn vμ kh¶ n¨ng c¶i tiÕn sau nμy.
6) T×m hiÓu c«ng t¸c x©y dùng kiÕn thiÕt c¬ b¶n:
§©y lμ c¬ së ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt l©m nghiÖp, nhÊt lμ ®èi víi nh÷ng vïng míi
khai ph¸, cÇn xem kiÕn thiÕt c¬ b¶n vμ trang thiÕt bÞ cña c«ng nghiÖp rõng cã
thÝch øng víi yªu cÇu cña khai th¸c vËn chuyÓn vμ lîi dông tæng hîp tμi nguyªn
rõng kh«ng? CÇn ph©n tÝch xem cã thÝch hîp víi yªu cÇu cña qu¶n lý kinh doanh
thèng nhÊt ba mÆt: Khai th¸c, b¶o vÖ vμ trång rõng.
7) T×nh h×nh kinh doanh nhiÒu mÆt, lîi dông tæng hîp tμi nguyªn rõng:
8) T×nh h×nh qu¶n lý:
Tæ chøc s¶n xuÊt tr−íc ®©y, ®¸nh gi¸ chØ tiªu ®Þnh møc vμ vÊn ®Ò h¹ch
to¸n kinh tÕ tõ ®ã lμm chç dùa cho chóng ta ®Ò xuÊt tæ chøc s¶n xuÊt víi chØ tiªu
®Þnh møc míi cho phï hîp.
9) HiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña thêi kú ®· qua:
§Ó ®iÒu tra ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt l©m nghiÖp, th−êng ¸p dông ph−¬ng ph¸p tæng
hîp kÕt hîp víi thu thËp tμi liÖu trªn v¨n b¶n, sö dông ph−¬ng ph¸p RRA vμ
PRA
2.4.5. Tμi nguyªn rõng
2.4.5.1. ý nghÜa
Môc ®Ých cña c«ng t¸c thèng kª tμi nguyªn rõng nh»m cung cÊp sè liÖu vÒ
sè l−îng vμ chÊt l−îng tõng lo¹i rõng, gióp cho ®èi t−îng s¶n xuÊt kinh doanh
l©m nghiÖp chñ ®éng x©y dùng kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh ®¶m b¶o ®−îc l©u
dμi, liªn tôc. NhiÖm vô thÓ lμ:
- X¸c ®Þnh ®−îc diÖn tÝch tμi nguyªn rõng( diÖn tÝch c¸c lo¹i ®Êt l©m nghiÖp, diÖn
tÝch c¸c kiÓu tr¹ng th¸i rõng) vμ ®Æc ®iÓm ph©n phè cña nã.
95 Bé m«n L©m sinh & §TQHR- Khoa L©m NGhiÖp - §HNL Th¸i Nguyªn
- B¶i gi¶ng §iÒï tra rõng ThS: Vò V¨n Th«ng
- X¸c ®Þnh ®−îc vÞ trÝ vμ ®Æc ®iÓm t×nh h×nh ph©n bè cña c¸c bé phËn tμi nguyªn
rõng.
- Thèng kª ®−îc sè l−îng vμ chÊt l−îng tμi nguyªn rõng.
2.4.5.2. Thèng kª diÖn tÝch vμ ph©n bè ®Êt l©m nghiÖp
Môc ®Ých cña thèng kª diÖn tÝch ®Êt l©m nghiÖp lμ ®Ó ®¸nh gi¸ møc ®é
phong phó cña c¸c bé phËn tμi nguyªn rõng, lμm c¬ së cho viÖc qui ho¹ch, sö
dông hîp lý c¸c lo¹i ®Êt l©m nghiÖp. DiÖn tÝch c¸c kiÓu tr¹ng th¸i rõng, c¸c lo¹i
®Êt ®ai ph¶i ®−îc x¸c ®Þnh trªn b¶n ®å giÊy thμnh qu¶ gèc b»ng l−íi « vu«ng, vμ
b»ng m¸y ®o cÇu tÝch ®iÖn cùc hoÆc ®−îc x¸c ®Þnh trªn b¶n ®å sè th«ng qua c¸c
phÇn mÒn GIS nh− ( Map info, Arc view/info...).
2.4.5.3. Thèng kª tr÷ l−îng c¸c lo¹i rõng gç
Môc ®Ých cña thèng kª tr÷ l−îng rõng gç nh»m ®¸nh gi¸ møc ®é giμu
nghÌo tμi nguyªn rõng cña ®èi t−îng qui ho¹ch l©m nghiÖp
2.4.5.4. Thèng kª tr÷ l−îng c¸c lo¹i rõng tre nøa
Môc ®Ých cña thèng kª tr÷ l−îng rõng tre nøa nh»m ®¸nh gi¸ møc ®é
phong phó cña rõng tre nøa lμm c¬ së lËp kÕ ho¹ch, kinh doanh lîi dông.
2.4.5.5. Thèng kª tr÷ l−îng c¸c lo¹i rõng ®Æc s¶n
Môc ®Ých cña thèng kª tr÷ l−îng rõng ®Æc s¶n nh»m ®¸nh gi¸ møc ®é
phong phó vμ gi¸ trÞ cña c¸c lo¹i rõng ®Æc s¶n lμm c¬ së cho lËp kÕ ho¹ch, ®Ò
xuÊt biÖn ph¸p kinh doanh cho phï hîp.
Thèng kª tr÷ l−îng rõng gç, tre nøa vμ rõng ®Æc s¶n tïy theo møc ®é chÝnh
x¸c cã thÓ ¸p dông ph−¬ng ph¸p thèng kª toμn diÖn hoÆc thèng kª trªn « mÉu.
Thèng kª tr÷ l−îng rõng trªn « mÉu cã thÓ ®−îc chia ra 3 ph−¬ng ph¸p: Ph−¬ng
ph¸p thèng kª trªn « mÉu ®iÓn h×nh, ph−¬ng ph¸p thèng kª trªn « mÉu ngÉu
nhiªn vμ ph−¬ng ph¸p thèng kª trªn « mÉu hÖ thèng. Tõ ph−¬ng ph¸p thèng kª
trªn « mÉu hÖ thèng cã thÓ chia ra 3 ph−¬ng ph¸p: thèng kª trªn d¶i c¸ch ®Òu,
thèng kª trªn tuyÕn hÖ thèng, thèng kª « trªn l−íi c¸ch ®iÒu. NÕu ¸p dông
96 Bé m«n L©m sinh & §TQHR- Khoa L©m NGhiÖp - §HNL Th¸i Nguyªn
- B¶i gi¶ng §iÒï tra rõng ThS: Vò V¨n Th«ng
ph−¬ng ph¸p thèng kª tr÷ l−îng trªn « mÉu, tr−íc hÕt ph¶i x¸c ®Þnh tæng diÖn
tÝch cÇn ®o ®Õm trùc tiÕp, diÖn tÝch « mÉu, sè l−îng « mÉu mμ kh«ng ¶nh h−ëng
®Õn ®é chÝnh x¸c vμ chi phÝ thêi gian ®iÒu tra.
Trong thùc tiÔn s¶n xuÊt tæng diÖn tÝch ®iÒu tra lμ 5 % ( VD: khu ®iÒu tra cã
diÖn tÝch 100 ha th× diÖn tÝch ®iÒu tra lμ 5 ha). H×nh d¹ng « mÉu cã thÓ lμ h×nh
ch÷ nhËt, h×nh vu«ng hoÆc lμ h×nh trßn, diÖn tÝch « mÉu thay ®æi tïy theo ®èi
t−îng ®iÒu tra, thèng kª, th«ng th−êng ®èi víi rõng hçn giao kh¸c loμi 500 m2,
1000 m2 vμ 2000 m2, rõng trång, rõng ngËp mÆn, rõng tre nøa lμ 100 m 2
• Rõng gç: §o ®−êng kÝnh tÊt c¶ c©y rõng ë chiÒu cao 1.3 mÐt (®−êng kÝnh b¾t
®Çu ®o ®Õm ®èi víi rõng gç lín tõ 10 cm trë lªn, rõng gç nhá tõ 6 cm trë lªn).
X¸c ®Þnh tªn c©y, phÈm chÊt tõng c©y theo 3 cÊp: CÊp a ( th©n th¼ng, t¸n ®Òu,
chØa cμnh cao), cÊp b ( th©n cong, t¸n lÖch, chØa cμnh thÊp), cÊp c ( th©n cong,
t¸n lÖch, chØa cμnh thÊp, bÞ s©u bÖnh)
• Rõng tre nøa: §Õm sè c©y ph©n theo 3 tæ tuæi(g×a, võa vμ non), chän ë mçi
tæ tuæi 1 c©y gÇn t©m nhÊt ®Ó ®o ®−êng kÝnh, chÆt 3 c©y gÇn t©m nhÊt ®Ó ®o
chiÒu cao ( ®o ®Õn ®o¹n ngän cã ®−êng kÝnh 1 cm), ®Ó lÊy chiÒu cao b×nh
qu©n.
• TÝnh thÓ tÝch cña c©y ®øng:
1. §èi víi rõng tre nøa dïng biÓu träng l−îng
2. §èi víi rõng gç tù nhiªn : Dïng biÓu thÓ tÝch ®Þa ph−¬ng hoÆc biÓu thÓ tÝch
chung ®Ó tÝnh, n¬i ch−a cã th× dïng c«ng thøc:
M/ha = G.H.F
Trong ®ã G lμ tæng tiÕt diÖn ngang b×nh qu©n trªn mét ha, H lμ chiÒu cao b×nh
qu©n, F lμ h×nh sè.
3 §èi víi rõng trång dïng biÓu thÓ tÝch cña tõng loμi, trong tr−êng hîp ch−a cã
biÓu th× dïng ph−¬ng ph¸p c©y tiªu chuÈn hoÆc c«ng thøc trªn
97 Bé m«n L©m sinh & §TQHR- Khoa L©m NGhiÖp - §HNL Th¸i Nguyªn
- B¶i gi¶ng §iÒï tra rõng ThS: Vò V¨n Th«ng
2.4.5.6. M« t¶ tμi nguyªn rõng:
§Ó n¾m ch¾c ®−îc sè l−îng vμ chÊt l−îng tμi nguyªn rõng, sau khi ®iÒu tra
n¾m tr¾c ®−îc diÖn tÝch vμ tr÷ l−îng rõng chóng ta cÇn m« t¶ tμi nguyªn rõng.
C¸c nh©n tè cÇn ®−îc m« t¶ nh− sau:
1) Tr¹ng th¸i rõng 10) §é ®Çy
2) TÇng rõng
11) T×nh h×nh t¸i sinh
3) Tuæi rõng
12) T×nh h×nh th¶m t−¬i
4) §−êng kÝnh b×nh qu©n
13) §é cao
5) ChiÒu cao b×nh qu©n
6) Tæng tiÕt diÖn ngang 14) §é dèc
7) MËt ®é ( N/ha)
15) T×nh h×nh thæ nh−ìng
8) Tr÷ l−îng trung b×nh ( M/ha)
16) T×nh h×nh s©u bÖnh
9) §é tμn che
17) T×nh h×nh giao th«ng vËn
chuyÓn
18) §Ò xuÊt c¸c biÖn ph¸p t¸c
®éng.
Ph−¬ng ph¸p m« t¶ tμi nguyªn rõng th−êng kÕt hîp qu¸ tr×nh thèng kª ®o ®Õm tμi
nguyªn rõng vμ tiÕn hμnh m« t¶ cho tõng l« ®Ó lμm c¬ së cho viÖc thiÕt kÕ c¸c
biÖn ph¸p kinh doanh.
98 Bé m«n L©m sinh & §TQHR- Khoa L©m NGhiÖp - §HNL Th¸i Nguyªn
nguon tai.lieu . vn
