Xem mẫu
- BÀI GI NG CÁC NGUYÊN T C VÀ
PHƯƠNG PHÁP D Y H C TI NG
VI T
- Bài gi ng Các nguyên t c và phương pháp
d y h c ti ng Vi t
B i:
Tr nh Th Lan
- Bài gi ng Các nguyên t c và phương pháp
d y h c ti ng Vi t
B i:
Tr nh Th Lan
Phiên b n tr c tuy n:
< http://voer.edu.vn/content/col10196/1.1/ >
Hoc lieu Mo Vietnam - Vietnam Open Educational Resources
- Tài li u này và s biên t p n i dung có b n quy n thu c v Tr nh Th Lan. Tài li u này tuân th gi y phép Creative
Commons Attribution 3.0 (http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/).
Tài li u đư c hi u đính b i: August 3, 2010
Ngày t o PDF: August 29, 2010
Đ bi t thông tin v đóng góp cho các module có trong tài li u này, xem tr. 25.
- N i dung
Các nguyên t c giáo d c v n d ng vào d y h c ti ng Vi t . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1
Các nguyên t c đ c thù trong d y h c ti ng Vi t . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
1 Các phương pháp d y h c ti ng Vi t
Khái ni m v phương pháp d y h c . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
1.1
Phương pháp thông báo - gi i thích . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
1.2
M t s th pháp thư ng đư c s d ng trong d y h c ti ng Vi t . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
1.3
M t s hình th c th hi n c a phương pháp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
1.4
2 V n d ng tri th c lí thuy t vào th c hành . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
Attributions . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25
- iv
- Các nguyên t c giáo d c v n d ng vào
d y h c ti ng Vi t 1
Nguyên t c đ m b o tính tư tư ng
Xem xét hai ng li u sau:
Ng li u 1: Th nh tho ng, tôi ng a chân đá m t cái, gh o anh G ng Vó l m láp v a ngơ ngác dư i nư c
lên.
(Tô Hoài)
Ng li u 2: Th nh tho ng, tôi ng a chân đá m t cái, gh o anh G ng Vó l m láp v a ngơ ngác dư i nư c
lên.Tôi càng tư ng tôi là tay ghê g m, s p đ ngđ u thiên h r i. Chao ôi, có bi t đâu r ng: hung hăng, h ng
hách láo ch t đem thân mà tr n cho nh ng c ch ngu d i c a mình thôi.
(Tô Hoài)
- Theo anh (ch ), khi d y đơn v ki n th c t láy (c u t o t ), giáo viên nên ch n ng li u nào? Vì sao?
Ch n ng li u 2 đ đ m b o tính tư tư ng.
Ki n th c c n nh :
Khái ni m “Tính tư tư ng” c n ph i đư c hi u theo nghĩa r ng, khái quát, không nên ch bó h p trong
ph m vi chính tr xã h i. Trư c h t “Tính tư tư ng” c n đư c hi u t góc đ phương pháp. V i ý nghĩa này,
d y ti ng ph i góp ph n giáo d c th gi i quan khoa h c cho h c sinh, nghĩa là giáo d c cho các em bi t
v n d ng m t cách linh ho t, c th các nguyên lí cơ b n c a duy v t bi n ch ng, duy v t l ch s vào vi c
xem xét nh ng s ki n ngôn ng đư c t ch c d y h c. C th , d y ti ng ph i làm cho các em không nhìn
nh ng s ki n ngôn ng trong tr ng thái tĩnh, tách r i môi trư ng ho t đ ng c a nó là giao ti p và tư duy,
không tách ngôn ng kh i tư duy và cũng không tách tư duy kh i ngôn ng . M i khi c n xem xét đánh giá
m t s ki n ngôn ng nào ( t , câu, đo n, nghĩa...) các em ph i bi t đ t vào môi trư ng hành ch c c a nó
(t trong câu, trong đo n...), đ t trong m i quan h v i các s ki n và nhân t có liên quan, xác đ nh giá
tr c a các s ki n ngôn ng ph i trong nh ng đi u ki n l ch s c th , không coi giá tr là y u t t thân
c a s ki n ngôn ng mà hi u đư c chính là do nh ng m i quan h mang l i.... Đ có th làm đư c như
v y, các đơn v ki n th c, các phương pháp, th pháp d y h c, các ng li u li u và bài t p ti ng Vi t đưa
vào chương trình ph i đ m b o tính chính xác, tính khoa h c, có kh năng góp ph n rèn luy n tư duy cho
các em m c có th t i đa. Cùng v i vi c giáo d c th gi i quan khoa h c, đ đ m b o tính tư tư ng, d y
ti ng còn ph i góp ph n giáo d c tình c m, đ o đ c cho h c sinh. Đây là m t v n đ ph c t p và t nh đòi
h i không th đ ng nh t giáo d c v i giáo hu n. C n ph i chuy n hoá các n i dung giáo d c tư tư ng, tình
c m, đ o đ c vào m i khâu c a ho t đ ng d y ti ng. Trư c h t là ph i làm cho các em thích h c ti ng. Đ
cho h c sinh thích h c ti ng thì n i dung ph i thi t th c, hình th c ph i linh ho t, phương pháp ph i sinh
đ ng sao cho các em không ch th y mình có kh năng c m nh n đư c cái hay, cái đ p c a ti ng Vi t mà
còn th y mình có kh năng sáng t o ra cái hay cái đ p b ng ti ng Vi t. Nh ng v n đ thu c n i dung tình
c m, đ o đ c h p chu n xã h i ph i đư c l ng ghép m t cách t nhiên, nhu n nhuy n trong các văn b n
ng li u.
1 This content is available online at .
1
- 2
Nguyên t c đ m b o tính tr c quan
Quan sát và l a ch n:
Trong 2 qui trình d y h c cho cùng m t n i dung bài h c là "ôn t p v t (chia theo c u t o)" sau đây,
anh (ch ) ch n quy trình nào? T i sao?
Quy trình 1
- Bư c 1: Giáo viên nêu câu h i tái hi n: Chia theo c u t o thì t có bao nhiêu lo i? Đó là nh ng lo i
nào?- Bư c 2: H c sinh tr l i, giáo viên c ng c l i ki n th c.- Bư c 3: Giáo viên h i: căn c nào đ phân
chia ra các lo i t theo c u t o như vây?- Bư c 4: H c sinh tr l i, giáo viên c ng c -Bư c 5: Giáo viên cho
h c sinh làm m t s bài t p v n d ng.
Quy trình 2
- Bư c 1: H c sinh l y ví d các câu trong đó có ch a các ki u c u t o t đã h c.- Bư c 2: Giáo viên
cho m t Graph khuy t, yêu c u h c sinh hoàn ch nh (c v n i dung trong G và c mũi tên cùng chi u mũi
tên)?T láy 2 ti ng quan h v m t âmT đơnT ph c >=2ti ngT ghép Bư c 3: Giáo viên c ng c qua sơ
đ .- Bư c 4: Làm bài luy n t p.
G i ý: Anh (ch ) th y quy trình nào giúp h c sinh hi u bài và n m bài t t hơn?
Figure 1
Nên s d ng quy trình 2 trong d y h c ti ng Vi t vì nó th hi n đư c s tr c quan (h c sinh theo dõi
r t d ), l i tái hi n đư c ki n th c g n, hi u qu , đ m b o đư c tính khoa h c và phát tri n; phù h p v i
nguyên t c d y h c b môn. V y d y h c ti ng Vi t ph i đ m b o nguyên t c tr c quan, nguyên t c đ m
b o tính khoa h c và đ m b o tính h th ng và phát tri n.
Vi t b ng v n là m t hình th c th hi n tính tr c quan ph bi n nh t trong d y h c hi n nay!
Tr c quan trong d y - h c ti ng ch y u là “ Tr c quan ngôn ng ” cho nên tài li u tr c quan trong gi
d y ti ng Vi t chính là ti ng Vi t. Đ đ m b o nguyên t c này, ngoài vi c đưa m u l i nói chu n giáo viên
còn ph i chú ý t i ngôn ng c a chính mình và ngôn ng c a h c sinh( c âm thanh và ch vi t). Trư c
đây, trong chương trình c i cách, m u l i nói ch y u là các ng li u đư c dùng làm thí d . Vì v y, khi đưa
- 3
các thí d , sách giáo khoa và giáo viên c n ph i xác đ nh rõ tính chu n c a ng li u ( chu n v tính đi n
hình, chu n v n i dung...). Trong chương trình tích h p hi n hành, ng li u d y ti ng không tách r i các
văn b n văn h c, vì th , bên c nh các ng li u ch n làm thí d , các văn b n văn h c đư c tuy n đưa vào
chương trình cũng đư c coi là “ M u l i nói ” và cũng ph i đ m b o tính chu n ( chu n v phong cách,
chu n v hàm ch a nh ng s ki n ngôn ng đi n hình cho hi n tư ng ti ng Vi t đư c đưa ra d y h c...).
Trong gi d y – h c ti ng Vi t, ngôn ng c a giáo viên và h c sinh cũng là nh ng phương di n tr c quan
r t quan tr ng. Giáo viên không đư c quy n nói vi t ng ng, nói vi t sai t , sai ng pháp, th m chí không
đư c quy n vi t t t, vi t hoa, vi t in, vi t thư ng tuỳ ti n, không đúng v i nh ng quy đ nh chính t hi n
hành. Khi h c sinh tham gia đàm tho i xây d ng bài, giáo viên ph i quan tâm đúng m c t i ngôn ng di n
đ t c a các em, ph i u n n n k p th i các l i phát âm, chính t , dùng t , đ t câu... Ph i cho h c sinh ý
th c đư c r ng trong gi h c ti ng Vi t, vi c s d ng ti ng Vi t c a các em cũng là m t n i dung h c t p,
rèn luy n kĩ năng.
Nguyên t c đ m b o tính khoa h c
Anh (ch ) t ki m tra tri th c cũ b ng cách ch n phương án tr l i đúng cho câu h i sau đây:
Vi c d y h c môn ti ng Vi t trong nhà trư ng đư c coi là vi c d y h c:
Figure 2
Ki n th c này thu c chương 1 c a giáo trình, ph n Đ c trưng c a môn ti ng Vi t trong nhà trư ng
Liên h th c ti n:
Hi n nay, trong t ch c, xây d ng chương trình và tri n khai vi c d y h c môn ti ng Vi t còn m t s
khâu chưa th c s đ m b o tính khoa h c. Anh (ch ) th đưa ra m t vài ví d . T đó, nêu cách hi u c a
mình v nguyên t c đ m b o tính khoa h c trong d y h c ti ng Vi t.
Đây là nguyên t c chung không ph i ch riêng cho d y – h c ti ng song trong d y – h c ti ng, nguyên
t c này đòi h i các khái ni m, các quy t c đư c đưa vào chương trình ph i đ m b o tính chính xác v n i
dung khoa h c, tính th ng nh t v quan đi m và nguyên t c. Tuy t đ i tránh tình tr ng đưa nh ng n i
dung, nh ng khái ni m ti p thu v i vã c a nư c ngoài, áp đ t vào ti ng Vi t, chưa qua ki m nghi m th c
t ho c cùng m t hi n tư ng ngôn ng nhưng ch này thì trình b y theo quan đi m này, g i b ng thu t
ng này nh ng ch khác l i trình b y theo quan đi m khác, g i b ng thu t ng khác (ch ng h n: cùng
m t đ i tư ng, lúc thì s d ng thu t ng "k t t ", lúc thì "liên t ", lúc thì "hư t ", lúc l i "quan h t ",...
lúc thì câu ph c bao hàm c câu ghép lúc l i câu ph c đ ng l p v i câu ghép,... lúc thì câu lúc l i phát
ngôn, lúc phát ngôn lúc l i di n ngôn, l i văn b n... ). Tính khoa h c còn đòi h i các đơn v ki n th c ph i
đư c phân b và trình b y trong các bài h c m t cách h p lí, nh t quán. Tính h p lí c a các đơn v ki n
th c không ph i ch th hi n vi c xác đ nh v trí trư c sau, tr ng tâm hay không tr ng tâm mà còn th
hi n c phương di n đ nh dung, đ nh tính phù h p v i b n ch t c a hi n tư ng ngôn ng và phù h p qu
th i gian. Tính nh t quán trong trình b y đòi h i không đư c tuỳ ti n vi ph m nguyên t c. Ch ng h n đã
kh ng đ nh ph i đ t các hi n tư ng ngôn ng vào môi trư ng hành ch c c a nó đ xem xét (t trong câu,
câu trong đo n...) thì khi d y – h c v t ng không đư c l y thí d , đưa ng li u ch là m t t tách r i
kh i ng c nh, khi ch a câu không đư c tách r i câu ch a ra kh i v trí ch c năng c a nó trong văn c nh...
- 4
Nguyên t c đ m b o tính h th ng và tính phát tri n
Đây là m t trong nh ng nguyên t c h t s c quan tr ng c a giáo d c h c c n đư c v n d ng linh ho t vào
d y - h c ti ng Vi t ph thông dù v i tư cách m t môn h c đ c l p hay ch v i tư cách m t b ph n c u
thành c a môn chung tích h p “Ng văn”.
Như đã trình b y m c nguyên t c xây d ng chương trình, b t c chương trình nào cũng ph i có tính
h th ng và tính phát tri n. Yêu c u này đư c th hi n trư c h t ch các đơn v ki n th c đư c l a ch n
đưa vào chương trình luôn ph i đư c t ch c, s p x p theo m t trình t h p lí (phân c p, phân l p, phân
bài, th t trư c sau trong bài...), v a ph n ánh đư c m i quan h b n ch t gi a các đơn v ki n th c l i
v a th hi n đư c tính th ng nh t v quan đi m và m c đích c a vi c xây d ng chương trình. V i m i c p
h c, chương trình luôn là s k th a, ti p n i có m r ng nâng cao các tri th c đã đư c đưa vào d y – h c
b c h c dư i và luôn là s chu n b nh ng ki n th c cơ s cho chương trình b c h c cao hơn. Đ i v i
chương trình c i cách biên so n theo quan đi m “ Ti ng Vi t là m t môn h c đ c l p ”, nguyên t c đ m b o
tính h th ng và tính phát tri n đư c th hi n c u trúc “ đ ng tâm ”, các tri th c đã d y - h c b c ti u
h c s đư c t ch c d y – h c l i b c THCS nhưng có m r ng, nâng cao và các tri th c đã đư c d y –
h c THCS s l i đư c t ch c d y - h c l i PTTH và đư c m r ng nâng cao thêm m t bư c n a. V i
chương trình biên so n theo quan đi m Ti ng Vi t là m t b ph n c u thành c a môn chung tích h p “Ng
văn”, nguyên t c đ m b o tính h th ng và tính phát tri n đư c th hi n có ph n khác v i s th hi n trong
chương trình c i cách. Các tri th c đã d y - h c THCS s không đư c t ch c d y – h c l i PTTH mà
đư c chuy n thành các bài t p th c hành trong ho t đ ng đ c - hi u văn b n và làm văn. Đ ng th i, các
đơn v ki n th c cũng s đư c phân chia thành ba c m, đư c biên so n s p x p vào chương trình trên cơ s
c a hai tr c tích h p đ c - hi u và làm văn như đã trình b y chương I.
K th a và phát tri n còn đòi h i m t m t ph i bi t k th a có ch n l c các n i dung c a chương trình
ti ng Vi t đã có trư c đó đ đưa vào chương trình m i, m nh d n c t b nh ng n i dung không c n thi t,
nh ng n i dung đã l c h u l i th i, m t khác cũng ph i bi t ti p thu, v n d ng có ch n l c và sáng t o cách
xác l p n i dung chương trình c a các nư c có n n giáo d c tiên ti n trong khu v c và trên th gi i đ hoàn
thi n hi n đ i hoá cho n i dung chương trình ti ng Vi t.
Nguyên t c phù h p trình đ
Ho t đ ng t nh n th c
Đ c đo n văn b n dư i đây và đi n m t t mà anh (ch ) cho là đúng nh t vào ch b tr ng:
Khái ni m "trình đ " c n đư c hi u đúng. Trong d y h c ti ng Vi t, "trình đ " không ch đư c hi u
theo nghĩa h p là "trình đ ti ng Vi t" mà c n đư c hi u theo nghĩa r ng, nghĩa khái quát là "trình đ ..."
nh n th c
Nguyên t c chung c a Giáo d c h c này c n đư c v n d ng và c th hoá m t cách linh ho t, sáng t o
vào d y – h c ti ng Vi t. Trong d y h c nói chung, trong d y h c ti ng Vi t nói riêng, "trình đ " đư c hi u
là “trình đ nh n th c” c a h c sinh. “Trình đ nh n th c” m t m t ph thu c vào đ c đi m tâm lí l a tu i
c a h c sinh nhưng m t khác cũng l i là k t qu t ng hoà c a nhi u m i quan h xã h i khác. Không xét
theo cá nhân mà xét theo l a tu i thì h c sinh b c THCS có “Trình đ nh n th c” cao hơn h c sinh
b c Ti u h c, h c sinh b c PTTH l i có “Trình đ nh n th c” cao hơn h c sinh b c THCS, h c sinh
các khu v c đô th và đ ng b ng có “Trình đ nh n th c” cao hơn h c sinh các khu v c vùng sâu, vùng
xa, mi n núi và h i đ o, h c sinh thu c c ng đ ng đa s cư trú các khu v c trung tâm văn hoá, chính tr ,
kinh t có “Trình đ nh n th c” cao hơn h c sinh thu c các c ng đ ng thi u s thư ng s ng các khu v c
xa các trung tâm văn hoá, chính tr , kinh t . Chính vì v y, nguyên t c "phù h p v i trình đ ” đòi h i n i
dung chương trình và h th ng phương pháp d y-h c các đơn v ki n th c ph i đư c so n th o, xác l p, v n
d ng c th hoá trên cơ s sát h p v i đ c đi m tâm lí l a tu i c a h c sinh m i l p, m i c p, th m chí
c m i khu v c và c ng đ ng sao cho không dư i s c mà cũng không quá s c, ph i v a h p s c l i v a có
kh năng t o s c.
- 5
Nguyên t c tích h p
Ki n th c c n huy đ ng
- Anh (ch ) hi u "tích h p" là gì?
- "Tính tích c c" th hi n trong d y h c như th nào?
- Vì sao vi c d y h c c n ph i đ m b o tính tích h p, tích c c?
- Trong d y h c, có th có nh ng cách tích h p nào?
Đ c tham kh o ph n ki n th c sau:
V a là công c c a giao ti p l i v a là công c c a tư duy, đó là b n ch t xã h i c a ngôn ng . B i v y,
ngư i ta không th d y-h c ti ng tách r i kh i giao ti p, tách r i kh i tư duy. N i dung c a giao ti p, c a
tư duy luôn là k t qu t ng hoà c a ho t đ ng nh n th c thu c r t nhi u lĩnh v c c a đ i s ng xã h i và t
nhiên. Cho nên, m t m c đ nh t đ nh, t thân vi c d y-h c ti ng nói chung, d y-h c ti ng Vi t nói riêng
cũng đã mang tính tích h p r i. Ch ng h n khi l y m t thí d t m t văn b n văn chương hay m t văn b n
nh t d ng làm ng li u đ d y-h c m t khái ni m, m t quy t c nào đ y v ti ng thì th c ra ít nhi u cũng
đã v n d ng tích h p gi a văn và ti ng. Có đi u, s v n d ng này còn mang tính ch t vô th c, không đư c
đ t ra như m t lí thuy t, m t nguyên t c và cũng vì v y, m t m t, chương trình ti ng Vi t c i cách cho dù
có đư c biên so n theo tinh th n là m t môn h c đ c l p thì ít nhi u v n ch a đ ng nh ng n i dung tích
h p và quá trình thi công chương trình này dù mu n hay không mu n cũng ít nhi u đã bu c ph i v n d ng
tích h p. M t khác, tích h p ch th c s tr thành m t nguyên t c c a vi c d y – h c ti ng nói chung, ti ng
Vi t nói riêng khi chương trình đư c biên so n theo tinh th n tích h p, h p nh t văn h c, làm văn và ti ng
Vi t vào m t môn chung là “ Ng văn ”.
· V i cách hi u này, như chương I đã trình b y, v n i dung nguyên t c tích h p đòi h i ph i ph i h p
đư c các tri th c g n gũi, có quan h m t thi t v i nhau, có th ph i h p, h tr tác đ ng l n nhau đ cùng
t o nên m t k t qu t ng h p, nhanh chóng và v ng ch c. Các tri th c ti ng Vi t tuy v n có tính đ c l p
tương đ i song ph i đư c tích h p cùng v i các n i dung văn h c và làm văn thành m t th th ng nh t: d y
h c đ c – nghe – nói – vi t .
· V phương pháp d y – h c, nguyên t c tích h p đòi h i ph i l y khâu đ c – hi u và th c hành làm
văn làm hai tr c tích h p ch y u, ph i x lí đúng đ n m i quan h gi a cung c p tri th c lí thuy t v i rèn
luy n kĩ năng và b i dư ng năng l c ti ng Vi t cho h c sinh, không d y - h c quá nhi u các tri th c hàn
lâm nhưng cũng không d y – h c theo ki u kinh nghi m ch nghĩa. Ph i trên cơ s ý th c đ y đ v trình
đ ti ng Vi t và kh năng v n d ng ti ng Vi t vào ho t đ ng đ c – hi u c a h c sinh đ t ch c cho h c
sinh tìm hi u vai trò bi u đ t, hi u qu th m mĩ c a các y u t ti ng Vi t (âm thanh, nh p đi u, t ng ,
câu, đo n, các bi n pháp tu t , các y u t v phong cách, v k t c u, v ng c nh...) trong m i quan h v i
văn b n văn chương ho c văn b n nh t d ng đang đư c tìm hi u, t đó t ng h p, khái quát hoá thành các
tri th c v khái ni m và quy t c lí thuy t, t o ti n đ và phương hư ng cho h c sinh có th ti p t c t h c.
· V h th ng câu h i trong d y - h c ti ng Vi t, nguyên t c tích h p đòi h i ph i g n v i ho t đ ng đ c
– hi u và làm văn c a h c sinh. Không nên ch hư ng vào vi c tìm hi u và đ nh nghĩa các khái ni m, các
quy t c. C n ph i t p trung vào nh ng câu h i có tính ch t đ nh hư ng các thao tác ho t đ ng, tìm hi u
vai trò bi u đ t và hi u qu bi u đ t c a các y u t ti ng Vi t trong m i quan h vơí văn b n đ c – hi u
sao cho h c sinh th y đư c t m quan tr ng c a vi c s d ng, c m nh n đư c cái hay, cái đ p, s tinh t ,
đ c đáo, sáng t o c a vi c s d ng, có ý th c, có nhu c u v n d ng và bi t v n d ng sáng t o các tri th c
ti ng Vi t vào ho t đ ng làm văn c a mình.
· H th ng bài t p trong d y – h c ti ng Vi t theo nguyên t c tích h p cũng ph i g n bó h u cơ v i ho t
đ ng đ c – hi u và làm văn c a h c sinh. Các bài t p có tính ch t c ng c các tri th c lí thuy t v c u trúc
không nên quá nhi u. Ph i coi tr ng các bài t p rèn luy n kĩ năng lĩnh h i và kĩ năng s d ng các y u t
ti ng Vi t: gi i thích, phân tích hi u qu s d ng, hoàn c nh s d ng, đi u ki n s d ng ( các y u t ng
âm, t , thành ng , đi n tích đi n c , các bi n pháp tu t t v ng và cú pháp...), đi n t , đi n câu, s a ch a
l i t , l i câu, l i đo n, l p ý, l p lu n....
· Theo giáo d c h c hi n đ i, nhân cách là b m t tâm lí đ c trưng c a m i cá nhân, là k t qu c a
hàng lo t nh ng tác đ ng t nhiên và xã h i, ch quan và khách quan, là t h p nh ng ph m ch t phù h p
v i nh ng giá tr đã đư c xã h i th a nh n như là nh ng chu n m c c a xã h i. Con ngư i ch là m t nhân
- 6
cách khi nó th c s là ch th c a ho t đ ng b i ho t đ ng là phương th c t n t i và cũng là con đư ng
hình thành, phát tri n nhân cách. Con ngư i ho t đ ng như th nào thì nhân cách cũng đư c hình thành và
phát tri n như th y. N i dung, phương th c ho t đ ng, m c đích và ý th c c a m i cá nhân trong ho t
đ ng s t o nên nh ng nét tính cách riêng c a t ng ngư i. M i con ngư i đ u là s n ph m c a chính mình.
D y-h c là m t hình th c ho t đ ng, m t con đư ng quan tr ng nh t c a giáo d c. D y-h c “ tích c c ” là
ph i đ m b o cho ngư i h c th c s là ch th c a ho t đ ng, là s n ph m c a chính mình.
V b n ch t, d y-h c là m t ho t đ ng xã h i có ch đích, có k ho ch và vì th nó có tính quá trình,
tính h th ng, bao g m nhi u nhân t có quan h h u cơ, tương tác bi n ch ng.
Ki n th c c n huy đ ng
- Anh (ch ) hi u "tích h p" là gì?
- "Tính tích c c" th hi n trong d y h c như th nào?
- Vì sao vi c d y h c c n ph i đ m b o tính tích h p, tích c c?
- Trong d y h c, có th có nh ng cách tích h p nào?
Đ c tham kh o ph n ki n th c sau:
V a là công c c a giao ti p l i v a là công c c a tư duy, đó là b n ch t xã h i c a ngôn ng . B i v y,
ngư i ta không th d y-h c ti ng tách r i kh i giao ti p, tách r i kh i tư duy. N i dung c a giao ti p, c a
tư duy luôn là k t qu t ng hoà c a ho t đ ng nh n th c thu c r t nhi u lĩnh v c c a đ i s ng xã h i và t
nhiên. Cho nên, m t m c đ nh t đ nh, t thân vi c d y-h c ti ng nói chung, d y-h c ti ng Vi t nói riêng
cũng đã mang tính tích h p r i. Ch ng h n khi l y m t thí d t m t văn b n văn chương hay m t văn b n
nh t d ng làm ng li u đ d y-h c m t khái ni m, m t quy t c nào đ y v ti ng thì th c ra ít nhi u cũng
đã v n d ng tích h p gi a văn và ti ng. Có đi u, s v n d ng này còn mang tính ch t vô th c, không đư c
đ t ra như m t lí thuy t, m t nguyên t c và cũng vì v y, m t m t, chương trình ti ng Vi t c i cách cho dù
có đư c biên so n theo tinh th n là m t môn h c đ c l p thì ít nhi u v n ch a đ ng nh ng n i dung tích
h p và quá trình thi công chương trình này dù mu n hay không mu n cũng ít nhi u đã bu c ph i v n d ng
tích h p. M t khác, tích h p ch th c s tr thành m t nguyên t c c a vi c d y – h c ti ng nói chung, ti ng
Vi t nói riêng khi chương trình đư c biên so n theo tinh th n tích h p, h p nh t văn h c, làm văn và ti ng
Vi t vào m t môn chung là “ Ng văn ”.
· V i cách hi u này, như chương I đã trình b y, v n i dung nguyên t c tích h p đòi h i ph i ph i h p
đư c các tri th c g n gũi, có quan h m t thi t v i nhau, có th ph i h p, h tr tác đ ng l n nhau đ cùng
t o nên m t k t qu t ng h p, nhanh chóng và v ng ch c. Các tri th c ti ng Vi t tuy v n có tính đ c l p
tương đ i song ph i đư c tích h p cùng v i các n i dung văn h c và làm văn thành m t th th ng nh t: d y
h c đ c – nghe – nói – vi t .
· V phương pháp d y – h c, nguyên t c tích h p đòi h i ph i l y khâu đ c – hi u và th c hành làm
văn làm hai tr c tích h p ch y u, ph i x lí đúng đ n m i quan h gi a cung c p tri th c lí thuy t v i rèn
luy n kĩ năng và b i dư ng năng l c ti ng Vi t cho h c sinh, không d y - h c quá nhi u các tri th c hàn
lâm nhưng cũng không d y – h c theo ki u kinh nghi m ch nghĩa. Ph i trên cơ s ý th c đ y đ v trình
đ ti ng Vi t và kh năng v n d ng ti ng Vi t vào ho t đ ng đ c – hi u c a h c sinh đ t ch c cho h c
sinh tìm hi u vai trò bi u đ t, hi u qu th m mĩ c a các y u t ti ng Vi t (âm thanh, nh p đi u, t ng ,
câu, đo n, các bi n pháp tu t , các y u t v phong cách, v k t c u, v ng c nh...) trong m i quan h v i
văn b n văn chương ho c văn b n nh t d ng đang đư c tìm hi u, t đó t ng h p, khái quát hoá thành các
tri th c v khái ni m và quy t c lí thuy t, t o ti n đ và phương hư ng cho h c sinh có th ti p t c t h c.
· V h th ng câu h i trong d y - h c ti ng Vi t, nguyên t c tích h p đòi h i ph i g n v i ho t đ ng đ c
– hi u và làm văn c a h c sinh. Không nên ch hư ng vào vi c tìm hi u và đ nh nghĩa các khái ni m, các
quy t c. C n ph i t p trung vào nh ng câu h i có tính ch t đ nh hư ng các thao tác ho t đ ng, tìm hi u
vai trò bi u đ t và hi u qu bi u đ t c a các y u t ti ng Vi t trong m i quan h vơí văn b n đ c – hi u
sao cho h c sinh th y đư c t m quan tr ng c a vi c s d ng, c m nh n đư c cái hay, cái đ p, s tinh t ,
đ c đáo, sáng t o c a vi c s d ng, có ý th c, có nhu c u v n d ng và bi t v n d ng sáng t o các tri th c
ti ng Vi t vào ho t đ ng làm văn c a mình.
· H th ng bài t p trong d y – h c ti ng Vi t theo nguyên t c tích h p cũng ph i g n bó h u cơ v i ho t
đ ng đ c – hi u và làm văn c a h c sinh. Các bài t p có tính ch t c ng c các tri th c lí thuy t v c u trúc
không nên quá nhi u. Ph i coi tr ng các bài t p rèn luy n kĩ năng lĩnh h i và kĩ năng s d ng các y u t
- 7
ti ng Vi t: gi i thích, phân tích hi u qu s d ng, hoàn c nh s d ng, đi u ki n s d ng ( các y u t ng
âm, t , thành ng , đi n tích đi n c , các bi n pháp tu t t v ng và cú pháp...), đi n t , đi n câu, s a ch a
l i t , l i câu, l i đo n, l p ý, l p lu n....
· Theo giáo d c h c hi n đ i, nhân cách là b m t tâm lí đ c trưng c a m i cá nhân, là k t qu c a
hàng lo t nh ng tác đ ng t nhiên và xã h i, ch quan và khách quan, là t h p nh ng ph m ch t phù h p
v i nh ng giá tr đã đư c xã h i th a nh n như là nh ng chu n m c c a xã h i. Con ngư i ch là m t nhân
cách khi nó th c s là ch th c a ho t đ ng b i ho t đ ng là phương th c t n t i và cũng là con đư ng
hình thành, phát tri n nhân cách. Con ngư i ho t đ ng như th nào thì nhân cách cũng đư c hình thành và
phát tri n như th y. N i dung, phương th c ho t đ ng, m c đích và ý th c c a m i cá nhân trong ho t
đ ng s t o nên nh ng nét tính cách riêng c a t ng ngư i. M i con ngư i đ u là s n ph m c a chính mình.
D y-h c là m t hình th c ho t đ ng, m t con đư ng quan tr ng nh t c a giáo d c. D y-h c “ tích c c ” là
ph i đ m b o cho ngư i h c th c s là ch th c a ho t đ ng, là s n ph m c a chính mình.
V b n ch t, d y-h c là m t ho t đ ng xã h i có ch đích, có k ho ch và vì th nó có tính quá trình,
tính h th ng, bao g m nhi u nhân t có quan h h u cơ, tương tác bi n ch ng.
- 8
- Các nguyên t c đ c thù trong d y h c
ti ng Vi t 2
Nguyên t c rèn luy n ngôn ng g n li n v i rèn luy n tư duy
Đ xu t ý ki n cá nhân
Anh (ch ) hãy nghĩ v m t quy trình d y h c m t đơn v tri th c trong chương trình Sách giáo khoa
THCS ho c THPT. Anh (ch ) d ki n: làm th nào đ h c sinh n m b t đư c đơn v tri th c y m t cách
hi u qu ?
g n vi c trang b tri th c ti ng Vi t v i vi c hư ng d n cho h c sinh tư duy v tri th c y
Figure 1
Ngôn ng v a là công c l i v a là s n ph m c a tư duy và tư duy là hi n th c tr c ti p c a ngôn ng .
Quá trình ngư i h c nh n th c các khái ni m và quy t c c a ngôn ng , v n d ng nó vào gi i quy t các
2 This content is available online at .
9
- 10
nhi m v c th c a giao ti p cũng chính là quá trình ngư i h c ti n hành các thao tác tư duy theo m t
s đ nh hư ng v phương pháp và lo i hình tư duy nào đó, hình thành nên không ch các kĩ năng ngôn ng
mà còn c các kĩ năng và ph m ch t tư duy. B n ch t xã h i này c a ngôn ng và m i quan h bi n ch ng
h u cơ gi a hai quá trình ho t đ ng tư duy và ho t đ ng ngôn ng m t m t bu c chúng ta dù mu n hay
không mu n cũng luôn ph i g n vi c rèn luy n ngôn ng v i rèn luy n tư duy song m t khác cũng l i bu c
chúng ta ph i suy nghĩ làm th nào đ quá trình k t h p này đư c th c hi n m t cách có ý th c, đư c di n
ra theo m t k ho ch có tính toán d a trên nh ng cơ s khoa h c v ng ch c, đ m b o cho ho t đ ng d y –
h c ti ng đ t đư c hi u qu cao nh t.
Năng l c tư duy c a con ngư i đư c th hi n nhi u phương di n. Tư duy nhanh, ch m, chính xác,
không chính xác, b n b , kém b n b , m ch l c ch t ch , kém m ch l c ch t ch ,... đó là ph m ch t c a tư
duy. Thiên v tư duy hình tư ng hay thiên v tư duy logique, đó là khuynh hư ng c a tư duy. Phân tích,
t ng h p, c th hoá, tr u tư ng hoá, so sánh, đ i chi u, quy n p, di n d ch,... đó là thao tác c a tư duy.
Bi n ch ng, khách quan hay ch quan, máy móc, đó là phương pháp tư duy.
Chính vì th , nguyên t c rèn luy n ngôn ng g n v i rèn luy n tư duy đòi h i ph i c th hoá thành các
yêu c u sau đây:
D y h c ti ng ph i g n li n v i rèn luy n phương pháp tư duy.
D y h c ti ng ph i g n li n v i rèn luy n các thao tác tư duy.
D y h c ti ng ph i g n li n v i b i dư ng ph m ch t tư duy.
D y h c ti ng ph i g n li n v i b i dư ng c hai lo i tư duy, tư duy hình tư ng và tư duy logique.
Đ th c hi n t t đư c 4 yêu c u trên, chương trình d y–h c ti ng Vi t ph i tuy n ch n đư c m t h
th ng văn b n ng li u có kh năng đáp ng cao các yêu c u rèn luy n, đ ng th i cũng ph i chu n b t t h
th ng các câu h i tìm hi u bao g m đ y đ các lo i: câu h i đ nh hư ng, câu h i phân tích, câu h i so sánh
đ i chi u, câu h i t ng h p, câu h i khái quát hoá... chu n b t t h th ng bài t p rèn luy n kĩ năng và bài
t p rèn luy n l i nói liên k t. Chính trên cơ s này chúng ta m i có đi u ki n giúp cho h c sinh không ch
th y đư c giá tr c a các đơn v ngôn ng trong h th ng ti ng Vi t, thông hi u đư c ý nghĩa c a chúng,
g n chúng v i n i dung hi n th c đư c ph n ánh mà còn bi t v n d ng các phương pháp, các thao tác tư
duy đ đưa các đơn v này vào ho t đ ng trong nh ng đi u ki n giao ti p c th , th c hi n nh ng nhi m v
giao ti p c th m t cách h u hi u.
Nguyên t c hư ng vào ho t đ ng giao ti p
Ho t đ ng đ nh hư ng
T i sao trong d y h c ti ng Vi t nói riêng, d y h c ngôn ng nói chung l i c n ph i hư ng vào h at đ ng
giao ti p? Theo anh (ch ), cơ s đ xu t quan đi m này là gì?
- Ngôn ng có ch c năng giao ti p, b i v y, ch trong giao ti p, ngôn ng m i b c l h t và b c l m t
cách rõ ràng nh t đ c đi m c a mình.
- H c ngôn ng là đ giao ti p t t hơn, cho nên không th không đưa h c sinh vào nh ng tình hu ng c
th đ h c t p, đ rèn luy n.
- G n v i ho t đ ng giao ti p, vi c d y ti ng trong nhà trư ng m i tr nên sinh đ ng, h p d n,m i giúp
h c sinh vư t qua đư c nh ng l c c n tâm lí khi các em h c ti ng m đ .
Cơ s đ xu t quan đi m giao ti p trong d y h c ti ng Vi t:
- Xu t phát t ch c năng c a ngôn ng : là phương ti n giao ti p quan tr ng nh t c a xã h i loài ngư i.
Con ngư i có th s d ng nhi u phuơng ti n giao ti p khác nhau, nhưng không có phương ti n nào đem l i
hi u qu cao như ngôn ng . Ngôn ng không ph i là phương ti n giao ti p duy nh t, nhưng là phương ti n
giao ti p quan tr ng nh t c a con ngư i.
- Xu t phát t m c đích c a vi c d y h c ti ng Vi t trong nhà trư ng. D y ti ng Vi t trong nhà trư ng
có hai m c đích cơ b n:
+ Truy n th nh ng ki n th c khoa h c v ti ng Vi t, c th là nh ng khái ni m, công th c, quy t c,
cùng nh ng hi u bi t khác n a v m t b môn khoa h c, đó là Vi t ng h c.
+ Rèn nh ng năng l c ngôn ng tương ng v i nh ng lí thuy t ti p thu đư c trong b môn Vi t ng
h c vào th c t ho t đ ng giao ti p.
- 11
Ngôn ng là m t h th ng ho t đ ng ch c năng, tách kh i ho t đ ng ch c năng nó s không còn s c
s ng. Môi trư ng hành ch c c a ngôn ng , c a ti ng Vi t chính là giao ti p. Cho nên, m i quy lu t c u trúc
và m i quy t c ho t đ ng c a h th ng ngôn ng , h th ng ti ng Vi t ch đư c th hi n trong l i nói sinh
đ ng và rút ra t l i nói sinh đ ng. Mu n hình thành kĩ năng kĩ x o ngôn ng , kĩ năng kĩ x o ti ng Vi t
cho h c sinh thì trư c h t, ph i t o đư c môi trư ng giao ti p cho h c sinh tr c ti p tham gia lĩnh h i ho c
sáng t o l i nói. Nguyên t c hư ng vào ho t đ ng giao ti p chi ph i toàn b quy trình t ch c d y – h c
ti ng Vi t, t khâu xây d ng chương trình, biên so n giáo khoa đ n khâu thi t k thi công bài h c c a giáo
viên.
M t chương trình và giáo khoa đư c xác l p, đư c biên so n theo nguyên t c hư ng vào ho t đ ng giao
ti p trư c h t ph i quán tri t tư tư ng giao ti p v a là đi m xu t phát l i v a là đích hư ng t i, v a là n i
dung l i v a là đ nh hư ng phương pháp và môi trư ng t ch c d y h c c a t t c các đơn v ki n th c.
Tinh th n này s đư c c th hoá trong m t s phương di n như sau:
T t c các khái ni m, các quy t c và các kĩ năng ngôn ng nói chung, ti ng Vi t nói riêng đư c xác l p
trong chương trình ph i đư c đ nh hư ng giao ti p rõ ràng: không nh m m c đích cung c p nh ng tri th c
hàn lâm v ngôn ng h c nói chung, Vi t ng h c nói riêng mà nh m vào m c đích rèn luy n các kĩ năng
s n sinh, lĩnh h i l i nói, ph c v giao ti p ( ch ng h n rèn luy n các kĩ năng nghe-nói-đ c-vi t v i 5 ki u
lo i văn b n THCS, cáckĩ năng đ c- hi u và làm văn cũng v i 5 ki u lo i văn b n PTTH ).
Các văn b n ng li u, h th ng câu h i tìm hi u, các bài t p th c hành cũng ph i đư c đ nh hư ng giao
ti p rõ ràng: đ nh hư ng v n i dung, đ nh hư ng v thao tác, đ nh hư ng v kĩ năng. Nhìn chung, n i dung
các ng li u ph i đ m b o tính sinh đ ng, tính th c t c a giao ti p, các câu h i tìm hi u, các bài t p th c
hành ph i g i m đư c thao tác th c hi n, g n li n v i các kĩ năng lĩnh h i, s n sinh l i nói c n đư c rèn
luy n.
V m t phương pháp và th pháp d y – h c, phương hư ng chung là ph i đ t các đơn v ngôn ng đư c
đưa ra gi ng d y h c t p trong h th ng hành ch c c a nó ( Thí d : đ t t trong câu, đ t câu trong đo n,
đo n trong văn b n, xác đ nh rõ các nhân t chi ph i... – gi i thích rõ t i sao ph i như v y). Mu n v y ph i
t o ra đư c nh ng tình hu ng giao ti p khác nhau và t ch c cho h c sinh đưa các đơn v , các khái ni m,
các quy t c ngôn ng vào th c hành lĩnh h i ho c s n sinh l i nói.
H t s c h n ch di n gi ng, thuy t minh gi i thích. C n coi phát v n đàm tho i và th c hành v n d ng
là hình th c ch đ o trong d y – h c ti ng.
Ho t đ ng v n d ng
T nh ng tri th c lí lu n v nguyên t c d y h c ti ng hư ng vào ho t đ ng giao ti p trên, anh (ch )
hãy trình bày m t hư ng d y h c ti ng Vi t đ m b o nguyên t c này.
Nguyên t c chú ý đ n trình đ ti ng Vi t v n có c a h c sinh
Suy nghĩ và trình bày ý ki n
Anh (ch ) hi u th nào là nguyên t c chú ý đ n trình đ ti ng Vi t v n có c a h c sinh? T i sao ph i
chú ý đ n nguyên t c này khi d y h c ti ng m đ ?
Không nên quan ni m gi n đơn v trình đ ti ng Vi t c a h c sinh b i không ph i ch nh ng ki n th c
đư c h c trong nhà trư ng m i làm nên v n ti ng Vi t c a các em. V n ti ng Vi t c a h c sinh đư c hình
thành t r t nhi u ngu n, g n li n v i môi trư ng s ng và giao ti p c a các em. Cũng chính vì v y, nó v a
không đ ng đ u m i đ i tư ng h c sinh l i v a ph c t p ngay trong t thân, không ch có nh ng y u t
tích c c mà còn có c nh ng y u t tiêu c c, không ch có nh ng y u t đư c hình thành, đư c s d ng m t
cách có ý th c mà còn có c nh ng y u t đư c hình thành, đư c s d ng m t cách vô th c...
Chú ý t i trình đ ti ng Vi t v n có c a h c sinh chính là ph i đi u tra, phân lo i, n m v ng đư c đ c
đi m v n ti ng Vi t c a các em đ trên cơ s đó đ ra đư c nh ng bi n pháp thích h p nh m ý th c hóa,
tích c c hóa, b sung, hoàn thi n v n kinh nghi m ti ng Vi t đó. Đ ý th c hóa, tích c c hóa, b sung, hoàn
thi n c n ph i:
+ Phát huy tính tích c c ch đ ng c a h c sinh trong gi h c b ng các ho t đ ng tìm ng li u, quan
sát, phân tích, khái quát t ng h p rút ra các đ nh nghĩa v khái ni m và quy t c.
- 12
+ N m v ng kh năng trình đ , v n kinh nghi m ngôn ng c a h c sinh t ng đ tu i, c p h c, t ng
lo i đ i tư ng đ có s đi u ch nh n i dung, phương pháp cho thích h p.
+ H th ng hóa v n kinh nghi m ti ng Vi t c a t ng đ i tư ng h c sinh đ có th phát huy nh ng kinh
nghi m tích c c, h n ch và lo i bó d n nh ng kinh nghi m tiêu c c thông qua nh ng u n n n k p th i.
Nguyên t c so sánh và hư ng t i c hai d ng nói, vi t
Ho t đ ng t ki m tra
Đi n vào ch b tr ng các t thích h p:
Nghe, nói, đ c, vi t là nh ng d ng ho t đ ng khác nhau c a ngôn ng và đ u có tính ph bi n và
quan tr ng như nhau. Trong 4 lo i ho t đ ng này, xét v đ c tính v t ch t c a phương ti n giao ti p thì:
nghe, nói là nh ng ho t đ ng b ng ... (1), đ c, vi t là nh ng ho t đ ng b ng ... (2); còn xét v m c đích
c a giao ti p thì: nói, vi t là nh ng ho t đ ng ... (3) l i nói, nghe, đ c là nh ng h at đ ng ... (4) l i nói.
B i v y, khi d y h c c n chú ý t i c 4 d ng ho t đ ng này.
(1) âm thanh, (2) ch vi t, (3) t o l p ho c s n sinh, (4) ti p nh n ho c s n sinh
D ng nói và d ng vi t là hai d ng t n t i khác nhau c a l i nói, mang nh ng đ c đi m khác nhau. Mu n
h c sinh n m đư c c hai d ng l i nói này, c n ph i so sánh, đ i chi u và ch ra s khác bi t gi a chúng v i
nhau, lưu ý h c sinh không nên “nói như vi t" ho c "vi t như nói ”.
Đ i v i h c sinh b c ti u h c thì d ng vi t là giai đo n th hai c a vi c chi m lĩnh ngôn ng và s không
th chi m lĩnh n u các em không n m đư c d ng nói. Đây chính là cơ s đ v ch ra quy trình d y t p làm
văn b c ti u h c: Tìm hi u bài-T p làm văn mi ng-T p làm văn vi t. Lên các l p thu c c p trên, không
nh t thi t d ng nói ph i đi trư c d ng vi t nhưng nh t thi t không đư c b qua d ng nói và ph i luôn luôn
nh n th c đúng v m i quan h h u cơ c a vi c rèn luy n c hai d ng l i nói này.
- Chương 1
Các phương pháp d y h c ti ng Vi t
1.1 Khái ni m v phương pháp d y h c1
Đ c, so sánh và rút ra ki n th c c n thi t
Khái ni m “phương pháp d y-h c ”: Phương pháp d y h c là nh ng cách th c làm vi c gi a th y giáo
và h c sinh, nh đó mà h c sinh n m v ng đư c ki n th c, kĩ năng, kĩ x o, hình thành đư c th gi i quan
và năng l c.
Khái ni m th pháp d y h c : Th pháp d y h c là cách th c gi i quy t m t v n đ c th nào đó thu c
m t phương pháp nh t đ nh hay nói khác đi, th pháp chính là thao tác b ph n c a m t phương pháp.
Đ c khái ni m "phương pháp" và "th pháp" trên. Theo anh (ch ), ranh gi i gi a hai khái ni m này có
tuy t đ i không?
Ranh gi i gi a hai khái ni m "phương pháp" và "th pháp" ch mang tính tương đ i. So v i khái
ni m "phương pháp", khái ni m "th pháp" h p hơn. M i quan h gi a phương pháp và th pháp có th
t m so sánh v i cách hi u v chi n lư c và chi n thu t trong khoa h c quân s . N u phương pháp chú ý t i
c quá trình thì th pháp là vi c chú ý ch y u t i m t th i đi m nh t đ nh nào đ y trong quá trình đó.
M r ng ki n th c v khái ni m phương pháp d y h c
Cho đ n nay v n chưa có đư c m t đ nh nghĩa th ng nh t. Có quan ni m cho r ng “Phương pháp d y
h c là nh ng cách th c làm vi c gi a th y giáo và h c sinh, nh đó mà h c sinh n m v ng đư c ki n th c,
kĩ năng, kĩ x o, hình thành đư c th gi i quan và năng l c”. Cũng có quan ni m cho r ng “ Phương pháp
d y-h c là nh ng hình th c k t h p ho t đ ng c a giáo viên và h c sinh hư ng vào vi c đ t m t m c đích
nào đó ”. Nhìn chung, cách hi u th nh t đư c nhi u ngư i tán thành nhưng cách hi u v hai ch “cách
th c” l i r t khác nhau nên k t qu cũng có nhi u h th ng phương pháp khác nhau. Đ không hi u sai
khái ni m phương pháp d y-h c c n chú ý phân bi t v i các khái ni m: phương pháp lu n, môn h c phương
pháp, th pháp d y h c, hình th c d y h c .
a)Khái ni m phương pháp lu n đư c hi u hai phương di n cơ b n:
· Phương di n th nh t, phương pháp lu n đư c hi u là h c thuy t v phương pháp khoa h c nói chung
và v i ý nghĩa này, phương pháp lu n chính là tri t h c Mác-Lê nin.
· Phương di n th hai, phương pháp lu n đư c hi u là s t ng h p nh ng cách th c, nh ng phương pháp
tìm tòi có ý nghĩa như nh ng tư tư ng ch đ o, nh ng ti n đ lí lu n v phương pháp nghiên c u trong m t
ngành khoa h c nào đó.
b)Khái ni m phương pháp v i tư cách là m t môn h c thư ng đư c hi u là b môn chuyên nghiên c u
quá trình d y – h c m t môn h c nào đó, bao g m vi c nghiên c u đ i tư ng, nhi m v , m c tiêu c a môn
h c, các cơ s khoa h c, các nguyên t c c a vi c xây d ng chương trình môn h c, nh ng cách th c thi t k
và t ch c quá trình d y h c các đơn v ki n th c c a môn h c (ch ng h n phương pháp d y h c văn h c,
phương pháp d y h c ti ng Vi t)...
1 This content is available online at .
13
nguon tai.lieu . vn
