Xem mẫu
- Bài 1 : TRIẾT HỌC & TRIẾT HỌC MÁC – LÊNIN I. TH & NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN CỦA TH 1. Khái niệm triết học Triết học Mác – Lênin là môn khoa học nghiên cứu những quy luật chung nhất của tự nhiên, xã hội và tư duy trên cơ sở giải quyết vấn đề cơ bản của triết học theo lập trường duy vật biện chứng. 2. Vấn đề cơ bản của triết học Vấn đề cơ bản của TH là mối quan hệ giữa vật chất & ý thức (hay giữa tồn tại & tư duy ). Được thể hiện trên 2 mặt : - Mặt thứ nhất : Giữa vật chất & ý thức cái nào có trước cái nào; cái nào quyết định cái nào. - Mặt thứ 2 : Con người có khả năng như thế nào trong nhận thức thế giới. Chủ nghĩa Duy vật ( máy móc, siêu hình, biện chứng )& Chủ nghĩa Duy tâm ( chủ quan, khách quan ) có quan niệm khác nhau về vấn đề này. II. KHÁI QUÁT SỰ PHÁT TRIỂN CỦA TH & SỰ RA ĐỜI CỦA TH MÁC - LÊNIN 1. Khái quát sự phát triển của TH. a. Thời kỳ Cổ đại : - CN Duy vật : Coi bản nguyên về thế giới VC như : nước, lửa, không khí … Tuy đây là những tư tưởng ngây thơ nhưng chứa đựng những dự báo thiên tài. > - CN Duy tâm : Quy bản nguyên về thế giới tinh thần như : đấng tối cao, thần, thánh … b. Thời kỳ trung cổ: Do sự thống trị & nô dịch của vương quyền & thần quyền với quốc sách ngu dân, truy bức sự tự do sáng tạo của con người đã dẫn tới sự ngưng đọng của tri thức. Trong điều kiện đó, chủ nghĩa Duy tâm ra sức lộng hành. c. Thời kỳ Phục hưng Đây là thời kỳ Khai sáng, ra sức đề cao trí tuệ của con người, giúp cho TH phát triển mạnh mẽ, là tiền đề cho sự ra đời của TH mới, TH mácxit. Trong quá trình phát triển đã xuất hiện 2 phương pháp luận đối lập nhau : - Phương pháp biện chứng : cho rằng mọi sự vật hiện tượng trong thế giới đều có mối liên hệ phổ biến, vận động và phát triển không ngừng - Phương pháp siêu hình : cho rằng mọi sự vật hiện tượng trong thế giới cô lập, tách rời nhau. 2. Sự ra đời của TH Mác - Lênin 1
- Cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX, thế giới có nhiều bước ngoặt lớn trong nhiều lĩnh vực làm tiền đề cho sự ra đời của TH M – L : - Trong khoa học tự nhiên : Có 3 phát minh : Học thuyết tiến hoá; học thuyết tế bào & học thuyết về sự bảo toàn & chuyển hoá năng lượng. - Trong TH : Có TH cổ điển Đức với phép biện chứng của G.Hêghen. - Trong xã hội : Có sự xuất hiện của 1 giai cấp mới gắn liền với trình độ công nghệ và kỹ thuật hiện đại của CNTB. * Những đặc điểm của TH Mác - Lênin - Có sự kết hợp giữa chủ nghĩa duy vật & phép biện chứng vốn tách rời trước đó. - Có sự kết hợp hữu cơ giữa chủ nghĩa DV biện chứng trong quan niệm về giới tự nhiên với CNDV trong quan niệm về xã hội loài người. - Có sự kết hợp giữa tính khoa học và tính đảng. - Có sự thống nhất giữa lý luận & thực tiễn. - Có sự thống nhất giữa chức năng nhận thức thế giới & chức năng cải tạo thế giới. * Định nghĩa triết học Mác - Lênin Triết học Mác - Lênin là một khoa học về những quy luật chung nhất của tự nhiên,xã hội & tư duy trên cơ sở giải quyết đúng đắn vấn đề cơ bản của triết học III. VAI TRÒ CỦA TH TRONG ĐỜI SỐNG XH 1. Vai trò thế giới quan : Trang bị cho con người 1 cái nhìn đúng đắn về thế giới nói chung và các sự vật hiện tượng nói riêng. Cụ thể: Nó giải thích 1 cách khoa học về nguồn gốc hình thành của thế giới cũng như nguyên nhân ra đời của SV – HT. 2. Vai trò phương pháp luận : Cung cấp cho con người 1 phương pháp luận chung trong nhận thức & hoạt động thực tiễn Baøi : VAÄT 2 CHA ÁT Ö Ù C & YÙ TH 2
- I. VAÄT CHAÁT & VAÄN ÑOÄNG 1. Quan ni eäm veà VC trong TH tröôùc Maùc & söï ra ñôøi ñònh nghóa VC cuûa V. I . Leâni n a. Quan ni eäm veà VC trong TH tröôùc Maùc : - Thôøi kyø coå ñaïi : Caùc nhaø TH Hy Laïp & La Maõ quy baûn nguyeân cuûa theá giôùi laø nöôùc, löûa, khoâng khí, nguyeân töû … - Thôøi kyø trung coå : laø thôøi kyø thoáng trò cuûa thaàn quyeàn, vöông quyeàn neân khoâng ñaët ra vaán ñeà baûn nguyeân cuûa theá giôùi. Haïn cheá chung : Ñeàu ñi tìm yeáu toá ñaàu tieân cuûa theá giôùi . Khuynh höôùng naøy keát cuïc seõ daãn tôùi duy taâm & sieâu hình b. Ñònh nghóa VC cuûa V.I. Leânin Lyù do caàn thieát phaûi ñöa ra & cho pheùp ñöa ra ñònh nghóa VC : - Do söï phaùt trieån vaø nhöõng thaønh töïu cuûa KHKT, tìm ra nhieàu chaát môùi. - Do nhaän thöùc cuûa khoa hoïc ñöông thôøi, chöa lyù giaûi ñöôïc söï maát ñi cuûa 1 vaøi daïng vaät chaát. - Söï phaùt trieån cuûa logic cho pheùp ñònh nghóa moät söï vaät thoâng qua maët ñoái laäp roäng töông ñöông vôùi noù. * Định nghĩa vc của VL Lê Nin VC laø 1 phaïm truø trieát hoïc duøng ñeå chæ thöïc taïi khaùch quan ñöôïc ñem laïi cho con ngöôøi trong caûm giaùc, ñöôïc caûm giaùc cuûa chuùng cheùp laïi, chuïp laïi, phaûn aùnh vaø toàn taïi khoâng leä thuoäc vaøo caûm giaùc. *Ñònh nghóa treân ñaây goàm 3 noäi dung • VC laø 1 phaïm truø trieát hoïc. • - Ñöôïc ñem laïi cho con ngöôøi trong caûm giaùc, ñöôïc caûm giaùc cuûa chuùng cheùp laïi, chuïp laïi. • - VC laø caùc hieän töôïng rieâng leû, nhöng chuùng ñeàu coù thuoäc tính chung, laëp ñi, laëp laïi trong taát caû moïi vaät ñoù laø “ thöïc taïi khaùch quan” * YÙ nghóa cuûa ñònh nghóa VC cuûa V.I. Leânin - Goùp phaàn giaûi quyeát 1 caùch trieät ñeå vaán ñeà cô baûn cuûa trieát hoïc treân theá giôùi quan duy vaät khoa hoïc, bieän chöùng. 3
- - Goùp phaàn ñònh höôùng vaø thuùc ñaåy söï phaùt trieån cuûa khoa hoïc töï nhieân. - Goùp phaàn môû roäng quan nieäm VC trong xaõ hoäi. 2. Vaän ñoäng & phöông t höùc t oàn t aï i cuûa VC a. Ñònh nghóa & phaân l oaï i vaän ñoäng : a1. Ñònh nghóa : Laø taát caû moïi söï thay ñoåi & moïi quaù trình dieãn ra trong vuõ truï, keå caû söï thay ñoåi vò trí ñôn giaûn cho ñeán tö duy. a2. Phaân loaïi vaän ñoäng : - Vaän ñoäng cô hoïc; - Vaän ñoäng vaät lyù; - Vaän ñoäng hoaù hoïc; - Vaän ñoäng sinh vaät; - Vaän ñoäng xaõ hoäi. b. Vận động và đứng im nguồn góc của vận động: b1. Vaän ñoäng & ñöùng im : VC coù traïng thaùi ñöùng im ñeå chuyeån hoaù thaønh nhöõng hình thöùc toàn taïi cuï theå, song ñoù chæ laø taïm thôøi, töông ñoái. Vaän ñoäng ñöôïc xem laø tuyeät ñoái, vónh cöûu vì noù laø : - Thuoäc tính coá höõu; - Laø phöông thöùc toàn taïi; - Dieãn ra lieân tuïc trong suoát quaù trình toà taïi cuûa VC. b2. Nguoàn goác cuûa vaän ñoäng. Theo quan nieäm cuûa chuû nghóa duy taâm : Do yù chí cuûa thaàn linh, thöôïng ñeá. Theo quan nieäm cuûa trieát hoïc Maùc – Leânin : Vaän ñoäng cuûa VC laø vaän ñoäng töï thaân, ñöôïc thöïc hieän do söï töông taùc, taùc ñoäng laãn nhau cuûa caùc maët, caùc boä phaän, caùc thuoäc tính ñoái laäp trong caáu truùc cuûa baûn thaân SV – HT. II. YÙ THÖÙC & MOÁI QUAN HEÄ GIÖÕA VC – YT 1. Khaùi nieäm, keát caáu & nguoàn goác cuûa yù thöùc : a. Khaùi nieäm yù thöùc : YÙ thöùc laø hình aûnh chuû quan cuûa theá giôùi khaùch quan ñöôïc saùng taïo laïi theo nhöõng muïc ñích ñònh tröôùc cuûa con ngöôøi. 4
- Caùc hì nh t höùc phaûn aùnh b. Keát caáu cuûa yù thöùc : c. Nguoàn goác cuûa yù thöùc 2. Baûn chaát cuûa yù thöùc - YT laø söï phaûn aùnh giaùn tieáp : coù theå phaûn aùnh ñöôïc caû quaù khöù & töông lai. 5
- - YT laø söï phaûn aùnh khaùi quaùt hoaù : phaûn aùnh coù tính chaát ñaïi theå, toùm taét maø khoâng caàn quaù chi tieát maø vaãn trung thöïc. - YT laø söï phaûn aùnh tröøu töôïng hoaù : töùc laø söï phaûn aùnh coù tính giaû ñònh cuûa tö duy veà ñoái töôïng phaûn aùnh. - Söï phaûn aùnh cuûa YT thöôøng ñöôïc thöïc hieän theo 1 trình töï: TQSÑ TDTT TT 3. Moái quan heä giöõa VC & YT 6
- Bài 3 : Hai nguyên lý chung & Ba quy luật cơ bản của phép biện chứng duy vật I. Hai nguyên lý chung của phép biện chứng duy vật. 1. Nguyên lý về mối liên hệ phổ biến : a. Nội dung cơ bản của nguyên lý : Thế giới vật chất thống nhất trong đa dạng : thống nhất ở tính vật chất và sự biểu hiện của vật chất. Do vậy mọi sự vật, hiện tượng trong thế giới đều có sự tác động qua lại lẫn nhau Sự tác động của thế giới vật chất có thể khái quát ở 3 cấp độ sau : • Quan hệ là 1 phạm trù logic : Đây là phương thức tồn tại và phương thức nhận thức của con người về thế giới vật chất. • Liên hệ là 1 loại liên hệ đặc biệt : Sự ra đời hay chấm dứt tồn tại của 1 sự vật hiện tượng là tiền đề cho sự ra đời hoặc chấm dứt của 1 sự vật hiện tượng khác. • Liên hệ phổ biến : Được xem xét ở 3 góc độ : Thứ 1: Liên hệ này tạo ra cấu trúc cho sự hình thành, tồn tại và phát triển của sự vật hiện tượng trong thế giới. Thứ2: Có mặt cả trong tự nhiên, xã hội và trong tư duy. Thứ 3 : Đây là loại liên hệ có nhiều phương thức và nhiều cấp độ. b. Ý nghĩa phương pháp luận của nguyên lý Đây là cơ sở lý luận của quan điểm toàn diện, khắc phục những quan điểm phiến diện, chiết trung, nguỵ biện khi xem xét sự vật, hiện tượng trong thế giới : - Phiến diện : Chỉ xem xét 1 mặt của SV – HT. - Chiết trung : Mọi mối quan hệ đều ngang nhau. - Nguỵ biện : Coi cái không cơ bản là cơ bản và ngược lại ( biện minh cho những sai lầm ) 2. Nguyên lý về sự phát triển Nội dung cơ bản của nguyên lý : - Mọi SV – HT trong thế giới đều vận động không ngừng, vận động là tuyệt đối, là vĩnh cửu, là phương thức tồn tại và biểu hiện của vật chất. - Phát triển là khuynh hướng vận động đi lên của SV – HT. 7
- - So với vận động nói chung thì phát triển là khuynh hướng chung, khuynh hướng thống trị. Bằng chứng là thế giới từ khi xuất hiện đến nay đã phát triển không ngừng. b. Ý nghĩa phương pháp luận của nguyên lý : Nguyên lý này là cơ sở lý luận của quan điểm lịch sử - cụ thể và phát triển, khắc phục quan điểm phi lịch sử và định kiến khi xem xét các SV – HT trong thế giới. II. Ba quy luật cơ bản của phép biện chứng duy vật 1. Khái niệm quy luật : Quy luật là mối liên hệ bản chất, tất nhiên và lặp đi lặp lại giữa các SV – HT hoặc giữa các mặt, các bộ phận. Bản chất của quy luật là khách quan, quy luật đồng nghĩa với khách quan 2. Ba quy luật của phép biện chứng duy vật: a. Quy luật thống nhất và đấu tranh của các mặt đối lập (thường gọi tắt là quy luật mâu thuẫn ) a1. Nội dung của quy luật : - Bất cứ SV – HT nào trong thế giới VC đều có những mặt đối lập với nhau cùng tồn tại bên trong. - Bất cứ SV – HT nào cũng là 1 thể thống nhất của các mặt đối lập, đấu tranh, bài trừ nhau tạo thành mâu thuẫn. Mâu thuẫn là tiền đề làm cho SV – HT phát triển không ngừng. - Trong mâu thuẫn của SV – HT có các loại mâu thuẫn : bên trong & bên ngoài; mâu thuẫn đối kháng & mâu thuẫn không đối kháng và mâu thuẫn cơ bản & mâu thuẫn chủ yếu. a 2. Vị trí và ý nghĩa phương pháp luận của quy luật : + Vị trí : Đây là hạt nhân của phép biện chứng bởi lẽ : Nó nói lên nguồn gốc, động lực của sự tự thân vận động và phát triển, mặt khác nó quán xuyến các quy luật cơ bản và không cơ bản. + Ý nghĩa : - Xây dựng phương pháp tư duy mâu thuẫn, luôn đặt ra những tình huống đối lập nhau trên cùng một vấn đề khi xem xét. Khắc phục những kiểu tư duy đơn giản, xuôi chiều, dễ dãi. “ Không nên đối xử ân cần với sự vật” b. QL chuyển hoá từ sự thay đổi về lượng dẫn đến sự biến đổi về chất và ngược lại. ( gọi tắt là quy luật lượng - chất ) b1. Nội dung cơ bản của quy luật : + Khái niệm “ Chất ” “ Lượng ” : 8
- - Khái niệm “ Chất ” : Là tổng hợp các thuộc tính khách quan, vốn có của nó để xác định sự vật là cái gì và phân biệt nó với cái khác. - Khái niệm “ Lượng ” : Là tổng hợp các thuộc tính khách quan, vốn có của nó nhưng không xác định nó là gì mà chỉ biểu thị con số các thuộc tính, độ to nhỏ của quy mô, độ nhanh chậm của tốc độ, độ đậm nhạt của màu sắc, độ mạnh yếu của cường độ …. Lượng có thể định lượng được và có thể không định lượng được ( tấm lòng, lương tâm, danh dự, tình yêu … ) b.2 : Mối quan hệ biện chứng giữa “ Chất ” & “ Lượng ” + Ở trạng thái đứng im tương đối, sự vật vẫn còn là nó thì chất & lượng là hai mặt đối lập của nhau : chất nào lượng ấy và ngược lại. Giới hạn của sự thống nhất này gọi là độ. Trong nhận thức cũng như trong thực tiễn chúng ta không tuỳ tiện gán ghép chất & lượng bất kỳ mà phải xác định 2 mặt đối lập của nhau thì sự chuyển hoá mới diễn ra theo quy luật. Ở trạng thái vận động sự biến đổi của SV – HT thường được bắt đầu từ sự thay đổi về lượng từ từ, tiệm tiến, khi đạt đến 1 điểm nhất định mà ở đó giới hạn của độ bị phá vỡ thông qua 1 bước nhảy vọt thì chất mới thay thế chất cũ, sự vật mới ra đời thay thế sự vật cũ. * Quy luật chuyển hoá theo cách thức lượng đổi - chất đổi cần lưu ý 1 số điểm sau : Một là : Nhảy vọt là trung gian. Vận động mà không có nhảy vọt thì không có gì là đáng nói. Hai là : Khi đã tích luỹ đủ về lượng, muốn có sự thay đổi về chất phải có những điều kiện nhất định. Ba là : Quy luật này còn nói tới chiều ngược lại. Nếu quy về mối quan hệ nhân - quả thì ở chiều xuôi : lượng là nguyên nhân dẫn đến thay đổi về chất, còn ở chiều ngược thì chất là nguyên nhân làm cho lượng thay đổi. b.2 : Mối quan hệ biện chứng giữa “ Chất ” & “ Lượng ” + Ở trạng thái đứng im tương đối, sự vật vẫn còn là nó thì chất & lượng là hai mặt đối lập của nhau : chất nào lượng ấy và ngược lại. Giới hạn của sự thống nhất này gọi là độ. b. 3 : Vị trí và ý nghĩa phương pháp luận của quy luật : Vị trí : Khái quát cách thức của sự phát triển, theo đó thì sự phát triển của SV – HT là mối quan hệ biện chứng giữa lượng đổi chất đổi; giữa tiệm tiến & nhảy vọt; giữa từ từ & đột biến; giữa tiến hoá & cách mạng. + Ý nghĩa : Giúp chúng ta xác định được nguyên tắc phương pháp luận trong nhận thức và hành động là phải kết hợp biện chứng giữa tôn trọng quy luật khách quan với phát huy nỗ lực chủ quan của con người. c. Quy luật phủ định của phủ định c.1 : Nội dung cơ bản của quy luật : + Khái niệm : 9
- Sự vận động và phát triển của thế giới được thể hiện bằng sự mất đi của cái này và sự xuất hiện của cái khác thay thế nó. Tất cả sự mất đi đó đều gọi là phủ định + Đặc trưng của quy luật : • Tự thân phủ định, được thực hiện do mâu thuẫn nội tại của SV – HT, là 1 quá trình khách quan, vốn có của SV – HT. • Phủ định nhưng có kế thừa những yếu tố tích cực của cái cũ, khi gia nhập cái mới thì tự nó biến đổi cho phù hợp. Tính kế thừa này là cho cái mới bao giờ cũng hoàn thiện hơn cái cũ. • Những lần phủ định tạo ra “ vòng khâu ”, quá trình phủ định tận tạo ra “ những vòng khâu ” nối tiếp nhau. Không có phủ định cuối cùng. • Phủ định tạo ra cái mới theo tính chu kỳ và theo hình thức xoáy trôn ốc. c. 2 : Vị trí và ý nghĩa phương pháp luận của quy luật : Vị trí : Khái quát con đường và khuynh hướng của sự phát triển. Khuynh hướng chung là phát triển, con đường phát triển có thể là quanh co, phức tạp, có nơi bị thụt lùi, phá huỷ hoặc lặp đi lặp lại. + Ý nghĩa : • Quan điểm về sự phát triển : Sự phát triển là quanh co phức tạp, luôn diễn ra trong quan hệ với cái đối lập : cái mới ra đời từ cái cũ; cái tiến bộ ra đời từ cái lạc hậu • Quan điểm về cái mới : - Cái mới ra đời hợp quy luật bao giờ cũng có sự lặp lại cái cũ ở 1 số hình thức, thuộc tính nào đó. - Ở giai đoạn đầu, cái mới còn non yếu thì sự lặp lại cái cũ thường dẫn tới ngộ nhận hiện tượng tái sinh cái cũ từ đó tìm cách vùi dập, truy bức nó. Do đó khi cái mới xuất hiện, phải bình tĩnh xem xét nó, nếu nó ra đời đúng quy luật phải nâng đỡ, tạo điều kiện cho nó phát triển vì nó sẽ là cái “ bất khả chiến thắng” 10
- BÀI 4 : CẤU TRÚC XÃ HỘI I. KHÁI NIỆM CẤU TRÚC XÃ HỘI 1. Định nghĩa cấu trúc xã hội : Là sự sắp xếp, mối quan hệ & cơ chế vận hành của các bộ phận, các yếu tố trong 1 hình thái kinh tế xã hội nhất định, trong đó phương thức sản xuất là cơ sở, là nền tảng của cấu trúc. 2. Hai hình thức cơ bản của cấu trúc xã hội a. Cấu trúc xã hội chưa có giai cấp : Đó là cấu trúc của thời kỳ cộng sản nguyên thuỷ, nó mang những đặc trưng sau : - Phương thức sản xuất là quan hệ sở hữu tập thể “ công hữu về tư liệu sản xuất ”. - Hình thức tổ chức xã hội là cộng đồng thị tộc, chủ yếu dựa trên quan hệ huyết thống. Mọi người bầu ra người đứng đầu & tự giác thực hiện những quy tắc ứng xử chung đó là “ tập quán ”. - Gia đình được tổ chức theo chế độ Mẫu hệ. b. Cấu trúc xã hội có giai cấp: Lực lượng sản xuất phát triển là nguyên nhân kinh tế làm cho xã hội phân chia thành giai cấp khác nhau, đối kháng, thống trị nhau & bóc lột nhau. Đặc trưng : - Phương thức sản xuất là 1quan hệ sở hữu tư nhân về tư liệu sản xuất. - Hình thức tổ chức xã hội nòng cốt là quan hệ giai cấp, do giai cấp thống trị chi phối. - Quan hệ giai cấp là quan hệ thống trị & bị trị; bóc lột & bị bóc lột. Các cấu trúc xã hội đã xuất hiện trong lịch sử : Chiếm hữu nô lệ; Phong kiến; Tư bản chủ nghĩa & giai đoạn đầu của chế độ Xã hội chủ nghĩa II. GIAI CẤP & ĐẤU TRANH GIAI CẤP 1. Khái niệm giai cấp : a. Định nghĩa : Giai cấp là những tập đoàn người, mà tập đoàn này thì có thể chiếm đoạt lao động của tập đoàn khác, do chỗ các tập đoàn có địa vị khác nhau trong 1 chế độ kinh tế xã hội nhất định. 11
- b. Đặc trưng cơ bản của giai cấp • GC là những tập đoàn người có địa vị khác nhau trong 1 hệ thống sản xuất, xã hội nhất định. • Các GC có mối quan hệ khác nhau đối với tư liệu sản xuất. • Các GC có vai trò khác nhau trong tổ chức lao động xã hội. • Các GC có sự khác nhau về phương thức và quy mô thu nhập của xã hội. 4 đặc trưng này có mối quan hệ mật thiết với nhau nhưng đặc trưng về sở hữu tư liệu sản xuất là quyết định. c. Nguồn gốc của giai cấp Nguồn gốc sâu xa & cơ bản của sự xuất hiện giai cấp đó là vấn đề kinh tế, thể hiện qua ba quá trình phân công lao động xã hội: - Lần 1 : Chăn nuôi tách khỏi trồng trọt. - Lần 2 : Thủ công nghiệp tách khỏi nông nghiệp. - Lần 3 : Thương nghiệp ra đời. d. Kết cấu giai cấp Mỗi hình thaùi kinh tế xaõ hoäi coù moät keát caáu khaùc nhau, nhöng thöôøng coù 1 keát caáu theo caùch thöùc sau : + Giai caáp cô baûn laø nhöõng giai caáp xuaát hieän vaø toàn taïi gaén lieàn vôùi phöông thöùc saûn xuaát thoáng trò. + Giai caáp khoâng cô baûn laø nhöõng giai caáp xuaát hieän vaø toàn taïi gaén lieàn vôùi phöông thöùc saûn xuaát taøn dö cuûa xaõ hoäi cuõ vaø phöông thöùc saûn xuaát maàm moáng cuûa xaõ hoäi töông lai. Ngoøai ra trong moãi hình thaùi kinh teá xaõ hoäi coøn coù nhöõng taàng lôùp khaùc nhö : trí thöùc, tieåu tö saûn, tieåu thöông, tieåu chuû … trong ñoù trí thöùc laø taàng lôùp ñaëc bieät, khoâng toàn taïi döôùi hình thöùc 1 giai caáp maø ñöôïc hình thaønh töø nhieàu giai caáp, song thôøi ñaïi naøo hoï cuõng thöôøng laø giai caáp thoáng trò 2. Vaán ñeà ñaáu tranh gi ai caáp a. Ñònh nghóa ñaáu tranh gi ai caáp : Laø cuoäc ñaáu tranh cuûa moät boä phaän nhaân daân naøy choáng 1 boä phaän nhaân daân khaùc, cuoäc ñaáu tranh cuûa quaàn chuùng bò töôùc heát quyeàn, bò aùp böùc vaø lao ñoäng, choáng boïn ñaëc quyeàn, ñaëc lôïi, boïn aùp böùc & boïn aên baùm, cuoäc ñaáu tranh cuûa nhöõng coâng nhaân laøm thueâ, hay nhöõng ngöôøi voâ saûn choáng nhöõng ngöôøi höõu saûn hay giai caáp tư saûn. Nhöõng cuoäc tranh chaáp veà nhöõng lôïi ích khoâng cô baûn trong xaõ hoäi khoâng phaûi laø ñaáu tranh giai caáp b. Ñaáu tranh giai caáp cuûa giai caáp coâng nhaân 12
- b.1 : Trong thôøi kyø chöa coù chính quyeàn, cuoäc ñaáu tranh coù nhöõng ñaëc ñieåm : - Hình thöùc ñaáu tranh kinh teá ñöôïc coi laø hình thöùc ñaáu tranh ñaàu tieân : taêng löông, giaûm giôø laøm … - Tieán daàn leân ñaáu tranh chính trò vôùi muïc tieâu laø ñaäp tan chính quyeàn cuûa giai caáp tö saûn. - Hình thöùc ñaáu tranh tö töôûng ñöôïc tieán haønh khi coù Ñaûng coäng saûn ra ñôøi. b.2 : Khi giai caáp voâ saûn ñaõ giaønh ñöôïc chính quyeàn. Giai caáp tö saûn ñaõ bò laät ñoå nhöng chöa bò tieâu dieät, coøn tieàm aån nhieàu söùc maïnh veà kinh teá, chính trò, tö töôûng & caùc moái quan heä quoác teá. Do ñoù noù choáng ñoái gay gaét baèng taâm lyù, taäp quaùn, “ dieãn bieán hoøa bình” nhaèm giaønh laïi “ thieân ñöôøng ñaõ maát” vì vaäy cuoäc ñaáu tranh giai caáp vaãn dieãn ra I II. NHAØ NÖÔÙC 1. Khaùi ni eäm Nhaø nöôùc Nhaø nöôùc laø 1 toå chöùc ñaëc bieät cuûa quyeàn löïc chính trò, coù boä maùy chuyeân laøm nhieäm vuï cöôõng cheá vaø thöïc thi chöùc naêng quaûn lyù xaõ hoäi nhaèm theå hieän vaø baûo veä tröôùc heát lôïi ích cuûa giai caáp thoáng trò trong xaõ hoäi coù giai caáp ñoái khaùng, cuûa giai caáp coâng nhaân, nhaân daân lao ñoäng vaø cuûa caû daân toäc trong xaõ hoäi xaõ hoäi chuû nghóa 2. Ñaëc tröng cuûa Nhaø nöôùc • a. Nhaø nöôùc thieát laäp quyeàn löïc coâng coäng ñaëc bieät, khoâng hoaø nhaäp vôùi daân cö, quyeàn löïc coâng coäng naøy laø quyeàn löïc chính trò chung. • b. Nhaø nöôùc phaân chia daân cö theo caùc ñôn vò haønh chính laõnh thoå. • c. Nhaø nöôùc coù chuû quyeàn quoác gia. • d. Nhaø nöôùc ban haønh phaùp luaät & thöïc hieän söï quaûn lyù baét buoäc ñoái vôùi moïi thaønh vieân. • e. Nhaø nöôùc quy ñònh vaø tieán haønh thu caùc loaïi thueá döôùi hình thöùc baét buoäc 3. Nguoàn goác cuûa Nhaø nöôùc - Theo Ph.AÊngghen : Nhaø nöôùc “ nguyeân nghóa ” chæ ra ñôøi khi xaõ hoäi coù söï phaân chia giai caáp, maâu thuaãn giai caáp vaø dieãn ra cuoäc ñaáu tranh giai caáp khoâng theå ñieàu hoøa ñöôïc. Khi ñoù giai caáp coù quyeàn löïc kinh teá toå chöùc ra 1 13
- boä maùy ñeå duy trì & baûo veä quyeàn lôïi cuûa mình ñoù laø nhaø nöôùc. - Tuy nhieân coøn coù nhöõng hoïc thuyeát : thuyeát kheá öôùc xaõ hoäi & thuyeát thaàn quyeàn giaûi thích cho söï ra ñôøi cuûa nhaø nöôùc 4. Baûn chaát cuûa Nhaø nöôùc a. Baûn chaát giai caáp : Nhaø nöôùc laø 1 boä maùy traán aùp ñaëc bieät cuûa giai caáp naøy vôùi giai caáp khaùc, laø boä maùy ñeå duy trì & baûo veä quyeàn lôïi cho giai caáp thoáng trò. b. Baûn chaát xaõ hoäi : Nhaø nöôùc giaûi quyeát caùc coâng vieäc mang tính xaõ hoäi, phuïc vuï cho lôïi ích chung cuûa toaøn xaõ hoäi. 5. Chöùc naêng cuûa Nhaø nöôùc : a. Chöùc naêng ñoái noäi : Laø nhöõng maët hoaït ñoäng chuû yeáu cuûa Nhaø nöôùc trong noäi boä ñaát nöôùc. b. Chöùc naêng ñoái ngoaïi : Theå hieän vai troø cuûa Nhaø nöôùc trong vieäc thieát laäp moái quan heä vôùi caùc quoác gia, daân toäc vaø toå chöùc quoác teá khaùc. 6. Nhaø nöôùc xaõ hoäi chuû nghóa a. Khaùi nieäm : Laø Nhaø nöôùc kieåu môùi, nhaø nöôùc khoâng nguyeân nghóa, nhaø nöôùc “ nöûa nhaø nöôùc ” b. Ñaëc ñieåm : - Laø nhaø nöôùc ra ñôøi, toàn taïi & phaùt trieån döïa treân söï thoáng trò cuûa ña soá vôùi thieåu soá. - Laø nhaø nöôùc do Ñaûng Coäng saûn laõnh ñaïo. - Laø nhaø nöôùc quaù ñoä ñeå ñi tôùi söï tieâu vong cuûa nhaø nöôùc. IV. DAÂN TOÄC, QUAN HEÄ DAÂN TOÄC 1. Quaù trình hình thaønh daân toäc : a. Khaùi nieäm : Laø coäng ñoàng ngöôøi hình thaønh trong quaù trình lòch söû vôùi nhöõng ñaëc ñieåm laø : - Cuøng chung soáng treân 1 laõnh thoå. - Cuøng coù chung hình thaùi kinh teá – xaõ hoäi. - Cuøng coù chung ngoân ngöõ. 14
- - Cuøng coù chung 1 neàn vaên hoùa, taâm lyù & tính caùch b. Quaù trì nh hì nh t haønh daân t oäc Ban ñaàu con ngöôøi soáng theo hình thöùc thò toäc, boä laïc, phaûi ñeán 1 giai ñoïan nhaát ñònh thì daân toäc môùi ra ñôøi. Söï hình thaønh daân toäc dieãn ra khoâng ñeàu giöõa caùc vuøng khaùc nhau : - ÔÛ chaâu AÂu : Daân toäc ra ñôøi gaén lieàn vôùi söï thoáng nhaát thò tröôøng trong 1 quoác gia cuûa TBCN. - ÔÛ chaâu AÙ : Daân toäc ra ñôøi sôùm hôn do nhu caàu thoáng nhaát ñeå ñaáu tranh choáng ngoïai xaâm & ñoái phoù vôùi thieân nhieân khaéc nghieät. - ÔÛ chaâu Phi : Quaù trình hình thaønh daân toäc chuû yeáu do quaù trình ñaáu tranh choáng laïi söï thoáng trò cuûa chuû nghóa ñeá quoác – thöïc daân Quaù trình hình thaønh daân toäc ôû VN Do coù nhöõng ñaëc ñieåm rieâng veà ñòa lyù & lòch söû, neân quaù trình hình thaønh daân toäc töø raát sôùm : - Veà ñòa lyù : Ñeå laøm ñöôïc luùa nöôùc, ñoøi hoûi phaûi coù söùc maïnh cuûa coäng ñoàng. - Veà lòch söû : Luoân luoân bò caùc theá löïc ngoïai bang ñe doïa xaâm löôïc, muoán chieán thaéng cuõng caàn ñeán söùc maïnh cuûa coäng ñoàng. 2. Tính giai caáp cuûa vaán ñeà daân toäc a. Tính giai caáp cuûa vaán ñeà daân toäc. Trong caùc thôøi kyø lòch söû, giai caáp & daân toäc luoân coù moái quan heä höõu cô vôùi nhau : - Trong thôøi kyø CNTB ñang leân, caùc phong traøo daân toäc luoân mang noäi dung choáng phong kieán & khaúng ñònh vai troø cuûa giai caáp TS. - Trong thôøi kyø CN ñeá quoác, giai caáp TS ñi aùp böùc caùc daân toäc thuoäc ñòa & ñaøn aùp phong traøo töï do cuûa quaàn chuùng trong nöôùc. Luùc naøy giai caáp voâ saûn naém ngoïn côø daân toäc neân phong traøo daân toäc mang tính giai caáp b. Daân toäc Vieät Nam – Laø moät coäng ñoàng ña saéc toäc goàm 54 daân toäc anh em cuøng chung soáng, coù lòch söû döïng nöôùc & giöõ nöôùc laâu daøi, khoâng coù chieán tranh daân toäc. Cha oâng giaûi quyeát caùc maâu thuaãn daân toäc qua moái quan heä gia ñình & con ñöôøng hoân nhaân ñeå thöïc hieän ñoøan keát daân toäc. 15
- – Ñaûng Coäng saûn VN luoân coi nhieäm vuï xaây döïng moái ñoøan keát giöõa caùc daân toäc laø nhieäm vuï haøng ñaàu. V. G A Ñ NH I Ì 1. Khaùi ni eäm l òch söû gi a ñì nh. , a. Khaùi nieäm gia ñình : Gia ñình laø söï lieân keát cuûa nhieàu ngöôøi döïa treân cô sôû hoân nhaân, huyeát thoáng hoaëc nuoâi döôõng. b. Lòch söû gia ñình : Trong lòch söû toàn taïi nhieàu hình thöùc gia ñình nhö maãu heä hoaëc phuï heä. Söï ra ñôøi cuûa gia ñình 1 vôï – 1 choàng gaén lieàn vôùi söï phaùt trieån cuûa LLSX, cheá ñoä tö höõu & söï phaân hoùa giai caáp trong XH. 2. Vai troø cuûa gia ñình trong söï phaùt trieån cuûa xaõ hoäi - Taùi taïo söùc lao ñoäng cho xaõ hoäi. - Thöïc hieän chöùc naêng kinh teá. - Hoøan thieän nhaân caùch cho con ngöôøi ( chöùc naêng giaùo duïc ) Baøi 5: LÓNH VÖÏC KINH TEÁ CUÛA ÑÔØI SOÁNG XAÕ HOÄI, NHÖÕNG QUY LUAÄT CÔ BAÛNCUÛA SÖÏ VAÄN ÑOÄNG & PHAÙT TRIEÅN CUÛA XAÕ HOÄI I. LÓNH VÖÏC KINH TEÁ CUÛA ÑÔØI SOÁNG XAÕ HOÄI 1. Saûn xuaát ra cuûa caûi vaät chaát laø yeâu caàu khaùch quan cuûa söï toàn taïi & phaùt trieån cuûa xaõ hoäi. a. Quan ñieåm cuûa CN Duy taâm & CN Duy vaät sieâu hình : - CN Duy taâm chuû quan cho raèng : Nguyeân nhaân & ñoäng löïc phaùt trieån xaõ hoäi thuoäc veà tö töôûng cuûa nhöõng vó nhaân. - CN Duy taâm khaùch quan & toân giaùo cho raèng : Nguyeân nhaân & ñoäng löïc phaùt trieån xaõ hoäi laø do caùc löïc löôïng sieâu nhaân. b. Quan ñieåm cuûa trieát hoïc Maùc – Leânin - Con ngöôøi tröôùc heát caàn phaûi aên, uoáng, choã ôû, maëc ñaõ roài môùi coù theå laøm chính trò, khoa hoïc, ngheä thuaät & toân giaùo …. ñöôïc. 16
- - Saûn xuaát ra cuûa caûi VC laø cô sôû hình thaønh caùc loïai quan ñieåm, caùc loïai quan heä XH. - Saûn xuaát ra cuûa caûi VC coøn laø cô sôû cho tieán boä xaõ hoäi. Trong ñoù LLSX laø yeáu toá naêng ñoäng nhaát, luoân phaùt trieån 1 caùch khaùch quan, khi noù phaùt trieån seõ keùo theo quan heä SX phaùt trieån theo. 2. Vai troø cuûa phöông t höùc SX a. Khaùi ni eäm phöông t höùc SX : Laø caùch tieán haønh saûn xuaát ra cuûa caûi VC trong 1 giai ñoïan lòch söû nhaát ñònh cuûa xaõ hoäi loøai ngöôøi. Moãi phöông thöùc saûn xuaát goàm 2 maët caáu thaønh laø löïc löôïng saûn xuaát ( LLSX ) & quan heä saûn xuaát ( QHSX ). LLSX laø moái quan heä giöõa con ngöôøi vôùi giôùi töï nhieân, laø trình ñoä chinh phuïc töï nhieân cuûa con ngöôøi, laø maët töï nhieân cuûa phöông thöùc SX. LLSX bao goàm: Tö lieäu SX Ngöôøi lao ñoäng QHSX laø moái quan heä giöõa con ngöôøi vôùi nhau trong quaù trình SX, laø maët xaõ hoäi cuûa phöông thöùc SX. QHSX bao goàm: - Quan heä sôû höõu ñoái vôùi TLSX ( coâng höõu & tö höõu ). - Quan heä trong toå chöùc, quaûn lyù quaù trình SX. - Quan heä phaân phoái saûn phaåm lao ñoäng b. Vai troø cuûa phöông thöùc SX - PTSX quyeát ñònh baûn chaát cuûa moät hình thaùi KT – XH nhaát ñònh. - PTSX quyeát ñònh toå chöùc & keát caáu cuûa 1 hình thaùi KT – XH. - PTSX quyeát ñònh söï chuyeån bieán cuûa xaõ hoäi loøai ngöôøi qua caùc giai ñoïan lòch söû khaùc nhau. Do vaäy khi nghieân cöùu caùc hieän töôïng, phong traøo & quy luaät cuûa xaõ hoäi phaûi tìm nguoàn goác phaùt sinh töø phöông thöùc SX II. NHÖÕNG QUY LUAÄT CBAÛN CUÛA SÖÏ VAÄN ÑOÄNG & PHAÙT TRIEÅN CUÛA XH 1. Quy luaät veà söï phuø hôïp cuûa QHSX vôùi tính chaát & trình ñoä cuûa LLSX. a. Khaùi nieäm tính chaát & trình ñoä cuûa LLSX : 17
- +Tí nh chaát cuûa LLSX : laø tính caù nhaân hay tính xaõ hoäi trong vieäc söû duïng tö lieäu lao ñoäng maø chuû yeáu laø coâng cuï lao ñoäng cuûa con ngöôøi ñeå taïo ra saûn phaåm. - Tính caù nhaân : chæ caàn 1 ngöôøi cuõng coù theå tieán haønh SX : kìm, cuoác, xeûng … - Tính xaõ hoäi : phaûi caàn nhieàu ngöôøi cuøng söû duïng môùi taïo ra saûn phaåm hoøan chænh : daây chuyeàn saûn xuaát. + Trình ñoä cuûa LLSX : laø trình ñoä phaùt trieån cuûa coâng cuï lao ñoäng, cuûa khoa hoïc coâng ngheä, cuûa phaân coâng lao ñoäng, trong ñoù phaân coâng lao ñoäng & trình ñoä chuyeân moân hoùa laø bieåu hieän roõ raøng nhaát. Tieâu chí quan troïng nhaát & ñöôïc coi laø baäc thang phaùt trieån cuûa LLSX laø coâng cuï lao ñoäng. Caùc loïai trình ñoä SX trong lòch söû: - LLSX thuû coâng. - LLSX nöûa cô khí & cô khí. - LLSX cô khí hoùa & töï ñoäng hoùa. - LLSX töï ñoäng hoùa & coâng ngheä thoâng tin b. Moái quan heä bi eän chöùng gi öõa LLSX & QHSX b1. LLSX quyeát ñònh QHSX : ñaây laø moái quan heä giöõa noäi dung & hình thöùc. - Tính chaát & trình ñoä cuûa LLSX nhö theá naøo thì QHSX phaûi nhö theá aáy ñeå ñaûm baûo söï phuø hôïp vôùi noù. Trình ñoä SX laø coâng cuï LÑ thoâ sô thì QHSX caù theå laø phuø hôïp & ngöôïc laïi. - Khi tính chaát & trình ñoä cuûa LLSX thay ñoåi thì QHSX cuõng phaûi thay ñoåi theo ñeå ñaûm baûo phuø hôïp. - Khi LLSX cuõ maát ñi, LLSX môùi ra ñôøi thì QHSX cuõ cuõng phaûi maát ñi cho QHSX môùi ra ñôøi. Nhö vaäy phöông thöùc SX, hình thöùc KT – XH thay theá töø thaáp ñeán cao. b.2 : Söï taùc ñoäng trôû laïi cuûa QHX vôùi LLSX. - Neáu QHSX phuø hôïp vôùi LLSX thì thuùc ñaåy LLSX phaùt trieån, ngöôïc laïi noù seõ kìm haõm, thaäm chí phaù vôõ LLSX. Do vaäy khoâng chaáp nhaän 1 QHSX baûo thuû laïc haäu hoaëc vöôït tröôùc so vôùi LLSX. - Moät QHSX ñöôïc coi laø phuø hôïp vôùi LLSX khi noù taïo ra nhöõng tieàn ñeà, ñieàu kieän cho caùc yeáu toá cuûa LLSX ( ngöôøi LÑ, tö lieäu LÑ & ñoái töôïng LÑ ) phaùt trieån. - Söï phuø hôïp naøy luoân phaûi taïo ra ôû theá “caân baèng ñoäng ”, nghóa laø LLSX luoân phaùt trieån, QHSX cuõng luoân phaûi thay ñoåi theo 18
- c. Söï vaän duï ng quy l uaät naøy ôû nöôùc t a * Trong thôøi kyø ñaàu cuûa caùch maïng : tuy ñaõ ñaït ñöôïc 1 soá thaønh töïu to lôùn nhöng cuõng vaáp phaûi 1 soá sai laàm : • Beänh chuû quan, duy yù chí, baát chaáp quy luaät khaùch quan. LLSX coøn laïc haäu, keùm phaùt trieån nhöng ñaõ xaây döïng QHSX taäp theå khi chöa coù ñaày ñuû nhöõng yeáu toá caàn thieát. • * Trong thôøi kyø ñoåi môùi : • Thöïc traïng nöôùc ta ñi leân XHCN coøn toàn taïi nhieàu loïai trình ñoä & tính chaát khaùc nhau cuûa LLSX neân phaûi duy trì nhieàu loïai QHSX phuø hôïp, nghóa laø phaûi duy trì nhieàu thaønh phaàn kinh teá. • Nhöng muoán caùc thaønh phaàn kinh teá khoâng ñi theo con ñöôøng CNTB maø ñònh höôùng XHCN thì phaûi coù söï laõnh ñaïo cuûa Ñaûng Coäng saûn Vieät Nam. 2. Quy luaät veà moái quan heä bieän chöùng giöõa cô sôû haï taàng & kieán truùc thöôïng taàng a. Khaùi nieäm cô sôû haï taàng & kieán truùc thöôïng taàng : a. 1 : Khaùi ni eäm cô sôû haï t aàng : Laø toøan boä nhöõng QHSX hôïp thaønh cô caáu kinh teá cuûa 1 hình thaùi KT – XH nhaát ñònh. Bao goàm 3 loïai : - QHSX thoáng trò. ( laø chuû ñaïo, chi phoái 2 QHSX sau ) - QHSX taøn dö cuûa hình thaùi KT – XH tröôùc ñoù. - QHSX maàm moáng cuûa hình thaùi KT – XH töông lai. a.2 : Khaùi nieäm kieán truùc thöôïng taàng Laø toøan boä nhöõng quan ñieåm tö töôûng ( chính trò, ñaïo ñöùc, ngheä thuaät, toân giaùo ….) & nhöõng thieát cheá XH töông öùng ( nhaø nöôùc, ñaûng phaùi, caùc toå chöùc quaàn chuùng … ) ñöôïc hình thaønh treân 1 cô sôû haï taàng nhaát ñònh & phaûn aùnh cô sôû haï taàng ñoù. Moãi boä phaän cuûa KTTT coù ñaëc tröng rieâng, coù quy luaät vaän ñoäng rieâng, coù moái lieân heä rieâng vôùi cô sôû haï taàng nhöng giöõa chuùng coù söï lieân heä & taùc ñoäng laãn nhau & cuøng naûy sinh treân 1 cô sôû haï taàng naøo ñoù. b. Moái quan heä giöõa CSHT & KTTT b.1 : CSHT quyeát ñònh KTTT : - CSHT naøo thì KTTT phaûi nhö theá, giai caáp naøo thoáng trò veà kinh teá thì heä tö töôûng cuûa giai caáp ñoù cuõng thoáng trò. 19
- - Khi CSHT bieán ñoåi thì KTTT cuõng phaûi bieán ñoåi theo. Giai caáp ñòa chuû khoâng coøn naém quyeàn löïc thoáng trò thì heä tö töôûng cuûa noù “ sôùm muoän” cuõng maát theo. b. 2 : Söï t aùc ñoäng trôû l aï i cuûa KTTT vôùi CSHT M a ëc duø KTTT ñôøi ra treân H T CS nhöng sau khi ñôøi ra noù coù tính ñoäc laäp töông ñoái neân coù theå taùc ñoäng trôû H T. laïiCS - Baát kyø trong tình huoáng naøo KTTT cuõng ra söùc baûo veä CSHT ñaõ sinh ra noù, keå caû CSHT tieán boä & phaûn tieán boä kìm haõm söï phaùt trieån cuûa LLSX. - Neáu KTTT phuø hôïp noù seõ thuùc ñaåy CSHT phaùt trieån, coøn khoâng thì ngöôïc laïi. Nhöng neáu khoâng phuø hôïp thì noù cuõng chæ kìm haõm “ nhaát thôøi ”, sôùm muoän gì cuõng bò thay ñoåi bôûi 1 KTTT phuø hôïp vôùi CSHT. c. Söï vaän duïng quy luaät naøy cuûa Ñaûng ta trong thôøi kyø ñoåi môùi - Trong thôøi kyø ñoåi môùi, Ñaûng ta taïo ra moät CSHT khoâng thuaàn nhaát vôùi nhieàu kieåu QHSX khaùc nhau. Caùc QHSX vöøa caïnh tranh vöøa lieân keát vöøa hôïp taùc song ñeàu phaûi vaän haønh theo ñònh höôùng XHCN. Do ñoù ñoøi hoûi phaûi coù söï laõnh ñaïo cuûa Ñaûng. - Treân neàn taûng CSHT ñaõ ñöôïc xaùc ñònh, Ñaûng ta chuû tröông : KTTT phaûi mang baûn chaát cuûa giai caáp coâng nhaân VN vôùi caùc ñaëc tröng : + Heä tö töôûng chính trò laø chuû nghóa Maùc – Leânin & tö töôûng Hoà Chí Minh. + Ñaûng Coäng saûn Vieät nam laø ngöôøi laõnh ñaïo duy nhaát. + Xaây döïng nhaø nöôùc phaùp quyeàn thöïc söï cuûa daân, do daân & vì daân. + Xaùc laäp moái quan heä hôïp lyù giöõa Ñaûng laõnh ñaïo, nhaø nöôùc quaûn lyù & nhaân daân laøm chuû thoâng qua caùc toå chöùc chính trò – xaõ hoäi cuûa mình. BÀI 6 CON NGƯỜI, NHÂN CÁCH, 20
Chính trị học
Báo chí - Truyền thông
Xã hội học
Giáo dục học
Tâm lý học
Lịch sử - Văn hoá
Triết học
Ngôn ngữ học
Thư viện thông tin
Văn học nước ngoài
Ngư nghiệp
Hành chính - Pháp luật
Địa lý - Địa danh
Văn học Việt nam
Lịch sử Đảng
CNXH - KH
Tư Tưởng HCM
Ngụ ngôn - Cổ tích
Ca dao - Tục ngữ
Hoá học
Sinh học
Y khoa - Dược
Kinh tế học