- Trang Chủ
- Ngân hàng - Tín dụng
- Áp dụng phương pháp học tích cực với các môn học ngành Tài chính ngân hàng giúp nâng cao tính chủ động của sinh viên trong học tập tại trường Đại học Công nghệ Tp. Hồ Chí Minh
Xem mẫu
- ÁP D NG PHƯƠNG PHÁP HỌC TÍCH CỰC VỚI CÁC
MÔN HỌC NGÀNH TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG GIÚP NÂNG CAO
TÍNH CHỦ ĐỘNG CỦA SINH VIÊN TRONG HỌC TẬP
TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ TP. HỒ CHÍ MINH
Lê Vỉ Khan, Nguyễn Lý Thùy Trang, Phạm Khả Vy,
Nguyễn Minh Thế, Lê Thiện Quát
Khoa Tài chính - Thương mại, Trường Đại học Công nghệ TP.Hồ Chí Minh
GVHD: PGS. TS. Trần Văn Tùng
TÓM TẮT
Yêu cầu đối với nguồn nhân lực của nền kinh tế ngày càng cao đòi hỏi các trường Đại học
khối ngành kinh tế nói chung và đối với trường Đại học Công nghệ TP.HCM (HUTECH) nói
riêng, phải đổi mới phương pháp giảng dạy giúp nâng cao tính chủ động của sinh viên trong
học tập và đạt được nhiều mục tiêu học tập cả về kiến thức, kĩ năng và thái độ. Mục tiêu của
nghiên cứu này là giới thiệu một số phương pháp giảng dạy hiện đại nhằm vận dụng các
phương pháp này vào giảng dạy các môn học ngành Tài chính – Ngân hàng cho sinh viên
ngành Tài chính ngân hàng của Đại học HUTECH.
Từ khóa: phương pháp giảng dạy, ngành tài chính ngân hàng, sinh viên, phương pháp học,
học tích cực
1 ĐẶT VẤN ĐỀ
Kể từ khi chuyển sang nền kinh tế thị trường, nền kinh tế Việt Nam đã có những bước
chuyển mình mạnh mẽ với nhiều thành tựu đáng ghi nhận. Tuy vậy, về cơ bản, nước ta vẫn
là một nước nghèo nàn, lạc hậu, kém xa nhiều nước trên thế giới. Việt Nam đang dần
chuyển mình vào nền kinh tế tri thức, vai trò của các trường đại học đặc biệt là các trường
đại học khối ngành kinh tế càng trở nên quan trọng. Một trong những thách thức của các
trường đại học nói chung và trường Đại học HUTECH nói riêng là làm thế nào để đào tạo ra
những sinh viên giỏi, đáp ứng tiêu chuẩn ngày càng cao của xã hội cả về thể lực, trí lực và
kỹ năng nghề. Các giải pháp đã được đặt ra về mặt phương pháp giảng dạy trong đó nhiều
nhà giáo dục đề xuất quan điểm cần mạnh dạn áp dụng nhiều phương pháp giảng dạy hiện
đại, giúp sinh viên chủ động tích cực lĩnh hội kiến thức, đáp ứng các chuẩn đào tạo mới. Tuy
vậy, phương pháp giảng dạy cụ thể đối mới các môn học ngành tài chính ngân hàng giúp
nâng cao tính chủ động của sinh viên trong học tập vẫn còn là vấn đề hấp dẫn nhưng khá
mới mẻ, chưa được nghiên cứu nhiều ở Việt Nam. Mục tiêu của bài viết là giới thiệu một số
phương pháp giảng dạy mới, hiệu quả, có thể áp dụng đối với các học phần thuộc ngành tài
chính ngân hàng về mặt lý thuyết và một số ví dụ minh hoạ.
1314
- 2 CƠ SỞ LÝ THUYẾT
2.1 Giới thiệu đặc điểm, ưu điểm của hương pháp dạy và học tích cực
Thuật ngữ phương pháp giảng dạy “mới” là muốn nói đến những phương pháp giảng dạy
hiện đại, phát huy tính tích cực, chủ động của sinh viên trong học tập. Ở những phương
pháp này, người học là trung tâm của quá trình dạy học còn người dạy chỉ là người giúp đỡ,
chỉ đường giúp cho người học tự tìm ra kiến thức và lĩnh hội kiến thức đó. Đây là điểm khác
biệt so với các phương pháp giảng dạy truyền thống.
Theo Osborn, A. F. (1963), ở phương pháp giảng dạy tích cực, chủ động, người thầy làm
nhiệm vụ tạo ra các cơ hội học tập, thông qua các hoạt động đa dạng, kích thích sinh viên
khám phá, phân tích, đánh giá kiến thức, do đó người học mới là trung tâm của quá trình
dạy học.
Thực hiện phương pháp giảng dạy tích cực không có nghĩa là giảng viên phó mặc hoàn toàn
cho sinh viên mà ngược lại, giảng viên cần mất nhiều thời gian và công sức lựa chọn
phương pháp và chuẩn bị các hoạt động dạy học cụ thể. Trong quá trình giảng dạy, ngoài
giờ lên lớp, người thầy cần phải theo dõi các hoạt động tự học của sinh viên, giúp đỡ khi cần
thiết, trao đổi thảo luận và đánh giá quá trình học tập và rèn luyện của sinh viên.
Phương pháp giảng dạy tích cực đem lại nhiều ưu điểm:
Thứ nhất, phương pháp giảng dạy tích cực giúp sinh viên nắm được kiến thức sâu hơn và
vững chắc hơn.
Thứ hai, phương pháp giảng dạy tích cực giúp sinh viên đạt được nhiều mục tiêu học tập
cùng lúc cả về kiến thức, kỹ năng và thái độ.
Áp dụng các phương pháp giảng dạy tích cực tại các trường đại học đang là xu thế mới và
được nhiều giảng viên thực hiện thành công.
2.2 Giới thiệu cụ thể một số hương pháp học mới giúp sinh viên học tập chủ động
đối với các môn học ngành tài chính ngân hàng
Phương pháp động não (Brainstorming): theo Osborn (1963), phương pháp động não là
cách thức vận dụng kinh nghiệm và sáng kiến mỗi người trong thời gian tối thiểu tuỳ vấn đề
đưa ra để có được những dữ kiện tốt nhất. Theo Lyman, F. (1987), động não là một kỹ thuật
dạy học tích cực, thông qua thảo luận, nhằm huy động những ý tưởng mới mẻ, độc đáo về
một chủ đề, của mọi thành viên tham gia thảo luận.
- Động não công khai, là hình thức thông thường của động não, các thành viên công
khai phát biểu (bằng miệng) suy nghĩ giải quyết của mình về vấn đề đã được đưa ra,
cùng với sự tham khảo và phát triển những ý tưởng của thành viên phát biểu trước đó.
- Động não viết là một hình thức biến đổi của động não. Trong động não viết thì những ý
tưởng không được trình bày miệng mà được từng thành viên tham gia trình bày ý kiến
bằng cách viết chung vào giấy, bảng… bằng các từ khóa thành một bản đồ tư duy, hay
một bài viết hoàn chỉnh về một chủ đề.
- Động não không công khai là một hình thức của động não viết. ỗi một thành viên viết
riêng ra giấy, nhưng chưa công khai, những ý đồ giải uyết vấn đề theo cách riêng của
mình, mà không có sự tham khảo ý kiến hay bị tác động của người khác. Sau đó nhóm
1315
- mới tập hợp các ý tưởng riêng đó và thảo luận chung về các ý kiến hoặc tiếp tục phát
triển các ý tưởng tốt.
Phương pháp Suy nghĩ – Từng cặp – Chia sẻ (Think – Pair – Share)
Phương pháp này bắt đầu từ việc giảng viên nêu câu hỏi về một chủ đề và cho các cá nhân
“thời gian suy ngẫm”. Các sinh viên cùng đọc tài liệu và suy nghĩ về chủ đề đó sau đó các
sinh viên ngồi cạnh nhau có thể trao đổi ý kiến và kinh nghiệm của mỗi người trong một
khoảng thời gian nhất định (khoảng vài phút) sau đó chia sẻ với cả lớp (Lyman, 1987).
Các bước thực hiện phương pháp này như sau:
Bước 1: giảng viên nêu câu hỏi.
Bước 2: các sinh viên suy nghĩ tìm câu trả lời.
Bước 3: các sinh viên hình thành cặp đ i.
Bước 4: sinh viên chia sẻ với cả lớp.
Giảng viên có thể sử dụng một số kỹ thuật để thúc đẩy sinh viên chia sẻ với cả lớp như:
Gọi ngẫu nhiên: viết tên của các sinh viên lên những tấm thẻ, rút ngẫu nhiên các tấm thẻ và
gọi tên sinh viên đó lên trình bày.
Tình nguyện: gọi tên sinh viên theo sự tự nguyện trả lời của họ. Tuy nhiên, cách này có
nhược điểm là rất có thể một vài sinh viên xuất sắc của lớp sẽ thường xuyên trả lời trong khi
các thành viên khác không chủ động hoạt động.
Chia sẻ đồng thời: giảng viên yêu cầu các cặp viết thật to đáp án của mình lên một bảng
giấy lớn. Sau đó, một sinh viên của từng cặp dán những tấm bảng này lên tường để cả lớp
nhìn thấy.
Ở lại 1, di chuyển 1: một đại diện của nhóm sẽ đi đến nhóm bên cạnh để làm công việc của
một báo cáo viên chính thức.
Phương pháp học dựa trên vấn đề (Problem based learning)
Phương pháp này được hiểu là việc nghiên cứu có chiều sâu về một chủ đề học tập hay gọi
là vấn đề. Vấn đề có thể là một hiện tượng kinh tế xã hội, một tình huống đã/đang hoặc có
thể diễn ra trong thực tế và chứa đựng những điều cần được lí giải.
Trình tự tổ chức giảng dạy theo phương pháp học dựa trên vấn đề có thể được khái quát
qua các bước sau:
1. Giáo viên xây dựng vấn đề, các câu hỏi chính cần nghiên cứu, các nguồn tài liệu tham
khảo.
2. Tổ chức lớp học để nghiên cứu vấn đề: chia nhóm, giao vấn đề, thống nhất các qui
định về thời gian, phân công, trình bày, đánh giá…
3. Các nhóm tổ chức nghiên cứu, thảo luận nhằm trả lời các câu hỏi của vấn đề.
4. Tổ chức báo cáo và đánh giá: các nhóm trình bày kết quả nghiên cứu, giảng viên tổ
chức đánh giá.
1316
- Phương pháp hoạt động nhóm (Group based learning)
Lớp học được chia thành từng nhóm nhỏ từ 5-7 người để thực hiện một hay nhiều nhiệm vụ
khác nhau. Các nhóm này được chọn một cách ngẫu nhiên hay có chủ định, được duy trì ổn
định hay thay đổi trong từng phần của môn học, được giao cùng một nhiệm vụ hay những
nhiệm vụ khác nhau.
Phương pháp này giúp các thành viên trong nhóm chia sẻ các suy nghĩ, nhận thức của
mình từ đó cùng nhau xây dựng nhận thức mới. Nó cũng giúp các thành viên học hỏi lẫn
nhau, tăng cường tinh thần đoàn kết, tự tin của các thành viên. Áp dụng phương pháp này
trong lớp học cũng giúp rèn luyện kỹ năng giao tiếp, ứng xử, thuyết trình, phản biện,… cho
sinh viên.
Phương pháp hoạt động nhóm được thực hiện lồng ghép trong các phương pháp dạy học
tích cực như phương pháp dạy học theo dự án, dạy học giải quyết vấn đề, dạy học tình
huống…
Phương pháp đ ng vai (Role playing)
Ở phương pháp này, giảng viên cần chuẩn bị “kịch bản” có nội dung liên quan đến môn học,
một số sinh viên được phân vai để thực hiện kịch bản, các sinh viên còn lại đóng vai trò
khán giả và người đánh giá.
Phương pháp đóng vai có nhiều ưu điểm:
- Sinh viên được rèn luyện thực hành những kỹ năng ứng xử và bày tỏ thái độ trong môi
trường an toàn trước khi thực hành trong thực tiễn.
- Tạo sự hứng thú học đối với sinh viên.
- Tạo điều kiện nâng cao khả năng sáng tạo cho sinh viên.
- Giúp thay đổi hành vi và thái độ của sinh viên theo chuẩn mực, hành vi đạo đức của xã
hội.
Phương pháp học dựa trên dự án (Project based Learning)
Phương pháp học dựa vào dự án là tổ chức việc dạy và học thông qua các dự án hay công
trình thực tế. Với phương pháp học này, người học sẽ phải làm việc theo nhóm, khám phá
những vấn đề gắn với cuộc sống sau đó thuyết trình trước lớp để chia sẻ những gì họ đã
làm được trong dự án của mình.
Quy trình học dựa trên dự án được thực hiện như sau:
Bước 1: công đoạn chuẩn bị: giảng viên thiết kế dự án, nhiệm vụ cho sinh viên, chuẩn bị tài
liệu hỗ trợ sinh viên; thống nhất với sinh viên tiêu chí đánh giá.
Bước 2: công đoạn thực hiện: sinh viên tiến hành thu thập xử lý thông tin, xây dựng sản
phẩm hoặc bản báo cáo. Giảng viên theo dõi, hướng dẫn, đánh giá học sinh trong quá trình
thực hiện dự án.
Bước 3: công đoạn tổng hợp: sinh viên hoàn tất sản phẩm, chuẩn bị trình bày sản phẩm.
1317
- Bước 4: công đoạn đánh giá: sinh viên giới thiệu sản phẩm, tự đánh giá sản phẩm dự án của
mình, của nhóm khác và rút ra những kinh nghiệm trong quá trình làm dự án và những bài
học học được. Giảng viên đánh giá sản phẩm của các nhóm.
Phương pháp nghiên cứu tình huống (Case Study)
Ở phương pháp này, giảng viên xây dựng các tình huống có liên quan đến nội dung dạy
học, sinh viên được giao nhiệm vụ giải đáp tình huống trên cơ sở cá nhân hoặc nhóm. Mục
đích chính của các tình huống là để miêu tả, trao đổi kinh nghiệm về cách thức giải quyết
vấn đề và những mâu thuẫn trong khi thực hiện công việc được giao.
3 KIẾN NGHỊ
Một môn học có thể áp dụng linh hoạt và đa dạng các hình thức học tập. Mỗi một phương
pháp giảng dạy dù cổ điển hay hiện đại đều có ưu, nhược điểm của nó. Chính vì thế mà
không có một phương pháp giảng dạy nào được cho là lý tưởng. Bản thân mỗi giảng viên
cần xây dựng cho mình một phương pháp riêng phù hợp với mục tiêu, bản chất của vấn đề
cần trao đổi, phù hợp với thành phần nhóm lớp học, các nguồn lực, công cụ dạy-học sẵn
có…
Trong điều kiện các lớp học ở Việt Nam thường rất đ ng, thời lượng buổi học ngắn cần lưu
ý những vấn đề sau:
- Lớp học cần được trang bị các máy móc và thiết bị đạt tiêu chuẩn để hỗ trợ việc tổ
chức các phương pháp dạy học.
- Dự kiến thời gian hợp lý: giảng viên cần tính toán tỷ trọng thời gian tổ chức cho mỗi
hoạt động, mức độ khó dễ của vấn đề/dự án/câu hỏi đối với khả năng của sinh viên…
- Có thể kết hợp nhiều phương pháp dạy học tích cực khác nhau, kết hợp giữa phương
pháp dạy học truyền thống với phương pháp dạy học tích cực trong một buổi học, một
môn học.
- Phương pháp dạy học tích cực đòi hỏi sự chuẩn bị tốt từ cả phía giảng viên và sinh
viên:
- Giảng viên cần sử dụng một số biện pháp bổ trợ để nâng cao hiệu quả của các
phương pháp dạy học tích cực: tính điểm chuyên cần để kiểm soát sự có mặt và tham
gia của tất cả các sinh viên, cộng điểm thưởng để khuyến khích sự tích cực hoạt động
của các thành viên…
- Giảng viên cần chuẩn bị thang điểm đánh giá phù hợp cho các hoạt động. Thang điểm
phải đảm bảo rằng, tất cả các hoạt động của sinh viên đều phải được đánh giá, vừa
đánh giá được sự hoạt động của nhóm vừa đánh giá được sự làm việc của từng cá
nhân trong nhóm.
4 KẾT LUẬN
Theo quan điểm của tác giả, các phương pháp dạy học tích cực có rất nhiều ưu điểm, phù
hợp để áp dụng giảng dạy các môn học Ngành Tài chính ngân hàng. Trên thực tế nhiều
trường, nhiều giảng viên khi vận dụng các phương pháp này đã có hiệu quả tích cực. Tuy
vậy, để chúng thực sự phát huy hiệu quả, cần nhiều điều kiện: đội ngũ giảng viên phải không
1318
- ngừng nâng cao kiến thức, nghiệp vụ chuyên môn, đầu tư thời gian và công sức nghiên cứu
các hoạt động tích cực thích hợp với các chủ đề bài giảng cũng như cách đánh giá; cơ sở
vật chất, điều kiện phục vụ giảng dạy phải đầy đủ và hiện đại; nguồn tài liệu tham khảo
phong phú, tổ chức thực hiện hợp lý. Hy vọng rằng, các giảng viên sẽ dùng tất cả tài năng,
tâm huyết và sự mạnh dạn của mình trong việc lựa chọn các phương pháp giảng dạy tích
cực giúp sinh viên học tập chủ động và trải nghiệm và hướng đến câu nói của một nhà
nghiên cứu giáo dục “ iáo dục không nhằm mục tiêu nhồi nhét kiến thức mà là thắp sáng
niềm tin”.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1] Lê Văn Hảo (2006). S tay ươ pháp giảng dạy và đ giá. Trường Đại học Nhà
Trang. Tài liệu lưu hành nội bộ.
[2] Lyman, F. (1987). Think – Pair – Share: An expanding teaching technique. MAA – CIE
News, 1 – 2.
[3] Osborn, A. F. (1963). Applied Imagination: Principles and Procedures of Creative
Problem – Solving. New York: Scribner.
1319
nguon tai.lieu . vn