Xem mẫu
- Tuyển tập Hội nghị Khoa học thường niên năm 2019. ISBN: 978-604-82-2981-8
ẢNH HƯỞNG CỦA CÁC NHÂN TỐ VĨ MÔ TỚI KHẢ NĂNG
SINH LỢI CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VIỆT NAM
Vũ Thị Phương Thảo
Trường Đại học Thủy lợi, email: thaovtp@tlu.edu.vn
1. GIỚI THIỆU CHUNG Các học giả cũng đã cung cấp bằng chứng
về chất lượng của các biến số ảnh hưởng đến
Sự bền vững của NHTM được quyết định
thu nhập của ngân hàng. Shaher, Kasawneh,
và chịu tác động của cả các yếu tố bên trong
và Salem (2011) phân bố 320 câu hỏi trong
là đặc điểm riêng của ngân hàng (quy mô
ngân hàng liên quan cá nhân và phản ứng
ngân hàng, cơ cấu tài sản, vốn, trình độ quản
chứng minh mối liên quan trọng của GDP với
lý…) cũng như các yếu tố bên ngoài, trong
thu nhập của ngân hàng. Kết quả chứng minh
đó các yếu tố kinh tế vĩ mô. Mục đích nghiên
tác động tiêu cực của GDP và lạm phát với
cứu của bài viết này đặt ra là kết quả kinh tế
ROA và ROE.
vĩ mô có tác động thế nào đến khả năng sinh
lợi của các NHTM Việt Nam, 2. PHƯƠNG PHÁP VÀ SỐ LIỆU NGHIÊN CỨU
Các nghiên cứu hiện thiếu sự đồng thuận
về các tác động của các yếu tố kinh tế vĩ mô 2.1. Mô hình nghiên cứu
đến khả năng sinh lợi của ngân hàng (Angela Biến độc lập gồm: Tổng sản phẩm quốc
Romana, Alina Camelia Sargu, 2015). Alper nội (GDP), Lạm phát (IFL), Lãi suất
và Anbar (2011) quan sát thấy lợi nhuận của (INTERST). Biến phụ thuộc là: Lợi nhuận
các ngân hàng Thổ Nhĩ Kỳ và suy ra rằng trên tổng tài sản (ROA).
tăng trưởng GDP, lãi suất thực tế và tỷ lệ lạm
phát có ảnh hưởng không đáng kể về tài sản 2.2. Dữ liệu nghiên cứu
của các ngân hàng và lợi nhuận vốn chủ sở Số liệu trên báo cáo tài chính hoặc báo cáo
hữu. Ongore và Kusa (2013) tiếp tục chứng thường niên của 24 ngân hàng thương mại
minh rằng biến kinh tế vĩ mô ảnh hưởng Việt Nam giai đoạn 2005 - 2016, dữ liệu kinh
không đáng kể đến lợi nhuận của ngân hàng. tế vĩ mô của Việt Nam như: Tốc độ tăng
Họ đã sử dụng phân tích hồi quy và thấy rằng trưởng kinh tế, tỷ lệ lạm phát được thu thập
tăng tỷ lệ lạm phát ảnh hưởng đến lợi nhuận từ Tổng Cục thống kê, Báo cáo thường niên
của các ngân hàng thương mại tiêu cực. Tuy của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.
nhiên, các mối quan hệ không có ý nghĩa ở
mức 5%. Generalized
Một nghiên cứu của Kanwal và Nadeem Panel Quantile
Variable Linear
(2013) ở Pakistan chỉ ra rằng có một tác động EGLS Regression
Model
tích cực mạnh mẽ của Lãi suất thực trên GDP 0.474088 * 0.475598 * 0.344239 *
ROA, GDP có mối quan hệ tích cực đáng kể
với ROA. Tuy vậy, Athanasoglou et al IFL 0.112363 * 0.111284 * 0.163958 *
(2006), mặt khác cho thấy tỷ giá hối đoái và INTERST 0.148539 * 0.152311 * 0.107659 *
GDP tích cực ảnh hưởng khả năng sinh lời C -4.231603 * -4.265932 * -3.603654 *
trong khi lãi suất đã có một ảnh hưởng tiêu
cực đến lợi nhuận. * Có ý nghĩa ở mức 5%
409
- Tuyển tập Hội nghị Khoa học thường niên năm 2019. ISBN: 978-604-82-2981-8
2.3. Phương pháp nghiên cứu Biến GDP có tác động cùng chiều với
ROA ở mức ý nghĩa thống kê 5%. Điều đó
Nghiên cứu sử dụng dữ liệu bảng (panel
cho thấy khi nền kinh tế tăng trưởng đồng
data) được hồi quy theo FEM, REM, hồi quy
nghĩa với GDP tăng sẽ ảnh hưởng tích cực
phân vị (Quantile regression), và hồi quy
đến khả năng sinh lợi của các ngân hàng
tổng quát (GLS) bằng phần mềm Eviews.
thương mại. Khi nền kinh tế tăng trưởng thì
3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU thu nhập của người dân tăng lên, điều đó dẫn
đến việc ngân hàng dễ dàng huy động được
3.1. Kết quả hệ số tương quan giữa vốn hơn để sử dụng cho các dịch vụ cấp tín
các biến dụng của mình và cuối cùng làm tăng khả
Phân tích tương quan được sử dụng để năng sinh lợi của ngân hàng. Kết quả này
xem xét mối quan hệ giữa các biến độc lập và tương đồng với kết luận trong nghiên cứu của
biến phụ thuộc. Kanwal và Nadeem (2013) ở Pakistan và
Kết quả phân tích tương quan có thể bước Athanasoglou et al (2006).
đầu đánh giá được các dự báo của mô hình. Biến IFL có tác động cùng chiều với ROA
Ngoài ra, trong trường hợp các biến độc ở mức ý nghĩa thống kê 5%. Sự thay đổi của
lập có mối tương quan cao thì đây là dấu hiệu lạm phát trung bình hàng năm cùng chiều với
của đa cộng tuyến, do đó đây là một cơ sở để sự thay đổi của khả năng sinh lợi của ngân
tác giả thực hiện kiểm định đa cộng tuyến và hàng thương mại. Điều đó cho thấy khi lạm
điều chỉnh mô hình. phát ổn định sẽ góp phần tích cực đến tỷ suất
sinh lợi của các ngân hàng thương mại. Điều
ROA GDP IFL INTEREST
này trái với kết luận của Alper và Anbar
ROA 1.000000 0.182837 0.049068 -0.023108 (2011) tỷ lệ lạm phát có ảnh hưởng không
GDP 0.182387 1.000000 -0.639431 -0.382934 đáng kể về tài sản của các ngân
IFL 0.049068 -0.639431 1.000000 0.305585 hàng và lợi nhuận vốn chủ sở hữu.
Biến INTERST tác động cùng chiều đến
INTEREST -0.023108 -0.382934 0.305585 1.000000
ROA ở mức ý nghĩa thống kê 5% tức là tăng
trưởng của biến số này sẽ mang lại hiệu quả
3.2. Kết quả kiểm tra đa cộng tuyến
hoạt động cao hơn đối với ngân hàng. Điều
Variable Fixed Random Var (Diff.) Prob. này có thể giải thích là do khi ngân hàng
thương mại tăng tỷ lệ lãi suất tiền gửi thì
GDP 0.473139 0.474088 0.000003 0.5539
người dân có xu hướng gửi thêm tiền vào
IFL 0.113023 0.112363 0.000001 0.5360 ngân hàng, và đây chính là nguồn vốn chính
INTERST 0.146232 0.148539 0.000013 0.5195 để các ngân hàng sử dụng để cho vay và thu
về được lợi nhuận cho ngân hàng. Kết luận
Hệ số tương quan giữa các biến độc lập này tương đồng với kết luận trong nghiên cứu
đều nhỏ hơn 0,8 điều này cho ta thấy khả của Kanwal và Nadeem (2013), nhưng trái
năng xảy ra hiện tượng đa cộng tuyến thấp ngược với Alper và Anbar (2011), Ongore và
khi phân tích hồi quy. Kusa (2013) khi họ cho rằng lạm phát có ảnh
hưởng không đáng kể đến lợi nhuận ngân hàng.
3.3. Kết quả nghiên cứu
Như vậy ba biến vĩ mô đều có tác động
Lựa chọn và kiểm định mô hình hồi quy tích cực đến ROA. Điều này tương đồng với
đối với biến phụ thuộc ROA: Đối với mẫu hầu hết các kết quả nghiên cứu trước như
nghiên cứu là toàn bộ các NH: Qua kiểm Christine N. S.và Lessah N. (2015), Damena
định F-test (P-value = 0,0000) và Hausman (2011), Davydenko (2011), Gul, S., Irshad,
test (P-value = 0,9049) thì mô hình được lựa F., & Zaman, K. (2011). Tăng trưởng kinh tế
chọn là mô hình tác động ngẫu nhiên REM. tốt, lạm phát ổn định, và mặt bằng lãi suất ổn
410
- Tuyển tập Hội nghị Khoa học thường niên năm 2019. ISBN: 978-604-82-2981-8
định sẽ góp phần làm tăng hiệu quả kinh phát, lãi suất có tác động thuận chiều/tích cực
doanh của ngân hàng, khuyến nghị Chính tới hoạtđộng ngân hàng nhưng cần được hiểu
Phủ ổn định vĩ mô giúp cho hoạt động ngân theo khía cạnh thận trọng, với việc duy trì tỷ
hàng ổn định hơn. lệ lạm phát thấp, ổn định và mức lãi suất
danh nghĩa thị trường thấp. Với các điều kiện
4. KẾT LUẬN như vậy, một sự gia tăng vừa phải về lạm
Các kết quả phân tích ban đầu từ mô hình phát và lãi suất sẽ có tác động tích cực tới
nghiên cứu cho thấy các yếu tố vĩ mô có ảnh hiệu quả hoạt động và tính bền vững của
hưởng rõ nhất đến hoạt động của ngân hàng ngân hàng. Kết quả phân tích số liệu cho thấy
thương mại thông qua khả năng lợi nhuận một số hạn chế về tính ổn định trong mối
của ngân hàng. Các biến số về lạm phát, lãi quan hệ giữa các biến số nghiên cứu, đòi hỏi
suất có tác động thuận chiều/tích cực tới hoạt phải thận trọng hơn khi xem xét về chất
động ngân hàng nhưng cần được hiểu theo lượng số liệu đầu vào, tính nhất quán của dữ
khía cạnh thận trọng, với việc duy trì tỷ lệ liệu phân tích sẽ ảnh hưởng tới kết quả
lạm phát thấp, ổn định và mức lãi suất danh nghiên cứu.
nghĩa thị trường thấp. Với các điều kiện như
5. TÀI LIỆU THAM KHẢO
vậy, một sự gia tăng vừa phải về lạm phát và
lãi suất sẽ có tác động tích cực tới hiệu quả [1] Angela Romana & Alina Camelia Sargu
hoạt động và tính bền vững của ngân hàng. (2015), The impact of bank-specific factors
Bên cạnh đó tăng trưởng kinh tế tốt cùng là on the commercial banks liquidity:
một yếu tố tích cực làm tăng hiệu quả hoạt empirical evidence from CEE countries.
động và khả năng sinh lợi của các ngân hàng [2] Alper D., Anbar A. (2011), Bank specific
and macroeconomic determinants of
thương mại.
commercial bank profitability: empirical
Các kết quả nghiên cứu này cung cấp thêm evidence from Turkey.
bằng chứng thực nghiệm về ảnh hưởng của [3] Ongore, V. O. and Kusa, G. B. (2013).
lãi suất, lạm phát, tăng trưởng kinh tế tới hoạt Determinants of Financial Performance of
động ngân hàng. Do vậy, các nhà quản lý vĩ Commercial Banks in Kenya.
mô cần duy trì một tốc độ tăng trưởng kinh tế
ổn định để thúc đẩy sự phát triển bền vững
hoạt động ngân hàng. Các biến số về lạm
411
nguon tai.lieu . vn