Xem mẫu
- 40 N¡M øNG DôNG C¤NG NGHÖ TIN HäC VµO C¸C QU¸ TR×NH TH¤NG TIN - TH¦ VIÖN T¹I VIÖN TH¤NG TIN KHOA HäC X· HéI Ng« thÕ long(*) T ù ®éng hãa ho¹t ®éng th«ng tin - th− viÖn lµ mét tiÕn tr×nh tÊt yÕu phÇn lín häc t¹i n−íc ngoµi, cã nh÷ng hiÓu biÕt nhÊt ®Þnh vÒ m¸y tÝnh vµ hai sinh viªn tèt nghiÖp chuyªn ngµnh m¸y trong viÖc x©y dùng vµ ph¸t triÓn tõ th− viÖn truyÒn thèng tíi th− viÖn hiÖn ®¹i, tÝnh vÒ lµm nßng cèt cho Phßng. Mét cho nªn tõ nh÷ng n¨m ®Çu thµnh lËp nh©n tè quan träng t¹o ®iÒu kiÖn kh¶ ViÖn Th«ng tin KHXH, c«ng t¸c tù ®éng thi cho c«ng t¸c nµy lµ sù trî gióp kü hãa c¸c ho¹t ®éng th«ng tin - th− viÖn thuËt cña ViÖn Th«ng tin KHXH thuéc ®· ®−îc ViÖn quan t©m ®Æc biÖt. N¨m ViÖn Hµn l©m KHXH Liªn X« (INION) 1980, nh÷ng b¸o c¸o kÕt qu¶ sau khi vµ c¸c c¬ quan th«ng tin - th− viÖn tham quan, kh¶o s¸t t¹i Céng hoµ d©n thuéc c¸c viÖn hµn l©m c¸c n−íc CHDC chñ §øc vµ Liªn X« cña c¸c ®oµn c«ng §øc, Hungary, Bungari... vµ hÖ thèng t¸c cho thÊy sù cÇn thiÕt ph¶i cã mét Th«ng tin KHXH thuéc c¸c n−íc XHCN phßng riªng biÖt chÞu tr¸ch nhiÖm c«ng (MISON), ®Æc biÖt cña nhãm chuyªn viÖc nµy. ñy ban KHXH ViÖt Nam (tªn viªn thiÕt kÕ vµ x©y dùng HÖ tù ®éng gäi cña ViÖn Hµn l©m KHXH ViÖt Nam hãa tÝch hîp (AIS MISON). MÆt kh¸c, giai ®o¹n 1967-1990) ®· ra quyÕt ®Þnh trong khu«n khæ hîp t¸c gi÷a c¸c n−íc thµnh lËp Phßng Tù ®éng hãa c¸c qu¸ thuéc khèi SEV, qua Trung t©m Th«ng tr×nh th«ng tin thuéc ViÖn Th«ng tin tin khoa häc kü thuËt quèc tÕ (MCNTI) KHXH, tõ mét bé phËn cña Phßng vµ ®Çu mèi lµ ViÖn Th«ng tin Khoa häc NghiÖp vô. kü thuËt Trung −¬ng; mét ®−êng truyÒn qua vÖ tinh vµ ®µi mÆt ®Êt Hoa Sen ®· Lóc nµy, ë ViÖt Nam chØ cã hai thiÕt lËp mét cÇu nèi gi÷a ViÖn Th«ng thµnh phè cã c¸c m¸y tÝnh thÕ hÖ thø tin KHXH vµ INION;( cho phÐp ng−êi ba: t¹i Hµ Néi víi hÖ m¸y EC cña céng dïng tin ViÖt Nam ®−îc tiÕp cËn víi ®ång c¸c n−íc XHCN, vµ t¹i Thµnh phè nguån th«ng tin phong phó h¬n trong Hå ChÝ Minh víi hÖ m¸y IBM cña Mü ®Ó AIS MISON vµ truyÒn ngay kÕt qu¶ t×m l¹i sau ngµy thèng nhÊt ®Êt n−íc. C¸n bé cña Phßng ®−îc tuyÓn chän tõ nh÷ng (*) KSC., Nguyªn Tr−ëng phßng Phßng Tin häc c¸n bé lµm c«ng t¸c th«ng tin, th− viÖn, hãa, ViÖn Th«ng tin KHXH.
- 48 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 4.2015 tin cho ng−êi yªu cÇu. Tuy nhiªn, do quèc d©n... §©y lµ nh÷ng yÕu tè th«i nhiÒu khã kh¨n vÒ kinh phÝ, thêi gian thóc viÖc t¸i lËp Phßng Tù ®éng hãa c¸c tiÕp cËn m¸y tÝnh... nªn kÕt qu¶ kh«ng qu¸ tr×nh th«ng tin thuéc ViÖn Th«ng ®−îc nhiÒu nh− mong ®îi. Trong giai tin KHXH. Trong bèi c¶nh thuËn lîi, ®o¹n nµy, víi sù trî gióp cña c¸c gi¶ng ®Þnh h−íng c«ng t¸c cña Phßng lóc nµy viªn c¸c tr−êng ®¹i häc t¹i Hµ Néi vµ lµ: b¾t ®Çu tõ tin häc hãa c¸c qu¸ tr×nh Thµnh phè Hå ChÝ Minh, ViÖn ®· tæ ®¬n lÎ trong ho¹t ®éng th«ng tin - th− chøc c¸c líp häc ng¾n ngµy víi nh÷ng viÖn, tiÕn tíi x©y dùng mét hÖ thèng tù néi dung thiÕt thùc ®· trang bÞ cho c¸n ®éng hãa c¸c thao t¸c liªn hoµn ®Ó bé cña Phßng nh÷ng tri thøc cÇn thiÕt qu¶n lý, tæ chøc l−u gi÷, t×m kiÕm, phæ ®Ó lµm viÖc. Ngoµi ra, Phßng còng ®· biÕn vµ trao ®æi th«ng tin mang ®Æc thï tham gia vµo c¸c c«ng viÖc chung cña riªng cña lÜnh vùc KHXH&NV trong nhãm chuyªn viªn AIS MISON, c¸c héi ViÖn Th«ng tin KHXH vµ trong toµn bé nghÞ khoa häc, c¸c cuéc trao ®æi t− vÊn, c¸c c¬ quan th«ng tin, th− viÖn thuéc qua ®ã gióp c¸n bé lµm quen víi c«ng ñy ban KHXH ViÖt Nam. Mét m¹ng viÖc vµ n©ng cao n¨ng lùc c«ng t¸c. §©y l−íi c¸c CSDL t¹i c¸c ViÖn chuyªn lµ mét h×nh thøc ®µo t¹o rÊt hiÖu qu¶ ngµnh vµ CSDL tÝch hîp t¹i ViÖn th«ng qua nh÷ng viÖc lµm thùc tÕ. Th«ng tin KHXH cÇn ®−îc x©y dùng ®Ó phôc vô chung cho c¸c nhu cÇu th«ng Sù tan r· cña hÖ thèng XHCN vµ sù tin cña ñy ban KHXH ViÖt Nam vµ cña sôp ®æ cña Liªn X« (cuèi nh÷ng n¨m c¶ n−íc, cã kh¶ n¨ng truy cËp tíi c¸c 1980, ®Çu nh÷ng n¨m 1990) ®· lµm mÊt nguån lùc d¹ng sè hãa, tiÕn tíi hßa ®i nh÷ng kh¶ n¨ng thùc hiÖn tin häc nhËp víi thÕ giíi. hãa ho¹t ®éng th«ng tin KHXH theo ®Þnh h−íng ®· chän. C«ng viÖc t¹m Sau khi ñy ban KHXH ViÖt Nam ngõng, c¸n bé Phßng Tù ®éng hãa c¸c trang bÞ nh÷ng chiÕc m¸y vi tÝnh ®Çu qu¸ tr×nh th«ng tin ®−îc ph©n t¸n sang tiªn cho ViÖn Th«ng tin KHXH vµ c¸c phßng chuyªn m«n kh¸c chê c¬ héi Phßng Tù ®éng hãa c¸c qu¸ tr×nh th«ng t¸i lËp. tin ®−îc t¸i lËp, víi sù gióp ®ì cña ViÖn C«ng nghÖ Vi ®iÖn tö thuéc ViÖn C«ng Nh÷ng n¨m sau ®ã, c«ng nghÖ tin nghÖ Quèc gia trong viÖc ®µo t¹o c¸n bé häc ®· cã nh÷ng b−íc tiÕn v−ît bËc c¶ vµ hç trî vÒ c«ng nghÖ, thêi gian ®Çu, phÇn cøng lÉn phÇn mÒm. Nh÷ng chiÕc nh÷ng m¸y vi tÝnh ®Çu tiªn (cßn ë thÕ m¸y tÝnh cång kÒnh ®· ®−îc thay b»ng hÖ XT, AT 286) ®· ®−îc sö dông cho nh÷ng m¸y tÝnh c¸ nh©n. MÆt kh¸c, c«ng t¸c chÕ b¶n, nhê ®ã chÊt l−îng in ViÖt Nam ®· b−íc vµo thêi kú ®æi míi, c¸c tµi liÖu th«ng tin cña ViÖn ®· thay tiÒm n¨ng vÒ tµi chÝnh, kü thuËt ®· ®æi ®¸ng kÓ, vµ ngay sau ®ã ®· hç trî ®−îc c¶i thiÖn, xu thÕ tin häc hãa ®· trë lín cho c«ng t¸c kÕ to¸n, v¨n th− l−u thµnh b¾t buéc t¹i c¸c c¬ quan th«ng tin tr÷. §©y ®−îc coi lµ b−íc lµm quen víi - th− viÖn trªn thÕ giíi, còng nh− trong c«ng nghÖ míi - c«ng nghÖ tin häc. n−íc; nhu cÇu hßa nhËp quèc tÕ vµ ®Æc biÖt lµ chÝnh s¸ch cña Nhµ n−íc trong Tõ n¨m 1993, khi nguån lùc m¸y viÖc −u tiªn ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng tÝnh lín h¬n víi cÊu h×nh m¹nh h¬n vµ tin trong mäi ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ Phßng ®−îc t¨ng c−êng c¸n bé cã ®ñ
- 40 n¨m øng dông c«ng nghÖ tin häc... 49 n¨ng lùc ®Ó tiÕp cËn víi c«ng nghÖ míi, ViÖt, c¸c bµi b¸o, t¹p chÝ, qu¶n lý bæ ho¹t ®éng cña Phßng ®· trë l¹i víi ®óng sung s¸ch, qu¶n lý b¹n ®äc... ®· ®−îc chøc n¨ng cña m×nh: tin häc hãa c¸c qu¸ x©y dùng vµ cËp nhËt liªn tôc. §Æc biÖt, tr×nh ho¹t ®éng th«ng tin - th− viÖn CSDL “Th− môc th«ng b¸o s¸ch míi trong ViÖn Th«ng tin KHXH vµ trong nhËp” lµ sù tËp d−ît ban ®Çu cho Trung t©m KHXH&NV Quèc gia (tªn ph−¬ng thøc lµm viÖc míi: hîp lùc x©y gäi cña ViÖn Hµn l©m KHXH ViÖt Nam dùng nguån lùc chung trong ph¹m vi giai ®o¹n 1993-2004). Tõ nh÷ng chiÕc toµn Trung t©m víi sù chØ ®¹o vÒ nghiÖp m¸y ®¬n lÎ ®· tiÕn tíi hßa m¹ng côc bé vô cña ViÖn Th«ng tin KHXH. C¸c (LAN) trong ph¹m vi ViÖn Th«ng tin CSDL trªn ®Òu ®· ®−îc chuyÓn ®æi tõ KHXH vµ víi nh÷ng trang bÞ míi ®ñ phÇn mÒm CDS-ISIS trong m«i tr−êng m¹nh ®Ó tæ chøc mét m¹ng diÖn réng DOS sang m«i tr−êng Windows. C¸c (WAN) trong ph¹m vi c¸c viÖn thuéc CSDL toµn v¨n còng b¾t ®Çu ®−îc x©y Trung t©m KHXH&NV Quèc gia. C¸c dùng thö nghiÖm. §Ó thùc hiÖn ®−îc héi nghÞ th«ng tin - th− viÖn trong toµn c«ng viÖc trªn, ViÖn Th«ng tin KHXH Trung t©m KHXH&NV Quèc gia ®· ®· b−íc ®Çu x©y dùng c¸c chuÈn hãa vÒ ph¶n ¸nh tõng b−íc ph¸t triÓn c«ng viÖc c¸c tr−êng cho CSDL th− môc (dùa trong ph¹m vi Trung t©m: tõ x©y dùng trªn c¬ së m· hãa c¸c tr−êng cña Trung nhËn thøc chung vÒ tin häc hãa c«ng t¸c t©m Th«ng tin t− liÖu khoa häc vµ c«ng th«ng tin, th− viÖn (Héi nghÞ lÇn thø nghÖ Quèc gia), tæ chøc c¸c khãa häc nhÊt t¹i B·i Ch¸y, Qu¶ng Ninh n¨m ng¾n ngµy vÒ h−íng dÉn sö dông m¸y 1994) ®Õn thèng nhÊt quy ®Þnh kü thuËt tÝnh, vÒ phÇn mÒm CDS-ISIS, vÒ ®iÒn phèi hîp chung (Héi nghÞ lÇn thø hai t¹i phiÕu nhËp tin, vÒ ®Þnh tõ khãa... Suèi Hai, Hµ T©y n¨m 1996), hîp lùc ®Ó Nh÷ng ho¹t ®éng ®ã ®· dÇn tõng b−íc x©y dùng nguån lùc chung (Héi nghÞ lÇn n©ng cao tr×nh ®é nghiÖp vô cho c¸n bé thø ba t¹i Tam §¶o, VÜnh Phóc n¨m th«ng tin, th− viÖn cña ViÖn Th«ng tin 2000) vµ mét sè ®Ò ¸n ph¸t triÓn ho¹t KHXH nãi riªng, c¸c th− viÖn thuéc ®éng th«ng tin - th− viÖn KHXH (Héi Trung t©m nãi chung. nghÞ lÇn thø t− t¹i Cöa Lß, NghÖ An n¨m 2005), ®æi míi ho¹t ®éng Th«ng tin Trong c«ng t¸c c¸n bé, ViÖn Th«ng - Th− viÖn ViÖn Hµn l©m KHXH ViÖt tin KHXH ®· t¹o mäi ®iÒu kiÖn cÇn Nam (Héi nghÞ lÇn thø n¨m t¹i Cöa Lß, thiÕt ®Ó ph¸t triÓn c¸n bé, cô thÓ lµ cö NghÖ An n¨m 2014). hai c¸n bé cã n¨ng lùc sang Liªn bang Nga vµ Céng hoµ SÐc ®µo t¹o tiÕn sÜ vÒ C¸c CSDL mang ®Æc thï riªng cña c«ng nghÖ th«ng tin trong lÜnh vùc ViÖn Th«ng tin KHXH nh− H−¬ng −íc, th«ng tin, th− viÖn. Còng cÇn nãi thªm ThÇn tÝch, ThÇn s¾c, B¶n ®å, ¶nh t− liÖu r»ng, trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn nhiÖm ®· ®−îc thiÕt kÕ vµ x©y dùng, b−íc ®Çu vô nÆng nÒ trªn, sù nç lùc cña c¸c c¸n mang l¹i nh÷ng tiÕn bé vÒ chÊt cho ho¹t bé Phßng Tù ®éng hãa c¸c qu¸ tr×nh ®éng th«ng tin - th− viÖn. Sau ®ã, cïng th«ng tin lµ rÊt ®¸ng ghi nhËn. Hä ®· víi viÖc cËp nhËt th−êng xuyªn CSDL kh«ng chØ ph¶i tù ®µo t¹o ®Ó cã kh¶ tµi liÖu míi, mét lo¹t c¸c CSDL nh− n¨ng tiÕp cËn víi c«ng nghÖ míi, mµ s¸ch Latinh, håi cè CSDL s¸ch tiÕng cßn ph¶i truyÒn ®¹t l¹i nh÷ng kiÕn
- 50 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 4.2015 thøc thu nhËn ®−îc cho c¸c c¸n bé kh¸c 2007 cña TS. §Æng Thanh Hµ vµ KSC. trong ViÖn, còng nh− trong Trung t©m. Ng« ThÕ Long; “X©y dùng CSDL toµn NhiÒu líp häc vÒ c«ng nghÖ th«ng tin v¨n Tin nhanh b»ng phÇn mÒm Green ®· ®−îc Trung t©m giao cho ViÖn Tone” n¨m 2008 cña NguyÔn Duy Th«ng tin KHXH tæ chøc cho c¸c c¸n bé Tháa;...… lµm c«ng t¸c th− viÖn t¹i c¸c viÖn thuéc Trung t©m. Tõ nh÷ng n¨m 2000, viÖc x©y dùng c¬ së h¹ tÇng ®Ó tiÕn hµnh tin häc hãa Néi dung c¸c ®Ò tµi khoa häc cÊp ®· cã nhiÒu c¬ héi thuËn lîi h¬n: nguån ViÖn Th«ng tin KHXH vµ cÊp ViÖn kinh phÝ dµnh cho viÖc mua s¾m trang KHXH ViÖt Nam (tªn gäi cña ViÖn Hµn thiÕt bÞ ®−îc më réng; mét hÖ thèng l©m KHXH ViÖt Nam giai ®o¹n 1990- thiÕt bÞ trang bÞ cho m¹ng LAN t¹i ViÖn 1993; 2004-2012) cña Phßng Tù ®éng Th«ng tin KHXH ®· ®−îc thùc hiÖn vµ hãa c¸c qu¸ tr×nh th«ng tin ®Òu tËp ®−a vµo vËn hµnh; mét tæ hîp kü thuËt trung vµo viÖc øng dông c«ng nghÖ cho mét m¹ng WAN cña ViÖn KHXH th«ng tin trong c¸c ho¹t ®éng cña ViÖn ViÖt Nam do tæ chøc KOIKA (Hµn Quèc) vµ ®· ®−îc triÓn khai nh−: “ThiÕt kÕ vµ tÆng còng ®−îc chuyÓn giao cho ViÖn x©y dùng CSDL H−¬ng −íc vµ ThÇn Th«ng tin KHXH qu¶n lý; dÞch vô email tÝch, ThÇn s¾c” n¨m 1995 cña NCV. còng ®−îc khai th¸c ®Ó phôc vô cho viÖc NguyÔn V¨n Héi; “T×nh h×nh øng dông giao tiÕp c«ng viÖc. c«ng nghÖ th«ng tin trong c«ng t¸c th«ng tin - th− viÖn t¹i ViÖn Th«ng tin C«ng viÖc x©y dùng mét bé tõ khãa KHXH vµ c¸c phßng th«ng tin, t− liÖu, chung vÒ KHXH vµ KHNV còng ®−îc th− viÖn thuéc Trung t©m KHXH&NV dµnh kinh phÝ thÝch øng ®Ó triÓn khai. Quèc gia” n¨m 1996 cña NCV. Bïi Nh− ViÖc nghiªn cøu c¸c chuÈn hãa biªn môc Nga; “X©y dùng CSDL toµn v¨n c¸c bµi còng ®· ®−îc ®Ò cËp. t¹p chÝ Th«ng tin KHXH” n¨m 1998 cña TS. §Æng Thanh Hµ vµ KSC. Ng« C¸c c¸n bé cña ViÖn còng ®· tham ThÕ Long; “Thö nghiÖm x©y dùng gia vµ cã tham luËn t¹i nhiÒu héi th¶o CSDL tÝch hîp b»ng phÇn mÒm CDS- quèc tÕ vµ trong n−íc vÒ øng dông c«ng ISIS for Windows trªn m¹ng LAN” nghÖ th«ng tin trong c¸c ho¹t ®éng n¨m 1999 cña TS. §Æng Thanh Hµ; th«ng tin - th− viÖn. B»ng kinh phÝ cña “Thö nghiÖm liªn kÕt CSDL tÝch hîp Nhµ n−íc hoÆc tõ nguån tµi trî quèc tÕ, víi CSDL qu¶n lý b¹n ®äc trªn m¹ng ViÖn còng ®· tæ chøc cho nhiÒu ®oµn LAN” n¨m 2000 cña KSC. Ng« ThÕ c¸n bé ®i lµm viÖc, trao ®æi, häc tËp vµ Long; “Biªn so¹n tµi liÖu NhËp biÓu ghi dù c¸c héi nghÞ ë c¸c n−íc vÒ tù ®éng th− môc CSDL dïng ch−¬ng tr×nh hãa c¸c ho¹t ®éng th«ng tin - th− viÖn CDS-ISIS víi c¸c nh·n tr−êng cña nh− ë Malaysia, Singapore, Thailand, MARC21 (Tµi liÖu h−íng dÉn nghiÖp CHDCND Lµo, Trung Quèc, Canada, vô trong c¸c th− viÖn thuéc ViÖn Céng hoµ SÐc,v.v... NhiÒu chuyªn gia KHXH ViÖt Nam)” n¨m 2002 cña TËp n−íc ngoµi nh− Canada, Ph¸p, Hoa thÓ Phßng; “X©y dùng CSDL ¶nh t− Kú,v.v... còng ®· ®Õn trao ®æi vÒ nghiÖp liÖu cña ViÖn Th«ng tin KHXH” n¨m vô víi ViÖn trong lÜnh vùc nµy.
- 40 n¨m øng dông c«ng nghÖ tin häc... 51 N¨m 2013, ViÖn Th«ng tin KHXH Theo ®ã, víi viÖc ®æi tªn tõ Phßng ®· ®−îc ViÖn Hµn l©m KHXH ViÖt Nam Tù ®éng hãa c¸c qu¸ tr×nh th«ng tin cÊp kinh phÝ mua PhÇn mÒm th−¬ng thµnh Phßng Tin häc hãa (n¨m 2005), m¹i cã b¶n quyÒn Millennium cña vµ viÖc x©y dùng c¸c CSDL do c¸c phßng Innovative Interfaces. §©y lµ phÇn mÒm chuyªn m«n ®¶m nhiÖm, c«ng viÖc cã ®Çy ®ñ c¸c ph©n hÖ, tÝnh n¨ng nh− chÝnh cña Phßng cho ®Õn nay lµ tiÕp cËn OPAC, bæ sung, biªn môc, l−u th«ng, víi c«ng nghÖ míi vµ ®¶m b¶o kü thuËt qu¶n lý Ên phÈm ®Þnh kú, b¸o c¸o thèng cho hÖ thèng m¸y tÝnh cña ViÖn Th«ng kª. Millennium hç trî hoµn tin KHXH, thùc hiÖn mét trong nh÷ng toµn MARC21, AACR2, DDC vµ c¸c tiªu nhiÖm vô ®· ®−îc ViÖn Hµn l©m KHXH chuÈn quèc tÕ vÒ th− viÖn, cã kh¶ n¨ng ViÖt Nam giao cho ViÖn Th«ng tin ho¹t ®éng víi sè l−îng biÓu ghi lín, liªn KHXH, cô thÓ lµ: “øng dông thµnh tùu kÕt qua cæng Z39.50 vµ viÖc nhËp, xuÊt c«ng nghÖ th«ng tin trong ho¹t ®éng tµi liÖu theo l« víi tÖp tin theo chuÈn th«ng tin - th− viÖn. T− vÊn vµ h−íng ISO 2709. HiÖn nay, b¹n ®äc trªn toµn dÉn nghiÖp vô, ®iÒu phèi ho¹t ®éng tin cÇu cã thÓ t×m kiÕm tµi liÖu th«ng qua häc hãa th− viÖn trong toµn ViÖn Hµn m¹ng Internet. l©m KHXH ViÖt Nam”
Chính trị học
Báo chí - Truyền thông
Xã hội học
Giáo dục học
Tâm lý học
Lịch sử - Văn hoá
Triết học
Ngôn ngữ học
Thư viện thông tin
Văn học nước ngoài
Ngư nghiệp
Hành chính - Pháp luật
Địa lý - Địa danh
Văn học Việt nam
Lịch sử Đảng
CNXH - KH
Tư Tưởng HCM
Ngụ ngôn - Cổ tích
Ca dao - Tục ngữ
Hoá học
Sinh học
Y khoa - Dược
Kinh tế học