Xem mẫu
- 333 Câu hỏi đường
lên đỉnh Olympia
- 1
333
333
C©u Hái Lý Thó
§−êng Lªn §Ønh OLIMPIA
1. Liªn Hîp Quèc Ra §êi Khi Nµo ?
N¨m 1942, bèn n−íc : Mü, Liªn X« (cò), Trung Quèc vµ Anh cïng
nhau thµnh lËp mét ®ång minh chèng ph¸t xÝt vµ quyÕt ®Þnh so¹n th¶o mét
b¶n tuyªn ng«n , nh−ng nhÊt thêi ch−a t×m ®−îc tªn gäi thÝch hîp. Tæng
thèng Mü Roosevelt vµ thñ t−íng Anh Churchill tuy ®· nhiÒu lÇn th¶o
luËn vÊn ®Ò tªn gäi nh−ng kh«ng t×m ®−îc ®¸p ¸n hoµn h¶o. Tõ ®ã hä cßn
mÊt nhiÒu thêi gian cho c«ng viÖc nµy.
Mét buæi sím, Rooosevelt ngñ dËy, ®ang thay quÇn ¸o, bçng «ng thèt
lªn: “T«i nghÜ ra råi !” ¤ng ®Õn ngay tr−íc buång Churchill, gâ cöa.
Churchill ®ang t¾m. Roosevelt ®Èy cöa phßng t¾m b−íc vµo, hµo høng nãi
víi Churchill : “ Ngµi th©n mÕn, t«i ®· t×m ra mét c¸i tªn, gäi lµ Liªn hîp
quèc, ngµi thÊy thÕ nµo ?
- RÊt tuyÖt! – Churchill vç vç vµo bông nãi.
Nh− vËy, sau khi tuyªn ng«n ®−îc so¹n th¶o xong, nã sÏ ®−îc gäi lµ
Tuyªn ng«n Liªn hîp quèc.
- 2
N¨m 1945, khi Liªn hîp quèc chÝnh thøc thµnh lËp, ®· dïng tªn gäi
nµy, vµ nã ®−îc dïng m·i ®Õn tËn ngµy nay.
2. Huy Ch−¬ng Liªn Hîp Quèc ra ®êi khi nµo ?
Huy ch−¬ng liªn hîp quèc ra ®êi n¨m 1945. BiÓu t−îng cña nã
lµ hai cµnh « liu «m lÊy tr¸i , mang hµm nghÜa lµ giµnh lÊy hoµ b×nh thÕ
giíi, thÓ hiÖn t«n chØ cña Liªn hîp quèc : B¶o vÖ hoµ b×nh vµ an toµn quèc
tÕ, ph¸t triÓn quan hÖ h÷u h¶o, thóc ®Èy sù hîp t¸c quèc tÕ trªn c¸c ph−¬ng
diÖn kinh tÕ, v¨n ho¸, x· héi, phóc lîi nh©n lo¹i... Trong ®ã, cµnh « liu
t−îng tr−ng cho hoµ b×nh, b¾t nguån tõ truyÒn thuyÕt trong Kinh Th¸nh.
Theo Kinh Th¸nh, Th−îng §Õ v« cïng phÉn né tr−íc c¶nh ®¹o ®øc
nh©n gian ngµy cµng b¹i ho¹i, bÌn næi c¬n ®¹i héng thuû ®Ó huû diÖt nh©n
lo¹i. Nh−ng sau khi xem xÐt, Th−îng §Õ ph¸t hiÖn vî chång Nofah ( ch÷
cña ng−êi Do Th¸I ) lµ hai ng−êi tèt nhÊt trªn tr¸i ®Êt, liÒn ph¸i sø gi¶
b¸o cho hä chuÈn bÞ mét chiÕc thuyÒn gç lín h×nh vu«ng ®Ó tr¸nh n¹n vµ
®em theo mét ®«i chim bå c©u.
Lò tan, vî chång Nofah th¶ cho ®«i chim bå c©u bay ®i. Sau ®ã
kh«ng l©u, chim bå c©u ngËm mét cµnh « liu mµu xanh bay vÒ b¸o tin vui,
n¹n hång thuû ®· lui, cuéc sèng hoµ b×nh ®· ®Õn, sinh m¹ng thÕ giíi b¾t
®Çu mét b−íc ngoÆt míi.
Tõ ®ã, cµnh « liu ®· trë thµnh t−îng tr−ng cho b×nh nh©n lo¹i, chim
bå c©u ®−îc t«n vinh lµ chim bå c©u hoµ b×nh.
3. V× sao gäi lµ ph−¬ng ®«ng, ph−¬ng t©y
C¸c tõ ph−¬ng §«ng, ph−¬ng T©y ®−îc dïng hiÖn nay, trong nhiÒu
tr−êng hîp, ®· kh«ng cßn chØ kh¸i niÖm ®Þa lý n÷a, mµ chuyÓn thµnh kh¸i
niÖm chÝnh trÞ. Ch¼ng h¹n : NhËt B¶n, theo vÞ trÝ ®Þa lý, thuéc ph−¬ng
®«ng, nh−ng chÕ ®é x· héi NhËt B¶n, vÒ c¬ b¶n l¹i thuéc ph¹m trï ph−¬ng
T©y, do ®ã b¾t ®Çu tõ n¨m 1975, héi nghÞ th−îng ®Ønh b¶y n−íc ph−¬ng
T©y mçi n¨m häp nhãm mét lÇn, lu«n lu«n cã mÆt NhËt B¶n.
- 3
C¸c tõ ph−¬ng §«ng, ph−¬ng T©y b¾t ®Çu ®−îc dïng tõ sau §¹i
chiÕn thÕ giíi lÇn thø hai. Sau sù kiÖn nµy, trong ho¹t ®éng chÝnh trÞ quèc
tÕ vµ trªn b¸o chÝ Anh, Mü vµ mét sè n−íc ®· dïng tõ ph−¬ng §«ng ®Ó chØ
c¸c n−íc x· héi chñ nghÜa, tõ ph−¬ng T©y ®Ó chØ c¸c n−íc t− b¶n chñ
nghÜa.
4. Héi nghÞ bµn trßn ra ®êi khi nµo ?
Ngµy nay, c¸c cuéc häp cña Héi ®ång B¶o an Liªn hîp quèc vµ c¸c
héi nghÞ quèc tÕ kh¸c, hay khi tiÕn hµnh c¸c cuéc ®µm ph¸n vÒ chÝnh trÞ
quèc tÕ, phÇn lín më héi nghÞ bµn trßn. VËy héi nghÞ bµn trßn ra ®êi khi
nµo ?
Tr−íc ®©y, t¹i c¸c héi nghÞ trong vµ ngoµi n−íc, nhÊt lµ trong nh÷ng
héi nghÞ chÝnh thøc hoÆc yÕn tiÖc, ng−êi ta rÊt chó ý ®Õn thø bËc chç ngåi
cña chñ, kh¸ch, vµ nh×n chung, ®Òu ®Ó c¸c bËc tr−ëng gi¶ ngåi gi÷a, cßn t©n
kh¸ch th× tuú theo th©n phËn, ®Þa vÞ, mµ s¾p xÕp chç ngåi cho phï hîp.
Nh−ng nhiÒu khi còng thËt khã xÕp ®Æt.
Vµo thÕ kû V, Yawangse ( nh©n vËt lÞch sö ®¹i Anh trong truyÒn
thuyÕt ) ®· nghÜ ra mét c¸ch, ®ã lµ khi anh ta cïng c¸c kþ sÜ cña m×nh më
héi nghÞ, kh«ng ph©n biÖt chç ngåi trªn d−íi, mµ ngåi quanh mét chiÕc bµn
trßn : nh− vËy sÏ tr¸nh ®−îc sù r¾c rèi do vÞ trÝ ngåi g©y ra. ThÕ lµ h×nh
thµnh héi nghÞ bµn trßn. Héi nghÞ bµn trßn kh«ng ph©n biÖt trªn, d−íi
mang ý nghÜa b×nh ®¼ng nh− nhau vµ hiÖp, th−¬ng víi ng−êi tham dù. Sau
§¹i chiÕn thÕ giíi lÇn thø nhÊt ®Õn nay, c¸c héi nghÞ quèc tÕ phÇn lín ®Òu
dïng h×nh thøc héi nghÞ bµn trßn.
5. Chim bå c©u hoµ b×nh ra ®êi khi nµo ?
Mäi ng−êi coi chim bå c©u lµ biÓu t−îng cho thÕ giíi hoµ b×nh, gäi nã
lµ chim bå c©u hoµ b×nh. Sù ra ®êi cña tªn gäi nµy lµ c¶ mét c©u chuyÖn
c¶m ®éng.
N¨m 1940, ph¸t xÝt §øc chiÕm ®ãng Pa – ri, thñ ®« n−íc Ph¸p.
Bän chóng ®Õn ®©u lµ hµng lo¹t d©n l−¬ng thiÖn ë ®ã bÞ giÕt h¹i. Mét h«m,
nhµ danh ho¹ Pi – c¸t – s« ®ang ngåi trÇm t− trong phßng tranh, bçng
- 4
c¸nh cöa bËt më, mét «ng giµ hµng xãm b−ng trªn tay x¸c con chim bå c©u,
võa b−íc vµo phßng võa khãc : “ §øa ch¸u t«i ®ang ch¬i víi con chim c©u,
liÒn bÞ bän ph¸t xÝt b¾n chÕt, c¶ con chim c©u còng bÞ chÕt theo. Ngµi Pi –
c¸t – s«, t«i van ngµi h·y vÏ cho t«i con chim c©u, ®Ó kû niÖm ngµy ®øa
ch¸u t«i bÞ lò ph¸t xÝt giÕt h¹i”. Pi – c¸t – s« võa an ñi «ng giµ, võa mang
bót vÏ ngay con chim bå c©u.
N¨m 1949, Pi – c¸t – s« ®· tÆng bøc tranh Chim c©u nµy cho §¹i
héi hoµ b×nh thÕ giíi Pa – ri. Tõ ®ã chim bå c©u ®· trë thµnh biÓu t−îng
cña hoµ b×nh.
6. Bá phiÕu kÝn ra ®êi khi nµo ?
Bá phiÕu kÝn lµ mét ph−¬ng ph¸p tuyÓn cö, mµ ng−êi bá phiÕu
kh«ng viÕt tªn cña m×nh lªn trªn phiÕu. Tõ bá phiÕu kÝn b¾t nguån tõ tiÕng
ý : ballot, nghÜa lµ tr¸i bãng. Tõ thÕ kû thø V, ë Hy L¹p, La M· khi bÇu
cö, ng−êi ta dïng tr¸i bãng thay cho phiÕu bÇu. Bãng ®−îc chia lµm hai
mµu tr¾ng vµ ®en, vµ qui ®Þnh : mµu tr¾ng biÓu thÞ ®ång ý, mµu ®en biÓu
thÞ ph¶n ®èi. Tõ n¨m 1884, n−íc Mü còng b¾t ®Çu dïng h×nh thøc bá
phiÕu nµy, chØ cã ®iÒu dïng h¹t ®Ëu hoÆc h¹t g¹o nÕp thay cho tr¸i bãng.
Cïng víi viÖc øng dông v¨n tù trªn giÊy, viÖc bá phiÕu b»ng vËt biÓu
thÞ ®ång ý hoÆc ph¶n ®èi ®· tiÕn triÓn thµnh c¸ch dïng v¨n tù ghi ®¬n vÞ
hoÆc hä tªn ng−êi ®−îc bÇu lªn giÊy, chø kh«ng ghi tªn ng−êi bÇu. HiÖn
nay, ph−¬ng ph¸p bá phiÕu ®· phæ biÕn kh¾p thÕ giíi.
7. Tßa ¸n quèc tÕ ra ®êi khi nµo ?
Toµ ¸n quèc tÕ, tªn gäi ®Çy ®ñ lµ Toµ ¸n Quèc tÕ Liªn hîp quèc, tiÒn
th©n cña nã lµ Th−êng thiÕt quèc tÕ ph¸p viÖn. Sù ra ®êi cña nã nh»m gi¶i
quyÕt c¸c tranh chÊp quèc tÕ b»ng con ®−êng hoµ b×nh. N¨m 1899, lÇn ®Çu
tiªn héi nghÞ hoµ b×nh Hague ®· th«ng qua “ Hague hoµ b×nh gi¶i quyÕt
tranh ®oan héi −íc”. Theo c«ng −íc nµy, n¨m 1900 ®· thiÕt lËp Th−êng
thiÕt träng tµi viÖn. Tæ chøc nµy ®· ph¸t huy t¸c dông tr−íc §¹i chiÕn thÕ
giíi lÇn thø nhÊt. Nh−ng cïng víi sù thay ®æi vµ ph¸t triÓn cña t×nh h×nh
quèc tÕ, Th−êng thiÕt träng tµi viÖn ®· kh«ng cßn tho¶ m·n viÖc gi¶i quyÕt
- 5
c¸c tranh chÊp quèc tÕ b»ng ph¸p luËt, thÕ lµ ngµy 15 th¸ng 2 n¨m 1922,
t¹i Hague, Hµ Lan ®· thµnh lËp mét tæ chøc cã tªn gäi Th−êng thiÕt quèc
tÕ ph¸p viÖn. Sau khi Th−êng thiÕt ph¸p viÖn ®−îc thµnh lËp, viÖc gi¶i
quyÕt c¸c tranh chÊp quèc tÕ ®· ph¸t huy t¸c dông to lín. Sau §¹i chiÕn
thÕ giíi thø hai, liªn minh quèc tÕ bÞ gi¶i t¸n, Th−êng thiÕt quèc tÕ ph¸p
viÖn còng kh«ng tån t¹i ®−îc n÷a. N¨m 1945, khi Liªn hîp quèc ra ®êi,
Toµ ¸n quèc tÕ liÒn ®−îc thµnh lËp. Trªn thùc tÕ, nã lµ sù tiÕp tôc cña
Th−êng thiÕt quèc tÕ ph¸p viÖn.
Toµ ¸n quèc tÕ lµ mét trong nh÷ng tæ chøc chñ yÕu cña Liªn hîp
quèc, còng lµ c¬ quan t− ph¸p chñ yÕu, cho nªn nã còng ®−îc gäi lµ C¬
quan t− ph¸p chñ yÕu.
8. Sù ra ®êi cña ch÷ thËp ®á
BÖnh viÖn cña nhiÒu quèc gia trªn thÕ giíi, ®Òu lÊy ch÷ thËp ®á lµm
biÓu t−îng; tæ chøc nh©n ®¹o quèc tÕ gäi lµ Héi Ch÷ thËp ®á quèc tÕ. Vëy
Ch÷ thËp ®á lµ g× ?
N¨m 1858, Na – p« - lª -«ng ®Ö tam cña ph¸p chØ huy liªn qu©n
Ph¸p – ý ®¸nh nhau víi qu©n ¸o t¹i Soerfeilinuo ( dÞch ©m ); trong trËn
®Êu ®ã, x¸c chÕt chÊt thµnh nói, m¸u ch¶y thµnh s«ng. Mét ng−êi Thuþ SÜ,
chñ xÝ nghiÖp chÕ biÕn n«ng s¶n chøng kiÕn th¶m c¶nh ®ã bÌn dÉn ®Çu mét
to¸n ng−êi ®Õn cøu c¸c th−¬ng binh ®ang thoi thãp trong hµng v¹n x¸c
chÕt. Ng−êi ®ã tªn lµ Di – na, «ng ®−îc coi lµ ng−êi nh©n ®¹o chñ nghÜa,
c¶ ®êi «ng lu«n lµm nh÷ng c«ng viÖc cøu gióp ng−êi kh¸c. Sau chiÕn dÞch
kia, Di – na ®· viÕt l¹i toµn bé c©u chuyÖn ®ã thµnh cuèn nhËt ký Ghi chÐp
vÒ Soerfeilinuo, vµ nªu ra mét kiÕn nghÞ, nªu ®Æt ra luËt, cÇn ph¶i ®èi xö
víi c¸c th−¬ng binh vµ tï binh b»ng th¸i ®é nh©n ®¹o, cÇn ph¶i thµnh lËp
t¹i c¸c n−íc tæ chøc cña nh÷ng ng−êi cøu hé, kh«ng ph©n biÖt quèc tÞch, t«n
gi¸o, tÝn ng−ìng vµ d©n téc. S¸ch cña «ng nhanh chãng ®−îc truyÒn kh¾p
ch©u ¢u.
§Çu n¨m 1863, Héi phóc lîi c«ng céng Gi¬ - ne – v¬ ®−îc thµnh lËp
gåm n¨m uû viªn, cã Di – na trong ®ã. Tõ ngµy 26 ®Õn 29 th¸ng 10 n¨m
1863, t¹i Gi¬ - ne - v¬ ®· tiÕn hµnh Héi nghÞ quèc tÕ víi sù tham gia chÝnh
- 6
thøc cña 18 ®¹i biÓu cña 14 n−íc ( Anh, Ph¸p, §øc, Thuþ SÜ, ...) ®· th¶o
luËn th«ng qua nghÞ quyÕt “ H·y ®èi xö víi c¸c th−¬ng binh, bÖnh binh
trªn chiÕn tr−êng mét c¸ch nh©n ®¹o”, biÓu d−¬ng cèng hiÕn cña Thuþ SÜ
cho héi nghÞ; ®ång thêi ®Ó bµy tá sù biÕt ¬n víi Di – na, c¸c ®¹i biÓu nhÊt trÝ
“ lÊy ®å ¸n quèc kú Thuþ SÜ lµm bØÓu t−îng cho tæ chøc nµy, chØ cã mµu s¾c
th× ®æi thµnh ch÷ thËp ®á trªn nÒn tr¾ng”. Tõ ®ã nã trë thµnh biÓu t−îng
cña Héi Ch÷ thËp ®á quèc tÕ.
9. Hu©n ch−¬ng ch÷ thËp ra ®êi khi nµo ?
C¸i gäi lµ hu©n ch−¬ng Ch÷ ThËp, kh«ng nhÊt thiÕt mang h×nh ch÷
thËp. Cã nh÷ng huy ch−¬ng h×nh trßn, h×nh vu«ng, h×nh l¨ng, h×nh ®a
gi¸c, ë gi÷a thªm ch÷ + ( thËp ); cã c¸i thËm chÝ kh«ng cã ch÷ + còng gäi lµ
thËp tù ch−¬ng.
ThËp tù ch−¬ng ®−îc sö dông phæ biÕn ë T©y ¢u. T¹i sao c¸c quèc
gia T©y Ph−¬ng thÝch dïng ch÷ + lµm phï hiÖu hu©n ch−¬ng, kû niÖm
ch−¬ng ?
Cã ng−êi cho r»ng, ng−êi ch©u ¢u ®a phÇn theo C¬ §èc gi¸o, mµ
ch÷ + l¹i quan hÖ mËt thiÕt víi gi¸ thËp tù cña Jª –su. C¸ch gi¶i thÝch kh¸c
l¹i cho r»ng, ch÷ + t−îng tr−ng cho sù viªn m·n, ®Çy ®ñ. Nh−ng ®a sè l¹i
gi¶i thÝch r»ng, vµo thêi Trung thÕ kû, giai cÊp thèng trÞ ch©u ¢u lÊy ®Ò
¸n ch÷ + ®Ó khuÕch tr−¬ng søc m¹nh cña m×nh, biÓu thÞ trôc ngang tõ ®«ng
sang t©y, trôc däc th©u tãm nam b¾c.
Ngµy nay, thËp tù ch−¬ng kh«ng mang ý nghÜa ®ã n÷a, mµ chØ lµ kÕ
thõa truyÒn thèng.
10. Ngµy quèc tÕ phô n÷ 8 – 3 ra ®êi khi nµo ?
Ngµy Quèc tÕ Phô n÷ 8 – 3 ra ®êi vµo n¨m 1910. Tr−íc ®ã, phong
trµo gi¶i phãng phô n÷ quèc tÕ ®· ngµy mét n©ng cao. Ngµy 8 th¸ng 3
n¨m 1909, t¹i Chi – ca – g« ( Mü ) ®· næ ra cuéc b·i c«ng vµ biÓu t×nh cña
phô n÷ cã quy m« lín ph¶n ®èi sù bãc lét vµ chÌn Ðp cña c¸c nhµ t− s¶n, ®ßi
tù do, ®ßi b×nh ®¼ng, yªu cÇu thùc hiÖn chÕ ®é lµm viÖc 8 giê mét ngµy vµ
t¨ng l−¬ng.
- 7
N¨m 1910, t¹i thñ ®« C« - pen – ha – gen ( §an M¹ch ) ®· diÔn ra
Héi nghÞ §¹i biÓu phô n÷ x· héi chñ nghÜa quèc tÕ lÇn thø hai. Trong héi
nghÞ nµy, mét nhµ c¸ch m¹ng v« s¶n §øc, th− ký Ban th− ký phô n÷ quèc
tÕ ®· ®Ò x−íng lÊy ngµy 8 – 3 h»ng n¨m lµm ngµy ®Êu tranh cña phô n÷
thÕ giíi vµ s¸ng kiÕn ®ã ®· ®−îc ®¹i héi nhÊt trÝ th«ng qua. Tõ ®ã, Ngµy 8
– 3 ®· trë thµnh Ngµy ®Êu tranh cho quyÒn tù do b×nh ®¼ng, gi¶i phãng
cña phô n÷ thÕ giíi.
11. Ngµy quèc tÕ lao ®éng 1 – 5 ra ®êi khi nµo ?
Th¸ng 7 n¨m 1930 lµ th¸ng ®¸ng ghi nhí cña giai cÊp c«ng nh©n
toµn thÕ giíi. Bëi v× trong th¸ng nµy, t¹i Héi nghÞ thµnh lËp Quèc tÕ 2 ®·
th«ng qua quyÕt ®Þnh: lÊy ngµy 1 th¸ng 5 lµ “ mét ngµy x¸c ®Þnh” tiÕn
hµnh cuéc biÓu t×nh víi qui m« lín trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi. Sau ®ã,
ngµy 1 th¸ng 5 ®· dÇn dÇn trë thµnh ngµy ®oµn kÕt ®Êu tranh cña giai cÊp
c«ng nh©n toµn thÕ giíi vµ ngµy tÕt lao ®éng mang tÝnh quèc tÕ, ®−îc nhiÒu
n−íc trªn thÕ giíi kû niÖm.
12. Ngµy thiÕu nhi quèc tÕ 1 – 6 ra ®êi khi
nµo ?
Th¸ng 11 n¨m 1949, Héi liªn hiÖp Phô n÷ toµn d©n chñ quèc tÕ më
héi t¹i M¸t – c¬ - va, nh»m môc ®Ých b¶o vÖ quyÒn lîi cña nhi ®ång
toµn thÕ giíi, ph¶n ®èi bän l¸i bu«n chiÕn tranh giÕt h¹i vµ ng−îc ®·i trÎ
em. Héi nghÞ ®· quyÕt ®Þnh ngµy 1 – 6 h»ng n¨m lµ Ngµy tÕt cña thiÕu
nhi quèc tÕ.
Tr−íc ®ã, nhiÒu n¬i trªn thÕ giíi ®· thµnh lËp nhiÒu tr¹i nu«i d−ìng
trÎ em vµ ng−êi ta ®ã lµ nh÷ng c¬ së tõ thiÖn v× trÎ em. Trªn thùc tÕ, tõ sau
§¹i chiÕn thÕ giíi lÇn thø nhÊt, nh÷ng kÎ truyÒn gi¸o vµ bu«n ng−êi l¹i
ng−îc ®·i vµ giÕt h¹i trÎ em. Cho nªn ®Ó ch¨m sãc vµ b¶o vÖ trÎ em mét c¸ch
thùc sù, míi ra ®êi ngµy lÔ thiÕu nhi quèc tÕ.
13. Ngµy quèc kh¸nh cña c¸c n−íc ra ®êi ra
sao ?
- 8
§a sè c¸c n−íc trªn thÕ giíi chØ cã mét ngµy quèc kh¸nh, song lÊy
ngµy nµo lµm ngµy quèc kh¸nh l¹i rÊt kh¸c nhau, nh− :
1. Nh÷ng quèc gia lÊy ngµy thµnh lËp n−íc lµm ngµy quèc kh¸nh:
Trung Quèc ( ngµy 1 – 10), Mü ( ngµy 4 – 7 ). . . KiÓu nµy trªn thÕ giíi chØ
cã hai m−¬i n¨m n−íc.
2. LÊy ngµy sinh nhËt cña nguyªn thñ quèc gia, cã Th¸i Lan ( ngµy
5 – 12 ), Hµ Lan (ngµy 30 – 4 ), §an M¹ch ( ngµy 16 – 4 ), NhËt B¶n (
ngµy 29 – 4 ).
3. Nh÷ng quèc gia lÊy ngµy mõng chiÕn th¾ng chèng ph¸t xÝt nh−
Ru – ma – ni (ngµy 30 – 8 ).
4. LÊy ngµy biÕn thiªn cña thuéc ®Þa hoÆc di d©n, cã Ca – na - ®a (
ngµy 1 – 7 ), óc (ngµy 26 – 1 ).
5. LÊy ngµy chiÕm lÜnh thñ ®« cã Cu Ba (ngµy 1 – 1 )...
6. LÊy ngµy c¸ch m¹ng th¾ng lîi, cã Ph¸p, ( Ph¸p lÊy ngµy khëi
nghÜa cña nh©n d©n Pa – ri chiÕm ngôc Ba – xti ( ngµy 14 – 7 ) ).
7. Cã quèc gia ngµy quèc kh¸nh kh«ng x¸c ®Þnh, ch¼ng h¹n Anh,
h»ng n¨m lÊy ngµy thø b¶y tuÇn thø hai cña th¸ng s¸u, Ja – mai – ca l¹i
lÊy ngµy thø hai ®Çu tiªn cña th¸ng t¸m ...
8. Cßn cã mét vµi quèc gia, mçi n¨m cã hai ngµy quèc kh¸nh nh− BØ,
§an M¹ch...
14. Ngµy y t¸ quèc tÕ ra ®êi khi nµo ?
N÷ y t¸ ng−êi Anh lµ Nandinger lµ ng−êi ®Æt nÒn mãng cho ngµnh
hé lý häc cËn ®¹i. Vµo nh÷ng n¨m 1854 – 1856, trong cuéc chiÕn tranh
Crimean, bµ ®· ®em hÕt søc m×nh ®Ó lµm thay ®æi ®iÒu kiÖn sèng vµ ch÷a trÞ
cho c¸c th−¬ng binh, ®−îc c«ng chóng c¸c n−íc ®¸nh gi¸ cao.
- 9
Sau nµy, ®Ó kû niÖm nh÷ng cèng hiÕn lín lao trong sù nghiÖp t¹o
phóc cho nh©n lo¹i cña bµ, Héi y t¸ quèc tÕ ®· quyÕt ®Þnh lÊy ngµy sinh
cña bµ 15 – 2 lµm Ngµy Y t¸ quèc tÕ.
15. Ngµy héi bia ra ®êi khi nµo ?
Héi bia lµ lÔ héi d©n gian ë §øc kÐo dµi tõ tuÇn cuèi cïng cña th¸ng
9 tíi tuÇn ®Çu tiªn cña th¸ng 10 h»ng n¨m. Trong nh÷ng ngµy nµy, mäi
ng−êi ph¶i uèng hÕt 100 v¹n lÝt bia. T¹i Muy – nich, h»ng n¨m ®Òu tæ chøc
Héi Bia v« cïng ®Æc s¾c.
Ngµy Héi Bia ra ®êi tõ n¨m 1810. §Çu th¸ng 10 n¨m ®ã lµ ngµy
Quèc v−¬ng Pafalia cö hµnh h«n lÔ cho Hoµng tö cña «ng, Quèc v−¬ng
muèn buæi lÔ thËt t−ng bõng. Trong lÔ c−íi, Hoµng tö n©ng cèc mêi thùc
kh¸ch uèng thËt ®· ®Ó chia vui. ThÕ lµ, mäi ng−êi ai nÊy th¶ søc uèng, hä
võa h¸t võa móa cho tíi khi h«n lÔ kÕt thóc. Sau nµy, h»ng n¨m mäi ng−êi
lÊy kho¶ng thêi gian ®ã lµm ngµy Héi Bia, vµ tËp tôc Êy kÐo dµi m·i ®Õn
ngµy nay.
16. Ngµy héi t×nh yªu ra ®êi khi nµo ?
T¹i mét sè n−íc thuéc ¢u – Mü vµ ch©u §¹i D−¬ng, ngµy 14 th¸ng
2 h»ng n¨m, ®−îc coi lµ ngµy Héi t×nh yªu. V× sao − ? Liªn quan ®Õn nã lµ
c¶ mét truyÒn thuyÕt xóc ®éng lßng ng−êi.
Vµo thÕ kû 3, mét tÝn ®å C¬ §èc gi¸o tªn lµ Va – len – tin do dÉn
®Çu mét ®éi qu©n c¸c tÝn ®å C¬ §èc chèng l¹i sù ¸p bøc cña ®Õ quèc La M·
mµ ph¶i vµo tï. Trong tï, anh ta may m¾n gÆp ®−îc con g¸i cña viªn gi¸m
ngôc vµ ®−îc c« ch¨m sãc chu ®¸o; tõ ®ã hä ®em lßng yªu nhau. Song Va –
len – tin vÉn kh«ng tho¸t khái sè phËn nghiÖt ng· : ngµy 14 th¸ng 2 n¨m
270, chµng ®· bÞ xö téi chÕt. Tr−íc phót l©m chung, chµng ®· viÕt cho con
g¸i viªn gi¸m ngôc mét l¸ th−, bµy tá t×nh c¶m m·nh liÖt cña m×nh ®èi víi
nµng. Sau nµy, c¸c tÝn ®å C¬ §èc ®· lÊy ngµy nµy lµm ngµy Héi t×nh yªu
®Ó kû niÖm Va – len – tin ®· tö v× ®¹o. Ngµy nµy, ng−êi ta coi tr¸i tim
hång vµ hoa t−¬i lµ biÓu t−îng cña ngµy thÓ hiÖn sù thuû chung son s¾t
trong t×nh yªu.
- 10
Ngµy nay, lÔ héi t×nh yªu ®−îc thanh niªn nam n÷ nhiÒu n−íc trªn
thÕ giíi ®ãn nhËn, coi ®ã lµ dÞp tèt ®Ó bµy tá t×nh c¶m víi ng−êi m×nh yªu.
17. Ngµy quyÒn lîi ng−êi tiªu dïng quèc tÕ ra ®êi
khi nµo ?
N¨m1983 tæ chøc liªn minh nh÷ng ng−êi tiªu dïng quèc tÕ quyÕt
®Þnh lÊy ngµy, 15 th¸ng 3 lµ Ngµy quyÒn lîi ng−êi tiªu dïng quèc tÕ, ®Ó
ngµy cµng b¶o vÖ tèt h¬n quyÒn lîi cña ng−êi tiªu dïng trªn ph¹m vi toµn
thÕ giíi, thóc ®Èy hîp t¸c giao l−u gi÷a c¸c tæ chøc tiªu dïng c¸c n−íc.
ViÖc x¸c ®Þnh ngµy 15 th¸ng 3 lµ Ngµy quyÒn lîi ng−êi tiªu dïng
quèc tÕ lµ c¨n cø vµo ngµy 15 th¸ng 3 n¨m 1962, tæng thèng Mü Ken – n¬ -
®i ®· ph¸t biÓu trong quèc héi Mü b¶n Tuyªn bè ®Æc biÖt cña tæng thèng
Mü vÒ viÖc b¶o vÖ quyÒn lîi ng−êi tiªu dïng. B¶n tuyªn bè nµy ®Çu tiªn ®·
nªu ra bèn quyÒn lîi cña ng−êi tiªu dïng nh− sau : “ Cã quyÒn ®−îc b¶o
®¶m an toµn, quyÒn ®−îc h−ëng s¶n phÈm tèt, quyÒn ®−îc tù do lùa chän,
quyÒn ®−îc nªu ý kiÕn tiªu dïng”.
Tõ n¨m 1983 ®Õn nay, cø ®Õn ngµy 15 th¸ng 3, tæ chøc ng−êi tiªu
dïng trªn toµn thÕ giíi ®Òu cã nh÷ng ho¹t ®éng kû niÖm.
18. Ngµy khÝ t−îng thÕ giíi ra ®êi khi nµo ?
Ngµy nay, ngµy 23 th¸ng 3 h»ng n¨m ®−îc coi lµ Ngµy KhÝ t−îng
thÕ giíi. Song Ýt ai biÕt, ®Ó ®i ®Õn quyÕt ®Þnh trªn , ph¶i qua qu·ng thêi
gian gÇn 100 n¨m.
Vµo nh÷ng n¨m 50 cña thÕ kû 19, qua thùc tiÔn cuéc sèng, sù nhËn
thøc khoa häc vÒ khÝ t−îng cña nh©n lo¹i còng ngµy cµng s©u s¾c h¬n, kÕt
qu¶ cña c¸c quan tr¾c khÝ t−îng b¾t ®Çu cã ¶nh h−ëng tíi c¸c ho¹t ®éng
thùc tiÔn. Lóc ®ã, mét thiÕu uý h¶i qu©n Mü tªn lµ Moli ®· kiÕn nghÞ tæ
chøc mµng l−íi quan tr¾c khÝ t−îng trªn biÓn ®Ó t×m hiÓu mèi quan hÖ cña
sù vËn chuyÓn gi÷a c¸c dßng khÝ víi ®¹i d−¬ng. Víi nh÷ng nç lùc cña «ng,
cuèi cïng héi nghÞ quèc tÕ Bróc – xen ®· ®−îc tæ chøc. Sau héi nghÞ, mét sè
- 11
n−íc ch©u ¢u vµ Mü ®· ®ua nhau thµnh lËp c¸c tæ chøc khÝ t−îng d¹nh s¬
khai.
Cßn tæ chøc khÝ t−îng mang tÝnh quèc tÕ ®Çu tiªn lµ tæ chøc khÝ t−îng
quèc tÕ ra ®êi t¹i héi nghÞ Viªn n¨m 1873. Trong qu¸ tr×nh tån t¹i vµi chôc
n¨m sau ®ã, tæ chøc nµy ®· bÞ ph¸ ho¹i ghª gím bëi hai cuéc §¹i chiÕn thÕ
giíi, song nã vÉn duy tr× ho¹t ®éng, cã nh÷ng cèng hiÕn nhÊt ®Þnh cña sù
nghiÖp khÝ t−îng thÕ giíi vµ yªn b×nh cña nh©n lo¹i.
Sau §¹i chiÕn thÕ giíi lÇn thø hai, Tæ chøc KhÝ t−îng quèc tÕ ®·
®−îc x©y dùng l¹i, ®ång thêi cã sù tham gia cña mét lo¹t n−íc thµnh viªn
míi, vµ ®−îc gia nhËp Liªn hîp quèc, trë thµnh mét c¬ quan chuyªn m«n
cña tæ chøc nµy. N¨m 1951, Tæ chøc KhÝ t−îng quèc tÕ ®· hoµn thµnh c¬
cÊu tæ chøc cña m×nh, chÝnh thøc ®æi tªn thµnh Tæ chøc KhÝ t−îng thÕ giíi
nh− tªn gäi ngµy nay.
19. Gi¶i N« Ben ra ®êi khi nµo ?
Gi¶i N« - ben ®−îc mang tªn nhµ ho¸ häc ng−êi Thuþ §iÓn, gi¶i
®−îc lËp ra bëi di s¶n cña «ng. Trong di chóc , «ng ®Ó l¹i mét phÇn di s¶n (
9,2 triÖu USD) dïng lµm quÜ, lÊy lîi tøc cña nã ( mçi n¨m chõng 200.000
USD) lµm gi¶i th−ëng cho 5 lÜnh vùc : VËt lý, Ho¸ häc, Sinh häc vµ Kinh
tÕ häc ( sau nµy ng−êi ta bæ sung thªm lÜnh vùc V¨n häc vµ Hoµ b×nh).
VËy c©u chuyÖn lËp gi¶i N« - ben ®· x¶y ra nh− thÕ nµo ?
Vµo mét ngµy cña n¨m 1888, N« - ben võa ngñ dËy th× ®äc ®−îc tin
c¸o phã vÒ «ng. §©y lµ s¬ xuÊt cña tê b¸o nä, ng−êi bÞ chÕt lµ anh trai «ng
chø kh«ng ph¶i «ng. Tin nµy khiÕn «ng bÞ sèc. Bëi qua b¶n c¸o phã, «ng
hiÓu ®−îc suy nghÜ cña ng−êi ®êi vÒ m×nh : “ «ng vua thuèc næ”, ngµ ®¹i
thùc nghiÖm ph¸t tµi nhê lo¹i vò khÝ mang tÝnh huû diÖt. Kú thùc, môc
®Ých cña «ng nh»m mang l¹i h¹nh phóc cho nh©n lo¹i. ¤ng quyÕt b»ng mäi
c¸ch ®Ó ng−êi ®êi hiÓu viÖc lµm cña «ng thËt sù cã ý nghÜa. §Õn khi èm
nÆng, «ng bÌn lËp s½n b¶n di chóc, tÆng mét kho¶n tiÒn th−ëng cho nh÷ng
ai cã cèng hiÕn kiÖt xuÊt cho hoµ b×nh, tiÕn bé trªn thÕ giíi. B¾t ®Çu tõ n¨m
1901, Gi¶i N« - ben ®−îc trao h»ng n¨m vµo dÞp kû niÖm ngµy «ng mÊt :
10 -12.
- 12
20. Sø tiÕt ra ®êi khi nµo ?
Ngµy nay, sø tiÕt lµ chØ quan chøc ngo¹i giao th−êng tró cña mét
n−íc t¹i n−íc kh¸c, hoÆc ®¹i biÖn l©m thêi ®−îc ph¸i ®Õn tró t¹i n−íc kh¸c.
Nh−ng vµo thêi Cæ ®¹i, sø tiÕt l¹i kh«ng ph¶i lµ tªn gäi cña con ng−êi, mµ
chØ lµ mét chøc quan.
Lóc ®ã sø tiÕt cã hai hµm nghÜa : Mét lo¹i lµ khanh ®¹i phu ®−îc mêi
®Õn mét n−íc ch− hÇu nµo c¶ quèc qu©n ë n−íc ®ã ph¶i ban cho anh ta mét
b»ng chøng nhËm chøc gäi lµ phï tÝn. Nã th−êng ®−îc ®óc b»ng ®ång,
song mçi vïng kh¸c nhau, h×nh ®éng vËt ®−îc ®óc thµnh phï tÝn còng kh¸c
nhau. NhËm chøc ë vïng nói, ®−îc ban hæ tiÕt; nhËm chøc ë ®ång b»ng,
®−îc ban nh©n tiÕt; nhËm chøc ë hå tr¹ch, ®−îc ban long tiÕt. Mét lo¹i lµ
tr−íc lóc sø thÇn xuÊt ngo¹i, quèc qu©n ph¶i ban cho anh ta mét b»ng
chøng xuÊt sø, gäi lµ phï tiÕt. Nh×n chung ®Òu lµ lµm b»ng thanh tre, bªn
trªn cã ®iÓm vËt trang trÝ nh− ®u«i tr©u, gäi lµ mao tiÕt. Khi Tr−¬ng T¸i,
T« Vò ®i sø Hung N« ®Òu mang lo¹i b»ng chøng nµy. §−¬ng nhiªn, hai
lo¹i b»ng chøng nµy thêi Cæ ®¹i còng gäi lµ sø tiÕt.
21. §¹i sø ra ®êi khi nµo ?
§¹i sø ra ®êi c¸ch ®©y ®· 4000 n¨m, ®−îc sö dông sím nhÊt ë
V−¬ng quèc cæ Ai CËp.
Lóc ®ã, Quèc v−¬ng Ai CËp ®· cã quan hÖ víi c¸c quèc gia ch©u ¸ ,
®· cã c¸c nh©n viªn chuyªn ®i sø c¸c n−íc ch©u ¸. §©y lµ ®¹i biÓu ngo¹i
giao sím nhÊt trong lÞch sö nh©n lo¹i. NhiÖm vô cña hä lµ chuyÓn th− tõ
cña Quèc v−¬ng, ®−îc gäi lµ tÝn sø.
Thêi cæ Hy L¹p, viÖc liªn hÖ gi÷a c¸c thµnh bang t¨ng nhiÒu. Quèc
v−¬ng ®· chän mét sè ng−êi trong nh÷ng ng−êi ®øc cao tµi träng, tuæi trßn
50, chuyªn ®¶m tr¸ch c«ng viÖc liªn hÖ víi c¸c n−íc kh¸c, nh−ng kh«ng tró
t¹i n−íc ®ã. §−¬ng thêi gäi hä lµ tr−ëng l·o, thùc tÕ lµ sø tiÕt.
- 13
Thêi v−¬ng quèc Byzantinc, nhiÖm vô cña c¸c sø tiÕt ®· cã thay ®æi,
cã thÓ tró t¹i n−íc kh¸c vµi th¸ng, ®ång thêi ®¶m tr¸ch nhiÖm vô nghiªn
cøu t×nh h×nh ë n−íc ®Õn tró vµ thu nhËp t×nh b¸o.
ThÕ kû 14, cïng víi sù manh nha cña chñ nghÜa t− b¶n, c¸c sø tiÕt
ngo¹i giao ngoµi nhiÖm vô chÝnh trÞ, qu©n sù, cßn ®¶m tr¸ch c«ng viÖc giao
l−u kinh tÕ. Do ®ã, viÖc c¸c sø tiÕt qua l¹i nhiÒu lÇn ®· kh«ng phï hîp víi
t×nh h×nh míi trong quan hÖ ngo¹i giao, v× thÕ n−íc céng hoµ Venice lµ
n−íc sím nhÊt chuyÓn sø tiÕt ngo¹i tró thµnh ®¹i biÓu th−êng tró. Ban ®Çu,
nhiÖm kú kÐo dµi ®Õn ba n¨m. Cuèi thÕ kû 16, ®¹i sø th−êng nhiÖm ngo¹i
tró ®· xuÊt hiÖn phæ biÕn ë ch©u ¢u, trë thµnh ®¹i biÓu ngo¹i giao cao cÊp
nhÊt cña mét n−íc tró ë n−íc ngoµi, viÖc nµy kÐo dµi m·i ®Õn ngµy nay.
22. Tªn gäi ausstralia ra ®êi khi nµo ?
L·nh thæ Australia bao gåm ®¹i lôc Auasstralia vµ ®¶o Tassmania.
Tr−íc thÕ kû 17, d©n b¶n ®Þa ®−îc ph©n bè trªn toµn ®¹i lôc Australia.
N¨m 1770, c¸c nhµ hµng h¶i Anh lÇn ®Çu tiªn th¸m hiÓm vïng ®Êt nµy.
Lóc ®ã, mäi ng−êi ph¸t hiÖn mét ®¹i lôc t¹i nam b¸n cÇu; cho r»ng ®ã lµ
lôc ®Þa th«ng th¼ng tíi Cùc Nam, cho nªn nã cã tªn lµ ¸o §¹i Lîi ¸
(Australia), tªn gäi nµy b¾t nguån tõ tiÕng T©y Ban Nha, nghÜa lµ lôc ®Þa
ë ph−¬ng nam.
Sau nµy mäi ng−êi dÇn dÇn míi ph¸t hiÖn ra, ®¹i lôc Australia bèn
mÆt gi¸p biÓn, nã c¸ch Cùc Nam c¶ mét ®¹i d−¬ng bao la. MÆc dï vËy, tªn
gäi Australia vÉn ®−îc gäi m·i ®Õn ngµy nay.
23. Tªn gäi ch©u ¸ ra ®êi khi nµo ?
Trong c¸c ch©u lôc trªn thÕ giíi, ch©u ¸ cã diÖn tÝch lín nhÊt thÕ giíi,
d©n sè ®«ng nhÊt, tªn gäi còng cæ nhÊt. Tªn gäi ®Çy ®ñ cña ch©u ¸ lµ ¸ TÕ
¸ ch©u ( Asia ), nghÜa lµ n¬i mÆt trêi mäc ë ph−¬ng ®«ng.
T−¬ng truyÒn, tõ nµy do ng−êi Phoenicia cæ ®Æt ra. Kho¶ng gi÷a
nh÷ng n¨m 2000 ( tr−íc CN ), ng−êi Phooenicia ®· lËp nªn v−¬ng quèc
Phoenicin hïng m¹nh ë bê ®«ng §Þa Trung H¶i ( nay thuéc vïng
- 14
Syrian). Hä dùa vµo kÜ thuËt hµng h¶i ®iªu luyÖn, ho¹t ®éng kh¾p vïng
§Þa Trung H¶i. ThËm chÝ, hä cã thÓ ®i tËn eo biÓn Gibrular nhËp vµo phÝa
®«ng §Þa Trung H¶i lµ Asu, nghÜa lµ n¬i mÆt trêi mäc ë ph−¬ng ®«ng;
gäi lôc ®Þa phÝa t©y §Þa Trung H¶i lµ Ereb, nghÜa lµ n¬i mÆt trêi lÆn ë
ph−¬ng t©y. Asia lµ tõ ®−îc ph¸t triÓn tõ tiÕng Phoenicia lµ Asu, dÞch ©m
thµnh ¸ TÕ ¸ ch©u, nghÜa lµ ch©u mÆt trêi mäc ë ph−¬ng ®«ng. Tõ Ered
sau nµy ®−îc biÕn thµnh Europa, dÞch ©m lµ ¢u la ba ch©u, nghÜa lµ ch©u
mÆt trêi lÆn ë phÝa t©y.
Sau nµy, ch©u ¸ TÕ ¸ ( Asia ) ®−îc dïng ®Õn tËn ngµy nay.
24. Tªn gäi ch©u Mü ra ®êi khi nµo ?
Ch©u Mü lµ tªn gäi chung cho Nam Mü vµ B¾c Mü, còng lµ tªn gäi
gi¶n l−îc cña ch©u America, cßn lµ T©n ®¹i lôc. America lµ tªn cña mét
nhµ th¸m hiÓm.
Tõ n¨m 1492, nhµ hµng h¶i ng−êi ý Colombus ®· ba lÇn tiÕn vÒ phÝa
t©y. ¤ng ®· ®Õn ®−îc quÇn ®¶o Bahama nay thuéc ch©u Mü; song «ng l¹i
cho r»ng m×nh ®Õn Ên §é, vµ gäi ®¶o míi ph¸t hiÖn lµ quÇn ®¶o Ên §é,
gäi c− d©n b¶n ®Þa n¬i ®ã lµ ng−êi Indian, tøc ng−êi Ên §é.
Sau nµy, mét nhµ th¸m hiÓm kh¸c tªn lµ Yahge, trong thêi gian tõ
n¨m 1499 ®Õn n¨m 1504 ®· ®Õn th¸m hiÓm ch©u Mü vµ còng ®Õn phÇn
phÝa b¾c cña Nam Mü. ¤ng chøng minh r»ng, vïng ®Êt mµ Colobus ph¸t
hiÖn n¨m 1942 chÝnh lµ T©n ®¹i lôc mµ ng−êi ch©u ¢u ch−a tõng biÕt ®Õn,
chø kh«ng ph¶i Ên §é. Sau nµy sø gi¶ ng−êi ý, trong t¸c phÈm cña m×nh
®· gäi T©n ®¹i lôc lµ ch©u Mü.
Cßn nhµ ®Þa lý häc ng−êi §øc, trong t¸c phÈm cña m×nh l¹i lÊy tªn
America gäi ®¹i lôc lµ ch©u America, tõ ®ã tªn nµy ®−îc dïng ®Õn ngµy
nay.
25. Tªn gäi ch©u Phi ra ®êi khi nµo ?
- 15
Ch©u Phi lµ tªn gäi t¾t cña ch©u Africa. VÒ sù ra ®êi cña tõ Affrica,
hiÖn l−u truyÒn nhiÒu truyÒn thuyÕt kh¸c nhau. Cã truyÒn thuyÕt cho r»ng,
thêi x−a, xø Yemen cã mét tï tr−ëng tªn lµ Africus, vµo n¨m 2000 ( tr−íc
CN ) ®· x©m nhËp B¾c Phi, x©y dùng ë ®ã mét thµnh phè mang tªn
Afrikyah, sau ®ã mäi ng−êi ®Òu gäi vïng ddaatas bao la nµy lµ Africa.
Mét truyÒn thuyÕt kh¸c cho r»ng, Africa lµ tªn mét n÷ thÇn mµ ng−êi
Berrber c− tró ë B¾c Phi t«n thê. VÞ n÷ thÇn nµy lµ thÇn hé mÖnh. T−¬ng
truyÒn vµo thÕ kû thø nhÊt ( tr−íc CN ), ng−êi Berber ®· ph¸t hiÖn mét bøc
t−îng cña n÷ thÇn nµy trong mét ng«i miÕu, ®ã lµ mét phô n÷ trÎ kho¸c
trªn m×nh mét tÊm da voi. Sau nµy mäi ng−êi ®Òu coi tªn cña n÷ thÇn
Africa lµ tªn ®¹i lôc Phi ch©u. Cßn cã mét truyÒn thuyÕt kh¸c n÷a cho
r»ng, kÎ chinh phôc La M· lµ Xivowen ®· x©m nhËp vïng ®Êt Carthage,
cã tªn gäi kh¸c lµ Afirigan. §Ó kû niÖm kÎ chinh phôc nµy, nh÷ng ng−êi
thèng trÞ La M· ®· gäi m¶nh ®Êt nµy lµ Africa. Sau ®ã La M· l¹i liªn tôc
bµnh tr−íng, lËp nªn tØnh Africa míi. Lóc nµy tªn gäi ®ã chØ h¹n chÕ ë
vïng ®Êt phÝa b¾c cña ®¹i lôc Phi ch©u. §Õn thÕ kû 2, ®Õ quèc La M· l¹i
më réng ch©u Phi ®Õn toµn bé vïng ®Êt phÝa ®«ng b¾c tõ eo biÓn Gibralar
®Õn Ai CËp. Mäi ng−êi gäi chung ng−êi La M· vµ d©n b¶n ®Þa ë ®©y lµ
Africa, tøc lµ ng−êi Africa, vïng ®Êt nµy còng ®−îc gäi lµ Africa, sau nµy
gäi chung lµ ®¹i lôc ch©u Phi.
26. Tªn gäi ch©u ¢u ra ®êi khi nµo ?
Ch©u ¢u lµ tªn viÕt t¾t cña ch©u Europe, b¾t nguån tõ mét c©u
chuyÖn Hy L¹p.
T−¬ng truyÒn, c«ng chóa Europe cña v−¬ng quèc Phoericia, trong
mét giÊc m¬, thÊy hai ng−êi phô n÷ do hai ®¹i lôc ho¸ thµnh, ®ang ®¸nh
nhau. Mét ng−êi tõ n¬i kh¸c ®Õn, cßn ng−êi kia lµ phô n÷ Asia. Hai ng−êi
®Òu muèn mang Europe ®i. “ §i th«i, ta sÏ mang ng−¬i ®Õn lµm ng−êi t×nh
cña Miaosi”.
Buæi s¸ng ngµy h«m sau, c«ng chóa cïng ®¸m tuú tïng ®i ch¬i h¸i
hoa; thÊy mét chó tr©u lïn chë hµng ®Õn mét vïng ®Êt l¹. T¹i ®©y nµng ®·
gÆp thÇn t×nh yªu Afuluodite vµ con trai cña «ng ta lµ Yaluosi. Hä nãi víi
Europe : “ Ng−êi ®em ®Õn cho ng−¬i giÊc m¬ lµ hai chóng ta, sè ng−¬i ®·
- 16
®Þnh s½n lµ ph¶i lµm vî cña Yaluosi, tr©u lïn võa chë ng−¬i tíi ®©y chÝnh
lµ hãa th©n cña Miaosi. M¶nh ®Êt ®ãn nhËn ng−¬i sÏ mang tªn cña ng−¬i
lµ ch©u Europe”. VÒ sau mäi ng−êi gäi t¾t lµ ch©u ¢u.
27. Tªn gäi th¸i b×nh d−¬ng ra ®êi khi nµo ?
Tªn gäi Th¸i B×nh D−¬ng do nhµ hµng h¶i Bå §µo Nha tªn lµ
Magalhaes ®Æt trong chuyÕn du hµnh vßng quanh Tr¸i §Êt.
Ngµy 20 th¸ng 9 n¨m 1519, Magalhaes dÉn ®Çu ®oµn th¸m hiÓm
xuÊt ph¸t tõ Saiweir, b¨ng qua eo biÓn Gibraltar, ®i vÒ phÝa t©y §¹i T©y
D−¬ng, b¾t ®Çu chuyÕn du hµnh. H¬n mét n¨m sau, khi ®oµn thuyÒn cña
hä ®Õn cùc nam cña Nam Mü, bçng ph¸t hiÖn bê biÓn ë ®ã dèc ®øng t¸ch
lµm hai, hä bÌn b¨ng vÒ phÝa tr−íc. ë ®ã sãng lín nguy hiÓm, hä ph¶i vËt
lén suèt 38 ngµy, cuèi cïng míi vµo ®−îc eo biÓn an toµn. Lóc nµy tr−íc
mÆt hä lµ ®¹i d−¬ng bao la, mÆt n−íc ph¼ng lÆng tr¶i réng phÝa tr−íc.
§oµn thuyÒn l¹i ®i tiÕp tõ Nam Mü, cuèi cïng ®Õn quÇn ®¶o Philippin.
Trong cuéc hµnh tr×nh sau ®ã, hä kh«ng gÆp c¬n sãng d÷ nµo n÷a. C¸c
thuyÒn viªn vui vÎ nãi víi nhau : “ BiÓn ë ®©y thËt th¸i b×nh”.
Nh− vËy, sau nµy mäi ng−êi gäi vïng biÓn réng lín gi÷a ch©u Mü,
ch©u ¸, ch©u §¹i D−¬ng lµ Th¸i B×nh D−¬ng.
28. Tªn gäi Ên §é D−¬ng ra ®êi khi nµo ?
Tªn gäi cò cña Ên §é D−¬ng lµ biÓn Eritrea. Tªn gäi nµy xuÊt hiÖn
sím nhÊt trong cuèn s¸ch LÞch sö do nhµ ®Þa lý häc næi tiÕng ng−êi Hy
L¹p Herodotos ( 484 – 425 tr−íc CN ) biªn so¹n. Trong b¶n ®å thÕ giíi do
«ng vÏ, vïng biÓn nµy cã nghÜa lµ Hång H¶i.
ViÖc mang tªn Ên §é D−¬ng muén h¬n nhiÒu so víi biÓn Eritrea.
Ng−êi sö dông tªn gäi nµy sím nhÊt cã lÏ lµ nhµ ®Þa lý häc La M· ( tõ thÕ
kû 1 ®Õn thÕ kû 5 ). Trªn tÊm b¶n ®å thÕ giíi do mét ng−êi ArËp vÏ, còng
sö dông tªn gäi nµy. Thêi CËn ®¹i chÝnh thøc sö dông tªn gäi Ên §é
D−¬ng lµ vµo kho¶ng n¨m 1515. Lóc ®ã, trªn tÊm b¶n ®å do nhµ ®Þa ®å
- 17
häc Trung ¢u vÏ, ®· gäi vïng biÓn réng lín nµy lµ Ên §é D−¬ng ph−¬ng
®«ng. §Õn n¨m 1570, trong tËp b¶n ®å thÕ giíi ng−êi ta ®· bá tõ ph−¬ng
®«ng trong côm tõ Ên §é D−¬ng ph−¬ng ®«ng. Ên §é D−¬ng ®· trë
thµnh tªn gäi ®Õn ngµy nay.
29. Tªn gäi §¹i T©y D−¬ng ra ®êi khi nµo ?
Tªn gäi §¹i T©y D−¬ng ®−îc ghi chÐp sím nhÊt vµo ®êi Minh.
Limadon ®Õn Trung Hoa, khi yÕt kiÕn Minh ThÇn T«ng ®· tù x−ng lµ
ng−êi §¹i T©y D−¬ng. ¤ng ta gäi vïng biÓn Ên §é D−¬ng lµ TiÓu T©y
D−¬ng, gäi vïng biÓn phÝa t©y ch©u ¢u lµ §¹i T©y D−¬ng. Kho¶ng
nh÷ng n¨m triÒu Minh, Trung Quèc ®· ph©n giíi biÓn §«ng vµ T©y, ®¹i
thÓ lÊy tuyÕn tõ b¸n ®¶o L«i Ch©u ®Õn Kalimatan lµm mèc ®Ó ph©n giíi,
phÝa t©y cña nã gäi lµ T©y D−¬ng, gäi ng−êi NhËt B¶n lµ ng−êi biÓn
§«ng. Khi mäi ng−êi b¾t ®Çu cã sù hiÓu biÕt ®¹i thÓ vÒ ®Þa lý ch©u ¢u, th×
Ên §é D−¬ng ®· ®−îc ®æi thµnh TiÓu T©y D−¬ng, gäi h¶i cùc phÝa t©y
ch©u ¢u lµ §¹i T©y D−¬ng. Sau khi ®Þa lý häc thÕ giíi ph−¬ng T©y vµ
c¸c t¸c phÈm b¶n ®å ®−îc truyÒn vµo Trung Quèc, ®èi víi tõ Atlantic
Ocean, c¸c nhµ dÞch thuËt c¶m thÊy rÊt khã dÞch sang tiÕng H¸n, bÌn ®Æt
tªn cho nã lµ §¹i T©y D−¬ng. Danh tõ ®ã ngµy nay ®ang sö dông.
30. Tªn gäi BiÓn ChÕt ra ®êi khi nµo ?
BiÓn ChÕt kú thùc ®ã lµ mét hå n−íc mÆn n»m ë gi÷a Jordan vµ
Palestine. MÆt hå thÊp 392 m so víi mÆt n−íc §Þa Trung H¶i. Chç s©u
nhÊt cña hå lµ 400 m, lµ n¬i thÊp nhÊt cña lôc ®Þa thÕ giíi. Tõ ®«ng sang
t©y, hå réng 5 ®Õn 16 km, tõ nam sang b¾c dµi 75 km.
BiÓn ChÕt lµ hå n−íc mÆn næi tiÕng thÕ giíi. Nã ®−îc t¹o thµnh bëi sù
héi tô cña nguån n−íc suèi tõ c¸c d·y nói cao vµ n−íc s«ng Jordan. N¨m
nµy qua n¨m kh¸c, mét l−îng lín c¸c kho¸ng vËt theo n−íc s«ng vµ n−íc
suèi dån tô vÒ ®©y, t¹o thµnh hå n−íc cã l−îng muèi rÊt cao. NÕu so s¸nh
víi n−íc biÓn ë nh÷ng n¬i kh¸c th× hµm l−îng muèi trong n−íc BiÓn ChÕt
cao tõ 23 – 25%. C¸c sinh vËt kh«ng thÓ sèng næi trong hå, v× vËy ng−êi ta
gäi nã lµ BiÓn ChÕt. §iÒu thó vÞ lµ, v× n−íc trong hå chøa l−îng muèi cao
- 18
nh− vËy, träng l−îng riªng cña n−íc lín h¬n träng l−îng riªng cña ng−êi,
nªn dï lµ ng−êi kh«ng biÕt b¬i còng ch¼ng lo bÞ ch×m. NÕu ch¼ng may rít
xuèng hå, ng−êi ta cã thÓ n»m trªn mÆt hå ®Ó ®äc s¸ch vµ hót thuèc.
31. Tªn gäi H¾c H¶i ra ®êi khi nµo ?
H¾c H¶i n»m gi÷a phÇn ®Êt phÝa ®«ng nam ch©u ¢u vµ TiÓu ¸, lµ
vïng biÓn n»m trong ®Êt liÒn. Nh÷ng ng−êi ®Çu tiªn dïng tªn gäi H¾c H¶i
lµ ng−êi Hy L¹p, ng−êi Ba T−, ng−êi Thæ NhÜ Kú. Hä dïng nh÷ng mµu
s¾c kh¸c nhau ®Ó lµm ph−¬ng chuÈn ®«ng t©y nam b¾c: mµu vµng lµ ®«ng,
mµu ®á lµ nam, mµu lam hoÆc lôc lµ t©y, mµu ®en lµ b¾c. Do H¾c H¶i
n»m ë phÝa b¾c cña Hy L¹p, Ba T−, Thæ NhÜ Kú, nªn mäi ng−êi gäi nã
lµ H¾c H¶i kh«ng ®en, chØ khi nµo trªn biÓn cã giã to cÊp 6 trë lªn, n−íc
biÓn míi chuyÓn sang mµu x¸m, lóc nµy nã ®Ých thùc lµ H¾c H¶i, nh−ng
trong mét n¨m, nh÷ng lóc nh− vËy chØ cã m−êi mÊy ngay.
32. Tªn gäi Hång H¶i ra ®êi Khi nµo ?
Hång H¶i ®−îc dÞch ý tõ tiÕng n−íc ngoµi. VÒ sù ra ®êi cña nã, hiÖn
®ang tån t¹i nhiÒu c¸ch gi¶i thÝch kh¸c nhau. Nh−ng ®a sè c¸ch gi¶i thÝch
®Òu liªn quan ®Õn mµu ®á. Mét thuyÕt cho r»ng, tªn gäi ®ã b¾t nguån tõ
mµu cña n−íc biÓn. ThuyÕt nµy bao gåm ba c¸ch gi¶i thÝch kh¸c nhau.
C¸ch thø nhÊt cho r»ng, trong Hång H¶i cã nhiÒu vá sß mµu s¾c rùc rì,
nªn lµm cho n−íc biÓn cã mµu hång thÉm; c¸ch thø hai cho r»ng vïng biÓn
n«ng gÇn bê biÓn Hång H¶i cã l−îng lín c¸c san h« mµu vµng pha hång
®· lµm cho n−íc biÓn cã mµu ®á; c¸ch gi¶i thÝch thø ba l¹i cho r»ng, Hång
H¶i lµ biÓn cã «n ®é cao nhÊt thÕ giíi, do vËy thÝch nghi víi sù sinh s«i cña
sinh vËt, Hång H¶i cã rÊt nhiÒu lo¹i rong biÓn mµu hång, v× thÕ lµm cho
n−íc biÓn mµu xanh pha chót mµu hång, nªn míi cã tªn gäi nh− vËy.
ThuyÕt thø hai cho r»ng, mµu s¾c nham th¹ch cña hai bê Hång H¶i
quyÕt ®Þnh tªn gäi cña nã. Tõ thêi xa x−a, do c¸c ph−¬ng tiÖn giao th«ng
víi kü thuËt cßn h¹n chÕ, nªn chØ cã thÓ ®i thuyÒn ven bê. Hä ph¸t hiÖn ,
hai bê Hång H¶i, nhÊt lµ ven bê Phi ch©u, cã mét bøc t−êng nham th¹ch
mµu ®á vµng ch¹y dµi d−íi ¸nh s¸ng mÆt trêi, bëi vËy trªn biÓn vµ trªn bê
¸nh lªn mµu s¾c rùc rì, nªn gäi lµ Hång H¶i.
- 19
ThuyÕt thø ba cho r»ng, tªn Hång H¶i liªn quan ®Õn khÝ hËu. Trªn
mÆt biÓn Hång H¶i th−êng hay cã luång giã thæi tõ mét sa m¹c lín ë ch©u
Phi, mang ®Õn mét dßng kh«ng khÝ nãng bøc, víi mµn s−¬ng bôi mµu ®á
vµng bao trïm Hång H¶i, c¶ bÇu trêi trë nªn tèi sÇm. Ng−êi Phoenicia cæ
®¹i vµ ng−êi Hy L¹p ®i thuyÒn tíi ®©y, thÊy c¶nh t−îng kú l¹ h·i hïng
nh− vËy, liÒn gäi nã lµ Hång H¶i.
ThuyÕt thø t− cho r»ng, mµu hång (®á) lµ chØ ph−¬ng nam; Hång
H¶i tøc lµ biÓn ë ph−¬ng nam.
33. Tªn gäi s«ng amazon ra ®êi khi nµo ?
Amazon lµ mét trong nh÷ng con s«ng dµi nhÊt thÕ giíi, n»m ë phÝa
b¾c Nam Mü, ph¸t nguyªn tõ nói Andisi néi ®Þa Pªru, b¨ng ra §¹i T©y
D−¬ng. S«ng dµi 6480 km. Muèn biÕt tªn gäi “ Amazorna” ra ®êi khi nµo,
ph¶i quay ng−îc vÒ thÕ kû 16.
N¨m 1541, qu©n thùc d©n T©y Ba Nha do Aoluliana dÉn ®Çu, tiÕn
hµnh kh¶o s¸t toµn diÖn s«ng Amazon. Sau khi hä lªn thuyÒn, do hai bê
c©y cèi um tïm, m·nh thó nhiÒu kh¾p n¬i vµ c¶nh hoang vu kh«ng bãng
ng−êi, l−¬ng thùc mang theo c¹n dÇn mµ kh«ng cã nguån bæ sung, nguy c¬
bÞ ®ãi ®e do¹. §óng lóc ®ã, hä ph¸t hiÖn mét ng«i lµng ng−êi Indians, bÌn
dõng thuyÒn bªn bê. Lªn bê, hä sôc s¹o c−íp bãc l−¬ng thùc trong lµng, dÉn
®Õn cuéc chiÕn víi d©n së t¹i. Ng−êi Indians chiÕn ®Êu dòng c¶m, khiÕn
®¸m qu©n thùc d©n sî h·i, ®Æc biÖt lµ c¸c phô n÷ Indians nhanh nhÑn ®·
®Ó l¹i Ên t−îng s©u ®Ëm trong hä. Viªn thñ lÜnh cña ®éi qu©n thùc d©n
bçng nghÜ ®Õn v−¬ng quèc n÷ nh©n cã tªn lµ Amazon trong thÇn tho¹i Hy
L¹p. Phô n÷ ë v−¬ng quèc nµy dòng c¶m thiÖn chiÕn, giái c−ìi ngùa vµ
b¾n tªn. Do ®ã «ng ®Æt tªn cho dßng s«ng mµ ®o¹n th¸m hiÓm ®i qua lµ
s«ng Amazon, nã liÒn ®−îc l−u truyÒn tËn ngµy nay.
34. Tªn gäi cña triÒu ®¹i ra ®êi khi nµo ?
Trong lÞch sö Trung Quèc, tªn gäi cña c¸c triÒu ®¹i, vÒ ®¹i thÓ cã ba
c¨n cø : lÊy ®Þa danh ( tªn ®Êt), lÊy phong hiÖu chøc quan tr−íc khi bËc ®Õ
v−¬ng khai quèc x−ng ®Õ; lÊy ý cña mét c©u nãi nµo ®ã lµm tªn triÒu ®¹i.
nguon tai.lieu . vn