1. Trang Chủ
  2. Mỹ thuật
  3. Tư liệu tham khảo Chuyên đề Tiếp nhận thơ Đường tại Việt Nam

Tư liệu tham khảo Chuyên đề Tiếp nhận thơ Đường tại Việt Nam

Xét về nguồn gốc, mỹ học tiếp nhận là sự phản ứng đối với mỹ học nội quan, đối với tư tưởng về tính tự trị của nghệ thuật. “Mỹ học tiếp nhận đoạn tuyệt với những ý niệm về tính độc lập của nghệ thuật khỏi văn cảnh xã hội lịch sử, nó gia nhập lĩnh vực nghiên cứu độc giả và xã hội”. Do vậy, mỹ học tiếp nhận đặc biệt chú ý đến các hiện tượng của văn hóa đại chúng (văn chương giải trí, các loại ấn phẩm báo chí), nó có mối liên hệ với... Tư liệu tham khảo: Chuyên đề Tiếp nhận thơ Đường tại Việt Nam 1

Thể loại Tài liệu miễn phí Mỹ thuật

Số trang 69

Ngày tạo 8/29/2018 7:20:39 PM +00:00

Loại tệp DOC

Kích thước

Tên tệp

Tải Tư liệu tham khảo Chuyên đề Tiếp nhận thơ Đường tạ... (.docx) Tải Tư liệu tham khảo Chuyên đề Tiếp nhận thơ Đường tạ... (.pdf)

Xem mẫu

  1. Tư liệu tham khảo: Chuyên đề Tiếp nhận thơ Đường tại Việt Nam 1 Tư liệu tham khảo Chuyên đề Tiếp nhận thơ Đường tại Việt Nam
  2. Tư liệu tham khảo: Chuyên đề Tiếp nhận thơ Đường tại Việt Nam 2 ► VÀI NÉT VỀ LÝ THUYẾT MỸ HỌC TIẾP NHẬN Mỹ học tiếp nhận là khuynh hướng trong phê bình nghiên cứu văn học, xuất phát từ ý tưởng cho rằng, TPVH chỉ ra đời trong quá trình gặp gỡ tiếp xúc giữa văn bản tác phẩm với độc giả. • Đối tượng nghiên cứu chủ yếu của mỹ học tiếp nhận là sự tiếp nhận, tức là sự cảm nhận tác phẩm văn học của độc giả. Xét về nguồn gốc, mỹ học tiếp nhận là sự phản ứng đối với mỹ học nội quan, đối với tư tưởng về tính tự trị của nghệ thuật. “ Mỹ học tiếp nhận đoạn tuyệt với những ý niệm về tính độc lập của nghệ thuật khỏi văn cảnh xã hội lịch sử, nó gia nhập lĩnh vực nghiên cứu độc giả và xã hội”. Do vậy, mỹ học tiếp nhận đặc biệt chú ý đến các hiện tượng của văn hóa đại chúng (văn chương giải trí, các loại ấn phẩm báo chí), nó có mối liên hệ với các nghiên cứu xã hội học, khoa học sư phạm, các bộ môn nghiên cứu văn học ứng dụng. Ngọn nguồn của mỹ học tiếp nhận có giải thích học và hiện tượng học của Husserl, chủ nghĩa cấu trúc trường phái Prague, trường phái hình thức Nga những năm 20 thế kỷ XX, xã hội học văn học v.v. Người tiên phong của mỹ học tiếp nhận là R. Ingarden. Ông đã tu chỉnh khái niệm cụ thể hóa và tái lập trong công trình Về việc nhận thức tác phẩm văn học nghệ thuật . Ingarden chịu ảnh hưởng mạnh mẽ hiện tượng học của Husserl, trước hết là ý tưởng về tính chủ định. Chính ý tưởng này đã trở thành luận chứng triết học cho bản chất giao tiếp của nghệ thuật, giải thích tính chất tích cực, sáng tạo của sự tiếp nhận ở độc giả. Đầu những năm 40 thế kỷ XX, một đại diện của chủ nghĩa cấu trúc trường phái Prague là Felix Vodicka cho rằng, không phải tất cả những sự cụ thể hóa có thể có xét từ góc độ những ý đồ của cá nhân độc giả, đều có thể trở thành mục tiêu nghiên cứu, mà chỉ những sự cụ thể hóa nào cho thấy có diễn ra sự gặp gỡ cấu trúc tác phẩm và c ấu trúc các chuẩn mực văn học do thời đại lịch sử cụ thể quy định, những chuẩn mực mà người tiếp nhận là đại diện. Biểu hiện hoàn chỉnh nhất của các nguyên tắc mỹ học tiếp nhận, tính đến nay, là ở công trình của các nhà nghiên cứu thuộc trường phái Konstanz ra đời ở CHLB Đức những năm 60. Đại diện là H. R. Jauss, W. Iser, R. Warning, G. Grimm v.v. Mỹ học tiếp nhận của trường phái này đặt mục tiêu cách tân và mở rộng sự phân tích của nghiên cứu văn học bằng cách đưa vào lược đồ quá trình văn học sử một bậc độc lập mới, đó là độc giả. Luận đề trung tâm là: giá trị thẩm mỹ, tác động thẩm mỹ và tác động văn học sử của tác phẩm đều dựa trên cơ sở sự khác biệt giữa tầm chờ đợi (tầm đón đợi) của tác
  3. Tư liệu tham khảo: Chuyên đề Tiếp nhận thơ Đường tại Việt Nam 3 phẩm và độc giả, được thực hiện dưới dạng kinh nghiệm thẩm mỹ và kinh nghiệm sống thực tế mà người đọc có được. Kết hợp phân tích đồng đại và lịch đại về sự tiếp nhận, H. R. Jauss đã miêu tả lịch sử tiếp nhận như là quá trình khai triển dần dần tiềm năng nghĩa ở tác phẩm vốn được hiện thời hóa trong các giai đoạn lịch sử của sự tiếp nhận . Theo ông, chỉ có nhờ vào trung giới của độc giả, tác phẩm mới hòa hợp với tầm kinh nghiệm biến đổi của một truyền thống nào đó mà trong khuôn khổ của nó liên tục diễn ra sự phát triển của tiếp nhận từ thụ động, đơn giản, đến hiểu một cách có phê phán, tích cực; từ chỗ dựa vào các chuẩn mực thẩm mỹ được thừa nhận đến chỗ thừa nhận các chuẩn mực mới. Tác phẩm văn học không thể được coi như cái hoàn toàn mới, dựa vào những tín hiệu lộ liễu, hoặc ẩn dấu chứa đựng bên trong, nó tạo cho công chúng độc giả một cách tiếp nhận hoàn toàn xác định, nó kích thích độc giả nhớ lại những gì đã đọc, đưa độc giả vào một trạng thái xúc cảm nhất định. Theo H. R. Jauss, tương quan giữa tác phẩm và công chúng không phải chỉ một chiều mang tính chất quyết định luận. Có những tác phẩm vào lúc xuất hiện không hướng vào một công chúng nào thật xác định, nhưng những tác phẩm ấy phá hủy không thương tiếc tầm chờ đợi văn học quen thuộc , đối với điều đó cần phải có thời gian để sản sinh một công chúng, một môi trường độc giả có khả năng coi tác phẩm ấy là “của mình”. Tầm chờ đợi văn học khác với tầm chờ đợi thực tiễn sống ở chỗ, nó không chỉ bảo lưu kinh nghiệm trước kia, mà còn dự báo khả năng chưa có, mở rộng không gian hạn hẹp của hành vi xã hội, làm nảy sinh những mong muốn, nhu cầu mới. W. Iser trong công trình Cấu trúc vẫy gọi của văn bản đã đưa vào phạm trù tính bất định của tác phẩm văn học do R. Ingarden nêu ra, cho rằng kinh nghiệm thẩm mỹ được hình thành chính là nhờ có những vùng bất định hoặc những điểm trống trong văn bản. Ông đã dày công soạn thảo cả một danh mục những điều kiện và thủ pháp sản sinh những điểm trống ở văn bản. Tuy nhiều luận điểm và định nghĩa đã được luận chứng khá kỹ, song mỹ học tiếp nhận với tư cách là hệ thống lý thuyết vẫn còn chưa hoàn chỉnh. Như G. Grimm nhận xét, những khó khăn gắn với việc xây dựng một lý thuyết tiếp nhận thống nhất, có gốc rễ ở tính phức tạp và đa thành phần của chính đối tượng nghiên cứu, đòi hỏi sự tiếp cận phân tích liên ngành và đa ngành. Hiện tại các chuyên gia mới chỉ ghi nhận một số lĩnh vực và khuynh hướng nghiên cứu của mỹ học tiếp nhận: + Mỹ học tiếp nhận nhận thức lý thuyết (giải thích học và hiện tượng học); + Mỹ học tiếp nhận mô tả tái tạo (chủ nghĩa cấu trúc, những người kế tục chủ nghĩa hình thức Nga); + Mỹ học tiếp nhận xã hội học thực nghiệm (xã hội học về thị hiếu đọc); + Mỹ học tiếp nhận tâm lý (nghiên cứu tâm lý các thế hệ độc giả); + Mỹ học tiếp nhận lý thuyết giao tiếp (nghiên cứu ký hiệu học); + Mỹ học tiếp nhận thông tin xã hội (nghiên cứu vai trò xã hội của các phương tiện truyền thông đại chúng).
  4. Tư liệu tham khảo: Chuyên đề Tiếp nhận thơ Đường tại Việt Nam 4 MỘT SỐ KHÁI NIỆM, THUẬT NGỮ: Kinh nghiệm thẩm mỹ: một trong những phạm trù trung tâm của mỹ học tiếp nhận do R. Ingarden nêu ra trong cuốn Cụ thể hóa và tái lập. Khái niệm này được H. R. Jauss tu chỉnh trong cuốn Văn học sử như là sự khiêu khích nghiên cứu văn học hay cuốn Kinh nghiệm thẩm mỹ và giải thích văn học. Kinh nghiệm thẩm mỹ cho phép người đọc đột phá về phía tương lai, mở cho con người những khả năng mới, làm sống lại cái quá khứ đã bị lãng quên; cho phép người đọc nhập vai đối với cái được mô tả và biểu hiện, tạo cho người đọc khả năng tham dự trò chơi độc đáo, đồng nhất mình với những gì được hình dung là lý tưởng; nó cũng cho phép người đọc thưởng thức những cái mà trong cuộc đời thực không thể thực hiện được . H. R. Jauss cho rằng, bản chất sâu xa của kinh nghiệm thẩm mỹ không phải ở sự tiếp nhận nhạy bén cái mới, không phải ở cái ấn tượng sửng sốt chứa đựng trong sự làm quen với thế giới khác; bản chất ấy là ở việc quay lại thời gian đã mất, tìm kiếm cái quá vãng đã bị lãng quên từ lâu mà con đường đi đến phải qua “cánh cửa của sự nhận biết lặp lại”. Khoảng cách thẩm mỹ: khái niệm xác định mức độ bất ngờ của tác phẩm đối với độc giả, và theo quan niệm của mỹ học tiếp nhận, nó xác định giá trị thi học của tác phẩm. Sự ngạc nhiên hay thất vọng xâm chiếm người tiếp nhận khi gặp gỡ tác phẩm đã cám dỗ sự chờ đợi của anh ta, theo H. R. Jauss, đó là tiêu chuẩn xác định giá trị thẩm mỹ của tác phẩm. Khoảng cách giữa tầm chờ đợi của độc giả và tầm chờ đợi của tác phẩm, tức giữa cái quen biết thuộc kinh nghiệm thẩm mỹ và sự tất yếu “biến đổi tầm” mà sự tiếp nhận tác phẩm mới đòi hỏi, theo quan niệm của mỹ học tiếp nhận, khoảng cách ấy xác định tính nghệ thuật của tác phẩm văn học. Trong trường hợp khoảng cách thẩm mỹ được rút ngắn lại, ý thức cảm thụ của người tiếp nhận không đòi hỏi xúc tiếp với tầm kinh nghiệm thẩm mỹ mới, thì tác phẩm tiếp cận phạm trù “tiêu dùng”. Nghệ thuật đó không đòi hỏi thay đổi tầm chờ đợi của người tiếp nhận, ngược lại nó hoàn toàn đáp ứng sự chờ đợi ấy, thỏa mãn nhu cầu của người tiếp nhận là gặp lại các mẫu mực quen thuộc về thẩm mỹ. Cụ thể hóa: thuật ngữ của mỹ học tiếp nhận, chỉ quá trình độc giả tái tạo tác phẩm nghệ thuật, đem ý niệm và xúc cảm của mình, dựa trên cơ sở tầm chờ đợi của bản thân mình, lấp đầy nghĩa vào những điểm trống, những vùng bất định trong khung cấu trúc nghệ thuật của tác phẩm . Theo R. Ingarden, tác phẩm văn học mang tính nghệ thuật chỉ là một thứ khung sườn, độc giả sẽ phủ da đắp thịt lên khung sườn ấy. Có vô số sự cụ thể hóa của cùng một tác phẩm, mỗi lần đọc lại tạo ra một sự cụ thể hóa mới, khác với sự cụ thể hóa cũ. R. Ingarden chia ra 4 kiểu khác nhau: 1. từ chỗ đứng người tiêu dùng hồn nhiên; 2. từ lập trường thẩm mỹ chuyên biệt ; 3. từ lập trường của những quyền lợi chính trị và tôn giáo nhất định với mục tiêu cổ động; 4. từ lập trường nghiên cứu khoa học. R. Ingarden cho rằng, chỉ có sự cụ thể hóa diễn ra theo cách thứ 2 mới đáp ứng được trọng trách của tác phẩm nghệ thuật. Tất cả những kiểu cụ thể hóa khác đều là sự chối bỏ ít hay nhiều lý tưởng nội quan của tác phẩm. Cùng với khái niệm cụ thể hóa, R. Ingarden còn đề xuất khái niệm tái cấu trúc và giải thích nó như là sự khách quan hóa nội dung đề tài tác phẩm mà độc giả thực hiện sau khi cụ thể hóa.
  5. Tư liệu tham khảo: Chuyên đề Tiếp nhận thơ Đường tại Việt Nam 5 Felix Vodicka cho rằng, không phải tất cả những sự cụ thể hóa có thể có xét từ góc độ những ý đồ của cá nhân độc giả, đều có thể trở thành mục tiêu nghiên cứu, mà chỉ những sự cụ thể hóa nào cho thấy có diễn ra sự gặp gỡ cấu trúc tác phẩm và cấu trúc các chuẩn mực văn học do thời đại lịch sử cụ thể quy định, những chuẩn mực mà người tiếp nhận là đại diện. Đồng nhất hóa: thuật ngữ của mỹ học tiếp nhận, chỉ sự tự đồng nhất của độc giả với các nhân vật văn học; việc độc giả trải nghiệm thế giới hư cấu của tác phẩm nghệ thuật như là thế giới cụ thể sống động có thực, trải nghiệm này nảy sinh trên cơ sở niềm tin của độc giả vào tính thực tại của ảo giác nghệ thuật. W. Iser xem quá trình đọc như là sự xung đột thường xuyên của hai xu hướng: một mặt độc giả có nhu cầu đồng nhất hóa, tin vào ảo giác, mặt khác là “mỉa mai văn bản”, đặt toàn bộ các liên hệ cấu trúc của văn bản trước sự hoài nghi. W. Iser nhận xét rằng, trong quá trình đọc, có sự nảy sinh hình thức tham gia của độc giả vào tác phẩm, khi anh ta bị lôi kéo vào văn bản đến mức anh ta có cảm tưởng là bất cứ khoảng cách nào giữa anh ta và những điều xảy ra trong tác phẩm, cũng đều đã mất đi. Kết quả là diễn ra sự “tan” ranh giới giữa chủ thể và khách thể, đưa đến sự tách vỡ cá nhân của bản thân độc giả. Hiện thời hóa: thuật ngữ của mỹ học tiếp nhận, chỉ việc độc giả làm sống động, vật thể hóa các chi tiết hoặc các đoạn của tác phẩm văn học, biến những cảnh thoáng qua thành bức tranh khai triển, làm nảy nở một mạng lưới liên tưởng và xúc cảm . R. Ingarden quan niệm, hiện thời hóa là một trong những cách khách quan hóa và cụ thể hóa sự miêu tả nghệ thuật, ở mức nhất định nó được lập chương trình bởi bản thân văn bản văn học. Độc giả nghe và tiếp nhận, rồi sau đó hiện thời hóa, tức là vật thể hóa, làm sống động - nhờ khai tri ển và bổ sung bằng tưởng tượng của bản thân - không phải bất cứ cái gì, mà chỉ những điều ám chỉ chứa trong tác phẩm: các chi tiết, đường nét, ngôn từ, hình ảnh v.v. Trong việc hiện thời hóa các mảng của văn bản, độc giả giữ lấy một sự tự do đáng kể khỏi ý chí tác giả, nhưng không thể hoàn toàn lạ hóa khỏi tác phẩm. Theo R. Ingarden, hiện thời hóa (cũng như cụ thể hóa) các chi tiết nội dung - là phần khó thực hiện nhất trong sự tiếp nhận c ủa độc giả. Ở đây nảy sinh sự lệch lạc đáng kể nhất khỏi chủ định của tác giả, ở đây độc giả được độc lập nhiều nhất. Các hình ảnh thị giác thường được hiện thời hóa nhiều hơn so với các hình ảnh âm thanh và nhịp điệu . Các bức tranh được hiện thời hóa trong quá trình tiếp nhận hầu như không bao giờ hoàn tất hoàn chỉnh; chúng rải rác trong tác phẩm và chỉ gắn độc giả với những mảng nhỏ, những chi tiết, xuất hiện một cách bất thường, không rõ rệt theo quy luật. Tầm chờ đợi: thuật ngữ của mỹ học tiếp nhận, chỉ một đồng bộ các ý niệm thẩm mỹ, xã hội chính trị, tâm lý v.v, quy định quan hệ của tác giả, và do vậy, của tác phẩm, với xã hội (và với những dạng công chúng độc giả khác nhau), cũng như quan hệ của độc giả với tác phẩm, như vậy nó quy định cả tính chất sự tác động của tác phẩm đến xã hội lẫn việc xã hội tiếp nhận tác phẩm.
  6. Tư liệu tham khảo: Chuyên đề Tiếp nhận thơ Đường tại Việt Nam 6 H. R. Jauss phân thành tầm chờ đợi được mã hóa trong tác phẩm và tầm chờ đợi của độc giả. Sự tiếp nhận tác phẩm và sự hình thành kinh nghiệm thẩm mỹ của độc giả được thực hiện trong tiến trình tương tác của hai tầm chờ đợi ấy. H. R. Jauss nhận xét, tầm chờ đợi của tác phẩm là bình ổn, khác với tầm chờ đợi của người tiếp nhận vốn luôn luôn biến đổi. ► Lý luËn tiÕp nhËn v¨n häc ë ViÖt Nam Tõ sau n¨m 1980, vÊn ®Ò lý luËn tiÕp nhËn ®· g©y ®îc sù chó ý cña giíi nghiªn cøu phª b×nh. §· cã nh÷ng bµi nghiªn cøu vÒ vÊn ®Ò nµy xuÊt hiÖn trªn c¸c b¸o, t¹p chÝ: N¨m 1974, trªn T¹p chÝ V¨n häc sè 4, NguyÔn V¨n H¹nh ®· ®Ò cËp vÊn ®Ò nµy nh mét “kh©u thêng thøc”. N¨m 1980, Hoµng Trinh t×m hiÓu vÊn ®Ò tiÕp nhËn v¨n häc trong mèi quan hÖ víi v¨n häc so s¸nh. ¤ng ®· ®a ra c¸c “h×nh th¸i” vµ “cÊp ®é tiÕp nhËn” (T¹p chÝ V¨n häc, sè 4/1980). Bµi viÕt Nghiªn cøu sù tiÕp nhËn v¨n ch¬ng trªn quan ®iÓm liªn ngµnh cña NguyÔn V¨n D©n trªn t¹p chÝ V¨n häc sè 4/1986, ®Ò cËp con ®êng t×m ra “gi¸ trÞ thÈm mÜ cña t¸c phÈm”. Cïng sè nµy cã bµi Giao tiÕp trong v¨n häc cña Hoµng Trinh bµn tiÕp vÒ “ngêi ®äc” v.v Cã thÓ nãi trong c«ng t¸c “nghiªn cøu v¨n häc ë níc ta nhiÒu n¨m nay, mét trong nh÷ng vÊn ®Ò ®îc coi lµ næi bËt nhÊt lµ vÊn ®Ò ®¸nh gi¸ t¸c phÈm v¨n häc. Chóng ta cã thÓ ®iÓm qua c¸c hiÖn tîng ®¸nh gi¸ t¸c phÈm: - §¸nh gi¸ kh«ng chÝnh x¸c do th¸i ®é bÞ chi phèi bëi ®éng c¬ c¸ nh©n. - Cã kho¶ng c¸ch gi÷a d luËn phª b×nh vµ gi¸ trÞ thùc cña t¸c phÈm. - §ång nhÊt ®iÓn h×nh x· héi víi ®iÓn h×nh nghÖ thuËt. - Kh«ng quan t©m ®ång ®Òu mäi t¸c phÈm. - Thiªn vÒ chª hoÆc khen mµ kh«ng ®¸nh gi¸ ®óng s¸t t¸c phÈm. - HiÓu sai t¸c phÈm, g¸n ghÐp cho s¸ng t¸c nh÷ng c¸i nã kh«ng cã. TÊt c¶ c¸c hiÖn tîng trªn ®Òu do cha n¾m b¾t ®óng ®èi tîng. §iÒu nµy cã liªn quan ®Õn vÊn ®Ò chÝnh trÞ, x· héi víi nh÷ng biÕn ®éng cña v¨n häc, nghÖ thuËt. Níc ta chÞu ¶nh hëng s©u s¾c cña nÒn v¨n häc phong kiÕn l©u dµi vµ vÒ mÆt truyÒn thèng, cã kh«ng Ýt nh÷ng mÆt yÕu kÐm, l¹c hËu. ChÝnh nh÷ng ®iÒu nµy ®· t¹o nªn “sù b¶o thñ v¨n häc”. Sù b¶o thñ v¨n häc nµy trong ®iÒu kiÖn x· héi hiÖn nay lµm h¹n chÕ qu¸ tr×nh v¨n häc d©n téc híng vÒ t¬ng lai. Bëi, chÝnh c¸i tÝnh truyÒn thèng cña v¨n häc níc nhµ ®· t¹o ra c¸ch øng xö víi nh÷ng t¸c phÈm: chØ lµ khen, chª hoÆc chØ tËp trung vµo mét sè t¸c phÈm... ë níc ta khi mµ gi¸o tr×nh Lý luËn v¨n häc ®· cã bµi TiÕp nhËn v¨n häc (H,1986) th× c«ng chóng tiÕp nhËn v¨n häc tõ n¨m 1986 trë vÒ ®©y ®· kh¸c so víi c«ng chóng tiÕp nhËn v¨n häc tríc n¨m 1985 rÊt nhiÒu. Ngêi ta kh«ng cßn ®Õn víi t¸c phÈm v¨n häc nh lµ ®Õn víi b¶n sao cña hiÖn thùc ®Ó xem c¸c nh©n vËt trong t¸c phÈm cã gièng ngoµi hiÖn thùc, “ngang tÇm” víi hiÖn thùc hay kh«ng, mµ chñ yÕu ®Ó xem t¸c phÈm v¨n häc nãi g× vÒ hiÖn thùc, cã t tëng míi g× vÒ hiÖn thùc.
  7. Tư liệu tham khảo: Chuyên đề Tiếp nhận thơ Đường tại Việt Nam 7 Víi sù cè g¾ng nç lùc nh»m du nhËp vµ tham kh¶o lý luËn v¨n häc níc ngoµi, b»ng nhiÒu kªnh th«ng tin kh¸c nhau chóng ta ®· giíi thiÖu ®îc nhiÒu vÒ c¸c trêng ph¸i, trµo lu lý luËn v¨n häc níc ngoµi trªn c¸c b¸o vµ t¹p chÝ chuyªn ngµnh nh V¨n nghÖ, Nhµ v¨n, T¹p chÝ v¨n häc, T¹p chÝ th«ng tin khoa häc x· héi, V¨n häc níc ngoµi v.v. VÒ m¶ng s¸ch nghiªn cøu chóng ta ®Æc biÖt chó ý ®Õn cuèn C¸c vÊn ®Ò khoa häc cña v¨n häc (Tr¬ng §¨ng Dung chñ biªn, Nxb KHXH, H, 1990) chóng ta cã thÓ thÊy ®îc vai trß cña cuèn s¸ch qua Lêi giíi thiÖu cña nhµ nghiªn cøu Phan Ngäc “®©y lµ lÇn ®Çu tiªn ë ViÖt Nam xuÊt b¶n mét tuyÓn tËp kh¼ng ®Þnh cã thÓ nghiªn cøu v¨n häc mét c¸ch kh¸ch quan”. TuyÓn tËp nµy ®· giíi thiÖu ®îc nh÷ng c¸ch tiÕp cËn kh¸c nhau cña nh÷ng häc gi¶ níc ngoµi uy tÝn ë thÕ kû XX nh Bakhtin, Jakopson, Lotman... C«ng tr×nh nµy ®· khëi nguån cho hµng lo¹t c¸c c«ng tr×nh kh¸c nh Tõ ký hiÖu häc ®Õn thi ph¸p häc cña Hoµng Trinh (1992); TriÕt häc vµ mü häc ph¬ng T©y hiÖn ®¹i (NguyÔn Hµo H¶i chñ biªn, 1992 vµ Mêi trêng ph¸i lý luËn v¨n häc ph¬ng T©y ®¬ng ®¹i (1998) cña Ph¬ng Lùu. Song song víi ®ã lµ m¶ng s¸ch dÞch lý luËn v¨n häc. Mét sè trêng ph¸i lín ®· ®- îc giíi thiÖu: CÊu tróc vµ ký hiÖu häc, chñ nghÜa h×nh thøc Nga, ph©n t©m häc nghÖ thuËt, mü häc tiÕp nhËn vµ hiÖn tîng häc, chñ nghÜa hËu hiÖn ®¹i v.v. §ç Lai Thuý víi cuèn NghÖ thuËt nh lµ thñ ph¸p (Nxb Héi nhµ v¨n, 2001) ®· giíi thiÖu mét c¸ch tr©n träng chñ nghÜa h×nh thøc Nga. Ngêi cã thµnh tÝch lín nhÊt trong viÖc giíi thiÖu lý thuyÕt tiÕp nhËn ë níc ta cho ®Õn hiÖn nay lµ Tr¬ng §¨ng Dung. ¤ng ®· dÞch mét sè nghiªn cøu lý thuyÕt cña R.Ingarden, Hans Robert Jauss... Míi ®©y «ng ®· cho ra cuèn chuyªn luËn T¸c phÈm v¨n häc nh lµ qu¸ tr×nh (Nxb KHXH, 2004). Cuèn chuyªn luËn nµy dùa trªn c¬ së nh÷ng thµnh tùu cña triÕt häc, mü häc vµ lý luËn v¨n häc hiÖn ®¹i, hËu hiÖn ®¹i ®· ®a ra nh÷ng b×nh diÖn ®Ó tiÕp cËn ph¬ng thøc tån t¹i cña c¸c t¸c phÈm v¨n häc. Trªn c¬ së ®ã, t¸c phÈm v¨n häc ®îc xem nh lµ nh÷ng cÊu tróc ®ang chê ®îc gi¶i m·, ®îc nh×n nhËn nh lµ qu¸ tr×nh, mét qu¸ tr×nh mang tÝnh t¹o nghÜa mang tÝnh chÊt quan hÖ cña v¨n b¶n häc.
  8. Tư liệu tham khảo: Chuyên đề Tiếp nhận thơ Đường tại Việt Nam 8 Phần hai tiÕp nhËn th¬ §êng t¹i ViÖt Nam ► Qu¸ tr×nh tiÕp nhËn th¬ §êng t¹i ViÖt Nam Tõ ph¬ng diÖn thÓ lo¹i cho ®Õn ®Ò tµi, chñ ®Ò, tõ phÇn th¬ ch÷ H¸n cho ®Õn th¬ N«m cña d©n téc ta ®Òu ghi dÊu Ên ®Ëm nÐt cña §êng thi. C¸c nhµ Nho ViÖt Nam ®· coi c¸c danh gia Trung Quèc lµ cæ nh©n cña m×nh, lÊy th¬ §êng lµm khu«n mÉu, coi lµ “khu«n vµng, thíc ngäc”. ThÓ §êng luËt ®· ®îc dïng phæ biÕn víi niªm, luËt chÆt chÏ râ rµng. Chóng ta còng qu¸ quen víi nh÷ng bµi th¬ ViÖt víi nh÷ng h×nh ¶nh íc lÖ tîng trng “tïng, cóc, tróc, mai”, nh÷ng h×nh ¶nh thiªn nhiªn trong th¬ §êng… ThÕ kû XV khi ch÷ N«m thÞnh hµnh, chóng ta kh«ng thÓ bá qua ®îc ¶nh hëng cña th¬ §êng trong c¸c t¸c phÈm ch÷ N«m. V¨n häc ViÖt Nam ®· tõng bíc chuyÓn tõ thÓ H¸n v¨n sang v¨n häc viÕt ch÷ N«m. §©y lµ lóc ®· diÔn ra truyÒn thèng diÔn ca th¬ §êng. C¸c tuyÓn tËp th¬ §êng đã xuất hiện, tuyÓn chän vµ dÞch ®i dÞch l¹i thơ Đường nhiÒu lÇn… Trong giai ®o¹n nµy hÇu nh chóng ta tiÕp nhËn, hiÓu th¬ §êng chñ yÕu qua nguyªn t¸c vµ qua c¸c b¶n dÞch. TiÕp nhËn th¬ §êng qua c¸c b¶n dÞch lµ ®Æc ®iÓm s¸ng t¹o cña ViÖt Nam. Nhµ nghiªn cøu NguyÔn Qu¶ng Tu©n ®· t×m ®îc nh÷ng b¶n dÞch th¬ §êng sím nhÊt ®îc su tÇm trong Hång §øc quèc ©m thi tËp thÕ kØ XV. Tú bµ hµnh - mét t¸c phÈm næi tiÕng cña B¹ch C DÞ còng giµnh ®îc sù quan t©m s©u s¾c víi nhiÒu dÞch phÈm cña nhiÒu dÞch gi¶ kh¸c nhau. §Æc biÖt trong TruyÖn KiÒu chøa sè lîng rÊt lín nh÷ng c©u th¬ sử dụng ngữ liệu từ thơ §êng. H×nh thøc “thæng” th¬ §êng còng thÓ hiÖn sù tiÕp nhËn, sù giao lu gi÷a hai nÒn v¨n häc. 1. Th¬ §êng trªn c¸c b¸o, t¹p chÝ: §«ng D¬ng t¹p chÝ do F.H.SChneider ph¸t hµnh n¨m 1913, ra ®êi vµ tån t¹i trong vßng 4 n¨m, víi môc ®Ých tuyªn truyÒn cho v¨n ho¸ Ph¸p, do vËy dÞch phÈm th¬ §êng tån t¹i rÊt Ýt, sè lîng kh«ng ®¸ng kÓ, cã thÓ ®Õm trªn ®Çu ngãn tay. N¨m 1917, víi sù ra ®êi cña Nam Phong t¹p chÝ (do Ph¹m Quúnh chñ biªn), th¬ §êng ®· t×m ®îc ®Êt ®øng cho m×nh. Cã thÓ nãi, ®©y lµ mét t¹p chÝ ®i ®Çu trong viÖc dÞch, giíi thiÖu th¬ §êng vµ ®Ó l¹i nhiÒu b¶n dÞch cã gi¸ trÞ. Sù ra ®êi cña tê b¸o nµy còng n»m trong môc ®Ých cña bän thùc d©n Ph¸p lµ tuyªn truyÒn cho v¨n häc Ph¸p vµ ®Ò xíng cho mét sè t tëng yªu níc duy t©n gi¶ hiÖu nh»m ®¸nh l¹c híng quÇn chóng. Ngêi phô tr¸ch phÇn dÞch th¬ §êng lµ Tïng V©n l¹i lµ ngêi cã
  9. Tư liệu tham khảo: Chuyên đề Tiếp nhận thơ Đường tại Việt Nam 9 t©m huyÕt trong viÖc chÊn hng l¹i v¨n häc cæ. ¤ng ®· cïng víi §«ng Ch©u NguyÔn H÷u TiÕn vµ Së Cuång Lª D ®em hÕt t©m huyÕt tiÕn hµnh dÞch vµ giíi thiÖu th¬ §êng cho giíi t©n häc. HÇu hÕt c¸c b¶n dÞch cña «ng ®Òu cã hai phÇn, nguyªn v¨n vµ dÞch th¬ nh»m gióp cho ngêi thëng thøc th¬ §êng cã ®iÒu kiÖn tiÕp xóc trùc tiÕp víi v¨n b¶n ch÷ H¸n. NhiÒu bµi th¬ ®îc dÞch ®i dÞch l¹i nhiÒu lÇn nh Cung o¸n, §ç bÕn TÇn Hoµi, Xu©n d¹ l÷ hoµi, Thu d¹ l÷ hoµi, Giang l©u th hoµi v.v. §iÒu nµy chøng tá th¬ §êng ®· thu hót ®îc rÊt nhiÒu sù quan t©m cña c¸c dÞch gi¶ kh¸c nhau. C¸c dÞch gi¶ ®· dÞch, giíi thiÖu vµ ®· cã ph¬ng híng ®iÒu chØnh, tiÕp nhËn kh¸c nhau lµm nªn sù ®a d¹ng phong phó cña th¬ §êng. Dï con sè cha thËt chÝnh x¸c: h¬n 300 bµi th¬ §êng, trong ®ã cã h¬n 200 b¶n dÞch cæ ®îc su tÇm l¹i trong 17 n¨m t¹p chÝ ph¸t hµnh, song phÇn nµo ®· cho thÊy ®îc qu¸ tr×nh ph¸t triÓn phï hîp víi “kh¸t väng tån cæ”. Cã lÏ chÝnh v× môc ®Ých Êy mµ Ph¹m Quúnh ®· ®a tê b¸o ®i lÖch ra khái ©m mu cña bän thùc d©n Ph¸p, «ng ®· t×m ®îc ®Êt ®øng cho nÒn v¨n häc d©n téc vµ còng chÝnh lµ t×m ®îc con ®êng ®a th¬ §êng tiÕp tôc ®i vµo lßng ®éc gi¶. N¨m 1934, Nam Phong t¹p chÝ ®ãng cöa th× còng lµ lóc TiÓu thuyÕt thø b¶y (do Vò §×nh Long chñ nhiÖm) ra ®êi. Trong 16 n¨m tån t¹i (n¨m 1950 th× gi¶i thÓ), TiÓu thuyÕt thø b¶y còng lµ n¬i ®Ó c¸c t¸c gi¶ thÓ hiÖn tµi n¨ng dÞch cña m×nh. ë TiÓu thuyÕt thø b¶y chóng ta b¾t gÆp nh÷ng t¸c phÈm cña nh÷ng t¸c gi¶ v¨n häc Trung Quèc ®· trë nªn qu¸ quen thuéc ë ViÖt Nam nh Tõ Nguyªn KiÖt, Nguyªn ChÈn, §ç Thu N¬ng, §ç Môc, Lý B¹ch, §ç Phñ, V¬ng Duy v.v. Lùc lîng tham gia dÞch th¬ §êng trªn TiÓu thuyÕt thø b¶y gåm rÊt nhiÒu t¸c gi¶ kh¸c nhau, tõ c¸c c©y bót cùu häc cho ®Õn c¸c nhµ Th¬ Míi, nhµ viÕt tiÓu thuyÕt. N¨m 1935, t¹p chÝ Ngµy nay do NguyÔn Têng Tam chñ nhiÖm ph¸t hµnh. Trong vßng 5 n¨m (1935 - 1939), t¹p chÝ ®· giíi thiÖu ®îc h¬n 77 dÞch phÈm. T¹p chÝ nµy còng lµ n¬i thÓ hiÖn sù tµi hoa cña nhµ th¬ T¶n §µ. Víi lèi dÞch thanh tho¸t, trong viÖc lùa chän thÓ th¬ d©n téc (thÓ lôc b¸t) trong hÇu nh c¸c b¶n dÞch, «ng ®· thæi vµo §êng thi nh÷ng h¬i thë cña ®Êt ViÖt. Nhê vËy mµ th¬ §êng cµng gÇn gòi víi ngêi d©n ViÖt Nam h¬n. TiÕp tôc ®Õn nh÷ng n¨m 50, 60 cña thÕ kû, trªn t¹p chÝ Lµnh m¹nh (1957, do Lª Kh¾c QuyÒn lµm chñ nhiÖm) vµ t¹p chÝ V¨n ho¸ ngµy nay (1958, do NhÊt Linh chñ nhiÖm), th¬ §êng vÉn ®îc giíi thiÖu. Tuy nhiªn, sè lîng th¬ §êng ®îc giíi thiÖu trªn mÆt b¸o ®· Ýt ®i. Vµi nÐt kh¸i qu¸t vÒ c¸c t¹p chÝ nh÷ng n¨m ®Çu thÕ kû XX, chóng ta thÊy ®îc nhiÖm vô cña c¸c t¹p chÝ trong thêi gian nµy lµ phæ biÕn th¬ §êng b»ng c¸c b¶n dÞch ch÷ Quèc ng÷. Cã thÓ thÊy cha bao giê th¬ §êng ®îc su tËp vµ dÞch thuËt nhiÒu nh thÕ. ChÝnh b»ng con ®êng dÞch thuËt nµy mµ th¬ §êng ®· ®Õn víi nh÷ng thanh niªn t©n häc, nh÷ng nhµ Th¬ Míi. NhiÖm vô nghiªn cøu vÒ th¬ §êng, vÒ t¸c gi¶ còng nh t¸c phÈm ®îc chuyÓn cho giai ®o¹n tõ thËp niªn 60 trë vÒ sau.
  10. Tư liệu tham khảo: Chuyên đề Tiếp nhận thơ Đường tại Việt Nam 10 Ra ®êi n¨m 1960, T¹p chÝ V¨n häc ®· tr¶i qua 46 n¨m trëng thµnh. Qua kh¶o s¸t, chóng t«i ®· thèng kª ®îc nh sau: 1962: T¸c gi¶ Bïi Thanh Ba trªn t¹p chÝ sè 4 vµ sè 11 cã hai bµi nghiªn cøu vÒ t¸c gi¶ B¹ch C DÞ vµ §ç Phñ. 1964: Trªn t¹p chÝ sè 5 cã bµi nghiªn cøu vÒ t¸c gi¶ Lý B¹ch còng cña t¸c gi¶ Bïi Thanh Ba. 1988: 1 bµi; 1996: 3 bµi; 2001: 1 bµi; 2002: 1 bµi; 2003: 1 bµi. §iÒu ®ã cho thÊy xu híng nghiªn cøu v¨n häc cæ ®iÓn Trung Quèc nãi chung vµ th¬ §êng nãi riªng ë ViÖt Nam ®· vµ ®ang trë thµnh mèi quan t©m s©u s¾c. Tõ c¸c b¶n dÞch §êng thi cã trong tay, c¸c nhµ nghiªn cøu ®· më híng tiÕp cËn th¬ §- êng tõ mäi khÝa c¹nh, t×m hiÓu vÒ t¸c gi¶, nh÷ng quan niÖm cña nhµ th¬, nh÷ng t tëng thÈm mÜ, cho ®Õn viÖc ®Æt th¬ §êng trong qu¸ tr×nh tiÕp diÔn cña nã, më réng ra lµ nghiªn cøu trùc tiÕp trªn bÒ mÆt v¨n b¶n t¸c phÈm. T¹p chÝ H¸n N«m ra ®êi n¨m 1985 do TrÇn NghÜa chñ biªn vµ tõ 1993 do TrÞnh Kh¾c M¹nh lµm tæng biªn tËp ®· giµnh cho nghiªn cøu §êng thi mét vÞ trÝ xøng ®¸ng. Nh÷ng n¨m ®Çu thËp niªn 90, T¹p chÝ H¸n N«m ®· t×m ®îc nhiÒu v¨n b¶n t¸c phÈm §êng thi cã gi¸ trÞ. T¹p chÝ nµy ®Æc biÖt chó ý tíi hiÖn tîng næi bËt, ®ã lµ viÖc t×m hiÓu bµi th¬ Phong KiÒu d¹ b¹c cña nhµ th¬ Tr¬ng KÕ thêi ThÞnh §êng. Liªn tiÕp trong c¸c n¨m 1997, 2002, 2004, 2005, c¸c t¸c gi¶ TrÇn §øc Thä, NguyÔn Qu¶ng Tu©n, NguyÔn C¶nh Phøc, KiÒu Thu Ho¹ch ®· cã nh÷ng bµi viÕt xoay quanh c¸ch hiÓu v¨n b¶n t¸c phÈm nµy. §iÒu ®ã cho thÊy mçi t¸c gi¶ cã c¸ch nh×n nhËn, tiÕp cËn kh¸c nhau vÒ v¨n b¶n t¸c phÈm. ë mçi thêi ®iÓm kh¸c nhau l¹i cã c¸ch nh×n kh¸c nhau. Tõ ®©y t¹o ra sù phong phó trong qu¸ tr×nh tiÕp nhËn th¬ §êng. 2. Th¬ §êng trong c¸c tuyÓn tËp: Víi sè lîng kho¶ng 76 t¸c phÈm (theo sè liÖu tõ Niªn luËn Nghiªn cøu viÖc dÞch thuËt §êng thi ë ViÖt Nam tõ ®Çu thÕ kØ XX cho ®Õn nay cña D¬ng Thïy Trang), trong ®ã bao gåm c¶ th¬ §êng víi viÖc dÞch thuËt vµ c¶ nh÷ng t¸c phÈm võa tuyÓn chän th¬ §êng, võa lµm c«ng t¸c nghiªn cøu, phª b×nh, ®Õn nay chóng ta ®· cã thÓ t×m hiÓu th¬ §êng mét c¸ch cã hÖ thèng. T¸c phÈm ®îc t×m thÊy sím nhÊt (theo nguån tµi liÖu trong tay) lµ t¸c phÈm B¹ch C DÞ - Tú bµ hµnh cña M¹c §×nh T, xuÊt b¶n vµo n¨m 1928. TiÕp theo ®ã lµ §êng thi hîp tuyÓn cña D¬ng M¹nh Huy, xuÊt b¶n n¨m 1931. T¸c phÈm cã d¹y phÐp lµm th¬, ®Æc biÖt lµ th¬ §êng, tõ c¸ch chän ®Ò, më ®Çu, gieo vÇn cña mét sè thÓ th¬ nh thÊt ng«n, ngò ng«n. Th¬ §êng ®îc tuyÓn chän kh¸ nhiÒu víi viÖc ra ®êi cña c¸c dÞch phÈm: §êng thi (Ng« TÊt Tè - 1940), Th¬ §ç Phñ (Nhîng Tèng - 1944), §êng thi (TrÇn Träng Kim - 1945) v.v. Trong sè ®ã, cã c¶ nh÷ng dÞch phÈm ®îc t¸i b¶n nhiÒu, cã thÓ s¾p xÕp theo thêi gian nh sau:
  11. Tư liệu tham khảo: Chuyên đề Tiếp nhận thơ Đường tại Việt Nam 11 + Tõ n¨m 1928 (thêi ®iÓm xuÊt hiÖn t¸c phÈm ®Çu tiªn) ®Õn n¨m 1945: cã 8 dÞch phÈm giíi thiÖu, b×nh chó th¬ §êng. Trong sè 8 t¸c phÈm nµy, ®· cã nh÷ng dÞch phÈm chØ giíi thiÖu riªng th¬ cña mét nhµ nh Th¬ §ç Phñ (Nhîng Tèng), hoÆc hai nhµ th¬ næi tiÕng nh Lý §ç (Tróc Khª)… + Tõ n¨m 1945 - 1975: cã 9 t¸c phÈm. + Tõ n¨m 1975 - nay: 60 t¸c phÈm. Nh÷ng sè liÖu vµ mèc thêi gian trªn cho thÊy: Trong nh÷ng n¨m ®Çu cña thÕ kû XX, mÆc dï c¶ níc ®ang trªn ®µ ¢u ho¸, ch÷ H¸n bÞ ®Èy lïi vµ ph¶i nãi ®Õn n¨m 1928, n¨m 1930 th× ch÷ Quèc ng÷ ®Æc biÖt ph¸t triÓn, th¬ §êng víi t c¸ch lµ lo¹i h×nh v¨n häc cæ vÉn ®îc quan t©m dÞch vµ giíi thiÖu. Sau n¨m 1945, níc ViÖt Nam d©n chñ céng hßa ®îc thµnh lËp, mèi quan hÖ gi÷a hai níc ViÖt - Trung còng dÇn ®îc cñng cè, v× thÕ sè lîng t¸c phÈm dÞch, nghiªn cøu rÊt nhiÒu. §Æc biÖt lµ vµo giai ®o¹n nh÷ng thËp kû cuèi cña thÕ kû XX. Quan s¸t cho thÊy: N¨m 1992: 3 t¸c phÈm; 1994: 4 t¸c phÈm; 1995: 5 t¸c phÈm; 1996: 7 t¸c phÈm; 1997: 8 t¸c phÈm; 1999: 4 t¸c phÈm; 2000: 3 t¸c phÈm; 2001: 4 t¸c phÈm; 2002: 5 t¸c phÈm; 2003: 9 t¸c phÈm. Nh÷ng con sè trªn cho thÊy ®· cã mét sù quan t©m s©u s¾c ®Õn viÖc nghiªn cøu, dÞch thuËt §êng thi ë ViÖt Nam. Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña dÞch thuËt, nghiªn cøu §êng Thi lµ mét qu¸ tr×nh ph¸t triÓn g¾n bã víi viÖc chóng ta ®ang ngµy cµng më réng mèi quan hÖ giao lu gi÷a Trung Quèc vµ ViÖt Nam. Trong giai ®o¹n nµy còng chó ý ®Õn thêi ®iÓm x¶y ra chiÕn tranh biªn giíi ViÖt - Trung 1979, c«ng viÖc dÞch thuËt còng ®· bÞ ¶nh hëng Ýt nhiÒu. Cã thÓ thÊy ®îc mèi quan hÖ chÆt chÏ gi÷a vÊn ®Ò chÝnh trÞ vµ c¸c vÊn ®Ò v¨n ho¸, hoµn c¶nh x· héi còng nh ¶nh hëng cña chóng ®Õn qu¸ tr×nh tiÕp nhËn vµ giao lu v¨n ho¸. Tuy nhiªn tr¶i qua nh÷ng th¨ng trÇm cña lÞch sö, víi nh÷ng “mÉu mùc” cña m×nh, §êng thi vÉn dµnh ®îc trän vÑn sù quan t©m. Tr¶i qua mçi thêi k× kh¸c nhau víi mçi biÕn ®éng x· héi, th¬ §êng còng cã nh÷ng qu¸ tr×nh tiÕp nhËn vµ ph¸t triÓn riªng cña m×nh. Nh÷ng dÞch phÈm th× ®ang ngµy cµng ®îc chän läc h¬n, nh÷ng ®¸nh gi¸ còng ngµy cµng s©u s¾c h¬n. Sè lîng c¸c t¸c gi¶ nghiªn cøu vÒ §êng Thi còng ®ang ngµy cµng t¨ng, trong ®ã cã nh÷ng ngêi viÕt nhiÒu vÒ §êng thi nh NguyÔn Kh¾c Phi, TrÇn §×nh Sö, Lª §øc NiÖm, NguyÔn ThÞ BÝch H¶i v.v. Nh÷ng t¸c gi¶ - t¸c phÈm th¬ §êng ®îc quan t©m ë ViÖt Nam cã B¹ch C DÞ víi Tú bµ hµnh ®· cã 8 bµi viÕt vµ mét cuèn s¸ch viÕt riªng vÒ t¸c phÈm nµy (theo sè liÖu trong Niªn luËn cña D¬ng Thïy Trang). §Æc biÖt ph¶i kÓ ®Õn lµ §ç Phñ vµ Lý B¹ch - ®©y lµ hai thi nh©n lín nhÊt cña ®êi §êng, c¸c bµi viÕt, t¸c phÈm nghiªn cøu vÒ hai t¸c gi¶ nµy cã sè lîng rÊt ®å sé, tõ nh÷ng bµi viÕt trªn c¸c b¸o, t¹p chÝ cho ®Õn c¸c chuyªn luËn, c¸c luËn ¸n, luËn v¨n v.v. Trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu, dÞch thuËt, giíi thiÖu t¸c phÈm, c¸c t¸c gi¶ ®· ®i vµo mäi khÝa c¹nh cña t¸c phÈm, tõ thi ph¸p ®Õn néi dung, nghÖ thuËt vµ t tëng cña t¸c phÈm. §êng thi ®· ®îc tiÕp nhËn trªn mäi ph¬ng diÖn víi nhiÒu h×nh thøc
  12. Tư liệu tham khảo: Chuyên đề Tiếp nhận thơ Đường tại Việt Nam 12 ®éc ®¸o, vµ ph¶i nãi thªm r»ng, trong mèi quan hÖ chÆt chÏ, mËt thiÕt, l©u dµi gi÷a hai nÒn v¨n häc, chóng ta ®· thÓ hiÖn ®îc mét quan hÖ “tri ©m, tri kû”. NÕu kh«ng ph¶i vËy ch¾c chóng ta còng khã cã nh÷ng dÞch phÈm hay, s¸ng t¹o vµ ®i vµo lßng ngêi nh thÕ. §éc gi¶ trong sù tiÕp nhËn ®· lµm n¶y sinh hiÖn tîng ®a nghÜa cña t¸c phÈm, tõ ®ã t¹o cho viÖc ®i s©u nghiªn cøu t¸c phÈm, vµ còng lµ ®Ó t¹o cho ngêi ®äc tham gia vµo sù s¸ng t¹o t¸c phÈm. DÞch §êng thi, ®äc, thëng thøc t¸c phÈm dÞch còng lµ mét trong nh÷ng híng tiÕp nhËn v¨n häc. ChÝnh trong c«ng viÖc nµy, dÞch gi¶ ®· thÓ hiÖn ®îc sù s¸ng t¹o cña m×nh trong v¨n b¶n. Ph¸t huy tÝnh ®éc lËp, s¸ng t¹o cña dÞch gi¶, hay chÝnh lµ cña ngêi ®äc, ®©y còng lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò mµ chóng ta quan t©m tíi. ► §êng thi trong SGK Phæ th«ng ë ViÖt Nam I. Thêi ®iÓm xuÊt hiÖn: 1. Tríc C¸ch m¹ng Th¸ng 8: Bªn c¹nh tiÓu thuyÕt ch¬ng håi (Tam quèc diÔn nghÜa), truyÖn ng¾n hiÖn ®¹i (Thuèc, Cè h¬ng cña Lç TÊn), §êng thi lµ mét trong nh÷ng néi dung cña V¨n häc Trung Quèc ®îc ®a vµo gi¶ng d¹y ë trêng phæ th«ng ViÖt Nam. C¸ch ®©y gÇn 60 n¨m, D¬ng Qu¶ng Hµm lµ ngêi ®Çu tiªn ®a m«n v¨n häc Trung Quèc vµo ch¬ng tr×nh nhµ trêng Phæ th«ng trung häc. ¤ng lµ t¸c gi¶ cña cuèn s¸ch gi¸o khoa v¨n häc dïng trong nhµ trêng tríc C¸ch m¹ng th¸ng T¸m. Trong VNVHSY - cuèn s¸ch gi¸o khoa d¹y ë bËc phæ th«ng trung häc nhµ trêng ViÖt Nam díi thêi thuộc Ph¸p, t¸c gi¶ ®· dµnh h¼n 6 ch¬ng cho v¨n häc Trung Quèc tõ d©n gian, cæ ®iÓn ®Õn hiÖn ®¹i. Trong ch¬ng tr×nh “N¨m thø nh× ban Trung häc §«ng Ph¸p (líp NhÊt trong c¸c trêng Trung häc Ph¸p), D¬ng Qu¶ng Hµm dµnh 3 ch¬ng cho v¨n häc Trung Quèc. Trong thiªn thø 1 nhan ®Ò “¶nh hëng cña v¨n ch¬ng Tµu”, t¸c gi¶ giíi thiÖu 5 nhµ th¬ Trung Quèc cã ¶nh hëng lín nhÊt ®Õn v¨n ch¬ng ViÖt Nam: KhuÊt Nguyªn, §µo TiÒm (tríc ®êi §êng), Lý B¹ch, Hµn Dò (®êi §êng), T« §«ng Pha (®êi Tèng). Nh×n tæng thÓ, D¬ng Qu¶ng Hµm ®· giíi thiÖu 7 t¸c gi¶ thuéc v¨n häc cæ ®iÓn vµ hiÖn ®¹i Trung Quèc. Riªng thêi §êng, t¸c gi¶ kh«ng chän t¸c gi¶ vµ t¸c phÈm cña §ç Phñ, B¹ch C DÞ. D¬ng Qu¶ng Hµm lµ ngêi ®Æt nÒn mãng cho viÖc gi¶ng d¹y vµ häc tËp v¨n häc Trung Quèc ë níc ta nãi chung vµ th¬ §êng nãi riªng. Tãm l¹i: Th¬ §êng ®îc du nhËp vµo níc ta tõ rÊt sím vµ viÖc tiÕp nhËn §êng thi ®· diÔn ra ngay tõ buæi s¬ khai cña nÒn v¨n häc viÕt cña d©n téc. Tuy nhiªn, viÖc gi¶ng d¹y th¬ §êng trong ch¬ng tr×nh phæ th«ng chØ thùc sù diÔn ra vµo thÕ kØ XX. 2. Sau C¸ch m¹ng Th¸ng 8:
  13. Tư liệu tham khảo: Chuyên đề Tiếp nhận thơ Đường tại Việt Nam 13 Giai ®o¹n tõ 1956 ®Õn 1979, kÓ c¶ sau ®ît chØnh lý SGK n¨m 1979, SGK m«n v¨n vèn kh«ng giíi thiÖu th¬ §êng trong ch¬ng tr×nh phæ th«ng. T¸c gi¶ duy nhÊt cña v¨n häc Trung Quèc ®îc giíi thiÖu lµ Lç TÊn. §èi víi THCS: Lêi nãi ®Çu cuèn C¸c t¸c phÈm c¨n ch¬ng cæ vµ v¨n ch¬ng níc ngoµi d¹y ë líp 8 vµ líp 9 c¶i c¸ch gi¸o dôc viÕt: “Trong tËp tµi liÖu nµy chóng t«i chØ lùa chän c¸c t¸c phÈm míi ®a vµo SGK V¨n 8 vµ 9 vµ lµ nh÷ng t¸c phÈm khã, Ýt tµi liÖu tham kh¶o” (tr.3). Xem néi dung cuèn s¸ch, chóng t«i thÊy cã phÇn bµi viÕt vÒ c¸c bµi th¬ §êng: KÎ l¹i ë Th¹ch Hµo (Th¹ch Hµo l¹i), Bµi h¸t giã thu tèc nhµ (Mao èc vÞ thu phong së ph¸ ca), §êng ®i khã (Hµnh lé nan). §iÒu ®ã chøng tá r»ng néi dung §êng thi chÝnh thøc ®îc ®a vµo SGK V¨n bËc THCS chØ tõ n¨m 1989 - 1990. §èi víi THPT: Tõ n¨m 1989 ®Õn 1990 b¾t ®Çu tiÕn hµnh ®ît c¶i c¸ch ch¬ng tr×nh THPT víi quy m« réng. Trªn c¬ së ch¬ng tr×nh thèng nhÊt, Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o cho phÐp triÓn khai song song hai bé SGK V¨n do hai tËp thÓ c¸c nhµ khoa häc cña trêng §¹i häc s ph¹m Hµ Néi vµ Héi nghiªn cøu v¨n häc Thµnh phè Hå chÝ Minh biªn so¹n. Trong khu«n khæ c¸c t¸c gi¶, t¸c phÈm do ch¬ng tr×nh Ên ®Þnh, Bé cho phÐp hai bé s¸ch cã thÓ chän nh÷ng ®o¹n trÝch gi¶ng kh¸c nhau. §Õn n¨m 2000, sau khi rót kinh nghiÖm u, nhîc ®iÓm cña bé s¸ch thÝ ®iÓm, SGK m«n v¨n ë THPT ®îc tæ chøc l¹i thµnh mét bé duy nhÊt (SGK chØnh lý hîp nhÊt) dïng trong c¶ níc. Lóc ®ã, bé phËn v¨n häc níc ngoµi ®îc giíi thiÖu trong c¶ 3 líp lµ 21 t¸c gi¶ cña 2 níc ch©u ¸ (Trung Quèc, Ên §é), 5 níc ch©u ¢u (Hi l¹p, Anh, Ph¸p, Nga, §øc), 1 níc ch©u MÜ (Hoa K×). Nh vËy, m¶ng v¨n häc níc ngoµi cã quy m« ph¸t triÓn ®ét biÕn. Sè lîng c¸c nhµ v¨n t¨ng gÊp ®«i. Ngoµi mét vµi nÒn v¨n häc quen thuéc tõ tríc, HS ®îc tiÕp xóc víi nh÷ng nÒn v¨n häc kh¸c. §èi víi v¨n häc Trung Quèc, SGK giíi thiÖu 6 t¸c gi¶: Lý B¹ch, §ç Phñ, Th«i HiÖu (thÕ kØ thø VIII), B¹ch C DÞ (thÕ kØ thø IX), La Qu¸n Trung (ThÕ kØ thø XIV) vµ Lç TÊn (thÕ kØ XX). Th¬ §êng ®îc bè trÝ: 4 tiÕt gi¶ng chÝnh: + TiÔn M¹nh H¹o Nhiªn ®i Qu¶ng L¨ng (Lý B¹ch) + Thu høng - Bµi 1 (§ç Phñ) + Tú bµ hµnh - TrÝch ®o¹n (B¹ch C DÞ) + Hoµng H¹c l©u (Th«i HiÖu) §äc thªm: + S¸ng ra ®i tõ thµnh B¹ch §Õ (Lý B¹ch) + §ªm tr¨ng (§ç Phñ) Nh vËy cã thÓ kh¼ng ®Þnh, §êng thi chÝnh thøc ®îc ®a vµo SGK V¨n bËc THPT tõ nh÷ng n¨m 1989 - 1990. II. T¸c gi¶ - t¸c phÈm ®îc chän (m« t¶): 1. N¨m 1989 (THCS): V¨n 9, tËp hai:
  14. Tư liệu tham khảo: Chuyên đề Tiếp nhận thơ Đường tại Việt Nam 14 - Bµi gi¶ng chÝnh: 5 bµi th¬ (chØ in phÇn dÞch th¬): KÎ l¹i ë Th¹ch Hµo, Bµi h¸t giã thu tèc nhµ, §êng ®i khã, Xa ng¾m th¸c nói L, C¶m nghÜ trong ®ªm thanh tÜnh. - KÕt cÊu bµi gi¶ng: Tªn t¸c phÈm (tiÕng ViÖt); B¶n dÞch th¬; I. Chó thÝch; II. Yªu cÇu ®äc ; III. Híng dÉn häc bµi. - Bµi ®äc thªm: 4 bµi th¬ (dÞch th¬): N¨m s¾p hÕt, Khóc h¸t h¸i sen, §«i Ðn rêi nhau, LÇu Hoµng H¹c: ®îc bè trÝ xen kÏ vµ kh«ng cã phÇn c©u hái gîi ý t×m hiÓu bµi. * §Æc ®iÓm b¶n dÞch: kh«ng ghi xuÊt xø. 2. N¨m 1990 (THPT): B¶n 1: V¨n häc 10, tËp hai (NguyÔn Léc, Phan NhËt Chiªu, TrÇn Xu©n §Ò, Lª Ngäc Trµ, L¬ng Duy Trung). - Bµi kh¸i qu¸t: Th¬ §êng: 1. T×nh h×nh x· héi thêi §êng; 2. Nguyªn nh©n th¬ §- êng ph¸t triÓn; 3. C¸c thêi k× ph¸t triÓn chÝnh vµ c¸c t¸c gi¶ tiªu biÓu; 4. Thµnh tùu th¬ §êng vÒ nghÖ thuËt. Vµ c©u hái híng dÉn häc bµi kh¸i qu¸t. - Gi¶ng v¨n: 3 bµi th¬: Hoµng H¹c l©u tèng M¹nh H¹o Nhiªn chi Qu¶ng L¨ng, §¨ng cao, Tú bµ hµnh (trÝch). KÕt cÊu bµi gi¶ng: Tªn t¸c phÈm (b»ng ch÷ H¸n); TiÓu dÉn (vÒ t¸c gi¶ vµ ®Æc ®iÓm chÝnh trong phong c¸ch); Giíi thiÖu v¨n b¶n (tªn t¸c phÈm: in ch÷ ®Ëm, phÇn dÞch v¨n xu«i vµ dÞch th¬); Chó thÝch (in ch÷ nhá); Híng dÉn häc tËp (ch÷ thêng). - PhÇn ®äc thªm: 2 bµi th¬: T¶o ph¸t B¹ch §Õ thµnh, Hoµng H¹c l©u: Tr×nh bµy thµnh mét phÇn riªng (sau c¸c bµi gi¶ng v¨n); Híng dÉn t×m hiÓu bµi (Kh«ng ®Æt c©u hái mµ tr×nh bµy theo lèi b×nh gi¶ng). * §Æc ®iÓm b¶n dÞch: in râ xuÊt xø b¶n dÞch: Hoµng H¹c l©u tèng M¹nh H¹o Nhiªn chi Qu¶ng L¨ng (Ng« TÊt Tè dÞch - Th¬ §êng, tËp hai, Nxb V¨n häc, Hµ Néi, 1987); §¨ng cao (Nam Tr©n dÞch - Th¬ §êng, tËp hai, Nxb V¨n häc, Hµ Néi, 1987); Tú bµ hµnh (Phan Huy Thùc dÞch - Th¬ §êng, tËp mét, Nxb V¨n häc, Hµ Néi, 1987); T¶o ph¸t B¹ch §Õ thµnh (T¬ng Nh dÞch - Th¬ §êng, tËp hai, Nxb V¨n häc, 1987); Hoµng H¹c l©u (T¶n §µ dÞch - Ngµy nay, sè 80, 1937). B¶n 2: V¨n 10: PhÇn v¨n häc níc ngoµi vµ LÝ luËn v¨n häc: NguyÔn §¨ng M¹nh (Chñ biªn), NguyÔn Hoµng Tuyªn, Lu §øc Trung, NguyÔn Kh¾c Phi, L¬ng Duy Thø, Lª Kh¾c Hòa. - Bµi kh¸i qu¸t: Th¬ §êng: 5 trang giÊy in khæ 14,5 x 20,5 (kh«ng cã tranh minh ho¹ vµ c©u hái híng dÉn t×m hiÓu): I. Nguyªn nh©n ph¸t triÓn; II. Mét sè ®Æc ®iÓm vÒ néi dung vµ h×nh thøc nghÖ thuËt th¬ §êng: 1. Kh¸i qu¸t néi dung; 2. H×nh thøc nghÖ thuËt. - Bµi gi¶ng chÝnh: 4 bµi th¬: Hoµng H¹c l©u tèng M¹nh H¹o Nhiªn chi Qu¶ng L¨ng, Thu høng, Hoµng H¹c l©u, Tú bµ hµnh: Tªn bµi th¬ (b»ng ch÷ H¸n); v¨n b¶n: in phiªn ©m, dÞch nghÜa (tªn t¸c phÈm b»ng tiÕng ViÖt) vµ dÞch th¬ (cïng mét cì ch÷); chó gi¶i (®«i nÐt vÒ t¸c gi¶ vµ c¸c tõ khã hiÓu); Híng dÉn häc bµi (in ch÷ nhá).
  15. Tư liệu tham khảo: Chuyên đề Tiếp nhận thơ Đường tại Việt Nam 15 - PhÇn ®äc thªm: 2 bµi th¬: T¶o ph¸t B¹ch §Õ thµnh, NguyÖt d¹: Tr×nh bµy xen kÏ c¸c bµi häc chÝnh (in theo côm t¸c gi¶) vµ cã phÇn c©u hái híng dÉn häc bµi. * §Æc ®iÓm b¶n dÞch: Kh«ng ghi râ xuÊt xø b¶n dÞch (trõ b¶n dÞch thø hai cña bµi T¶o ph¸t B¹ch §Õ thµnh). Hoµng H¹c l©u tèng M¹nh H¹o Nhiªn chi Qu¶ng L¨ng (Ng« TÊt Tè dÞch); T¶o ph¸t B¹ch §Õ thµnh (b¶n dÞch thø nhÊt: T¬ng Nh; B¶n dÞch thø hai: Theo LÞch sö v¨n häc Trung Quèc, tËp 1, Nxb gi¸o dôc, 1987); Thu høng (C«ng Trø dÞch); NguyÖt d¹ (B¶n dÞch thø nhÊt: T¶n §µ; B¶n dÞch thø hai: Kh¬ng H÷u Dông); Hoµng H¹c l©u (B¶n dÞch thø nhÊt: T¶n §µ; B¶n dÞch thø hai: Kh¬ng H÷u Dông); Tú bµ hµnh (kh«ng in dÞch gi¶). 3. N¨m 1993: V¨n häc 10, tËp hai, Ban KHTN - NguyÔn Kh¾c Phi (V¨n häc Trung Quèc), NguyÔn Hoµng Tuyªn (V¨n häc cæ Hi L¹p vµ V¨n häc Anh), Lu §øc Trung (V¨n häc Ên §é), TrÇn §×nh Sö (Lý luËn v¨n häc). - Bµi kh¸i qu¸t: Th¬ §êng: 6 trang khæ giÊy in 14,5 x 20,5 (Kh«ng chia c¸c ®Ò môc, kh«ng cã tranh minh ho¹, kh«ng cã c©u hái híng dÉn t×m hiÓu) - Bµi gi¶ng chÝnh: 3 bµi th¬: Hoµng H¹c l©u, Hoµng H¹c l©u tèng M¹nh H¹o Nhiªn chi Qu¶ng L¨ng, §¨ng cao: Tªn t¸c gi¶, giíi thiÖu nÐt chÝnh vÒ t¸c gi¶, tªn t¸c phÈm (b»ng ch÷ H¸n, cã chó thÝch b»ng tiÕng ViÖt liÒn sau), v¨n b¶n (nguyªn b¶n, dÞch nghÜa, dÞch th¬), chó gi¶i, híng dÉn häc bµi. - Bµi ®äc thªm: Tú bµ hµnh tr×nh bµy trong phÇn dµnh riªng cho ®äc thªm v¨n häc níc ngoµi, cã c©u hái híng dÉn ®äc thªm. * §Æc ®iÓm b¶n dÞch: ChØ ghi dÞch gi¶, kh«ng ghi râ xuÊt xø (Trõ §¨ng cao, Tú bµ hµnh kh«ng ghi tªn dÞch gi¶). Hoµng H¹c l©u (B¶n dÞch thø nhÊt: T¶n §µ; B¶n dÞch thø hai: Kh¬ng H÷u Dông); Hoµng H¹c l©u tèng M¹nh H¹o Nhiªn chi Qu¶ng L¨ng (Ng« TÊt Tè dÞch). V¨n häc 10, tËp hai, Ban KHXH - NguyÔn Hoµng Tuyªn, Lu §øc Trung, NguyÔn Kh¾c Phi, TrÇn §×nh Sö. - Bµi kh¸i qu¸t: 10 trang khæ giÊy in 14,5 x 20,5 (Kh«ng chia c¸c ®Ò môc, kh«ng cã tranh minh ho¹, kh«ng cã c©u hái híng dÉn t×m hiÓu) - Bµi gi¶ng chÝnh: 5 bµi th¬: Hoµng H¹c l©u, Hoµng H¹c l©u tèng M¹nh H¹o Nhiªn chi Qu¶ng L¨ng, Thu høng, §¨ng cao, Tú bµ hµnh: Tªn t¸c phÈm (b»ng ch÷ H¸n, cã chó thÝch b»ng tiÕng viÖt liÒn sau), giíi thiÖu nÐt chÝnh vÒ t¸c gi¶, v¨n b¶n: Phiªn ©m, dÞch nghÜa, dÞch th¬, chó gi¶i, c©u hái híng dÉn häc bµi. - Bµi ®äc thªm: 2 bµi th¬: T¶o ph¸t B¹ch §Õ thµnh, NguyÖt d¹: Tr×nh bµy xen kÏ gi÷a c¸c bµi gi¶ng chÝnh vµ theo côm t¸c gi¶; cã c©u hái híng dÉn ®äc thªm (T¶o ph¸t B¹ch §Õ thµnh), gîi ý nh÷ng néi dung chÝnh cña bµi (NguyÖt d¹).
  16. Tư liệu tham khảo: Chuyên đề Tiếp nhận thơ Đường tại Việt Nam 16 * §Æc ®iÓm b¶n dÞch: Ghi dÞch gi¶ nhng kh«ng ghi xuÊt xø b¶n dÞch (Trõ b¶n dÞch thø hai cña bµi T¶o ph¸t B¹ch §Õ thµnh vµ b¶n dÞch Tú bµ hµnh kh«ng in dÞch gi¶) Hoµng H¹c l©u (b¶n dÞch thø nhÊt: T¶n §µ; B¶n dÞch thø hai: Kh¬ng H÷u Dông); Hoµng H¹c l©u tèng M¹nh H¹o Nhiªn chi Qu¶ng L¨ng (Ng« TÊt Tè dÞch); T¶o ph¸t B¹ch §Õ thµnh (B¶n dÞch thø nhÊt: T¬ng Nh,; B¶n dÞch thø hai: Theo LÞch Sö v¨n häc Trung Quèc, tËp I, Nxb Gi¸o dôc, 1987), Thu høng (NguyÔn C«ng Trø dÞch); §¨ng cao (Nam Tr©n dÞch); NguyÖt d¹ (Kh¬ng H÷u Dông dÞch). 4. N¨m 1995: THCS: V¨n häc 9, tËp hai (chØnh lý n¨m 1995): Biªn so¹n: §ç Quang Lu, NguyÔn Léc, NguyÔn Quèc Tuý; ChØnh lý: §ç B×nh TrÞ, Hoµng Ngäc HiÕn, NguyÔn Kh¾c Phi, NguyÔn V¨n Long. - Bµi gi¶ng chÝnh: 6 bµi th¬: §êng ®i khã, Xa ng¾m th¸c nói L, C¶m nghÜ trong ®ªm thanh tÜnh, Viªn l¹i ë Th¹ch Hµo, Mét m×nh d¹o ch¬i t×m hoa ven s«ng, TuyÖt có (chïm th¬ 4 bµi chän 1): Tªn bµi th¬ (B»ng tiÕng ViÖt, cã chó thÝch tªn phiªn ©m ch÷ H¸n liÒn sau), tiÓu dÉn, v¨n b¶n (phiªn ©m, dÞch nghÜa, dÞch th¬), chó gi¶i, híng dÉn häc bµi. - Bµi ®äc thªm: 4 bµi th¬: Khóc h¸t h¸i sen, Thu Phè ca, Bµi h¸t nhµ tranh bÞ giã thu ph¸ n¸t, TuyÖt có (chïm th¬ 6 bµi chän 1): Tªn t¸c phÈm, v¨n b¶n (phiªn ©m, dÞch nghÜa, dÞch th¬), chó gi¶i, Híng dÉn häc bµi díi d¹ng c©u hái. Tr×nh bµy xen kÏ c¸c bµi gi¶ng chÝnh, theo côm t¸c gi¶. * §Æc ®iÓm b¶n dÞch: Ghi dÞch gi¶, kh«ng ghi xuÊt xø b¶n dÞch (Trõ b¶n dÞch bµi Xa ng¾m th¸c nói L, C¶m nghÜ trong ®ªm thanh tÜnh) §êng ®i khã ( N.K.P dÞch), Xa ng¾m th¸c nói L (T¬ng Nh dÞch - Th¬ §êng, tËp hai, Nxb V¨n häc, H, 1987, tr. 59); C¶m nghÜ trong ®ªm thanh tÜnh (T¬ng Nh dÞch - Th¬ §- êng, tËp hai, Nxb V¨n häc, 1987, tr. 47); .Khóc h¸t h¸i sen (T¶n §µ dÞch); Thu phè ca (N.K.P dÞch); Viªn l¹i ë Th¹ch Hµo (Kh¬ng H÷u Dông dÞch); Mét m×nh d¹o ch¬i t×m hoa ven s«ng (N.K.P dÞch); TuyÖt có - 1 trong chïm th¬ 4 bµi (B¶n dÞch thø nhÊt: T¶n §µ; B¶n dÞch thø hai: T¬ng Nh); Bµi h¸t nhµ tranh bÞ giã thu ph¸ n¸t ( Kh¬ng H÷u Dông dÞch); TuyÖt có - 1 trong chïm th¬ 6 bµi (Kh¬ng H÷u Dông dÞch). THPT: V¨n 10, phÇn v¨n häc níc ngoµi vµ LÝ luËn v¨n häc - NguyÔn §¨ng M¹nh, NguyÔn Hoµn Tuyªn, NguyÔn Kh¾c Phi, Lu §øc Trung, L¬ng Duy Thø, La Kh¾c Hoµ. - Bµi kh¸i qu¸t: Th¬ §êng: 4 trang giÊy in khæ 14,5 x 20,5 (kh«ng tranh minh ho¹ vµ c©u hái híng dÉn häc bµi): I. Nguyªn nh©n ph¸t triÓn; II. Mét sè ®Æc ®iÓm vÒ néi dung vµ h×nh thøc nghÖ thuËt: 1. Kh¸i qu¸t néi dung; 2. H×nh thøc nghÖ thuËt. - Bµi gi¶ng chÝnh: 4 bµi: Hoµng H¹c l©u tèng M¹nh H¹o Nhiªn chi Qu¶ng L¨ng, Thu høng, Hoµng H¹c l©u, Tú bµ hµnh: Tªn t¸c phÈm (Phiªn ©m ch÷ H¸n), v¨n b¶n
  17. Tư liệu tham khảo: Chuyên đề Tiếp nhận thơ Đường tại Việt Nam 17 phiªn ©m, dÞch nghÜa (tªn t¸c phÈm b»ng tiÕng ViÖt, v¨n b¶n dÞch nghÜa), dÞch th¬, chó gi¶i vµ Híng dÉn häc bµi díi d¹ng c©u hái. - Bµi ®äc thªm: 2 bµi th¬: T¶o ph¸t B¹ch §Õ thµnh, NguyÖt d¹: V¨n b¶n (Phiªn ©m, dÞch nghÜa, dÞch th¬), chó gi¶i vµ híng dÉn häc bµi. Tr×nh bµy xen kÏ c¸c bµi gi¶ng chÝnh theo côm t¸c gi¶. * §Æc ®iÓm b¶n dÞch: chØ in dÞch gi¶, kh«ng in xuÊt xø b¶n dÞch (Trõ b¶n dÞch thø hai cña bµi T¶o ph¸t B¹ch §Õ thµnh chØ in xuÊt xø vµ Tú bµ hµnh kh«ng in dÞch gi¶). Hoµng H¹c l©u tèng M¹nh H¹o Nhiªn chi Qu¶ng L¨ng (Ng« TÊt Tè dÞch); T¶o ph¸t B¹ch §Õ thµnh (B¶n dÞch thø nhÊt: T¬ng Nh; B¶n dÞch thø hai: Theo LÞch sö v¨n häc Trung Quèc, tËp 1, Nxb Gi¸o dôc, 1987); Thu høng (NguyÔn C«ng Trø dÞch); NguyÖt d¹ (B¶n dÞch thø nhÊt: T¶n §µ; B¶n dÞch thø hai: Kh¬ng H÷u Dông); Hoµng H¹c l©u (B¶n dÞch thø nhÊt: T¶n §µ; B¶n dÞch thø hai: Kh¬ng H÷u Dông). 5. N¨m 1997: V¨n häc 10, tËp hai, Ban KHTN vµ Ban KHTN - KT: - Bµi kh¸i qu¸t: Th¬ §êng: 6 trang gi©ý in khæ 14,5 x 20,5 (Kh«ng chia ®Ò môc, kh«ng in tranh minh ho¹) - Bµi gi¶ng chÝnh: 3 bµi th¬: Hoµng H¹c l©u, Hoµng H¹c l©u tèng M¹nh H¹o Nhiªn chi Qu¶ng L¨ng, §¨ng cao: Tªn t¸c gi¶, Giíi thiÖu nÐt chÝnh vÒ t¸c gi¶, tªn t¸c phÈm (b»ng ch÷ H¸n, cã chó thÝch b»ng tiÕng ViÖt liÒn sau), nguyªn b¶n, dÞch nghÜa, dÞch th¬, chó gi¶i, híng dÉn häc bµi. - Bµi ®äc thªm: Tú bµ hµnh tr×nh bµy trong phÇn dµnh riªng cho ®äc thªm v¨n häc níc ngoµi, cã c©u hái híng dÉn ®äc thªm. * §Æc ®iÓm b¶n dÞch: ChØ ghi dÞch gi¶, kh«ng ghi râ xuÊt xø (Trõ §¨ng cao, Tú bµ hµnh kh«ng ghi tªn dÞch gi¶). Hoµng H¹c l©u (B¶n dÞch thø nhÊt: T¶n §µ; B¶n dÞch thø hai: Kh¬ng H÷u Dông); Hoµng H¹c l©u tèng M¹nh H¹o Nhiªn chi Qu¶ng L¨ng (Ng« TÊt Tè dÞch). V¨n häc 10, tËp hai, Ban KHXH: - Bµi kh¸i qu¸t: Th¬ §êng: 10 trang giÊy in khæ 14,4 x 20,5 (chia ®Ò môc, kh«ng cã tranh minh ho¹ vµ c©u hái híng dÉn häc bµi). - Bµi gi¶ng chÝnh: Hoµng H¹c l©u, Hoµng H¹c l©u tèng M¹nh H¹o Nhiªn chi Qu¶ng l¨ng, Thu høng, §¨ng cao, Tú bµ hµnh. Tªn t¸c phÈm (b»ng ch÷ H¸n, cã chó thÝch b»ng tiÕng viÖt liÕn sau), giíi thiÖu nÐt chÝnh vÒ t¸c gi¶, v¨n b¶n (Phiªn ©m, dÞch nghÜa, dÞch th¬), chó gi¶i, c©u hái híng dÉn häc bµi. - Bµi ®äc thªm: 2 bµi th¬: T¶o ph¸t B¹ch §Õ thµnh, NguyÖt d¹: Tr×nh bµy xen kÏ gi÷a c¸c bµi gi¶ng chÝnh vµ theo côm t¸c gi¶; cã c©u hái híng dÉn ®äc thªm (T¶o ph¸t B¹ch §Õ thµnh), gîi ý nh÷ng néi dung chÝnh cña bµi (NguyÖt d¹).
  18. Tư liệu tham khảo: Chuyên đề Tiếp nhận thơ Đường tại Việt Nam 18 * §Æc ®iÓm b¶n dÞch: Ghi dÞch gi¶ nhng kh«ng ghi xuÊt xø b¶n dÞch (Trõ b¶n dÞch thø hai cña bµi T¶o ph¸t B¹ch §Õ thµnh vµ b¶n dÞch Tú bµ hµnh kh«ng in dÞch gi¶) Hoµng H¹c l©u (b¶n dÞch thø nhÊt: T¶n §µ; B¶n dÞch thø hai: Kh¬ng H÷u Dông); Hoµng H¹c l©u tèng M¹nh H¹o Nhiªn chi Qu¶ng L¨ng (Ng« TÊt Tè dÞch); T¶o ph¸t B¹ch §Õ thµnh (B¶n dÞch thø nhÊt: T¬ng Nh,; B¶n dÞch thø hai: Theo LÞch sö v¨n häc Trung Quèc, tËp I, Nxb Gi¸o dôc, 1987), Thu høng (NguyÔn C«ng Trø dÞch); §¨ng cao (Nam Tr©n dÞch); NguyÖt d¹ (Kh¬ng H÷u Dông dÞch). 6. N¨m 2000: V¨n häc 10, tËp hai (S¸ch chØnh lý hîp nhÊt) - Bµi kh¸i qu¸t: Th¬ §êng: 6 trang giÊy in khæ 14,5 x 20,5 (chia ®Ò môc, kh«ng cã tranh minh ho¹ vµ c©u hái híng dÉn häc bµi) I. Nguyªn nh©n ph¸t triÓn II. Mét sè ®Æc ®iÓm vÒ h×nh thøc nghÖ thuËt 1. ThÓ th¬. 2. Ng«n ng÷ th¬ vµ tø th¬ III. Th¬ §êng víi v¨n häc ViÖt Nam. - Bµi gi¶ng chÝnh: 4 bµi th¬: Hoµng H¹c l©u tèng M¹nh H¹o Nhiªn chi Qu¶ng L¨ng, Thu høng, Hoµng H¹c l©u, Tú bµ hµnh: Tªn t¸c gi¶, giíi thiÖu t¸c gi¶ vµ t¸c phÈm, tªn t¸c phÈm (b»ng phiªn ©m ch÷ H¸n, cã chó thÝch b»ng tiÕng ViÖt liÒn sau), v¨n b¶n (Phiªn ©m, dÞch nghÜa, dÞch th¬), chó thÝch vµ Híng dÉn häc bµi. - Bµi ®äc thªm: 2 bµi th¬: T¶o ph¸t B¹ch §Õ thµnh, NguyÖt d¹: Tªn t¸c phÈm (b»ng phiªn ©m ch÷ H¸n, cã chó thÝch tiÕng ViÖt liÒn sau), v¨n b¶n (phiªn ©m, dÞch nghÜa, dÞch th¬), chó thÝch vµ Híng dÉn häc bµi. Tr×nh bµy xen kÏ víi c¸c t¸c phÈm gi¶ng v¨n, theo côm t¸c gi¶. * §Æc ®iÓm b¶n dÞch: §Òu in râ dÞch gi¶ vµ xuÊt xø b¶n dÞch. Hoµng H¹c l©u tèng M¹nh H¹o Nhiªn chi Qu¶ng L¨ng (Ng« TÊt Tè dÞch - Th¬ §êng, tËp II, NXB V¨n häc, Hµ Néi, 1987); T¶o ph¸t B¹ch §Õ thµnh (B¶n dÞch thø nhÊt: T¬ng Nh - Th¬ §êng, tËp II, NXB v¨n häc, Hµ Néi, 1987; B¶n dÞch thø hai: N. K.P dÞch - Theo LÞch sö v¨n häc Trung Quèc, tËp I, NXB Gi¸o dôc, Hµ Néi, 1987); Thu høng (NguyÔn C«ng Trø dÞch - Th¬ §êng, tËp II, NXB V¨n häc, Hµ Néi, 1987); §¨ng cao (Nam Tr©n dÞch - Th¬ §êng, tËp II, NXB V¨n häc, Hµ Néi, 1987); Hoµng H¹c l©u (B¶n dÞch thø nhÊt: T¶n §µ dÞch - Ngµy nay, sè 80, 1937; B¶n dÞch thø hai: Kh¬ng H÷u Dông dÞch - Th¬ ca cæ ®iÓn Trung Quèc, Nxb TrÎ, Thµnh phè Hå ChÝ Minh, 1997); Tú bµ hµnh (Phan Huy VÞnh dÞch - Th¬ §êng, tËp I, NXB V¨n häc, Hµ Néi, 1987). 7. N¨m 2001: Ng÷ v¨n 7, tËp mét: - Bµi kh¸i qu¸t: kh«ng cã.
  19. Tư liệu tham khảo: Chuyên đề Tiếp nhận thơ Đường tại Việt Nam 19 - Bµi gi¶ng chÝnh: 4 bµi th¬: Xa ng¾m th¸c nói L, C¶m nghÜ trong ®ªm thanh tÜnh, NgÉu nhiªn viÕt nh©n buæi míi vÒ quª, Bµi ca nhµ tranh bÞ giã thu ph¸: KÕt qu¶ cÇn ®¹t, tªn bµi, Phiªn ©m, dÞch nghÜa, gi¶i thÝch ch÷ H¸n, dÞch th¬, Chó thÝch, §äc - hiÓu v¨n b¶n Ghi nhí. - Bµi ®äc thªm: 1 bµi: §ªm ®ç thuyÒn ë Phong KiÒu: V¨n b¶n (Tªn t¸c phÈm, phiªn ©m, dÞch nghÜa, dÞch th¬). * §Æc ®iÓm b¶n dÞch: Ghi râ dÞch gi¶ vµ xuÊt xø b¶n dÞch. Xa ng¾m th¸c nói L ( T¬ng Nh dÞch - Th¬ §êng, tËp II, Nxb V¨n häc, Hµ Néi, 1987); §ªm ®ç thuyÒn ë Phong KiÒu (T¶n ®µ dÞch - Th¬ §êng, tËp I, Nxb V¨n häc, Hµ Néi, 1987); C¶m nghÜ trong ®ªm thanh tÜnh (T¬ng Nh dÞch - Th¬ §êng, tËp II, Nxb V¨n häc, Hµ Néi, 1987); NgÉu nhiªn viÕt nh©n buæi míi vÒ quª ( Ph¹m SÜ VÜ dÞch - Th¬ §ưêng, tËp I, Nxb v¨n häc, Hµ Néi, 1987; TrÇn Träng San dÞch - Th¬ §êng, tËp I, B¾c §Èu, Sµi Gßn, 1966); Bµi ca nhµ tranh bÞ giã thu ph¸ (Kh¬ng H÷u Dông dÞch - Th¬ §ç Phñ, Nxb V¨n häc, Hµ Néi 1962). 8. N¨m 2003: Ng÷ v¨n 10, tËp mét - SGK thÝ ®iÓm (Bé 1): Ban KHTN: - Bµi kh¸i qu¸t: kh«ng cã nhng cã phÇn tri thøc ®äc hiÓu. - Bµi gi¶ng chÝnh: 2 bµi th¬: LÇu Hoµng H¹c, T¹i lÇu Hoµng H¹c tiÔn M¹nh H¹o Nhiªn ®i Qu¶ng L¨ng: Tªn t¸c phÈm (B»ng TiÕng ViÖt cã chó thÝch phiªn ©m ch÷ H¸n liÒn sau), yªu cÇu cÇn ®¹t, tiÓu dÉn, v¨n b¶n (Phiªn ©m, dÞch nghÜa, dÞch th¬), híng dÉn häc bµi. - Bµi ®äc thªm b¾t buéc: C¶m høng mïa thu, Khe chim kªu: Tªn t¸c phÈm (B»ng tiÕng ViÖt, cã chó thÝch b»ng phiªn ©m ch÷ H¸n liÒn sau): Tr×nh bµy sau phÇn c¸c bµi gi¶ng chÝnh vµ phÇn tri thøc ®äc hiÓu vÒ th¬ §êng. Cã c©u hái híng dÉn ®äc thªm. * §Æc ®iÓm b¶n dÞch: ghi râ dÞch gi¶ vµ xuÊt xø b¶n dÞch: LÇu Hoµng H¹c (B¶n dÞch thø nhÊt: T¶n §µ dÞch - B¸o Ngµy nay, sè 80, 1937; B¶n dÞch thø hai: Kh¬ng H÷u Dông dÞch - Th¬ ca cæ ®iÓn Trung Quèc, NXB TrÎ, Thµnh phè Hå ChÝ Minh, 1997); T¹i lÇu Hoµng H¹c tiÔn M¹nh H¹o Nhiªn ®i Qu¶ng L¨ng (Ng« TÊt Tè dÞch - Th¬ §êng, tËp II, NXB V¨n häc, Hµ Néi, 1987); C¶m høng mïa thu (NguyÔn C«ng Trø dÞch - Th¬ §êng, TËp II, NXB V¨n häc, Hµ Néi, 1987); Khe chim kªu (B¶n dÞch thø nhÊt: Ng« TÊt Tè - Th¬ §êng, tËp I, NXB V¨n häc, Hµ Néi, 1987; B¶n dÞch thø hai: T¬ng Nh - Th¬ §êng, tËp I, NXB V¨n häc Hµ Néi, 1987). Ban KHXH vµ NV: - Bµi kh¸i qu¸t: kh«ng cã nhng cã bµi Tri thøc ®äc hiÓu tr×nh bµy sau nh÷ng t¸c phÈm gi¶ng chÝnh.
  20. Tư liệu tham khảo: Chuyên đề Tiếp nhận thơ Đường tại Việt Nam 20 - Bµi gi¶ng chÝnh: 4 bµi th¬: Nçi o¸n cña ngêi phßng khuª, LÇu Hoµng H¹c, §- êng ®i khã, Tr«ng xu©n: Tªn t¸c phÈm (B»ng tiÕng ViÖt cã chó thÝch phiªn ©m ch÷ H¸n liÒn sau), yªu cÇu cÇn ®¹t, tiÓu dÉn, v¨n b¶n (Phiªn ©m, dÞch nghÜa, dÞch th¬), híng dÉn häc bµi, bµi tËp nghiªn cøu. - Bµi ®äc thªm b¾t buéc: 3 bµi th¬: C¶m høng mïa thu, Tú bµ hµnh, Khe chim kªu: In cì ch÷ nhá: Tªn t¸c phÈm, TiÓu dÉn, V¨n b¶n, chó thÝch, híng dÉn ®äc thªm. * §Æc ®iÓm b¶n dÞch: ghi râ dÞch gi¶ vµ xuÊt xø b¶n dÞch (Trõ §êng ®i khã, C¶m høng mïa thu, Khe chim kªu: chØ in dÞch gi¶). Nçi o¸n cña ngêi phßng khuª (B¶n dÞch thø nhÊt: T¶n §µ - Th¬ §êng - tËp I, Nxb V¨n häc, Hµ Néi, 1987; B¶n dÞch thø hai: TrÇn Träng Kim - Th¬ §êng, quyÓn I, B¾c §Èu, Sµi Gßn, 1966); LÇu Hoµng H¹c (B¶n dÞch thø nhÊt: T¶n §µ, b¸o Ngµy nay, sè 80, 1937; B¶n dÞch thø hai: Kh¬ng H÷u Dông: Th¬ ca cæ ®iÓn Trung Quèc, NXB TrÎ, Thµnh phè Hå ChÝ Minh, 1977); §êng ®i khã (Hng Hµ dÞch); Tr«ng xu©n (T¬ng Nh dÞch - Th¬ §êng, tËp II, Nxb V¨n häc, Hµ Néi, 1987); C¶m høng mïa thu (NguyÔn c«ng Trø dÞch); Tú bµ hµnh (Không in dÞch gi¶); Khe chim kªu (Ng« TÊt Tè dÞch, T¬ng Nh dÞch). Ng÷ v¨n 10, tËp hai - SGK thÝ ®iÓm (Bé 2) Ban KHTN: - Bµi kh¸i qu¸t: 1 trang giÊy in khæ 17 x 24 kh«ng chia ®Ò môc, kh«ng cã tranh minh ho¹ vµ c©u hái híng dÉn häc bµi. - Bµi gi¶ng chÝnh: 3 bµi th¬: Hoµng H¹c l©u tèng M¹nh H¹o Nhiªn chi Qu¶ng L¨ng, Khuª o¸n, Hoµng H¹c l©u: Tªn t¸c phÈm (B»ng ch÷ H¸n, cã chó thÝch b»ng tiÕng ViÖt liªn sau), KÕt qu¶ cÇn ®¹t, TiÓu dÉn, V¨n b¶n (phiªn ©m, dÞch nghÜa, dÞch th¬), Chó thÝch, §äc hiÓu, Ghi nhí, LuyÖn tËp. - Bµi ®äc thªm b¾t buéc: 2 bµi th¬: Xu©n hiÓu, Thu høng: Tªn t¸c phÈm, tiÓu dÉn, v¨n b¶n, chó thÝch, híng dÉn ®äc thªm. Tr×nh bµy thµnh mét phÇn riªng sau phÇn nh÷ng t¸c ph¶m gi¶ng chÝnh. * §Æc ®iÓm b¶n dÞch: ghi râ dÞch gi¶ vµ xuÊt xø b¶n dÞch: Hoµng H¹c l©u tèng M¹nh H¹o Nhiªn chi Qu¶ng L¨ng (Ng« TÊt Tè dÞch - Th¬ §êng, tËp II, Nxb V¨n häc, Hµ Néi, 1987); Khuª o¸n (T¶n §µ dÞch - Th¬ §êng, TËp I, Nxb V¨n häc, Hµ Néi, 1987); Hoµng H¹c l©u (B¶n dÞch thø nhÊt: T¶n §µ - Th¬ §êng, tËp I, Nxb V¨n häc, Hµ Néi, 1987; B¶n dÞch thø hai: Kh¬ng H÷u Dông dÞch - Th¬ §êng, TËp I, Nxb V¨n häc, Hµ Néi 1987); Xu©n hiÓu (B¶n dÞch thø nhÊt - T¬ng Nh, Th¬ §êng, tËp I, Nxb V¨n häc, Hµ Néi, 1987; B¶n dÞch thø hai: NguyÔn ThÕ Nøc - Th¬ §êng, tËp I, Nxb V¨n häc, Hµ Néi, 1987); Thu høng (NguyÔn C«ng Trø dÞch - Th¬ §êng, tËp II, Nxb V¨n häc, Hµ Néi, 1987). ban KHXH vµ NV - Bµi kh¸i qu¸t: 1 trang giÊy in khæ 17 x 24 cì ch÷ nhá: Kh«ng chia ®Ò môc, kh«ng tranh minh ho¹, kh«ng c©u hái híng dÉn.
nguon tai.lieu . vn
Âm nhạc Ẩm thực Chụp ảnh - Quay phim Thời trang - Làm đẹp Khéo tay hay làm Mỹ thuật Sân khấu điện ảnh Điêu khắc - Hội họa