- Trang Chủ
- Y học thường thức
- Tổng quan tài liệu về tiếp cận dịch vụ phòng chống HIV/AIDS và các bệnh /nhiễm trùng lây truyền qua đường tình dục đối với nam có quan hệ tình dục đồng giới tại Việt Nam
Xem mẫu
- | TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |
Toång quan taøi lieäu veà
tieáp caän dòch vuï phoøng choáng HIV/AIDS vaø
caùc beänh/ nhieãm truøng laây truyeàn qua ñöôøng
tình duïc ñoái vôùi nam coù quan heä tình duïc
ñoàng giôùi taïi Vieät Nam
Mai Xuaân Thu (*) , Leâ Cöï Linh (**)
Tyû leä hieän maéc HIV treân theá giôùi vaø taïi Vieät Nam ñang coù chieàu höôùng gia taêng, ñaëc bieät ôû nhoùm nam
coù quan heä tình duïc ñoàng giôùi (MSM) vôùi nhöõng haønh vi tình duïc khoâng an toaøn. Ñaây cuõng laø nhoùm
baéc caàu laøm laây truyeàn HIV trong coäng ñoàng daân cö noùi chung vôùi nhöõng haønh vi cheùo nhö quan heä
tình duïc khoâng an toaøn vôùi nöõ, tieâm chích vaø söû duïng ma tuùy hoaëc chaát kích thích. Cuøng vôùi söï gia
taêng tyû leä nhieãm HIV trong nhoùm naøy thì tyû leä caùc beänh/ nhieãm truøng laây truyeàn qua ñöôøng tình duïc
nhö laäu, giang mai, chlamydia ôû cô quan sinh duïc vaø haäu moân cuõng taêng moät caùch ñaùng baùo ñoäng.
Nguyeân nhaân daãn ñeán tình traïng naøy ñöôïc lyù giaûi laø do söï thieáu kieán thöùc veà phoøng choáng HIV/STI/STDs
cuûa nhoùm MSM daãn ñeán nhöõng laàm töôûng, nhöõng ngoä nhaän veà nguy cô laây nhieãm, khaû naêng ñieàu trò
cuõng nhö tyû leä nhieãm trong coäng ñoàng noùi chung vaø nhoùm MSM noùi rieâng. Beân caïnh ñoù, khoâng theå phuû
nhaän söï haïn cheá trong vieäc tieáp caän vôùi caùc dòch vuï tö vaán xeùt nghieäm HIV/AIDS, khaùm vaø ñieàu trò
STI/STDs cuûa nhoùm MSM do nhöõng raøo caûn töø söï kyø thò vaø phaân bieät ñoái xöû cuûa xaõ hoäi, taâm lyù lo sôï
bieát tình traïng HIV, kieán thöùc baûn thaân haïn cheá, hieåu bieát lôïi ích cuûa caùc dòch vuï coøn chöa roõ raøng vaø
taùc ñoäng cuûa chi phí xeùt nghieäm ñieàu trò. Töø nhöõng thöïc traïng treân, vieäc ñöa ra nhöõng kieán nghò nhaèm
taêng cöôøng hieäu quaû caùc can thieäp daønh cho nhoùm MSM laø caàn thieát vaø neân ñöôïc chuù troïng.
Töø khoaù: MSM, STDs, HIV/AIDS, ñoàng giôùi nam
Literature Review about Access to HIV/AIDS
and Sexually transmitted disease/infection
prevention services among Men who have sex
with Men in Viet Nam
Mai Xuan Thu (*); Le Cu Linh (**)
HIV prevalence in the world and Viet Nam has been on an increasing trend, especially among men who
have sex with men (MSM) due to unsafe sex behaviors. This is a high-risk group that may spread HIV to
4 Taïp chí Y teá Coâng coäng, 2.2012, Soá 23 (23)
- | TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |
the community as the result of their risk behaviors such as: performing unsafe sex with both men and
women, injecting and using drugs or stimulants. Furthermore, the prevalent rate of STDs, such as
gonorrhea, syphilis, genital or anal Chlamydia is also on the alarmingly increasing trend. This situation is
explained by the lack of knowledge of MSM about HIV/STIs/STDs, leading to the misconceptions about the
risk of infection, potential treatment and prevention, particularly among MSM. Besides, it is reported that
there are several limitations in accessing HIV/AIDS counseling and testing services, medical examination
and treatment of STIs/STDs among MSM due to barriers of stigma and discrimination in the society, the
psychological anxiety about HIV status, limited knowledge, understanding of benefits of the services, as
well as the costs. From this literature review, recommendations for improving effectiveness of
interventions for MSM should be made and paid attention to.
Key words: MSM, STD, HIV/AIDS, Viet Nam
Taùc giaû:
(*) CN. Mai Xuaân Thu: Tröôøng Ñaïi hoïc Y teá Coâng Coäng, ñieän thoaïi: 0935 379 517,
email: maixuanthu.macphi@gmail.com
(**) PGS.TS. Leâ Cöï Linh, Boä moân Daân soá, Tröôøng Ñaïi hoïc Y teá Coâng Coäng, email: lcl@hsph.edu.vn
1. Ñaët vaán ñeà ña daïng, ít hoaëc khoâng söû duïng bao cao su vaø chaát
boâi trôn. Nam giôùi thöôøng quan heä tình duïc vôùi nhau
Ngaøy nay, tình duïc ñoàng giôùi nam laø moät vaán ñeà
qua ñöôøng mieäng vaø haäu moân, haønh vi naøy coù theå
xaõ hoäi nhaïy caûm chöa ñöôïc chaáp nhaän ôû nhieàu neàn
laøm taêng nguy cô laây nhieãm HIV neáu khoâng söû duïng
vaên hoùa. Tuy nhieân, cho duø ñöôïc "chính thöùc" thöøa
caùc bieän phaùp baûo veä hay söû duïng khoâng ñuùng caùch
nhaän hay khoâng thì tình duïc ñoàng giôùi nam vaãn dieãn
[12]. Cho duø con soá coù theå khaùc nhau giöõa caùc quoác
ra taïi taát caû caùc xaõ hoäi, ôû nhieàu neàn vaên hoùa vaø ôû moïi
gia vaø caùc khu vöïc, nhöng nhieàu nôi treân theá giôùi
löùa tuoåi [12]. Thuaät ngöõ "nam coù quan heä tình duïc
hieän vaãn chöa coù thoâng tin chính xaùc veà tyû leä naøy vì
ñoàng giôùi" (Men who have sex with men - MSM) laø nam giôùi thöôøng khoâng töï nhaän mình laø ñoàng tính
thuaät ngöõ chæ haønh vi chöù khoâng phaûi moät ñaëc tính hay löôõng tính. Nhöõng ngöôøi ñaøn oâng QHTD khoâng
[9]. Do ñoù, nhöõng ngöôøi nam coù quan heä tình duïc an toaøn vôùi ñaøn oâng cuõng coù theå QHTD khoâng an
(QHTD) ñoàng giôùi khoâng chæ bao goàm nhöõng ngöôøi toaøn vôùi phuï nöõ. Baèng caùch ñoù, hoï ñaõ trôû thaønh caàu
töï nhaän laø ngöôøi ñoàng tính (gay) vaø ngöôøi löôõng tính noái laây truyeàn vi-ruùt cho caùc coäng ñoàng daân cö [19].
(bisexual), maø coøn bao goàm caû nhöõng ngöôøi ñaøn oâng
Töø nhöõng nhaän ñònh treân, vieäc thöïc hieän toång
töï nhaän laø dò tính (heterosexual) nhöng coù quan heä
quan taøi lieäu veà tieáp caän dòch vuï phoøng choáng
tình duïc (QHTD) cuøng giôùi [4]. Noùi caùch khaùc, thuaät
HIV/AIDS vaø caùc beänh/ nhieãm truøng laây truyeàn qua
ngöõ naøy duøng ñeå chæ taát caû nam coù QHTD vôùi nam ñöôøng tình duïc ñoái vôùi MSM taïi Vieät Nam laø heát söùc
khoâng caàn quan taâm ñeán hoaøn caûnh hay khuynh caàn thieát. Toång quan nhaèm moâ taû tyû leä hieän maéc
höôùng tình duïc cuûa hoï [16]. HIV/STI/STDs cuõng nhö kieán thöùc cuûa MSM vaø
Haàu heát ñoàng tính nam khoâng boäc loä roõ hoaøn khaû naêng tieáp caän dòch vuï phoøng choáng
toaøn khuynh höôùng tình duïc cuûa hoï. Theâm vaøo ñoù, HIV/STI/STDs cuûa MSM. Beân caïnh ñoù, vôùi phaàn
haønh vi tình duïc cuûa ñoàng tính nam ñöôïc ñaëc tröng baøn luaän vaø khuyeán nghò, toång quan ñöa ra moät soá
bôûi caùc hình thöùc heïn hoø keát baïn soâi noåi, QHTD vôùi yù kieán goùp phaàn naâng cao hieäu quaû caùc chöông trình
taàn suaát cao, coù nhieàu baïn tình, hình thöùc quan heä can thieäp vaø caùc nghieân cöùu veà nhoùm MSM.
Taïp chí Y teá Coâng coäng, 2.2012, Soá 23 (23) 5
- | TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |
2. Tyû leä hieän maéc HIV/STI/STDs cuûa MSM ñeàu treân 10% taïi taát caû caùc thaønh phoá, thay
MSM taïi Vieät Nam ñoåi töø 14% - 20% vaø tyû leä cao nhaát taïi Haø Noäi khi
14% MSM coù QHTD nhaän tieàn vaø 20% MSM trong
2.1. Tyû leä hieän maéc HIV cuûa MSM taïi Vieät Nam nhoùm QHTD khoâng nhaän tieàn nhieãm HIV [2]. Khi
Treân phaïm vi toaøn theá giôùi khoaûng 5% - 10% so saùnh hai laàn khaûo saùt thì deã daøng nhaän thaáy tyû leä
caùc tröôøng hôïp nhieãm HIV laø do laây truyeàn qua hieän nhieãm taïi thôøi ñieåm naêm 2009 cao hôn trong
ñöôøng tình duïc cuûa MSM [3]. Tyû leä hieän maéc HIV taát caû caùc nhoùm MSM so vôùi thôøi ñieåm naêm 2006
taïi Vieät Nam cuõng ñang coù chieàu höôùng gia taêng, taïi caùc tænh thaønh khaùc nhau, baát keå MSM coù hay
ñaëc bieät ôû nhoùm MSM do nguy cô laây truyeàn HIV khoâng coù haønh vi QHTD nhaän tieàn. Cuøng vôùi QHTD
qua QHTD khoâng baûo veä ñaëc bieät cao. Tính toaùn khoâng an toaøn, nguy cô laây truyeàn HIV coøn cao hôn
cho thaáy khaû naêng nhieãm HIV cuûa MSM cao gaáp nöõa ñoái vôùi MSM coù tieâm chích ma tuùy. Tyû leä nhieãm
5,5 laàn (3,4 - 9,1) so vôùi coäng ñoàng daân cö noùi HIV chöa hieäu chænh trong soá MSM coù nghieän chích
chung [13]. Naêm 2006 thì Vieät Nam coù 8% MSM laø 31%, cao gaáp 4 laàn so vôùi nhöõng MSM khoâng
nhieãm HIV trong khi tyû leä nhieãm ôû ngöôøi tröôûng tieâm chích laø 7,3% [8]. Moät baùo caùo khaùc ñöa ra öôùc
thaønh laø 0,4% [24] ñeán naêm 2008 thì tyû leä laø 9% tính tyû leä nhieãm HIV trong nhoùm MSM laø 4,3% thì
[25]. Naêm 2009 tyû leä nhieãm HIV ôû MSM taïi Vieät tyû leä nhieãm HIV trong nhoùm MSM nghieän chích ma
Nam ngang baèng vôùi tyû leä MSM nhieãm HIV cuûa tuùy laø 40% [26]. Vôùi nhöõng soá lieäu treân ñaây, tình
toaøn chaâu AÙ laø 5% [21]. Tuy nhieân, theo soá lieäu cuûa hình nhieãm HIV trong nhoùm MSM ñang gia taêng vaø
naêm 2010, tyû leä cuûa Vieät Nam chæ coù 3% trong khi ôû möùc baùo ñoäng, caàn thieát phaûi coù caùc chöông trình
tyû leä chung cuûa chaâu AÙ laø 6% [22]. Maëc duø tyû leä naøy can thieäp ñeå giaûm thieåu nguy cô laây nhieãm HIV.
coù giaûm, nhöng khoâng coù nhieàu yù nghóa do côõ maãu
2.2. Tyû leä hieän maéc beänh/ nhieãm truøng laây
nghieân cöùu khaùc nhau cuõng nhö söï tham gia cuûa
MSM taïi Vieät Nam vaøo nghieân cöùu chung cuûa chaâu truyeàn qua ñöôøng tình duïc (STI/STDs) cuûa
AÙ coøn haïn cheá nhöng nhìn vaøo soá löôïng MSM hieän MSM taïi Vieät Nam
maéc HIV thì thaáy coù söï taêng leân roõ reät giöõa naêm sau Taïi Vieät Nam coù raát ít soá lieäu veà tyû leä nhieãm
vôùi naêm tröôùc. STI/STDs ôû MSM nhöng caùc nghieân cöùu gaàn ñaây
ñeàu cho thaáy tyû leä nhieãm cao ôû
nhöõng ngöôøi naøy [10]. Maëc duø
caùc maãu ñieàu tra coù theå khoâng
ñaïi dieän heát cho toaøn boä coäng
ñoàng MSM nhöng laø moät söï
caûnh baùo caàn thieát ñoái vôùi caùc
nhaø hoaïch ñònh chính saùch y teá.
Moät ñieàu tra vaøo naêm 2002 taïi
thaønh phoá Hoà Chí Minh coù 27%
MSM nhieãm vieâm gan B vaø 7%
MSM maéc giang mai [15], cao
hôn tyû leä cuûa Phnom - Peânh laø
6% [3]. Nhieàu baèng chöùng khaùc
cuõng cho thaáy tyû leä maéc STI ôû
MSM taïi Vieät Nam raát cao khi
Bieåu ñoà 1. Tyû leä nhieãm HIV ôû nhoùm MSM taïi moät soá thaønh phoá
94% MSM nhieãm vi ruùt herpes
chaâu AÙ vaø Vieät Nam
vaø 11% coù döông tính vôùi xoaén
khuaån giang mai [20].
Ñieàu tra naêm 2006 taïi Haø Noäi vaø thaønh phoá Hoà
Khaûo saùt naêm 2006 coù 9,4% MSM taïi Haø Noäi vaø Chí Minh veà tyû leä hieän maéc STI/STDs cuûa MSM
5,3% MSM taïi thaønh phoá Hoà Chí Minh nhieãm HIV ñöôïc moâ taû trong baûng 2 [1]. Ñieàu tra naøy ñöôïc
[1] [27]. Khi khaûo saùt treân ñöôïc thöïc hieän laïi vaøo thöïc hieän laïi vaøo naêm 2009 thì trung bình cöù 5
naêm 2009 thì tyû leä hieän nhieãm HIV trong nhoùm MSM thì coù moät ngöôøi nhieãm ít nhaát moät trong 5
6 Taïp chí Y teá Coâng coäng, 2.2012, Soá 23 (23)
- | TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |
MSM tin raèng MSM taïi Vieät Nam coù nguy
cô nhieãm HIV [20]. MSM khoâng nhaän thöùc
roõ nguy cô moät phaàn laø do caùc thoâng tin veà
HIV/AIDS hieän nay nhaán maïnh quaù nhieàu
ñeán nhoùm nghieän chích ma tuùy vaø gaùi maïi
daâm khieán MSM coù nhaän thöùc sai veà nguy
cô lieân quan ñeán caùc thöïc haønh tình duïc vaø
baïn tình cuûa hoï [21]. Taïi Haø Noäi vaø thaønh
phoá Hoà Chí Minh, tyû leä hieåu bieát ñuùng veà
phoøng traùnh HIV laàn löôït laø 45,7% vaø
18,2%; cho raèng mình coù nguy cô laây
nhieãm chæ coù 53,8% vaø 30,1% [11]. MSM
bieát HIV coù theå laây truyeàn qua ñöôøng tình
Bieåu ñoà 2. Tyû leä maéc STI/STDs cuûa MSM taïi Haø Noäi vaø
thaønh phoá Hoà Chí Minh (2006) duïc aâm ñaïo vaø ñöôøng maùu, nhöng hoï khoâng
bieát hoaëc khoâng tin raèng HIV coù theå laây
truyeàn qua QHTD ñöôøng mieäng hoaëc
STDs: giang mai, laäu sinh duïc, laäu tröïc traøng, QHTD haäu moân. Hoï cho raèng vieäc choïn löïa baïn
Chlamydia sinh duïc, Chlamydia tröïc traøng [13]. Soá tình moät caùch caån thaän seõ baûo veä hoï khoâng bò laây
lieäu treân ñöôïc ñöa ra thaáp hôn so vôùi tyû leä naøy cuûa nhieãm HIV hoaëc nguy cô ñöôïc giaûm thieåu toái ña
chaâu AÙ laø 24% [9]. Khi so saùnh chieàu höôùng giöõa [22]. MSM coøn coù quan nieäm cho raèng QHTD haäu
caùc khu vöïc thì coù söï thay ñoåi traùi ngöôïc khi Haø Noäi moân vaø QHTD ñöôøng mieäng coù theå an toaøn neáu
coù söï giaûm ñaùng keå tyû leä nhieãm STI ôû caû nhoùm ngöôøi cho xuaát tinh ra ngoaøi [23]. Coù tôùi 66% MSM
QHTD nhaän tieàn vaø QHTD khoâng nhaän tieàn. Tuy ôû Nha Trang tin raèng QHTD aâm ñaïo nguy hieåm hôn
vaäy, cuõng caàn chuù yù raèng nhöõng tyû leä treân coù theå coù QHTD haäu moân, vaø 45% khoâng bieát hoï coù nguy cô
nhöõng sai soá nhaát ñònh, chæ mang tính öôùc löôïng cho
maéc HIV khoâng, 14% khaúng ñònh laø khoâng vaø 28%
quaàn theå, treân thöïc teá thì tyû leä MSM nhieãm STI coù
traû lôøi nguy cô thaáp [24]. Caû MSM thaønh thò vaø noâng
theå cao hôn raát nhieàu.
thoân ñeàu coù kieán thöùc khaù toát veà ñöôøng laây truyeàn
HIV. Tuy nhieân, MSM noâng thoân coù xu höôùng tin
3. Kieán thöùc vaø khaû naêng tieáp caän dòch vuï
moät caùch sai laàm raèng HIV laây qua tieáp xuùc thoâng
phoøng choáng HIV/STI/STDs cuûa MSM taïi thöôøng hôn so vôùi MSM thaønh thò [25]. Moät ñieåm
Vieät Nam ñaùng löu yù nöõa laø kieán thöùc veà STI/STDs cuõng nhö
moái quan heä giöõa HIV vaø STI/STDs raát haïn cheá,
3.1. Kieán thöùc veà HIV/STI/STDs cuûa MSM
haàu heát MSM quan taâm ñeán HIV hôn so vôùi
Maëc duø MSM coù kieán thöùc veà laây truyeàn HIV STI/STDs trong khi STI/STDs coù khaû naêng laøm taêng
vaø STI/STDs nhöng MSM vaãn coøn coù quan nieäm sai söï laây truyeàn HIV. Ñieàu naøy ñöôïc giaûi thích do vieäc
laàm veà nguy cô caù nhaân, ñieàu trò HIV vaø tyû leä nhieãm haïn cheá trong tieáp caän vôùi caùc thoâng tin caàn thieát veà
trong soá MSM [14]. Theo khaûo saùt thì coù 67% MSM HIV vaø STI/STDs [26]. Do ñoù ñaët ra löu yù ñoái vôùi
coù kieán thöùc veà con ñöôøng laây nhieãm HIV. Möùc ñoä caùc chöông trình can thieäp taïi Vieät Nam caàn taäp
hieåu bieát veà cô cheá laây nhieãm ñöôïc phaûn aùnh qua trung nhieàu ñeán STI/STDs cho MSM beân caïnh
caùc caâu hoûi cho thaáy MSM coù kieán thöùc khaù toát song truyeàn thoâng phoøng choáng HIV.
vaãn caàn coù söï naâng cao hieåu bieát nhieàu vaø saâu hôn
cho hoï [18]. Nhieàu MSM tin töôûng raèng mình khoâng 3.2. Khaû naêng tieáp caän dòch vuï phoøng choáng
coù nguy cô laây nhieãm HIV vaø STI/STDs. Moät soá HIV/STI/STDs cuûa MSM
MSM khaùc coù caûm nhaän hoaøn toaøn sai veà söï an toaøn Maëc duø MSM laø ñoái töôïng coù nguy cô laây nhieãm
vì cho raèng nam QHTD ñoàng giôùi khoâng laøm laây HIV vaø STI/STDs cao nhöng hoï laïi khoâng mong
nhieãm HIV [19]. Taïi thaønh phoá Hoà Chí Minh chæ coù muoán nhaän dòch vuï tö vaán xeùt nghieäm HIV (XN
khoaûng moät nöûa MSM bieát raèng moät ngöôøi troâng coù HIV) cuõng nhö khaùm vaø ñieàu trò STI/STDs. Theo
veû khoûe maïnh vaãn coù khaû naêng laây truyeàn HIV hoaëc baùo caùo chaâu AÙ thì naêm 2010, Vieät Nam coù 41%
chöa coù caùch naøo chöõa khoûi AIDS, moät phaàn ba MSM chöa töøng laøm XN HIV baèng vôùi tyû leä chung
Taïp chí Y teá Coâng coäng, 2.2012, Soá 23 (23) 7
- | TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |
cuûa MSM chaâu AÙ; 33% MSM ñaõ töøng laøm XN HIV Moät ñieàu quan troïng laø MSM khoâng tin mình coù
trong 6 thaùng tröôùc ñoù, cao hôn tyû leä cuûa chaâu AÙ laø nguy cô laây nhieãm vaø hieåu bieát veà dòch vuï VCT coøn
26% [10]. Theo moät nghieân cöùu khaùc thì coù gaàn moät haïn cheá. Moät soá MSM khoâng theå ñeán khaùm vaø ñieàu
nöûa soá ngöôøi ñöôïc hoûi ñaõ ñi XN HIV (49%). Nhoùm trò taïi caùc dòch vuï VCT vaø STI vì khoâng ñuû khaû
tuoåi caøng cao caøng coù tyû leä ñaõ töøng ñi XN HIV cao naêng chi traû caùc chi phí. Do ñoù, vieäc phaùt trieån moâ
hôn. Tuy vieäc XN HIV khoâng coù quan heä ñaùng keå hình phoøng khaùm thaân thieän vôùi MSM hoã trôï caùc
vôùi caùc yeáu toá khaùc nhö hoïc vaán, thu nhaäp caù nhaân dòch vuï VCT vaø heä thoáng MSM ñoàng ñaúng nhö ñaõ
nhöng nhöõng MSM xuaát thaân töø gia ñình khaù giaû laïi trieån khai taïi thaønh phoá Hoà Chí Minh laø caàn thieát
coù tyû leä XN HIV thaáp hôn nhöõng MSM xuaát thaân töø [27]. Ñaây cuõng laø moät höôùng ñi môùi caàn ñöôïc nhaân
gia ñình coù kinh teá trung bình hay gia ñình ngheøo vaø roäng ñeå taêng cöôøng söï tieáp caän cuûa MSM ñoái vôùi
ngöôøi soáng cuøng gia ñình cuõng coù tyû leä XN HIV caùc dòch vuï VCT.
thaáp hôn ngöôøi soáng vôùi ngöôøi khaùc hay ñang soáng
moät mình. Phaàn lôùn nhöõng ngöôøi ñi XN HIV ñeàu 4. Baøn luaän
ñöôïc caùn boä y teá (CBYT) trao ñoåi veà nguy cô nhieãm Vieäc thöïc hieän caùc chöông trình döï phoøng laây
HIV (84%), yù nghóa cuûa keát quaû xeùt nghieäm (84%), nhieãm HIV trong nhoùm MSM laø voâ cuøng quan
phöông phaùp phoøng traùnh HIV (85%) vaø neân laøm gì troïng. Tuy nhieân treân thöïc teá, ñaây laïi laø nhoùm
khi bieát keát quaû xeùt nghieäm (80%) [18]. Con soá naøy thöôøng khoâng loä dieän, bò kyø thò, thieáu hieåu bieát hoaëc
coù theå cao hôn tình hình chung cho MSM caû nöôùc, khoâng coù ñaày ñuû thoâng tin. ÔÛ moät soá nôi, nhieàu caù
do taïi caùc ñòa ñieåm trong nghieân cöùu ñaõ coù nhöõng nhaân vaø toå chöùc khoâng saün loøng laøm vieäc vôùi MSM.
can thieäp giuùp MSM naâng cao nhaän thöùc vaø phoøng Do ñoù, nguyeân taéc quan troïng caàn chuù yù laø taát caû caùc
choáng HIV. Theo moät öôùc tính khaùc thì naêm 2008 can thieäp daønh cho ñoái töôïng MSM caàn toân troïng
coù 16% MSM thöïc hieän XN HIV trong voøng 12 tính ña daïng cuûa coäng ñoàng MSM vaø huy ñoäng söï
thaùng tröôùc ñoù vaø bieát keát quaû [8]. Taïi Nha Trang tham gia cuûa caùc thaønh vieân nhoùm trong toaøn boä
thì chæ coù 3% MSM ñaõ töøng laøm XN HIV tröôùc ñaây tieán trình thöïc hieän caùc can thieäp.
[24]. Ñieàu tra naêm 2006 thì taïi Haø Noäi vaø thaønh phoá
Vieäc tieáp caän vôùi caùc nhoùm MSM seõ hieäu quaû
Hoà Chí Minh coù töông öùng laø 20,1% vaø 24,0% MSM
hôn khi söû duïng nhöõng ñieåm gaëp maët cuûa MSM, keát
ñaõ töøng XN HIV; 15,4% vaø 16,0% MSM ñaõ töøng
hôïp cuøng vôùi caùc hoaït ñoäng giaûi trí ñeå trieån khai caùc
laøm tö vaán vaø xeùt nghieäm töï nguyeän (VCT), chæ coù
can thieäp. Trong nhöõng hoaït ñoäng naøy, caàn söï tham
7,1% vaø 2,8% ñaõ xeùt nghieäm, ñöôïc bieát keát quaû vaø
gia tích cöïc cuûa nhoùm ñoàng ñaúng bôûi noù coù vai troø
tö vaán tröôùc vaø sau xeùt nghieäm [11]. Raát ít MSM
quyeát ñònh trong vieäc tieáp caän vôùi ñoái töôïng ñích.
bieát ñeán vaø söû duïng dòch vuï VCT. Nhieàu ngöôøi khi
Beân caïnh ñoù, caùc can thieäp coù theå söû duïng internet
maéc STI/STDs thì töï mua thuoác ñeå töï ñieàu trò cho
nhö moät keânh giaùo duïc roäng raõi. Nhöõng thoâng ñieäp
baûn thaân [23]. Ngoaøi ra, MSM cuõng thöôøng ñieàu trò
STI/STDs taïi caùc phoøng khaùm tö hôn caùc phoøng mang tính giaùo duïc vaø tö vaán coù theå ñöôïc phoå bieán
khaùm coâng [21]. Nhöõng raøo caûn khieán MSM khoâng thoâng qua internet. Nhöõng trang web ñaëc thuø cho
ñeán caùc dòch vuï VCT, khaùm vaø ñieàu trò STI/STDs muïc ñích naøy coù theå ñöôïc thieát keá vaø giôùi thieäu ñeán
ñöôïc ñöa ra bao goàm söï kyø thò vaø phaân bieät ñoái xöû coäng ñoàng MSM. Maët khaùc, thaønh laäp caùc trung taâm
cuûa xaõ hoäi, taâm lyù sôï bieát tình traïng HIV, kieán thöùc vaø ñöôøng daây noùng tö vaán cho MSM laø ñieàu caàn
baûn thaân haïn cheá, hieåu bieát lôïi ích cuûa caùc dòch vuï thieát ñeå hoã trôï nhoùm nguy cô naøy. Caùc trung taâm vaø
VCT coøn chöa roõ raøng vaø taùc ñoäng cuûa chi phí xeùt ñöôøng daây noùng caàn ñöôïc ñieàu haønh bôûi nhöõng
nghieäm ñieàu trò [19]. Lyù do haøng ñaàu ñöôïc ñöa ra laø chuyeân gia trong lónh vöïc tính duïc vaø quyeàn tình
MSM töï kyø thò baûn thaân vaø sôï söï kyø thò cuûa CBYT duïc, bao goàm caû tình duïc ñoàng giôùi. Beân caïnh ñoù,
cuõng nhö sôï bò coäng ñoàng phaùt hieän ra ñaëc tính tình tö vaán vieân cuõng caàn coù nhöõng hieåu bieát veà caùc vaán
duïc cuûa mình, noãi sôï naøy caøng gia taêng trong nhoùm ñeà phaùp luaät lieân quan ñeán baûn quyeàn coâng daân.
boùng loä (BL) hôn laø nhoùm boùng kín (BK). Nhieàu Moät trong nhöõng hoaït ñoäng can thieäp caàn
MSM cuõng khoâng chuaån bò taâm lyù ñaày ñuû ñeå ñoái chuù yù laø caûi thieän chaát löôïng vaø ña daïng hình thöùc
dieän vôùi thöïc teá trong tröôøng hôïp hoï nhaän ñöôïc keát phaân phoái bao cao su giuùp MSM söû duïng BCS
quaû HIV döông tính. Ñieàu naøy caøng nghieâm troïng thöôøng xuyeân hôn baèng caùch thay ñoåi quan nieäm
hôn ñoái vôùi nhöõng MSM maïi daâm vì ñieàu ñoù ñoàng sai laàm cuûa MSM veà nguy cô laây nhieãm HIV; taêng
nghóa vôùi vieäc hoï khoâng theå tieáp tuïc haønh ngheà. möùc ñoä chaáp nhaän söû duïng BCS thoâng qua söï tham
8 Taïp chí Y teá Coâng coäng, 2.2012, Soá 23 (23)
- | TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |
gia cuûa ñoàng ñaúng vaø caùc chöông trình tieáp thò xaõ khích xeùt nghieäm töï nguyeän vaø môû roäng tieáp caän
hoäi; môû roäng maïng löôùi giaùo duïc ñoàng ñaúng vaø dòch ñieàu trò cho MSM baèng caùc dòch vuï chaêm soùc söùc
vuï coäng ñoàng cho caùc MSM nguy cô cao ñeå phaùt khoûe tình duïc thaân thieän vôùi MSM vôùi vieäc taêng
trieån kyõ naêng thöông löôïng duøng BCS; trieån khai cöôøng naêng löïc cuûa caùn boä cung caáp dòch vuï VCT
nghieâm tuùc chính saùch quoác gia quy ñònh veà vieäc vaø STI/STDs ñeå nhöõng dòch vò hoï cung caáp trôû neân
caàn coù BCS ôû nhöõng cô sôû dòch vuï giaûi trí. Khoâng thaân thieän hôn; naâng cao chaát löôïng vaø söï thuaän
nhöõng chæ khuyeán khích söû duïng BCS maø caùc tieän cuûa caùc dòch vuï VCT/STI/STDs cuõng laø moät
chöông trình can thieäp cuõng caàn chuù yù ñeán vieäc trong nhöõng hoaït ñoäng caàn thieát ñeå xaùc ñònh vaø
naâng cao hieåu bieát vaø khaû naêng tieáp caän vôùi chaát kieåm soaùt tyû leä hieän maéc HIV/STI/STDs ôû nhoùm
boâi trôn tan trong nöôùc ñeå taêng cöôøng söû duïng trong MSM hieäu quaû hôn.
nhoùm MSM thoâng qua kích caàu vaø taêng tính saün coù Nhöng ñieàu quan troïng ñeå thöïc hieän caùc can
cuûa chaát boâi trôn tan trong nöôùc; taêng cöôøng tieáp thieäp moät caùch hieäu quaû vaø thaønh coâng laø coäng ñoàng,
caän vôùi chaát boâi trôn tan trong nöôùc taïi caùc ñieåm ñaëc bieät laø ngöôøi laäp chính saùch, ngöôøi cung caáp dòch
baùn leû phi truyeàn thoáng; taêng cöôøng söï thuaän tieän vuï coâng, giôùi truyeàn thoâng ñaïi chuùng vaø gia ñình cuûa
trong vieäc söû duïng chaát boâi trôn tan trong nöôùc qua MSM caàn coù caùi nhìn tích cöïc vaø bình ñaúng hôn ñoái
vieäc ñieàu chænh caùch ñoùng goùi. vôùi MSM ñeå taêng cöôøng söï tieáp caän cuûa hoï vôùi caùc
Cuøng vôùi nhöõng hoaït ñoäng ñoù, vieäc khuyeán chöông trình can thieäp giaûm thieåu nguy cô treân.
Taøi lieäu tham khaûo HIV/AIDS cuûa Toång thoáng Hoa Kyø (PEPFAR), and
C.q.P.t.Q.t.H.K. (USAID), Trao ñoåi vôùi nam tình duïc ñoàng
Tieáng Vieät giôùi: Caùc quan ñieåm cuûa hoï veà thay ñoåi haønh vi ñeå döï phoøng
HIV. 2008.
1. Boä Y teá, Keát quaû chöông trình giaùm saùt keát hôïp haønh vi
7. Tröông, T.M., T.T. Toân, and D. Colby, Haønh vi tình duïc
vaø caùc chæ soá sinh hoïc HIV/STI (IBBS) taïi Vieät Nam 2005 -
ñoàng giôùi vaø nguy cô laây nhieãm HIV taïi khu vöïc noâng thoân
2006. 2006.
tænh Khaùnh Hoøa - Vieät Nam, in Giôùi, Tình duïc vaø Söùc khoûe
2. Boä Y teá, Cuïc Phoøng choáng HIV/AIDS, and Vieän Veä sinh tình duïc. 2006, Nhaø xuaát baûn Theá giôùi: Haø Noäi.
Dòch teã Trung öông, Keát quaû chöông trình giaùm saùt keát hôïp
8. Tröôøng Ñaïi hoïc Y Haø Noäi and S. Tröôøng Ñaïi hoïc New
haønh vi vaø caùc chæ soá sinh hoïc HIV/STI (IBBS) laàn thöù 2 taïi
South Wales, Autralia, HIV/AIDS vaø caùc Trung taâm Giaùo
Vieät Nam 2009. 2009.
duïc Lao ñoäng Xaõ hoäi ôû Vieät Nam: Nhu caàu, söï löïa choïn vaø
3. Griensven, F.v., Dòch teã hoïc veà HIV vaø STI ôû nhöõng ngöôøi chaêm soùc veà söùc khoûe sinh saûn, söùc khoûe tình duïc cuûa hoïc
ñoàng tính nam (MSM) taïi Tieåu vuøng soâng Mekong (GMR): vieân Trung taâm giaùo duïc lao ñoäng xaõ hoäi cuøng baïn tình cuûa
Chuùng ta bieát nhöõng gì? 2005, Boä Y teá Coâng coäng Thaùi Lan, hoï. 2009.
Toå chöùc CDC Hoa Kyø.
9. Vieän Nghieân cöùu Phaùt trieån Xaõ hoäi, Tìm hieåu vaø giaûm kyø
4. Jenkins, R.A., Khaùi nieäm MSM vaø Tình duïc Nam giôùi ôû thò lieân quan ñeán nhoùm nam quan heä tình duïc ñoàng giôùi vaø
Ñoâng Nam AÙ. 2005, Trung Taâm Kieåm soaùt vaø Phoøng ngöøa HIV. 2010, Haø Noäi.
Dòch beänh Atlanta, Hoa Kyø.
10. Vuõ, N.B. and P. Girault, Ñoái maët vôùi söï thaät: Tình duïc
5. Khuaát, T.H., B.D. Leâ, and T.L. Vuõ, Nam coù quan heä tình ñoàng giôùi nam (MSM) vaø HIV/AIDS ôû Vieät Nam, in Giôùi,
duïc vôùi nam ôû Haø Noäi: Ñaëc ñieåm xaõ hoäi vaø nhöõng vaán ñeà veà Tình duïc vaø Söùc khoûe tình duïc. 2005, Nhaø xuaát baûn Theá giôùi:
söùc khoûe tình duïc. 2005, Vieän Nghieân cöùu Phaùt trieån Xaõ hoäi: Haø Noäi.
Haø Noäi.
11. Vuõ, M.L.v.n.n.c., Tình duïc ñoàng giôùi nam taïi Vieät Nam
6. Toå chöùc Söùc khoûe Gia ñình Quoác teá taïi Vieät Nam - söï kyø thò vaø heä quaû xaõ hoäi. 2009, SHAPC, Ford
(FHI/Vietnam), Keá hoaïch Hoã trôï khaån caáp cho Phoøng choáng Foundation.: Haø Noäi.
Taïp chí Y teá Coâng coäng, 2.2012, Soá 23 (23) 9
- | TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |
12. Winder, R., HIV vaø nam giôùi coù quan heä tình duïc ñoàng 19. ICAAP, Men who have sex with men (MSM) in Vietnam
giôùi ôû khu vöïc Chaâu AÙ - Thaùi Bình Döông. 2006. - The regional picture. 2009.
20. ICAAP, Injection drug use (IDU) a major risk factor for
HIV infection among Men who have sex with men (MSM)
Tieáng Anh
attending an outpatient clinic in Vietnam. 2007.
13. Beyrer, C., HIV/AIDS epidemics among men who have
21. Koe, S., MSM Sex Survey. 2009.
sex with men (MSM) in Africa, Asia, Latin America and the
Caribbean, and the CIS. 2008. 22. Koe, S., Asia Internet MSM Sex Survey. 2010.
14. Colby, D., HIV Knowledge and Risk Factors among Men 23. Ton, T.T. and D. Colby, HIV prevalence and risk factors
who have Sex with Men in Ho Chi Minh City, Vietnam. among MSM in Khanh Hoa province. 2005.
2003.
24. Treat Asia and a.-t.F.f.A. Research, MSM and
15. Colby, D., H.N. Cao, and S. Doussantousse, Men who HIV/AIDS risk in Asia: What the Fueling the Epidemic
have sex with men and HIV in Vietnam: A review. 2004. Among MSM and How Can It be Stopped? 2006.
16. (FHI), F.H.I., Reaching Men Who have Sex with Men in 25. Vu, N.B., Key issue in MSM and HIV Programming in
Ho Chi Minh City: Sexual Identities and HIV Preventuon Vietnam. 2008.
Opportunities. 2005.
26. Wijngaarden, J.W.d.L.v., Exploring factors and
17. Family Health International (FHI), Minimum package processes leading to HIV risk among the most vulnerable
for HIV prevention interventions targeting men who have children and adolescents in Vietnam. 2006.
sex with men in Ho Chi Minh City, Vietnam. 2006.
27. World Health Organization, Health sector response to
18. Hang, T.X.L., et al., Formative Assessment of Men HIV/AIDS among Men who have sex with men: Report of
Having Sex with Men in Can Tho Province, Vietnam. 2005. the consultation. 2009.
10 Taïp chí Y teá Coâng coäng, 2.2012, Soá 23 (23)
nguon tai.lieu . vn
