Xem mẫu
| TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |
Tình traïng söùc khoeû cuûa treû em 6-30 thaùng
tuoåi taïi hai huyeän mieàn nuùi Dakrong vaø
Höôùng Hoaù, tænh Quaûng Trò naêm 2003
Văn Thӏ Mai Dung,
Hҧi
Thѫ, Ñaë
NguyӉn
Thӏ
Minh
Hұu và cs
VaêĈһng
n ThòThӏ
Mai
Dung,
ng Thò
Haû
i Thô,
Nguyeãn Thò Minh Haäu vaø cs
Nghieân cöùu naøy ñöôïc thöïc hieän nhaèm muïc ñích laø ño löôøng moät soá caùc chæ soá söùc khoûe chính cuûa
treû em 6-30 thaùng tuoåi taïi hai huyeän mieàn nuùi Dakrong vaø Höôùng Hoùa cuûa tænh Quaûng Trò. Phöông
phaùp nghieân cöùu laø ñieàu tra caét ngang vôùi côõ maãu ngaãu nhieân laø n=566 treû em trong thôøi gian töø
thaùng 7 ñeán thaùng 11 naêm 2003. Keát quaû cho thaáy moïi chæ soá söùc khoûe cô baûn cuûa treû em 6-30 thaùng
tuoåi ôû hai huyeän noùi treân ñeàu raát thaáp, nhaát laø ôû caùc hoä gia ñình ngheøo. Caùc bieän phaùp caàn tieán
haønh laø giaûm ngheøo, taêng khaåu phaàn aên vaø caûi thieän chaát löôïng böõa aên, taåy giun, caûi thieän ñieàu kieän
veä sinh moâi tröôøng, ñaàu tö naâng cao chaát löôïng caùc chöông trình y teá quoác gia chaêm soùc söùc khoûe
baø meï vaø treû em ôû caùc vuøng noùi treân. Töø khoùa: chæ soá söùc khoûe, suy dinh döôõng, thieáu maùu.
This study aims at measuring some key health indicators of children in the age group of 6-30
months living in two mountainous districts - Dak Rong and Huong Hoa, Quang Tri province. A
cross-sectional survey was conducted between July - November, 2003 with a random sample of 566
children. Results show that all basic health indicators of children between 6-30 months in two study
districts are very poor, particularly children in poor households. Measures to be carried out
include: poverty reduction, improvement of ration and meal quality, deworming, environment
hygiene as well as investment for improving the quality of national health programs for mothers
and children in this area. Key words: health indicator, malnutrition, anaemia.
1. Ñaët vaán ñeâ
Vieät Nam vaãn coøn laø moät nöôùc ngheøo vôùi
khoaûng 75% daân soá soáng ôû noâng thoân vaø laøm ngheà
noâng.1 Ngheøo ñoùi ñöôïc xem vöøa laø nguyeân nhaân,
vöøa laø haäu quaû, trong voøng xoaén ngheøo ñoùi vaø beänh
taät ôû treû em vaø phuï nöõ caùc nöôùc ñang phaùt trieån 2,3.
Ñoái vôùi nhöõng nöôùc ngheøo, tình traïng söùc khoeû cuûa
treû em thöôøng ñöôïc phaûn aùnh qua möùc ñoä suy dinh
döôõng, thieáu maùu, nhieãm kyù sinh truøng, maéc nhöõng
beänh nhieãm truøng phoå bieán nhö nhieãm khuaån hoâ
haáp caáp, tieâu chaûy,… Coù raát nhieàu yeáu toá aûnh höôûng
taùc ñoäng qua laïi duy trì tình traïng söùc khoeû keùm ôû
treû em nhöõng nöôùc naøy, töø phía gia ñình, ngöôøi meï,
heä thoáng chaêm soùc söùc khoeû coäng ñoàng, tình traïng
kinh teá cuûa gia ñình noùi rieâng vaø cuûa coäng ñoàng noùi
10
Taïp chí Y teá Coâng coäng, 9.2006, Soá 6 (6)
chung. Söùc khoeû keùm trong nhöõng naêm ñaàu ñaõ ñöôïc
chöùng minh aûnh höôûng xaáu ñeán söï phaùt trieån cuûa treû
khi lôùn leân, caû veà theå chaát vaø tinh thaàn. Ñaûm baûo
cho treû phaùt trieån toát ñoøi hoûi khoâng chæ taäp trung vaøo
caùc yeáu toá gia ñình, maø caàn thieát phaûi coù caùc chöông
trình coäng ñoàng giuùp treû tieáp caän ñöôïc nhöõng dòch
vuï chaêm soùc y teá cô baûn.1
Nhaèm ñaït ñöôïc muïc tieâu coâng baèng trong
chaêm soùc söùc khoeû cho treû em Vieät Nam, nhöõng
chöông trình can thieäp söùc khoeû coäng ñoàng caàn taäp
trung vaøo nhoùm treû em soáng ôû nhöõng vuøng mieàn
nuùi vaø vuøng khoù khaên4. Tuy nhieân treân thöïc teá, soá
lieäu khoa hoïc phaûn aùnh thöïc traïng söùc khoeû cuûa treû
em ngheøo taïi caùc nôi naøy coøn raát thieáu ñeå coù theå
laøm cô sôû xaây döïng chieán löôïc can thieäp phuø hôïp.
| TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |
bôûi trung taâm phoøng choáng soát reùt,coân truøng, vaø
kyù sinh truøng tænh Quaûng Trò. Keát quaû ñoïc hai
laàn, bôûi hai caùn boä chuyeân moân rieâng bieät. Vôùi
kyù sinh truøng ñöôøng ruoät, xaùc ñònh qua soi maãu
phaân, thöïc hieän bôûi phoøng xeùt nghieäm cuûa Trung
taâm y teá huyeän, vaø kieåm tra laïi bôûi caùn boä phuï
traùch phoøng xeùt nghieäm kyù sinh truøng cuûa tænh.
Khaùc vôùi dinh döôõng, thieáu maùu, vaø nhieãm kyù
sinh truøng soát reùt ñöôïc laáy treân toaøn boä 566 treû,
maãu phaân chæ ñöôïc laáy treân 135 treû trong toång soá
566 treû nghieân cöùu. Treû laáy maãu phaân ñöôïc choïn
ra theo tieâu chuaån: taát caû treû thieáu maùu naëng, vaø
20% soá treû thuoäc caùc nhoùm khoâng thieáu maùu,
thieáu maùu nheï, thieáu maùu vöøa.
Nghieân cöùu ñöôïc thöïc hieän nhaèm muïc ñích laø ño
löôøng caùc chæ soá söùc khoeû chính cuûa treû em 6 -30
thaùng tuoåi taïi hai huyeän mieàn nuùi Dakrong vaø
Höôùng Hoaù cuûa tænh Quaûng Trò, phuïc vuï chöông
trình can thieäp coäng ñoàng caûi thieän söùc khoeû cho
treû em.
2. Phöông phaùp nghieân cöùu
Ñieàu tra caét ngang tieán haønh töø thaùng 7 ñeán
thaùng 12 naêm 2003 vôùi côõ maãu ngaãu nhieân n=566
treû, chieám 20% toång soá treû 6-30 thaùng tuoåi cuûa hai
huyeän Dakrong vaø Höôùng Hoaù.
Ño löôøng caùc chæ soá söùc khoeû chính
Caùc chæ soá söùc khoeû chính ñöôïc ño löôøng bao goàm:
● Dinh döôõng: hai chæ soá chieàu cao theo tuoåi, phaûn
aùnh tình traïng suy dinh döôõng maïn tính, vaø caân
naëng theo chieàu cao, ñaùnh giaù suy dinh döôõng
caáp tính
- Chieàu cao cuûa treû ñöôïc ño baèng thöôùc chuyeân
duïng trong chöông trình nghieân cöùu quoác teá
VISION5. Vôùi treû döôùi 24 thaùng ño chieàu cao tö theá
naèm, vaø treû ≥24 thaùng ño chieàu cao tö theá ñöùng. Vôùi
moãi ñoái töôïng, tieán haønh ño 2 laàn cho moãi chæ soá vaø
ghi laïi keát quaû cuûa caû 2 laàn ño treân thöïc ñòa. Khi
phaân tích keát quaû, söû duïng giaù trò trung bình.
●
Ño löôøng yeáu toá nguy cô
●
- Caân naëng cuûa treû ño baèng caân ñieän töû chuyeân
duïng cuûa UNICEF duøng pin naêng löôïng maët trôøi,
ñoä sai leäch ± 50 g.
- Tuoåi cuûa treû ñöôïc xaùc ñònh keát hôïp giöõa lôøi keå
ngöôøi meï, giaáy khai sinh, soå tieâm chuûng, xaùc nhaän
cuûa nhaân vieân y teá cô sôû. Trong moät soá truôøng hôïp
khoù, xaùc ñònh qua so saùnh vôùi treû haøng xoùm coù ngaøy
sinh ñaõ bieát chaéc chaén.
- Möùc ñoä suy dinh döôõng ñöôïc xaùc ñònh caên cöù
theo giaù trò cuûa heä soá Z tính cho töøng treû khi so chæ
soá dinh döôõng tính cuï theå cho treû vôùi phaân boá töông
öùng ôû quaàn theå chuaån quy ñònh bôûi toå chöùc Y teá theá
giôùi. Treû bò suy dinh döôõng khi coù chæ soá dinh döôõng
thaáp hôn giaù trò - 2SD töông öùng.
●
●
Thieáu maùu: söû duïng HemoCue ño noàng ñoä
Hemoglobin qua laáy maùu ñaàu ngoùn tay. Ngöôõng
phaân loaïi thieáu maùu cuûa WHO cho treû em laø
nguon tai.lieu . vn
Tình traïng söùc khoeû cuûa treû em 6-30 thaùng
tuoåi taïi hai huyeän mieàn nuùi Dakrong vaø
Höôùng Hoaù, tænh Quaûng Trò naêm 2003
Văn Thӏ Mai Dung,
Hҧi
Thѫ, Ñaë
NguyӉn
Thӏ
Minh
Hұu và cs
VaêĈһng
n ThòThӏ
Mai
Dung,
ng Thò
Haû
i Thô,
Nguyeãn Thò Minh Haäu vaø cs
Nghieân cöùu naøy ñöôïc thöïc hieän nhaèm muïc ñích laø ño löôøng moät soá caùc chæ soá söùc khoûe chính cuûa
treû em 6-30 thaùng tuoåi taïi hai huyeän mieàn nuùi Dakrong vaø Höôùng Hoùa cuûa tænh Quaûng Trò. Phöông
phaùp nghieân cöùu laø ñieàu tra caét ngang vôùi côõ maãu ngaãu nhieân laø n=566 treû em trong thôøi gian töø
thaùng 7 ñeán thaùng 11 naêm 2003. Keát quaû cho thaáy moïi chæ soá söùc khoûe cô baûn cuûa treû em 6-30 thaùng
tuoåi ôû hai huyeän noùi treân ñeàu raát thaáp, nhaát laø ôû caùc hoä gia ñình ngheøo. Caùc bieän phaùp caàn tieán
haønh laø giaûm ngheøo, taêng khaåu phaàn aên vaø caûi thieän chaát löôïng böõa aên, taåy giun, caûi thieän ñieàu kieän
veä sinh moâi tröôøng, ñaàu tö naâng cao chaát löôïng caùc chöông trình y teá quoác gia chaêm soùc söùc khoûe
baø meï vaø treû em ôû caùc vuøng noùi treân. Töø khoùa: chæ soá söùc khoûe, suy dinh döôõng, thieáu maùu.
This study aims at measuring some key health indicators of children in the age group of 6-30
months living in two mountainous districts - Dak Rong and Huong Hoa, Quang Tri province. A
cross-sectional survey was conducted between July - November, 2003 with a random sample of 566
children. Results show that all basic health indicators of children between 6-30 months in two study
districts are very poor, particularly children in poor households. Measures to be carried out
include: poverty reduction, improvement of ration and meal quality, deworming, environment
hygiene as well as investment for improving the quality of national health programs for mothers
and children in this area. Key words: health indicator, malnutrition, anaemia.
1. Ñaët vaán ñeâ
Vieät Nam vaãn coøn laø moät nöôùc ngheøo vôùi
khoaûng 75% daân soá soáng ôû noâng thoân vaø laøm ngheà
noâng.1 Ngheøo ñoùi ñöôïc xem vöøa laø nguyeân nhaân,
vöøa laø haäu quaû, trong voøng xoaén ngheøo ñoùi vaø beänh
taät ôû treû em vaø phuï nöõ caùc nöôùc ñang phaùt trieån 2,3.
Ñoái vôùi nhöõng nöôùc ngheøo, tình traïng söùc khoeû cuûa
treû em thöôøng ñöôïc phaûn aùnh qua möùc ñoä suy dinh
döôõng, thieáu maùu, nhieãm kyù sinh truøng, maéc nhöõng
beänh nhieãm truøng phoå bieán nhö nhieãm khuaån hoâ
haáp caáp, tieâu chaûy,… Coù raát nhieàu yeáu toá aûnh höôûng
taùc ñoäng qua laïi duy trì tình traïng söùc khoeû keùm ôû
treû em nhöõng nöôùc naøy, töø phía gia ñình, ngöôøi meï,
heä thoáng chaêm soùc söùc khoeû coäng ñoàng, tình traïng
kinh teá cuûa gia ñình noùi rieâng vaø cuûa coäng ñoàng noùi
10
Taïp chí Y teá Coâng coäng, 9.2006, Soá 6 (6)
chung. Söùc khoeû keùm trong nhöõng naêm ñaàu ñaõ ñöôïc
chöùng minh aûnh höôûng xaáu ñeán söï phaùt trieån cuûa treû
khi lôùn leân, caû veà theå chaát vaø tinh thaàn. Ñaûm baûo
cho treû phaùt trieån toát ñoøi hoûi khoâng chæ taäp trung vaøo
caùc yeáu toá gia ñình, maø caàn thieát phaûi coù caùc chöông
trình coäng ñoàng giuùp treû tieáp caän ñöôïc nhöõng dòch
vuï chaêm soùc y teá cô baûn.1
Nhaèm ñaït ñöôïc muïc tieâu coâng baèng trong
chaêm soùc söùc khoeû cho treû em Vieät Nam, nhöõng
chöông trình can thieäp söùc khoeû coäng ñoàng caàn taäp
trung vaøo nhoùm treû em soáng ôû nhöõng vuøng mieàn
nuùi vaø vuøng khoù khaên4. Tuy nhieân treân thöïc teá, soá
lieäu khoa hoïc phaûn aùnh thöïc traïng söùc khoeû cuûa treû
em ngheøo taïi caùc nôi naøy coøn raát thieáu ñeå coù theå
laøm cô sôû xaây döïng chieán löôïc can thieäp phuø hôïp.
| TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |
bôûi trung taâm phoøng choáng soát reùt,coân truøng, vaø
kyù sinh truøng tænh Quaûng Trò. Keát quaû ñoïc hai
laàn, bôûi hai caùn boä chuyeân moân rieâng bieät. Vôùi
kyù sinh truøng ñöôøng ruoät, xaùc ñònh qua soi maãu
phaân, thöïc hieän bôûi phoøng xeùt nghieäm cuûa Trung
taâm y teá huyeän, vaø kieåm tra laïi bôûi caùn boä phuï
traùch phoøng xeùt nghieäm kyù sinh truøng cuûa tænh.
Khaùc vôùi dinh döôõng, thieáu maùu, vaø nhieãm kyù
sinh truøng soát reùt ñöôïc laáy treân toaøn boä 566 treû,
maãu phaân chæ ñöôïc laáy treân 135 treû trong toång soá
566 treû nghieân cöùu. Treû laáy maãu phaân ñöôïc choïn
ra theo tieâu chuaån: taát caû treû thieáu maùu naëng, vaø
20% soá treû thuoäc caùc nhoùm khoâng thieáu maùu,
thieáu maùu nheï, thieáu maùu vöøa.
Nghieân cöùu ñöôïc thöïc hieän nhaèm muïc ñích laø ño
löôøng caùc chæ soá söùc khoeû chính cuûa treû em 6 -30
thaùng tuoåi taïi hai huyeän mieàn nuùi Dakrong vaø
Höôùng Hoaù cuûa tænh Quaûng Trò, phuïc vuï chöông
trình can thieäp coäng ñoàng caûi thieän söùc khoeû cho
treû em.
2. Phöông phaùp nghieân cöùu
Ñieàu tra caét ngang tieán haønh töø thaùng 7 ñeán
thaùng 12 naêm 2003 vôùi côõ maãu ngaãu nhieân n=566
treû, chieám 20% toång soá treû 6-30 thaùng tuoåi cuûa hai
huyeän Dakrong vaø Höôùng Hoaù.
Ño löôøng caùc chæ soá söùc khoeû chính
Caùc chæ soá söùc khoeû chính ñöôïc ño löôøng bao goàm:
● Dinh döôõng: hai chæ soá chieàu cao theo tuoåi, phaûn
aùnh tình traïng suy dinh döôõng maïn tính, vaø caân
naëng theo chieàu cao, ñaùnh giaù suy dinh döôõng
caáp tính
- Chieàu cao cuûa treû ñöôïc ño baèng thöôùc chuyeân
duïng trong chöông trình nghieân cöùu quoác teá
VISION5. Vôùi treû döôùi 24 thaùng ño chieàu cao tö theá
naèm, vaø treû ≥24 thaùng ño chieàu cao tö theá ñöùng. Vôùi
moãi ñoái töôïng, tieán haønh ño 2 laàn cho moãi chæ soá vaø
ghi laïi keát quaû cuûa caû 2 laàn ño treân thöïc ñòa. Khi
phaân tích keát quaû, söû duïng giaù trò trung bình.
●
Ño löôøng yeáu toá nguy cô
●
- Caân naëng cuûa treû ño baèng caân ñieän töû chuyeân
duïng cuûa UNICEF duøng pin naêng löôïng maët trôøi,
ñoä sai leäch ± 50 g.
- Tuoåi cuûa treû ñöôïc xaùc ñònh keát hôïp giöõa lôøi keå
ngöôøi meï, giaáy khai sinh, soå tieâm chuûng, xaùc nhaän
cuûa nhaân vieân y teá cô sôû. Trong moät soá truôøng hôïp
khoù, xaùc ñònh qua so saùnh vôùi treû haøng xoùm coù ngaøy
sinh ñaõ bieát chaéc chaén.
- Möùc ñoä suy dinh döôõng ñöôïc xaùc ñònh caên cöù
theo giaù trò cuûa heä soá Z tính cho töøng treû khi so chæ
soá dinh döôõng tính cuï theå cho treû vôùi phaân boá töông
öùng ôû quaàn theå chuaån quy ñònh bôûi toå chöùc Y teá theá
giôùi. Treû bò suy dinh döôõng khi coù chæ soá dinh döôõng
thaáp hôn giaù trò - 2SD töông öùng.
●
●
Thieáu maùu: söû duïng HemoCue ño noàng ñoä
Hemoglobin qua laáy maùu ñaàu ngoùn tay. Ngöôõng
phaân loaïi thieáu maùu cuûa WHO cho treû em laø