Xem mẫu
- Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 20 * Số 1 * 2016
TÌNH TRẠNG HẠ HUYẾT ÁP TƯ THẾ Ở NGƯỜI CAO TUỔI
TRONG CỘNG ĐỒNG XÃ VĨNH THÀNH, TỈNH BẾN TRE
Nguyễn Văn Trí*, Nguyễn Trần Tố Trân*, Nguyễn Thế Quyền*, Nguyễn Thị Lan Thanh**,
Nguyễn Minh Đức*
TÓM TẮT
Mở đầu: Ở người cao tuổi, các nghiên cứu thường tập trung vào tăng huyết áp (THA) nhưng hạ huyết áp
tư thế (HHATT) lại ít được quan tâm. Trong khi HHATT liên quan đến nguy cơ té ngã, tàn tật và tử vong ở
người cao tuổi.
Mục tiêu: xác định tần suất hạ huyết áp tư thế và mối liên quan giữa HHATT với tăng huyết áp và giảm
chức năng ở người cao tuổi.
Đối tượng- Phương pháp nghiên cứu: người ≥ 60 tuổi trong cộng đồng xã Vĩnh Thành, huyện Chợ Lách,
Bến Tre. Phương pháp nghiên cứu: cắt ngang mô tả có phân tích.
Kết quả: có 594 người trong nghiên cứu, tuổi trung bình 71,4 ± 8,8 tuổi. Tần suất HHATT ở người cao tuổi
trong cộng đồng là 12,5%, trong đó 40,5%không có triệu chứng. Tần suất HHATT ở nhóm THA cao hơn nhóm
không THA (OR= 3,15, 95% CI: 1,69- 5,88)nhưng không có mối liên hệ giữa dùng thuốc hạ áp và HHATT.
Không có mối liên quan giữa HHATT và giảm chức năng ở người cao tuổi.
Kết luận: khoảng một nửa người cao tuổi HHATT không triệu chứng. Có mối liên quan giữa THA và
HHATT nhưng không có mối liên quan giữa HHATT và dùng thuốc hạ áp
Từ khóa: THA- Tăng huyết áp. HHATT- Hạ huyết áp tư thế
ABSTRACT
ORTHOSTATIC HYPOTENSION IN THE COMMUNITY DWELLING ELDERLY
IN VINH THANH WARD, CHO LACH DISTRICT, BEN TRE PROVINCE
Nguyen Van Tri, Nguyen Tran To Tran, Nguyen The Quyen, Nguyen Thi Lan Thanh,
Nguyen Minh Duc * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Supplement of Vol. 20 - No 1 - 2016: 112 - 116
Background: In the elderly, most studies focus on hypertension (HTN) while orthostatic hypotension (OH)
receives little attention. However, orthostatic hypotension increases the risk of falling, morbidity and mortality in
the elderly.
Objectives: To determine the prevalence of orthostatic hypotension and relationship of this disorder with
hypertension and functional decline in the elderly.
Subjects- Method: community dwelling elderly≥ 60 years old in Vinh Thanh ward, Cho Lach district Ben
Tre province. Methods: cross- sectional analytical study.
Results: 594 subjects were evaluated with mean age 71.4 ± 8.8. The prevalence of OH in the community
dwelling elderly accounted for 12.5% but 40.5% of them lacked symptoms.In hypertensive group, the prevalence
of OH was higher than in the normotensive group (OR= 3.15, 95% CI= 1.69- 5.88) but OH was not related to
using antihypertensive drugs. There was no relationship between OH and functional decline in the elderly.
Conclusion: Nearly half of the elderly with OH lacked symptoms. OH was related to HTN but not
associated with using antihypertensive drugs.
*Bộ môn Lão- Đại học Y Dược TPHCM ** Bệnh viện Nguyễn Đình Chiểu Bến Tre.
Tác giả liên lạc: BS. Nguyễn Trần Tố Trân- ĐT: 0979635889- Email: nguyentrantotran@gmail.com
112 Chuyên Đề Nội Khoa I
- Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 20 * Số 1 * 2016 Nghiên cứu Y học
Key words: HTN- Hypertension. OH- Orthostatic Hypotension.
ĐẶT VẤN ĐỀ Vĩnh Thành.
Đồng ý tham gia nghiên cứu
Hạ huyết áp tư thế là một vấn đề rất thường
gặp ở người cao tuổi. Nó là một yếu tố nguy cơ Tiêu chuẩn loại trừ
nội sinh của té ngã, dẫn đến tàn tật và tử vong(1). Người nằm liệt giường hoặc không thể
Tuy nhiên, trên thực tế vấn đề này ít được các đứng được.
nhà lâm sàng quan tâm.
Phương pháp nghiên cứu
Ở Việt Nam, các nghiên cứu trong cộng đồng Nghiên cứu cắt ngang mô tả có phân tích
ở người cao tuổi chủ yếu tập trung vào tăng
Cỡ mẫu tính theo công thức n = (Z1- )2p (1-
huyết áp (THA) do liên quan trực tiếp đến các
p)/d2 với Z1- = 1,96 tương ứng với độ tin cậy 95%;
biến cố tim mạch và đột quị trong khi tình trạng
p= 10%: tỉ lệ ước tính người cao tuổi có hạ huyết
hạ huyết áp tư thế (HHATT) bị bỏ qua. Vì vậy ít
áp tư thế trong cộng đồng; d: sai số 5% ta được
có nghiên cứu về HHATT ở người cao tuổi.
n= 139 người. Lấy mẫu cụm sử dụng hiệu ứng
Các nghiên cứu cắt ngang trong cộng đồng ở thiết kế bằng 2 nên cỡ mẫu cần lấy N= 2n= 278.
Mỹ cho thấy tần suất HHATT ở người cao tuổi là Hoàn cảnh khả thi dự tính lấy 600 người.
5- 30%, tần suất này tăng theo tuổi(3). Ở Việt
Số cụm là 60, tổng dân số cộng dồn 16637,
Nam, tác giả Vũ Mai Hương cho thấy HHATT ở
khoảng cách mẫu 277. Chọn ngẫu nhiên đầu
người cao tuổi tại Hà Nội là 18,5%(7). Ngoài ra,
tiên số N= 102, cụm kế tiếp= N + 277x (với
nghiên cứu của tác giả Kamal H. Masaki còn cho
x=1,2,..59). Mỗi cụm khảo sát 10 người. Cụm
thấy HHATT là một yếu tố tiên lượng tử vong
ứng với tổ dân phố.
trong vòng 4 năm ở người nam cao tuổi(2).
Người cao tuổi hạ huyết áp tư thế không Thu thập số liệu
được phát hiện và điều trị sẽ tăng nguy cơ té ngã Người thu thập: cán bộ y tế các trạm y tế
và tàn tật, đặc biệt ở người có kèm tăng huyết áp được huấn luyện.
và được điều trị hạ áp quá mức, vấn đề này có Người cao tuổi (NCT) được chọn vào nghiên
thể trở nên trầm trọng hơn. cứu được đo huyết áp hai tư thế ngồi và sau
Mục tiêu nghiên cứu đứng 3 phút. Hạ huyết áp tư thế khi huyết áp
tâm thu giảm ≥ 20 mmHg hoặc huyết áp tâm
Xác định tần suất hạ huyết áp tư thế ở người
trương giảm ≥ 10 mmHg. Sau đó phỏng vấn
cao tuổi trong cộng đồng
bằng bảng câu hỏi soạn sẵn.
Xác định mối liên quan giữa tăng huyết áp
Tăng huyết áp khi huyết áp đo 2 lần có huyết
và hạ huyết áp tư thế.
áp tâm thu ≥ 140 mmHg hoặc huyết áp tâm
Xác định mối liên quan giữa hạ huyết áp tư trương ≥ 90 mmHg hoặc đã được chẩn đoán và
thếvà giảm chức năng ở người cao tuổi. đang điều trị hạ áp.
ĐỐITƯỢNG-PHƯƠNGPHÁPNGHIÊNCỨU Chức năng cơ bản ADL (activities of daily
Đối tượng nghiên cứu living) gồm ăn uống, tắm rửa, vệ sinh cá nhân,
mặc quần áo, di chuyển, tiêu tiểu không tự chủ.
Những người cao tuổi (≥ 60 tuổi) trong
Giảm chức năng ADL khi NCT cần trợ giúp một
cộng đồng xã Vĩnh Thành, huyện Chợ Lách,
trong các hoạt động trên.
tỉnh Bến Tre.
Chức năng sinh hoạt IADL (instrumental
Tiêu chuẩn nhận vào
activities of daily living) gồm các hoạt động: mua
Người ≥ 60 tuổi đang sống tại tổ nhân dân sắm, giữ nhà, quản lý tiền bạc, nấu ăn, quản lý
tự quản được chọn vào cụm khảo sát của xã
Tim Mạch 113
- Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 20 * Số 1 * 2016
thuốc men và ra ngoài bằng phương tiện. Giảm Bảng 3: Hạ huyết áp tư thế trong dân số có THA
chức năng IADLkhi NCT cần trợ giúp một trong Hạ HA tư Không hạ HA OR; 95% p
các hoạt động trên. thế n(%) tư thế n(%) CI
THA 61 (16,4) 311 (86,3) 3,15;
- Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 20 * Số 1 * 2016 Nghiên cứu Y học
Tình trạng hạ huyết áp tư thế tăng nguy cơ HHATT nhưng có những nhóm có
Tần suất HHATT trong cộng đồng người tác dụng giống giao cảm nội sinh, làm giảm
cao tuổi chiếm 12,5%, thấp hơn tác giả Mai nguy cơ HHATT.
Hương (18,5%). Điều này có thể do sự khác Mối liên quan giữa hạ huyết áp tư thế và
biệt đặc điểm dân số giữa thành thị và nông giảm chức năng
thôn. Người dân thành thị có điều kiện khám Không có mối liên quan giữa HHATT và
chữa bệnh nhiều hơn nên có thể sử dụng giảm chức năng cơ bản ADL hay chức năng sinh
nhiều thuốchơn trong đó có những nhóm hoạt IADL. Nghiên cứu của tác giả Gale H.Rutan
thuốc tăng nguy cơ HHATT. cũng ghi nhận đặc điểm này(3). Nguyên nhân có
59,5% người HHATTcó triệu chứng chóng thể do hơn một phần ba dân số HHATT không
mặt, đau đầu hoặc choáng váng khi thay đổi tư có triệu chứng hoặc nếu có thì triệu chứng
thế, còn lại 40,5% không có triệu chứng. Điều thoáng qua nên người cao tuổi vẫn thực hiện
này cho thấy tầm quan trọng của việc tầm soát được chức năng sinh hoạt và chức năng cơ bản.
HHATT ở người cao tuổi ngay cả khi họ không Tuy nhiên những đối tượng này vẫn có nguy
có triệu chứng. cơ cao té ngã trong sinh hoạt hàng ngày(1). Vì vậy
Mối liên quan giữa THA và hạ huyết áp tư họ cần được tầm soát và có chương trình điều trị,
thế giáo dục và theo dõi chặt chẽ nhằm hạn chế té
Tần suất HHATT trên nhóm THA cao hơn ngã, tàn tật và tử vong.
dân số chung (16,4% so với 12,5%) nhưngthấp KẾT LUẬN
hơn nghiên cứu tác giả Vũ Mai Hương tại Hà
12,5% người cao tuổi trong cộng đồng có hạ
Nội (24,8%). Nguyên nhân do nghiên cứu này
huyết áp tư thế.Tuy nhiên, chỉ 59,5% người bị
gồm cả đối tượng trong cộng đồng và trong
HHATT có triệu chứng lâm sàng. Người có THA
bệnh viện, người cao tuổi nhập viện thường có
có tần suất HHATT cao hơn (OR= 3,15, 95% CI=
nhiều bệnh lý nên có thể tần suất HHATT cao
1,69-5,88) nhưng không có mối liên quan giữa
hơn do giảm thể tích, do các bệnh lý thần kinh
HHATT và dùng thuốc hạ áp.Ngoài ra, HHATT
đi kèm.
không liên quan với giảm chức năng cơ bản và
Có mối liên quan giữa THA và HHATT, chức năng sinh hoạt ở người cao tuổi.
người THA có tần suất HHATT cao hơn người
TÀI LIỆU THAM KHẢO
không THA (OR= 3,15, 95% CI= 1,69-5,88). 1. Gangavati A, et al (2011), Hypertension, Orthostaic Hypotension
Điều này được ghi nhận ở nhiều nghiên and the Risk of Falls in a Community- Dwelling Elderly
Population: The Maintenance of Balance, Independent Living,
cứu(4,8). Nguyên nhân do hệ thần kinh tự chủ Intellect and Zest in the Elderly of Boston Study. J Am Geriatric
bị ảnh hưởng. Soc, 59: 383-389.
2. Lagi A, et al (2003), Postural Hypotension in Hypertensive
Không có sự khác biệt ở hai nhóm THA có Patients. Blood press, 12: 340-4.
3. Low PA (2008), Prevalence of Orthostatic Hypotension. Clin
dùng thuốc điều trị hay không điều trị. Ảnh Auton Res, 18: 8-13.
hưởng của thuốc hạ áp ở người THA đối với 4. Masaki KH, et al (1998), Orthostatic Hypotension Predicts
Mortality in Elderly Men The Honolulu Heart Program.
HHATT vẫn còn bàn cãi. Các nghiên cứu cho kết Circulation, 98: 2290-5
5. Rutan GH, et al (1992), Orthostatic Hypotension in Older Adults
quả khác nhau(4,6,8). Điều này có thể giải thích
The Cardiovascular Health Study. Hypertension, 19: 508-519.
trong những nhóm hạ áp có những nhóm làm
Tim Mạch 115
- Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 20 * Số 1 * 2016
6. Saé T, et al (2000), Orthostatic Hypotension in The Aged and Its
Association with Antihypertensive Treatment. Med Clin (Barc),
114: 525-529. Ngày nhận bài báo: 24/11/2015
7. Võ Thị Dễ (2005, Luận văn tốt nghiệp chuyên khoa 2. Đại học Y Ngày phản biện nhận xét bài báo: 27/11/2015
Dược Thành phố Hồ Chí Minh
8. Vũ Mai Hương (2003), Luận văn tốt nghiệp chuyên khoa 2. Đại Ngày bài báo được đăng: 15/02/2016
học Y Hà Nội.
116 Chuyên Đề Nội Khoa I
nguon tai.lieu . vn
