Xem mẫu
- Thời hoàng kim của hội họa
Thời kỳ Phục hưng bắt đầu vào khoảng thế kỷ 14 ở một số nước Châu Âu, nó được coi là cuộc tái
sinh các giá trị nghệ thuật, tư tưởng, khoa học của thời kỳ Cổ đại và sự sống lại, phát triển rực rỡ
của nền văn minh phương Tây. Nó cũng đánh dấu giai đoạn chuyển tiếp của Châu Âu từ thời kỳ
Trung cổ sang thời kỳ Cận đại, cũng như từ thời kỳ Phong kiến sang thời kỳ Tư bản. Thành tựu
rực rỡ của Văn hóa Phục Hưng thể hiện trên rất nhiều các lĩnh vực, đặc biệt là nghệ thuật. Trong
đó không thể không nhắc tới hội họa.
Thời kỳ Phục Hưng là thời kỳ mà nhân loại đã chứng kiến nhiều phát minh mới trong nghệ thuật
tạo hình. Sự xuất hiện chất liệu sơn dầu với khả năng tả khối, tả chất cao đã giúp cho các hoạ sỹ
Phục Hưng có trong tay một phương tiện để biểu đạt thành công vẻ đẹp của cuộc sống. Kiến trúc
sư kiêm nhà văn LêônBáttítsta Anbécti (1404 1472) đã phát minh ra phép phối cảnh, một
hệ thống toán học đã diễn tả không gian ba chiều trên mặt phẳng hai chiều. Chính điều đó đã
làm cho các hoạ sỹ Phục Hưng đặc biệt say mê môn phối cảnh này. Đến LêônađờVanhxi,
luật phối cảnh (còn gọi là Luật xa gần) được nghiên cứu một cách cẩn thận và hoàn thiện. Nhờ có
sự nghiên cứu đó các hoạ sỹ Phục Hưng đã diễn tả được chiều sâu thăm thẳm của không gian
thực trên mặt phẳng hai chiều nhỏ bé, hữu hạn. Tất cả các phát minh trên kết hợp với tư tưởng
thẩm mỹ tiến bộ đã giúp các hoạ sỹ đi sâu, nghiên cưú tìm ra cách thể hiện tranh với nhiều phẩm
chất tốt đẹp. Cái đẹp của tranh thời kỳ Phục Hưng là cái đẹp của sự cân đối, hài hoà. Hình tượng
con người được coi là kiểu mẫu cho tất cả.
Tác phẩm Lagiôcôngđơ của LêônađờVanhxi là một đại diện xuất sắc cho tư tưởng thẩm mỹ
của thời đại. Khi xem tranh, công chúng thưởng thức nghệ thuật vô cùng khâm phục khả năng xử
lý chất liệu sơn dầu của LêônađờVanhxi. Chân dung Lagiôcôngđơ sống động đến mức
chúng ta có cảm giác như đang đối diện với một con người bằng xương, bằng thịt và thế giới tâm
hồn phong phú ẩn sâu bên trong. Các nhà phê bình nghệ thuật đã tốn không ít giấy mực để ngợi
ca tác phẩm này. Đứng ở góc độ nghệ thuật, đây là một bức chân dung đặc tả tính cách nhân vật
thành công. Tác phẩm là đỉnh cao trong sự thể hiện tư tưởng thẩm mỹ của thời đại về một mẫu
người công dân có nội tâm phong phú. Vẻ đẹp ngoại hình kết hợp với vẻ đẹp nội tâm đã tạo nên
sự hài hoà, cân bằng cho hình tượng nghệ thuật. Ngoài việc diễn tả chất da thịt sống động, tác
phẩm còn thành công ở việc diễn tả gương mặt của Lagiôcôngđơ. Đặc biệt nhất là nụ cười của
nhân vật. Hoạ sỹ đã nhấn mạnh hai khoé môi, kết hợp với đường cong lên của mắt, mũi, miệng
đã tạo được một nụ cười đặc biệt, tồn tại theo thời gian, làm say đắm lòng người. Phía sau nhân
vật là phong cảnh núi non xa xa trập trùng, mờ ảo. Tất cả điều đó đã biểu hiện rõ ràng lý tưởng
thẩm mỹ của thời đại. Con người luôn được coi là trung tâm của vũ trụ, là báu vật của thiên nhiên.
Ngày nay, vẽ chân dung một phụ nữ là một việc làm bình thường của các hoạ sỹ, không gây nên
sự xáo động nào của xã hội vì người phụ nữ là hiện thân của cái đẹp, là nguồn cảm hứng vô tận
của người hoạ sỹ. Nhưng với tranh của các hoạ sỹ thời Phục Hưng nói chung và của Lêônađờ
Vanhxi nói riêng thì việc làm của họ thực sự là một cách mạng trong tư tưởng thẩm mỹ, trong
nghệ thuật.
Suốt thời trung cổ, trên các bức tranh ta chỉ thấy những gương mặt gầy guộc, má hóp với đôi mắt
mở to ngơ ngác như đang chìm đắm vào một thế giới mênh mông nào đó. Đến thời Phục Hưng,
bên cạnh những hình tượng tôn giáo, con người thực với vẻ đẹp mà tạo hoá ban cho đã được đưa
- vào tranh hết sức đẹp đẽ, thánh thiện. Điều này hoàn toàn chưa được thể hiện trong nghệ thuật
thời kỳ trung cổ. Tác phẩm Lagiôcôngđơ, ngoài những giá trị về mặt nghệ thuật, thể hiện tài
năng của hoạ sỹ, còn có một giá trị góp phần làm cho tác phẩm sống mãi với thời gian, đó là giá
trị về mặt nội dung, tư tưởng thẩm mỹ, tính nhân văn cao cả. LêônađờVanhxi đã sử dụng một
cách biểu hiện mới mà người Ý gọi là phương pháp " Sfumato". Có nghĩa là mọi thứ không diễn tả
quá rõ ràng để khơi gợi trí tưởng tượng phong phú cho người xem tranh. Cách biểu hiện đó đã
góp phần tăng thêm sức hấp dẫn cho tác phẩm, tạo sự thu hút đặc biệt với người xem. Cách biểu
hiện tâm trạng, nụ cười của Lagiôcôngđơ chính là một minh chứng cho việc sử dụng phương
pháp "Sfumato'. Nụ cười của Lagiôcôngđơ gợi cảm giác gần ta nhưng cũng rất xa ta. Nhân vật
đang vui hay buồn ta khó có thể đoán được. Tất cả ẩn dấu sau đôi mắt, khoé miệng, nụ cười được
giấu đi, song vẫn có thể được bộc lộ rõ ràng nếu tâm trạng người ngắm tranh vui hoặc có thể
ngược lại. Vẻ đẹp của Lagiôcôngđơ vừa rõ ràng vừa ẩn dấu, vừa thân quen lại vừa xa vời vợi. Vì
vậy càng ngắm tranh càng phát hiện ra nhiều điều thú vị mà nếu chỉ lướt qua ta không thể nhận
ra được. Đó chính là sức hấp dẫn của tác phẩm khiến nó sống mãi, vượt qua thời gian, không
gian, chinh phục lòng người ở mỗi thời đại.
Tác phẩm Đức mẹ của đại công tước của Raphaen được vẽ theo yêu cầu của một vị đại công
tước. Vị đại công tước này đã coi tác phẩm như một báu vật. Đức mẹ của đại công tước đạt đến
một vẻ đẹp mẫu mực, hoàn mỹ về đề tài tôn giáo. Ở đây Raphaen đã tạo ra hình tượng đức mẹ
và chúa hài đồng đẹp, thực sự sinh động và tràn ngập sức sống.
Nói tới Raphaen không thể không nhắc tới tác phẩm Trường học Aten. Trong tác phẩm hoạ sỹ
đã ca ngợi triết học Hy Lạp cổ đại. Tác phẩm được thể hiện trong Phòng chữ ký của toà thánh Va
ticăng. Căn phòng với vòng cung lớn. Ở chính giữa tranh là hai nhà triết học Platôn và Arít
xtốt. Platôn là sự hiện thân của LêônađờVanhxi đang chỉ tay lên trời, Arítxtốt lại chỉ tay
xuống đất. Điều này thể hiện tư tưởng triết học duy tâm khách quan của Platôn và sự dung hợp
giữa triết học duy tâm và duy vật của Arítxtốt. Trong tranh, Raphaen đã thể hiện hai nhà triết
học cổ đại đang từ trong phòng bước ra, trước sự chờ đón của mọi người. Tác giả đã đưa vào
trong tranh một số lượng nhân vật khá đông. Họ là những học giả, nhà triết học, những đại biểu
của khoa học và nghệ thuật từ thời kỳ cổ đại đến thời kỳ Phục Hưng. Trong đó cũng có sự hiện
diện của LêônađờVanhxi, Raphaen cùng nhiều nhân vật khác. Tất cả được sắp xếp hợp lý
trên các bậc cấp. Với cách xử lý các mảng màu, bố cục chặt chẽ tác giả đã diễn tả các nhân vật
nổi bật trên nền kiến trúc. Phía sau Arítxtôt và Platôn là khung cửa với bầu trời xanh tạo vẻ độc
đáo, tự nhiên và đậm chất hiện thực. Mặc dù bố cục tranh được bó gọn trong không gian kiến trúc
nhưng tác giả vẫn tạo được chiều sâu thẳm trên mặt phẳng hai chiều.
Tác phẩm Đavít của Mykenlănggiơ, sáng tác từ năm 1501 1504, với khối đá cẩm thạch, My
kenlănggiơ đã tạo ra một pho tượng người anh hùng Đavít của dân Hebreuk đã chiến thắng
người khổng lồ Gôliát. Pho tượng Davít có thể coi như đồng nghĩa với sự hoàn thiện, hoàn mỹ
về tỷ lệ, sự hài hoà giữa vẻ đẹp thể chất và vẻ đẹp tinh thần. Đá cẩm thạch dưới bàn tay tài hoa
của nhà điêu khắc đã biến thành chất da thịt sống động. Những đường gân, mạch máu được diễn
tả chính xác, nhất là trên đôi bàn tay. Mọi chi tiết của tượng Đavít có thể nói đều đạt tới sự mẫu
mực, chính xác. Tác phẩm là một chuẩn mực hoàn thiện của vẻ đẹp cơ thể con người. Từ các
khối hình: mắt, mũi, tai, miệng, tay, chân…cho đến ngày nay vẫn là những chuẩn mực để các hoạ
sỹ, các nhà điêu khắc tiếp tục kế thừa, học hỏi.
- Đavít Tượng đá cẩm thạch ( 1501 1504 ) của Mikenlănggiơ.
Những tác phẩm phân tích trên đây là đỉnh cao cho tư tưởng thẩm mỹ thời đại Phục Hưng. Một
thời đại mà cái đẹp hướng vào chính bản thân con người và thiên nhiên. Đứng trước những tác
phẩm đó người ta luôn tin rằng con người là mạnh nhất và con người có thể vượt qua mọi trở ngại
của cuộc sống. Nếu ở thời kỳ trung cổ, hình tượng con người được diễn tả với đôi mắt mở to như
nhìn vào cõi hư vô, tư thế cúi xuống để thể hiện sự cầu xin, ngước lên để sám hối, gương mặt hốc
hác, thân hình kéo dài ra thì trong nghệ thuật Phục Hưng con người được diễn tả đẹp đẽ, trong
sáng với sự cân xứng hài hoà giữa vẻ đẹp ngoại hình và chiều sâu của nội tâm. Nếu tư tưởng
thẩm mỹ của thời kỳ trung cổ lấy thánh thần làm đích để đánh giá và phấn đấu thì tư tưởng thẩm
mỹ Phục Hưng lấy chính con người, coi con người là thước đo mọi giá trị, là trung tâm của vũ trụ.
Nghệ thuật tạo hình thời kỳ này thực sự là bản anh hùng ca ca ngợi vẻ đẹp hoàn thiện, hoàn mỹ
của con người. Nghệ thuật không những được tái sinh mà còn phát triển đến đỉnh cao trên nền
của một hoàn cảnh xã hội mới. Cái đẹp của nghệ thuật tạo hình Phục Hưng là cái đẹp của sự hài
hoà và cân đối. Anbécti từng nói: "Sẽ khó đạt cái đẹp nếu không có sự hài hoà". Mục tiêu của
phong trào văn hoà Phục Hưng là đấu tranh cho sự giải phóng con người. Kẻ thù của các nhà tư
tưởng nhân văn và nghệ sỹ thời kỳ Phục Hưng là sự nghèo đói và dốt nát. Lý tưởng thẩm mỹ Phục
Hưng là lý tưởng về sự hoàn thiện, hoàn mỹ. Sự cân đối, hài hoà là cơ sở xây dựng cái đẹp. Như
vậy, nét nổi bật trong tư tưởng thẩm mỹ Phục Hưng chính là đời sống tâm hồn con người và tính
hiện thực trong nghệ thuật.
Hình Ðính Kèm
nguon tai.lieu . vn
