Xem mẫu
- Thể thao trí tuệ - Môn cờ shogi
Shogi (將棋 hay Tướng kỳ) cùng với cờ vua và cờ tướng là các thành viên trong một gia
đình. Tất cả đều có chung một nguồn gốc từ trò chơi Saturanga của Ấn Độ từ thế kỷ 6.
Shogi rất phổ biến ở Nhật Bản và thường được gọi là cờ Nhật.
Trò chơi này độc đáo với nước thả quân: các quân bị bắt có thể được đưa lại vào bàn cờ
như quân của người đã bắt nó.
Mục lục
1 Luật chơi
1.1 Mục đích
o
1.2 Bàn cờ và quân cờ
o
1.3 Xếp hạng
o
1.4 Thế cờ ban đầu
o
1.5 Cách chơi
o
1.6 Đi quân và bắt quân
o
1.6.1 Vua
1.6.2 Tướng vàng
1.6.3 Tướng bạc
1.6.4 Mã
- 1.6.5 Hương xa
1.6.6 Tượng
1.6.7 Xe
1.6.8 Tốt
1.7 Phong cấp
o
1.8 Thả quân
o
1.9 Chiếu và chiếu hết
o
1.10 Kết thúc ván cờ
o
2 Chấp quân
3 Ghi chép ván cờ
4 Chiến lược và chiến thuật chơi Shogi
4.1 Nhập thành Yagura
o
5 Sách về Shogi bằng tiếng Anh
6 Các kỳ thủ chuyên nghiệp
6.1 Nam kỳ thủ chuyên nghiệp
o
6.2 Nữ kỳ thủ chuyên nghiệp
o
7 Xem thêm
8 Liên kết ngoài
- 8.1 Thông tin chung về shogi
o
8.2 Các liên đoàn shogi
o
8.3 Chơi shogi trên mạng
o
9 Tham khảo
Luật chơi
Mục đích
Mục đích của Shogi là chiếu hết Vua đối phương.
[sửa] Bàn cờ và quân cờ
Các quân shogi lúc khởi đầu ván cờ. Phía đối diện là các quân cờ đã phong cấp
Hai người chơi, Đen và Trắng (hoặc sente và gote), trên một bàn cờ 9×9. Các ô không có
phân biệt gì về màu sắc như cờ vua.
- Mỗi người chơi có một bộ quân gồm 20 quân hình nêm kích cỡ gần giống nhau, bao
gồm: (từ quân mạnh nhất đến yếu nhất)
1 Vua
1 Xe
1 Tượng
2 Tướng vàng
2 Tướng bạc
2 Mã
2 Hương xa
9 Tốt
Mỗi quân có tên gồm 2 chữ Hán thường được khắc trên mặt quân bằng mực đen. Trên
mỗi mặt trái của quân, trừ quân Vua và Tướng vàng, là một hay hai chữ khác thường
được khắc bằng mực đỏ, dùng để chỉ ra là quân này đã được phong cấp. Quân của 2
người chơi không khác nhau về màu sắc, thay vì vậy mỗi quân có hình như cái nêm và
hướng về phía trước, đối diện với đối phương. Nhìn hướng của quân sẽ biết quân đó
thuộc bên nào.
Chữ Hán trên mặt quân đã làm nản lòng nhiều người không biết chữ Hán đến với Shogi.
Điều này đã dẫn đến việc phát triển quân được phương Tây hóa, hoặc quốc tế hóa, bằng
cách thay các chữ Hán khó đọc bằng các chữ viết tắt của các quân (K, R, B v.v.). Tuy vậy
vì cũng chỉ có chừng đó chữ cái và quân cờ mạnh thì được làm to hơn, nên các quân cờ
như vậy không được phổ biến.
Sau đây là bảng tên các quân với chữ Nhật tương ứng. Tên viết tắt dùng trong việc bình
luận và ghi chép ván cờ.
- Tên tiếng
Kanji Rōmaji Unicode Hiragana Viết tắt Hán-Việt Nghĩa
Anh
Ngọc Tướng
7389
玉将 gyokushō ぎょくしょう 玉 (gyoku)
Black king
tướng ngọc
5c06
Vương
738b
王将 ōshō おうしょう 王 ( ō) Tướng vua
White king
tướng
5c06
98db
飛車 hisha ひしゃ 飛 (hi)
Rook Phi xa Xe bay
8eca
龍 o r 竜*
Promoted 7adc Long
龍王 ryūō りゅうおう Vua rồng
vương
rook 738b (ryū)
Di chuyển
89d2
角行 kakugyō かくぎょう 角 (kaku)
Bishop Giác hành
884c góc
Promoted 7adc
龍馬 ryūma りゅうま 馬 (uma) Long mã Ngựa rồng
bishop 99ac
Tướng
91d1 Kim
Gold general 金将 kinshō きんしょう 金 (kin)
tướng
5c06 vàng
銀将 ginshō ぎんしょう 銀 (gin) Tướng bạc
Silver 9280 Ngân
- tướng
general 5c06
Promoted 6210 Thành
成銀 narigin なりぎん 全 Thành bạc
silver 9280 ngân
6842
桂馬 keima けいま 桂 (kei) Quế mã Ngựa quế
Knight
99ac
Promoted 6210 Thành
成桂 narikei なりけい 圭 hoặc 今 Thành quế
quế
knight 6842
9999
香車 kyōsha きょうしゃ 香 (kyō) Hương xa Xe hương
Lance
8eca
Promoted 6210 Thành Thành
成香 narikyō なりきょう 杏 hoặc 仝
hương hương
lance 9999
Lính đi
6b69
歩兵 fuhyō ふひょう 歩 (fu) Bộ binh
Pawn
5175 chân
Promoted 3068 Thành
と金 tokin ときん と (to) ? kim
pawn 91d1 vàng
* 竜 là dạng đơn giản của 龍.
Chữ viết trên mặt trái, của các quân để chỉ ra quân đã được phong cấp, thường được viết
bằng mực đỏ theo kiểu chữ thảo rất khó đọc.
- Xếp hạng
Hệ thống xếp hạng của shogi t ương tự như ở cờ vây hay Judo. Có 2 hệ thống xếp hạng
riêng biệt: không chuyên và chuyên nghiệp.
Người mới tập chơi bắt đầu bằng xếp hạng không chuyên level 15-kyu, tiến lên dần tới 1-
kyu, sau đó chuyển sang 1-dan, tiếp tục tới 6-dan.
Không chuyên 6-dan tiếp tục lên tới xếp hạng chuyên nghiệp 4-dan, rồi tăng dần tới 9-
dan chuyên nghiệp là hạng cao nhất. Ở Nhật Bản để lên được đẳng (dan) cao hơn, các kỳ
thủ phải có các xếp hạng cao nhất trong giải đấu thăng hạng hằng năm.
Hiện nay hệ thống này được sử dụng song song với hệ thống tính điểm ELO như của cờ
vua. Khác biệt rõ nhất giữa 2 hệ thống là đẳng cấp dan-kyu chỉ tăng hoặc giữ nguyên
không cấp thêm chứ không lên xuống như hệ số ELO.
Xem [1].
Thế cờ ban đầu
Thế cờ ban đầu
- Ở thế khởi đầu, quân được bố trí thành 3 hàng (xem hình).
Hàng cuối cùng được bố trí đối xứng. Vua ở giữa, từ ngoài vào trong là Hương xa, Mã,
Tướng bạc, Tướng vàng.
Hàng thứ hai có:
Quân Tượng ở tay trái của người chơi, vị trí trên quân Mã trái.
Quân Xe ở tay phải của người chơi, vị trí trên quân Mã phải.
Hàng thứ ba có 9 Tốt.
Cách chơi
Khởi đầu bên Đen đi trước, sau đó là tuần tự theo lượt. Khái niệm Đen/Trắng dùng để chỉ
các bên khi thảo luận về ván cờ chứ không phải chỉ màu quân. Có thể "đi quân" hoặc "thả
quân". Khi đi quân t ới miền phong cấp thì có thể "phong cấp cho quân" thành quân mới.
Các ván cờ shogi chuyên nghiệp được chơi có đồng hồ tính giờ như cờ vua.
Đi quân và bắt quân
Sau đây là bảng cách đi của từng quân. Bên trái là quân ban đầu, bên phải là quân đã
được phong cấp.
○: Đi được 1 ô theo hướng đã định
│─\/: Đi được số ô tùy ý theo hướng đã định (Xe và Tượng)
- Vua (Trắng) Vua (Đen)
○○○ ○○○
Vua có thể
đi 1 ô theo
Vua có thể đi 1 ô theo
○王○ ○玉○
mọi hướng.
mọi hướng.
Bên Đen đi
trước.
○○○ ○○○
Tướng Vàng
○○○
Tướng Vàng đi được một
ô theo mọi hướng trừ Tướng vàng không có phong
○金○
nước đi chéo về phía sau cấp.
(6 cách đi).
○
- Tướng Bạc Tướng Bạc phong cấp
○○○ ○○○
Tướng bạc
Tướng bạc đi được 1 ô
khi được
theo 4 đường chéo + 1 ô
銀 ○全○
phong cấp đi
tiến về phía trước (5 cách
như Tướng
đi).
vàng.
○ ○ ○
Tượng Tượng phong cấp
\ / \ /
Tượng có thể đi theo 4
Tượng
hướng đường chéo cho
phong cấp
\ / \○/
đến khi gặp một quân
(Ngựa rồng)
cản. Do chỉ đi chéo,
có thể đi như
Tượng chưa phong cấp
角 ○馬○
Tượng hoặc
chỉ kiểm soát một nửa số
như Vua.
ô của bàn cờ.
/ \ /○\
- / \ / \
Xe Xe phong cấp
│ │
│ ○│○
Xe phong
cấp (Vua
Xe có thể đi ngang dọc
rồng) có thể
─ ─飛─ ─ ─ ─竜─ ─
tùy ý cho đến khi gặp 1
đi như Xe
quân cản.
hoặc như
Vua.
│ ○│○
│ │
Mã Mã phong cấp
Mã đi như Mã của cờ
☆ ☆
vua, nhảy theo hình chữ
L về phía trước, nhưng Mã được
phong cấp đi
chỉ có 2 nước đi (xem
○○○
như Tướng
hình). Mã có thể nhảy
qua các quân khác. Khi đi vàng.
○と○
đến hàng 8 hoặc 9 Mã sẽ 桂
được tự động phong cấp.
- ○
Hương xa Hương xa phong cấp
│
│ ○○○
Hương xa chỉ có thể tiến
tùy ý theo hàng dọc trước Hương xa
khi gặp 1 quân cản. được phong
香 ○と○
Hương xa sẽ tự động cấp đi như
Tướng vàng.
được phong cấp khi tới
hàng 9. ○
Tốt Tốt phong cấp
Tốt chỉ đi thẳng 1 ô về
phía trước. Khi đến hàng Tốt được
cuối cùng, Tốt được tự phong cấp đi
○ ○○○
động phong cấp. Có một như Tướng
vàng.
số hạn chế trong việc thả
歩 ○と○
quân Tốt (xem ở dưới).
- ○
Các quân cờ shogi
Mỗi quân của Shogi có cách đi riêng của nó.
Vua, Tướng vàng, Tướng bạc và Tốt đi từng ô một. Nếu một quân của bên đối địch đang
chiếm ô đó thì quân đó sẽ bị bắt, và lấy ra khỏi bàn cờ. Nếu một quân của cùng bên đang
chiếm ô đó thì kỳ thủ không thể di chuyển một quân khác đến cùng một ô.
Mã là quân độc nhất có thể "nhảy qua" các quân khác để đi đến một ô mới, các quân đó
có thể là cùng bên hay khác bên. Các quân bị nhảy qua không bị ảnh hưởng nào trong
việc Mã di chuyển.
Hương xa, Tượng và Xe có thể đi một hay nhiều ô theo các hướng khác nhau; Hương xa
chỉ có thể đi thẳng về phía trước, Tượng chỉ có thể đi theo 4 hướng chéo (trước trái, trước
phải, sau trái và sau phải) trong khi Xe đi theo 4 hướng thẳng (trước, sau, trái và phải).
- Trên đường đi nếu chúng gặp một quân của bên đối địch, chúng sẽ bắt quân đó và dừng
tại ô đó. Nếu chúng gặp một quân của cùng bên thì chúng phải dừng tại ô trước ô đó.
Vua
Vua
Vua có thể:
đi thẳng vào một trong 4 ô: trước, sau, trái hay phải, hoặc
đi chéo vào một trong 4 ô: trước phải, trước trái, sau phải hay sau trái,
ngoại trừ khi ô đi đến đã bị chiếm bởi một quân của cùng bên.
Tổng cộng có 8 cách đi cho Vua.
Tướng vàng
Tướng vàng
Tướng vàng có thể:
đi thẳng vào một trong 4 ô: trước, sau, trái hay phải, hoặc
đi chéo vào một trong 2 ô: trước phải hay trước trái (không được đi chéo về phía
sau),
- ngoại trừ khi ô đi đến đã bị chiếm bởi một quân của cùng bên.
Tổng cộng có 6 cách đi cho Tướng vàng.
Tướng vàng không bao giờ được phong cấp.
Tướng bạc
Tướng bạc
Tướng bạc phong cấp
Tướng bạc có thể:
đi chéo vào một trong 4 ô: trước phải, trước trái, sau phải hay sau trái, hoặc
đi thẳng vào ô ngay trước mặt,
ngoại trừ khi ô đi đến đã bị chiếm bởi một quân của cùng bên.
Tổng cộng có 5 cách đi cho Tướng bạc.
Một Tướng bạc chưa được phong cấp đi lùi nhanh hơn một Tướng bạc đã được phong
cấp, do đó trên bàn cờ thường có một Tướng bạc không được phong cấp.
Sau khi được phong cấp Tướng bạc đi như Tướng vàng.
- Mã
Mã
Mã phong cấp
Giống như cờ vua, Mã của Shogi đi theo hình chữ L; khác với cờ vua, nó chỉ có thể đi về
phía trước, nếu ô đi đến chưa bị chiếm bởi một quân cùng bên. Do đó, tổng cộng có 2
cách đi cho Mã.
Điểm đáng chú ý là Mã của Shogi "nhảy" qua các quân khác để đi đến ô nó muốn đến, nó
không thể bị ngăn cản như trường hợp Mã của cờ tướng.
Vì khả năng "nhảy" đó người ta thường giữ một Mã không phong cấp tại vùng đối địch
của bàn cờ. Tuy nhiên, vì nó không thể đi ngang hay đi lùi, Mã phải được phong cấp khi
đến một trong hai hàng cuối của bàn cờ vì nếu không nó không đi được nữa.
Sau khi được phong cấp Mã đi như Tướng vàng.
Hương xa
Hương xa
- Hương xa phong cấp
Hương xa có thể đi thẳng đến một ô bất kỳ nào về phía trước của nó, nếu không bị ngăn
cản bởi một quân của cùng bên. Nó không thể đi ngang hay đi lùi.
Bình thường người ta hay giữ một Hương xa không được phong cấp tại vùng đối địch của
bàn cờ. Vì không thể đi ngang hay đi lùi, Hương xa phải được phong cấp khi đến hàng
cuối của bàn cờ.
Sau khi được phong cấp Hương xa đi như Tướng vàng.
Tượng
Tượng
Tượng phong cấp
Tượng có thể đi chéo đến một ô bất kỳ nào trong 4 hướng chéo, nếu không bị ngăn cản
bởi một quân của cùng bên.
Vì Tượng chỉ đi chéo nên Tượng chưa được phong cấp chỉ có thể kiểm soát được nửa số
ô trên bàn cờ.
- Sau khi được phong cấp Tượng giữ các bước đi của nó và thêm các bước đi của Vua.
Xe
Xe
Xe phong cấp
Xe có thể đi thẳng đến một ô bất kỳ nào trong 4 chiều thẳng: trước, sau, phải và trái, nếu
không bị ngăn cản bởi một quân của cùng bên.
Sau khi được phong cấp Xe giữ các bước đi của nó và thêm các bước đi của Vua.
Tốt
Tốt
- Tốt phong cấp
Tốt chỉ có thể đi thẳng đến ô ngay trước mặt (nó không thể đi lùi hay đi ngang), nếu ô đó
không bị chiếm bởi một quân của cùng bên.
Vì Tốt không được đi lùi hay đi ngang, nó phải được phong cấp khi đến hàng cuối của
bàn cờ. Trên thực tế, người ta luôn t ìm cách phong cấp cho Tốt.
Sau khi được phong cấp Tốt đi như Tướng vàng.
Có 2 luật ngăn cấm việc thả quân Tốt vào bàn cờ (xem bên dưới).
Phong cấp
Đối với một kỳ thủ, "vùng phong cấp" là 3 hàng cuối tại phía bên kia của bàn cờ, hay nói
một cách khác là 3 hàng sắp quân của bên đối địch khi ván cờ bắt đầu. Khi một quân cờ
đi ngang qua ranh giới của vùng phong cấp (dù là đi ngang qua để đi vào hay đi ngang
qua để đi ra, nhưng không phải là "thả quân") thì quân cờ đó có thể được phong cấp,
nhưng không bắt buộc. Khi chọn phong cấp thì quân cờ sẽ được lật ngược để hiện ra giá
trị mới của nó.
Một quân sau khi được phong cấp sẽ có cách đi mới. Luật phong cấp cho các quân là:
Vua và Tướng vàng không bao giờ được phong cấp; và một quân đã được phong
cấp sẽ không được phong cấp thêm.
Tướng bạc, Mã, Hương xa và Tốt, sau khi được phong cấp, sẽ không đi như cũ
mà đi như một Tướng vàng.
- Tượng và Xe, sau khi được phong cấp, sẽ giữ cách đi cũ và thêm cách đi của Vua.
Điều này có nghĩa là Tượng sau khi được phong cấp sẽ có thể đi đến to àn thể các
ô trên bàn cờ.
Tuy không bắt buộc nhưng khi một Tốt, Mã hay Hương xa đến hàng cuối cùng của bàn
cờ thì nó phải được phong cấp, nếu không nó sẽ không còn nước đi. Với cùng lý do, khi
một Mã đến hàng trước hàng cuối cùng thì nó cũng phải được phong cấp.
Sau khi bị bắt thì các quân phong cấp trở lại dạng bình thường (chưa phong cấp) của
chúng.
Thả quân
Trong Shogi các quân bị bắt theo đúng nghĩa đen. Có nghĩa là sau khi bị bắt chúng được
giữ lại "trong tay", và có thể được thả lại vào trong bàn cờ như là một quân của người đã
bắt nó. Khi đến lượt, thay vì đi quân, kỳ thủ có thể đưa một quân bị bắt từ trước và đặt
chúng (dưới dạng chưa phong cấp) ở bất kỳ ô nào còn trống. Quân được thả, kể từ đó, trở
thành một quân của kỳ thủ đó. Từ chuyên môn gọi là "thả quân".
Nước đi thả quân không được ăn quân của phe đối địch, và quân được thả không được
phong cấp ngay nếu được thả trong vùng phong cấp. Tuy nhiên nó có thể ăn quân và
được phong cấp ở các nước đi kế tiếp.
Quân được thả phải có khả năng thực hiện nước đi hợp lệ. Do đó Tốt, Mã, Hương xa
không được phép thả trên hàng xa nhất. Tương tự quân Mã cũng sẽ không được thả ở
hàng 8.
Có 2 luật hạn chế việc thả quân Tốt:
Một quân Tốt không thể được thả trên cùng cột với một quân Tốt chưa được
phong cấp của cùng bên (phong cấp rồi không tính). Nếu kỳ thủ có Tốt chưa
phong cấp trên tất cả các cột sẽ không thả được quân Tốt nào. Vì lý do này, các
kỳ thủ thường thí 1 Tốt để rộng đường thả quân.
nguon tai.lieu . vn