Xem mẫu

  1. Thể thao trí tuệ - Môn cờ shogi Shogi (將棋 hay Tướng kỳ) cùng với cờ vua và cờ tướng là các thành viên trong một gia đình. Tất cả đều có chung một nguồn gốc từ trò chơi Saturanga của Ấn Độ từ thế kỷ 6. Shogi rất phổ biến ở Nhật Bản và thường được gọi là cờ Nhật. Trò chơi này độc đáo với nước thả quân: các quân bị bắt có thể được đưa lại vào bàn cờ như quân của người đã bắt nó. Mục lục 1 Luật chơi  1.1 Mục đích o 1.2 Bàn cờ và quân cờ o 1.3 Xếp hạng o 1.4 Thế cờ ban đầu o 1.5 Cách chơi o 1.6 Đi quân và bắt quân o 1.6.1 Vua  1.6.2 Tướng vàng  1.6.3 Tướng bạc  1.6.4 Mã 
  2. 1.6.5 Hương xa  1.6.6 Tượng  1.6.7 Xe  1.6.8 Tốt  1.7 Phong cấp o 1.8 Thả quân o 1.9 Chiếu và chiếu hết o 1.10 Kết thúc ván cờ o 2 Chấp quân  3 Ghi chép ván cờ  4 Chiến lược và chiến thuật chơi Shogi  4.1 Nhập thành Yagura o 5 Sách về Shogi bằng tiếng Anh  6 Các kỳ thủ chuyên nghiệp  6.1 Nam kỳ thủ chuyên nghiệp o 6.2 Nữ kỳ thủ chuyên nghiệp o 7 Xem thêm  8 Liên kết ngoài 
  3. 8.1 Thông tin chung về shogi o 8.2 Các liên đoàn shogi o 8.3 Chơi shogi trên mạng o 9 Tham khảo  Luật chơi Mục đích Mục đích của Shogi là chiếu hết Vua đối phương. [sửa] Bàn cờ và quân cờ Các quân shogi lúc khởi đầu ván cờ. Phía đối diện là các quân cờ đã phong cấp Hai người chơi, Đen và Trắng (hoặc sente và gote), trên một bàn cờ 9×9. Các ô không có phân biệt gì về màu sắc như cờ vua.
  4. Mỗi người chơi có một bộ quân gồm 20 quân hình nêm kích cỡ gần giống nhau, bao gồm: (từ quân mạnh nhất đến yếu nhất) 1 Vua  1 Xe  1 Tượng  2 Tướng vàng  2 Tướng bạc  2 Mã  2 Hương xa  9 Tốt  Mỗi quân có tên gồm 2 chữ Hán thường được khắc trên mặt quân bằng mực đen. Trên mỗi mặt trái của quân, trừ quân Vua và Tướng vàng, là một hay hai chữ khác thường được khắc bằng mực đỏ, dùng để chỉ ra là quân này đã được phong cấp. Quân của 2 người chơi không khác nhau về màu sắc, thay vì vậy mỗi quân có hình như cái nêm và hướng về phía trước, đối diện với đối phương. Nhìn hướng của quân sẽ biết quân đó thuộc bên nào. Chữ Hán trên mặt quân đã làm nản lòng nhiều người không biết chữ Hán đến với Shogi. Điều này đã dẫn đến việc phát triển quân được phương Tây hóa, hoặc quốc tế hóa, bằng cách thay các chữ Hán khó đọc bằng các chữ viết tắt của các quân (K, R, B v.v.). Tuy vậy vì cũng chỉ có chừng đó chữ cái và quân cờ mạnh thì được làm to hơn, nên các quân cờ như vậy không được phổ biến. Sau đây là bảng tên các quân với chữ Nhật tương ứng. Tên viết tắt dùng trong việc bình luận và ghi chép ván cờ.
  5. Tên tiếng Kanji Rōmaji Unicode Hiragana Viết tắt Hán-Việt Nghĩa Anh Ngọc Tướng 7389 玉将 gyokushō ぎょくしょう 玉 (gyoku) Black king tướng ngọc 5c06 Vương 738b 王将 ōshō おうしょう 王 ( ō) Tướng vua White king tướng 5c06 98db 飛車 hisha ひしゃ 飛 (hi) Rook Phi xa Xe bay 8eca 龍 o r 竜* Promoted 7adc Long 龍王 ryūō りゅうおう Vua rồng vương rook 738b (ryū) Di chuyển 89d2 角行 kakugyō かくぎょう 角 (kaku) Bishop Giác hành 884c góc Promoted 7adc 龍馬 ryūma りゅうま 馬 (uma) Long mã Ngựa rồng bishop 99ac Tướng 91d1 Kim Gold general 金将 kinshō きんしょう 金 (kin) tướng 5c06 vàng 銀将 ginshō ぎんしょう 銀 (gin) Tướng bạc Silver 9280 Ngân
  6. tướng general 5c06 Promoted 6210 Thành 成銀 narigin なりぎん 全 Thành bạc silver 9280 ngân 6842 桂馬 keima けいま 桂 (kei) Quế mã Ngựa quế Knight 99ac Promoted 6210 Thành 成桂 narikei なりけい 圭 hoặc 今 Thành quế quế knight 6842 9999 香車 kyōsha きょうしゃ 香 (kyō) Hương xa Xe hương Lance 8eca Promoted 6210 Thành Thành 成香 narikyō なりきょう 杏 hoặc 仝 hương hương lance 9999 Lính đi 6b69 歩兵 fuhyō ふひょう 歩 (fu) Bộ binh Pawn 5175 chân Promoted 3068 Thành と金 tokin ときん と (to) ? kim pawn 91d1 vàng * 竜 là dạng đơn giản của 龍. Chữ viết trên mặt trái, của các quân để chỉ ra quân đã được phong cấp, thường được viết bằng mực đỏ theo kiểu chữ thảo rất khó đọc.
  7. Xếp hạng Hệ thống xếp hạng của shogi t ương tự như ở cờ vây hay Judo. Có 2 hệ thống xếp hạng riêng biệt: không chuyên và chuyên nghiệp. Người mới tập chơi bắt đầu bằng xếp hạng không chuyên level 15-kyu, tiến lên dần tới 1- kyu, sau đó chuyển sang 1-dan, tiếp tục tới 6-dan. Không chuyên 6-dan tiếp tục lên tới xếp hạng chuyên nghiệp 4-dan, rồi tăng dần tới 9- dan chuyên nghiệp là hạng cao nhất. Ở Nhật Bản để lên được đẳng (dan) cao hơn, các kỳ thủ phải có các xếp hạng cao nhất trong giải đấu thăng hạng hằng năm. Hiện nay hệ thống này được sử dụng song song với hệ thống tính điểm ELO như của cờ vua. Khác biệt rõ nhất giữa 2 hệ thống là đẳng cấp dan-kyu chỉ tăng hoặc giữ nguyên không cấp thêm chứ không lên xuống như hệ số ELO. Xem [1]. Thế cờ ban đầu Thế cờ ban đầu
  8. Ở thế khởi đầu, quân được bố trí thành 3 hàng (xem hình). Hàng cuối cùng được bố trí đối xứng. Vua ở giữa, từ ngoài vào trong là Hương xa, Mã, Tướng bạc, Tướng vàng. Hàng thứ hai có: Quân Tượng ở tay trái của người chơi, vị trí trên quân Mã trái.  Quân Xe ở tay phải của người chơi, vị trí trên quân Mã phải.  Hàng thứ ba có 9 Tốt. Cách chơi Khởi đầu bên Đen đi trước, sau đó là tuần tự theo lượt. Khái niệm Đen/Trắng dùng để chỉ các bên khi thảo luận về ván cờ chứ không phải chỉ màu quân. Có thể "đi quân" hoặc "thả quân". Khi đi quân t ới miền phong cấp thì có thể "phong cấp cho quân" thành quân mới. Các ván cờ shogi chuyên nghiệp được chơi có đồng hồ tính giờ như cờ vua. Đi quân và bắt quân Sau đây là bảng cách đi của từng quân. Bên trái là quân ban đầu, bên phải là quân đã được phong cấp. ○: Đi được 1 ô theo hướng đã định │─\/: Đi được số ô tùy ý theo hướng đã định (Xe và Tượng)
  9. Vua (Trắng) Vua (Đen) ○○○ ○○○ Vua có thể đi 1 ô theo Vua có thể đi 1 ô theo ○王○ ○玉○ mọi hướng. mọi hướng. Bên Đen đi trước. ○○○ ○○○ Tướng Vàng ○○○ Tướng Vàng đi được một ô theo mọi hướng trừ Tướng vàng không có phong ○金○ nước đi chéo về phía sau cấp. (6 cách đi). ○
  10. Tướng Bạc Tướng Bạc phong cấp ○○○ ○○○ Tướng bạc Tướng bạc đi được 1 ô khi được theo 4 đường chéo + 1 ô 銀 ○全○ phong cấp đi tiến về phía trước (5 cách như Tướng đi). vàng. ○ ○ ○ Tượng Tượng phong cấp \ / \ / Tượng có thể đi theo 4 Tượng hướng đường chéo cho phong cấp \ / \○/ đến khi gặp một quân (Ngựa rồng) cản. Do chỉ đi chéo, có thể đi như Tượng chưa phong cấp 角 ○馬○ Tượng hoặc chỉ kiểm soát một nửa số như Vua. ô của bàn cờ. / \ /○\
  11. / \ / \ Xe Xe phong cấp │ │ │ ○│○ Xe phong cấp (Vua Xe có thể đi ngang dọc rồng) có thể ─ ─飛─ ─ ─ ─竜─ ─ tùy ý cho đến khi gặp 1 đi như Xe quân cản. hoặc như Vua. │ ○│○ │ │ Mã Mã phong cấp Mã đi như Mã của cờ ☆ ☆ vua, nhảy theo hình chữ L về phía trước, nhưng Mã được phong cấp đi chỉ có 2 nước đi (xem ○○○ như Tướng hình). Mã có thể nhảy qua các quân khác. Khi đi vàng. ○と○ đến hàng 8 hoặc 9 Mã sẽ 桂 được tự động phong cấp.
  12. ○ Hương xa Hương xa phong cấp │ │ ○○○ Hương xa chỉ có thể tiến tùy ý theo hàng dọc trước Hương xa khi gặp 1 quân cản. được phong 香 ○と○ Hương xa sẽ tự động cấp đi như Tướng vàng. được phong cấp khi tới hàng 9. ○ Tốt Tốt phong cấp Tốt chỉ đi thẳng 1 ô về phía trước. Khi đến hàng Tốt được cuối cùng, Tốt được tự phong cấp đi ○ ○○○ động phong cấp. Có một như Tướng vàng. số hạn chế trong việc thả 歩 ○と○ quân Tốt (xem ở dưới).
  13. ○ Các quân cờ shogi Mỗi quân của Shogi có cách đi riêng của nó. Vua, Tướng vàng, Tướng bạc và Tốt đi từng ô một. Nếu một quân của bên đối địch đang chiếm ô đó thì quân đó sẽ bị bắt, và lấy ra khỏi bàn cờ. Nếu một quân của cùng bên đang chiếm ô đó thì kỳ thủ không thể di chuyển một quân khác đến cùng một ô. Mã là quân độc nhất có thể "nhảy qua" các quân khác để đi đến một ô mới, các quân đó có thể là cùng bên hay khác bên. Các quân bị nhảy qua không bị ảnh hưởng nào trong việc Mã di chuyển. Hương xa, Tượng và Xe có thể đi một hay nhiều ô theo các hướng khác nhau; Hương xa chỉ có thể đi thẳng về phía trước, Tượng chỉ có thể đi theo 4 hướng chéo (trước trái, trước phải, sau trái và sau phải) trong khi Xe đi theo 4 hướng thẳng (trước, sau, trái và phải).
  14. Trên đường đi nếu chúng gặp một quân của bên đối địch, chúng sẽ bắt quân đó và dừng tại ô đó. Nếu chúng gặp một quân của cùng bên thì chúng phải dừng tại ô trước ô đó. Vua Vua Vua có thể: đi thẳng vào một trong 4 ô: trước, sau, trái hay phải, hoặc  đi chéo vào một trong 4 ô: trước phải, trước trái, sau phải hay sau trái,  ngoại trừ khi ô đi đến đã bị chiếm bởi một quân của cùng bên. Tổng cộng có 8 cách đi cho Vua. Tướng vàng Tướng vàng Tướng vàng có thể: đi thẳng vào một trong 4 ô: trước, sau, trái hay phải, hoặc  đi chéo vào một trong 2 ô: trước phải hay trước trái (không được đi chéo về phía  sau),
  15. ngoại trừ khi ô đi đến đã bị chiếm bởi một quân của cùng bên. Tổng cộng có 6 cách đi cho Tướng vàng. Tướng vàng không bao giờ được phong cấp. Tướng bạc Tướng bạc Tướng bạc phong cấp Tướng bạc có thể: đi chéo vào một trong 4 ô: trước phải, trước trái, sau phải hay sau trái, hoặc  đi thẳng vào ô ngay trước mặt,  ngoại trừ khi ô đi đến đã bị chiếm bởi một quân của cùng bên. Tổng cộng có 5 cách đi cho Tướng bạc. Một Tướng bạc chưa được phong cấp đi lùi nhanh hơn một Tướng bạc đã được phong cấp, do đó trên bàn cờ thường có một Tướng bạc không được phong cấp. Sau khi được phong cấp Tướng bạc đi như Tướng vàng.
  16. Mã Mã Mã phong cấp Giống như cờ vua, Mã của Shogi đi theo hình chữ L; khác với cờ vua, nó chỉ có thể đi về phía trước, nếu ô đi đến chưa bị chiếm bởi một quân cùng bên. Do đó, tổng cộng có 2 cách đi cho Mã. Điểm đáng chú ý là Mã của Shogi "nhảy" qua các quân khác để đi đến ô nó muốn đến, nó không thể bị ngăn cản như trường hợp Mã của cờ tướng. Vì khả năng "nhảy" đó người ta thường giữ một Mã không phong cấp tại vùng đối địch của bàn cờ. Tuy nhiên, vì nó không thể đi ngang hay đi lùi, Mã phải được phong cấp khi đến một trong hai hàng cuối của bàn cờ vì nếu không nó không đi được nữa. Sau khi được phong cấp Mã đi như Tướng vàng. Hương xa Hương xa
  17. Hương xa phong cấp Hương xa có thể đi thẳng đến một ô bất kỳ nào về phía trước của nó, nếu không bị ngăn cản bởi một quân của cùng bên. Nó không thể đi ngang hay đi lùi. Bình thường người ta hay giữ một Hương xa không được phong cấp tại vùng đối địch của bàn cờ. Vì không thể đi ngang hay đi lùi, Hương xa phải được phong cấp khi đến hàng cuối của bàn cờ. Sau khi được phong cấp Hương xa đi như Tướng vàng. Tượng Tượng Tượng phong cấp Tượng có thể đi chéo đến một ô bất kỳ nào trong 4 hướng chéo, nếu không bị ngăn cản bởi một quân của cùng bên. Vì Tượng chỉ đi chéo nên Tượng chưa được phong cấp chỉ có thể kiểm soát được nửa số ô trên bàn cờ.
  18. Sau khi được phong cấp Tượng giữ các bước đi của nó và thêm các bước đi của Vua. Xe Xe Xe phong cấp Xe có thể đi thẳng đến một ô bất kỳ nào trong 4 chiều thẳng: trước, sau, phải và trái, nếu không bị ngăn cản bởi một quân của cùng bên. Sau khi được phong cấp Xe giữ các bước đi của nó và thêm các bước đi của Vua. Tốt Tốt
  19. Tốt phong cấp Tốt chỉ có thể đi thẳng đến ô ngay trước mặt (nó không thể đi lùi hay đi ngang), nếu ô đó không bị chiếm bởi một quân của cùng bên. Vì Tốt không được đi lùi hay đi ngang, nó phải được phong cấp khi đến hàng cuối của bàn cờ. Trên thực tế, người ta luôn t ìm cách phong cấp cho Tốt. Sau khi được phong cấp Tốt đi như Tướng vàng. Có 2 luật ngăn cấm việc thả quân Tốt vào bàn cờ (xem bên dưới). Phong cấp Đối với một kỳ thủ, "vùng phong cấp" là 3 hàng cuối tại phía bên kia của bàn cờ, hay nói một cách khác là 3 hàng sắp quân của bên đối địch khi ván cờ bắt đầu. Khi một quân cờ đi ngang qua ranh giới của vùng phong cấp (dù là đi ngang qua để đi vào hay đi ngang qua để đi ra, nhưng không phải là "thả quân") thì quân cờ đó có thể được phong cấp, nhưng không bắt buộc. Khi chọn phong cấp thì quân cờ sẽ được lật ngược để hiện ra giá trị mới của nó. Một quân sau khi được phong cấp sẽ có cách đi mới. Luật phong cấp cho các quân là: Vua và Tướng vàng không bao giờ được phong cấp; và một quân đã được phong  cấp sẽ không được phong cấp thêm. Tướng bạc, Mã, Hương xa và Tốt, sau khi được phong cấp, sẽ không đi như cũ  mà đi như một Tướng vàng.
  20. Tượng và Xe, sau khi được phong cấp, sẽ giữ cách đi cũ và thêm cách đi của Vua.  Điều này có nghĩa là Tượng sau khi được phong cấp sẽ có thể đi đến to àn thể các ô trên bàn cờ. Tuy không bắt buộc nhưng khi một Tốt, Mã hay Hương xa đến hàng cuối cùng của bàn cờ thì nó phải được phong cấp, nếu không nó sẽ không còn nước đi. Với cùng lý do, khi một Mã đến hàng trước hàng cuối cùng thì nó cũng phải được phong cấp. Sau khi bị bắt thì các quân phong cấp trở lại dạng bình thường (chưa phong cấp) của chúng. Thả quân Trong Shogi các quân bị bắt theo đúng nghĩa đen. Có nghĩa là sau khi bị bắt chúng được giữ lại "trong tay", và có thể được thả lại vào trong bàn cờ như là một quân của người đã bắt nó. Khi đến lượt, thay vì đi quân, kỳ thủ có thể đưa một quân bị bắt từ trước và đặt chúng (dưới dạng chưa phong cấp) ở bất kỳ ô nào còn trống. Quân được thả, kể từ đó, trở thành một quân của kỳ thủ đó. Từ chuyên môn gọi là "thả quân". Nước đi thả quân không được ăn quân của phe đối địch, và quân được thả không được phong cấp ngay nếu được thả trong vùng phong cấp. Tuy nhiên nó có thể ăn quân và được phong cấp ở các nước đi kế tiếp. Quân được thả phải có khả năng thực hiện nước đi hợp lệ. Do đó Tốt, Mã, Hương xa không được phép thả trên hàng xa nhất. Tương tự quân Mã cũng sẽ không được thả ở hàng 8. Có 2 luật hạn chế việc thả quân Tốt: Một quân Tốt không thể được thả trên cùng cột với một quân Tốt chưa được  phong cấp của cùng bên (phong cấp rồi không tính). Nếu kỳ thủ có Tốt chưa phong cấp trên tất cả các cột sẽ không thả được quân Tốt nào. Vì lý do này, các kỳ thủ thường thí 1 Tốt để rộng đường thả quân.
nguon tai.lieu . vn