Xem mẫu
- 76 Y HOÏC VAØ
DINH DÖÔÕNG THEÅ THAO
Quy trình taàm soaùt, phaùt hieän sôùm beänh lyù
tim maïch vaän ñoäng vieân ñoäi tuyeån quoác gia
PGS. TS.BS. Voõ Töôøng Kha Q
ABSTRACT:
TOÙM TAÉT: In oder to conduct screening and early
Taàm soaùt, phaùt hieän sôùm beänh lyù tim maïch detection of cardiovascular diseases among the
vaän ñoäng vieân ñoäi tuyeån quoác gia, chuùng toâi ñeà national atheletes, we propose a step-by-step
xuaát quy trình caùc böôùc thöïc hieän ñaõ ñöôïc Hoäi procedures approved by the Council of
ñoàng lieân ngaønh khoa hoïc y hoïc vaø y hoïc theå thao Interdisciplinary Medicine Science and Sports
thoâng qua. Quy trình goàm caùc böôùc: Böôùc 1: Medicine. The process includes the following
Khaùm söùc khoûe toång quaùt theo quy ñònh cuûa Boä Y steps: Step 1: General health check as prescribed
teá; Böôùc 2: Saøng loïc, phaùt hieän vaän ñoäng vieân coù by the Ministry of Health; Step 2: Screen and
daáu hieäu laâm saøng vaø caän laâm saøng lieân quan detect the national atheletes suffered from clinical
beänh lyù tim maïch thoâng qua keát quaû khaùm taïi and subclinical signs related to cardiovascular
Böôùc 1; Böôùc 3: khaùm chuyeân saâu tim maïch caùc disease through the examination results in Step 1;
vaän ñoäng vieân ñaõ saøng loïc, phaùt hieän coù beänh lyù Step 3: In-depth cardiovascular examination of
tim maïch taïi Böôùc 2; Böôùc 4: keát luaän beänh lyù tim the national atheletes who are detected with
maïch maø vaän ñoäng vieân maéc phaûi, göûi keát quaû veà cardiovascular diseases at Step 2; Step 4:
caùc ñôn vò quaûn lyù, söû duïng vaän ñoäng vieân vaø caù Conclusion of the cardiovascular disease the
nhaân vaän ñoäng vieân. national atheletes have been suffered from, send
Töø khoùa: Saøng loïc; beänh lyù tim maïch; Vaän these conclusion to the managing offices as well as
ñoäng vieân. the individual national atheletes.
Keywords: Atheletes; Cardiovascular dis-
eases; Process of screening.
1. ÑAËT VAÁN ÑEÀ laøm nghieäm phaùp gaéng söùc ñieän taâm ñoà (NPGS
ÑTÑ), xaï hình, chuïp caét lôùp,… ñeå chaån ñoaùn nguyeân
Beänh lyù tim maïch laø moät trong nhöõng nguyeân
nhaân. Theo caùc keát quaû nghieân cöùu ñaõ coâng boá thì caùc
nhaân gaây ñoät töû haøng ñaàu trong thi ñaáu vaø taäp luyeän
yeáu toá laø nguyeân nhaân gaây ñoät töû thöôøng lieân quan
theå duïc theå thao (TDTT) ôû vaän ñoäng vieân (VÑV),
ñeán caùc beänh lyù tim maïch nhö beänh maïch vaønh, roái
nhaát laø trong thi ñaáu, taäp luyeän TDTT ñænh cao. Taàm
loaïn nhòp tim, hoäi chöùng brugada, cô tim phì ñaïi.
soaùt, saøng loïc phaùt hieän sôùm beänh lyù tim maïch VÑV
Taïi Vieät Nam, nhöõng naêm cuoái 1900s cuûa theá kyû
nhaèm coù keá hoaïch, giaûi phaùp giuùp giaûm thieåu tai naïn
XX, Vieän Khoa hoïc TDTT coù aùp duïng NPGS ÑTÑ ñeå
xaûy ra trong taäp luyeän vaø thi ñaáu TDTT. Ñaây laø
chaån ñoaùn xaùc ñònh beänh tim ôû moät soá VÑV nhöng
nhieäm vuï caáp thieát ñoái vôùi coâng taùc an toaøn veä sinh
chæ trong phaïm vi heïp, chöa ñöôïc nghieân cöùu toång keát
taäp luyeän, ñaùp öùng nhu caàu thöïc tieãn ñaët ra trong boái kinh nghieäm. Hieän nay chöa coù coâng trình khoa hoïc
caûnh ngaøy caøng coù nhieàu taàng lôùp xaõ hoäi tham gia taäp naøo nghieân cöùu saâu vaø toaøn dieän veà chaån ñoaùn sôùm
luyeän, thi ñaáu TDTT. caùc beänh tim maïch coù nguy cô gaây ñoät töû trong theå
Ñeå ngaên ngöøa caùc bieán coá tim maïch, VÑV caàn thao. Do vaäy, chuùng toâi ñeà xuaát moät nhieäm vuï nghieân
phaûi ñöôïc khaùm saøng loïc tröôùc khi baét ñaàu taäp luyeän cöùu khoa hoïc quy moâ lôùn hôn, chuyeân saâu ñeå chaån
theå thao hoaëc thi ñaáu theå thao. Vì vaäy, caùc nhaø khoa ñoaùn saøng loïc phaùt hieän sôùm beänh lyù tim maïch gaây
hoïc ñaõ taäp trung nghieân cöùu tìm ra nhieàu phöông nguy cô ñoät töû ôû VÑV vôùi teân: “Nghieân cöùu quy trình
phaùp khaùc nhau ñeå chaån ñoaùn phaùt hieän sôùm beänh tim saøng loïc phaùt hieän sôùm beänh lyù tim maïch ôû vaän ñoäng
ôû VÑV nhö: taàm soaùt gene ñeå xaùc ñònh VÑV coù nguy vieân caùc ñoäi tuyeån quoác gia”.
cô maéc beänh lyù tim maïch baåm sinh; Khaùm söùc khoûe Ñeå trieån khai nhieäm vuï naøy, chuùng toâi ñaõ ñeà xuaát
toaøn dieän ñeå saøng loïc ra nhöõng VÑV coù beänh tim; caùc böôùc cuûa “Quy trình thöïc hieän quy trình taàm soaùt,
SOÁ 5/2020 KHOA HOÏC THEÅ THAO
- saøng loïc phaùt hieän sôùm beänh lyù tim maïch VÑV caùc
DINH DÖÔÕNG THEÅ THAO
Y HOÏC VAØ
77
a) Tieàn söû coù trieäu chöùng lieân quan, maéc beänh veà
ñoäi tuyeån quoác gia” vaø ñaõ ñöôïc Hoäi ñoàng lieân ngaønh tim, maïch, huyeát aùp.
khoa hoïc y hoïc vaø y hoïc theå thao thoâng qua. b) Caùc thoâng soá laâm saøng:
- Maïch tónh (laàn/phuùt);
2. QUAÙ TRÌNH THÖÏC HIEÄN NGHIEÂN CÖÙU - Huyeát aùp taâm thu, huyeát aùp taâm tröông, huyeát aùp
2.1. Ñoái töôïng: vaän ñoäng vieân caùc ñoäi tuyeån quoác hieäu soá, huyeát aùp hieäu duïng (ñôn vò ñeàu laø mmHg);
gia caùc moân theå thao. - Taàn soá tim (laàn/phuùt), kieåu taàn soá tim.
- Caùc tieáng thoåi, rung vaø caùc tieáng baát thöôøng khi
2.2. Dung cuï, trang thieát bò:
nghe tim (neáu coù);
- Maùy ñieän tim 12 keânh ECG-2350 -Nihon
- Chæ soá coâng naêng tim HW [12]:
Kohden;
+ Maïch ñaäp yeân tónh ngay tröôùc vaän ñoäng test (F0-
- Holter ñieän taâm ñoà BTL-08 HOLTER H600;
laàn/phuùt);
- Maùy sieâu aâmdoppler maøuchuyeân tim maïch EKO
+ Maïch ñaäp ngay sau vaän ñoäng test (F1-laàn/phuùt);
7, Samsung, Haøn Quoác;
+ Maïch hoài phuïc sau vaän ñoäng test (F2-laàn/phuùt);
- Heä thoángcoäng höôûng töøMAGNETOM SEM-
PRA1.5 Tesla; + Chæ soá coâng naêng tim:
- Heä thoáng thieát bò CosmedK4b2, Italy; HW =
- Caùc duïng cuï vaø thuoác: Huyeát aùp keá Omron Nhaät
Baûn, Model: Hem-7361T vaø tai nghe tim phoåi 2 maët
c) Caùc thoâng soá caän laâm saøng:
CK-S747PF; Ñoàng hoà baám giaây PC2810; Thaûm chaïy
ñöôïc ñieàu chænh baèng ñieän, loaïi treadmill;Thuoác glyc- c1) X-Quang tim phoåi thaéng, phaân tích, xaùc ñònh:
erin nitrate xòt döôùi löôõi (Nitromint, Nati spray); Ñieän - Chæ soá tim-ngöïc;
cöïc daùn theo doõi; Bình Oxi cao aùp caáp cöùu; Tuû thuoác - Vò theá tim – kích thöôùc boùng tim;
caáp cöùu tim maïch hoâ haáp ñaày ñuû; Giöôøng beänh... - Kích thöôùc caùc buoàng tim;
2.3. Côõ maãu: ñöôïc tính theo coâng thöùc sau - Vò trí, kích thöôùc caùc maïch maùu lôùn;
- Tuaàn hoaøn phoåi.
N= c2) Ñieän tim, xaùc ñònh:
- Taàn soá tim;
Trong ñoù: - Ñaëc ñieåm caùc soùng, caùc ñoaïn: T, U, ST, R, S, Q,
Z21-a/2: giaù trò giôùi haïn töông öùng vôùi ñoä tin caäy phöùc boä QRS;
(baèng 1,96 neáu ñoä tin caäy laø 95%); - Truïc ñieän tim.
p: tyû leä nguy cô maéc beänh lyù tim maïch öôùc löôïng 2.5.2. Caùc thoâng soá nghieân cöùu khi khaùm chuyeân
trong quaàn theå vaän ñoäng vieân chuyeân nghieäp laø 0.16 saâu tim maïch
(theo European Society of Cardiology 2010 [1]);
a) Nghieäm phaùp gaéng söùc ñieän taâm ñoà, ñaùnh giaù:
d: ñoä chính xaùc mong muoán (giaù trò cheânh leäch cao
- Trieäu chöùng ñau töùc ngöïc xuaát hieän; maát ñieàu
nhaát hay thaáp nhaát so vôùi gíatrò giöõa, trong nghieân cöùu
hoøa, maát ñònh höôùng; khoù thôû…;
naøy mong muoán keát quaû dao ñoäng töø 0,02 ñeán 0,15 thì
- Taàn soá tim, nhòp tim;
d = 0,04 .
- Huyeát aùp taâm thu, huyeát aùp taâm tröông;
Vaäy N= = 322,69 ~323 VÑV - Caùc soùng ñieän tim: Soùng T, soùng U ôû V5, ñoaïn
ST, bieân ñoä R vaø Q ôû V5;
Nghieân cöùu naøy söû duïng phöông phaùp choïn maãu b) Sieâu aâm tim, xaùc ñònh:
ngaãu nhieân, nhieàu thôøi ñieåm laáy maãu, chuùng toâi nhaân - Ghi nhaän caùc thoâng soá sieâu aâm tim theo kieåu TM
leân gaáp ñoâi. Do vaäy côõ maãu caàn khaûo saùt laø 323 x 2 vaø 2D.
= 646 vaän ñoäng vieân. - Ño kích thöôùc caùc buoàng tim vaø khoái cô thaát traùi
2.4. Thieát keá nghieân cöùu: moâ taû caét ngang baèng sieâu aâm M-mode (Theo hoäi sieâu aâm Hoa kyø
A.S.E keát hôïp vôùi sieâu aâm 2D). Chæ tieâu, tieâu chuaån
2.5. Thoâng soá nghieân cöùu:
ñaùnh giaù: Ñöôøng kính thaát phaûi (RV); Beà daøy vaùch
2.5.1. Caùc thoâng soá nghieân cöùu khi khaùm söùc lieân thaát (IVSd); (IVSs); Ñöôøng kính thaát traùi
khoûe toång quaùt (LVDd); (LVDs); Beà daøy thaønh sau thaát traùi
KHOA HOÏC THEÅ THAO SOÁ 5/2020
- 78 Y HOÏC VAØ
DINH DÖÔÕNG THEÅ THAO
Hình 1. Caùc baäc coâng suaát theo protocol Bruce trong NPGS ÑTD
Hình 2. NPGS ÑTD ôû beänh nhaân
Hình 3. NPGS tim phoåi gaéng söùc
SOÁ 5/2020 KHOA HOÏC THEÅ THAO
- Y HOÏC VAØ
DINH DÖÔÕNG THEÅ THAO
79
Hình 4. Baát thöôøng treân ñieän taâm ñoà khi gaéng söùc ôû moät beänh nhaân coù heïp naëng ñoäng maïch vaønh phaûi
Hình A: ñieän taâm ñoà tröôùc nghieäm phaùp (bình thöôøng).
Hình B: ñieän taâm ñoà baát thöôøng vôùi ñoaïn ST cheânh doác xuoáng roõ, T ñaûo ngöôïc khi gaéng söùc toái ña.
Hình 5. Phì ñaïi cô tim Hình 6. Giaõn buoàng taâm thaát traùi
(LVPWd);(LVPWs); Ñöôøng kính ñoäng maïch chuû - Hình aûnh chuïp xaï hình caét lôùp ñôn photon
(AO); Ñoä môû van ñoäng maïch chuû(AOV); Ñöôøng kính SPECT: söû duïng Thallium-201 (201Tl) vaø caùc chaát
nhó traùi (LA); Coâng thöùc tính khoái cô thaát traùi: LVM gaén vôùi99mTc.
(g) = 0,8 x [1,04x(LVDd+ IVSd + PWLVd)3- - PET-CT: phaân bieät vuøng thieáu maùu cô tim baèng
LVDd3]+0,6; Tính chæ soá khoái cô thaát traùi LVMI hình aûnh chaát ñaùnh daáu töôùi maùu13NH3ammonia vaø
(g/m2)= LVM/BSA vôùi BSA=W0,425xH0,725x hình aûnh chuyeån hoùa chuïp baèng chaát chuyeån
71,84x 10-4(m2); Khaûo saùt chöùc naêng taâm thu thaát hoùa18FDG.
traùi, döïa vaøo FS vaø EF (TM, 2D); Phaân suaát co
2.6. Löïc löôïng, ñòa ñieåm nghieân cöùu
ruùt FS% = 100 x (LVDd- LVDs)/LVDd; Phaân suaát
- Löïc löôïng: chuyeân gia cuûa beänh vieän Theå thao
toáng maùu EF% = 100 x (EDV-ESV)/EDV; Khaûo saùt
Vieät Nam, beänh vieän Tim Haø Noäi, 04 trung taâm Huaán
chöùc naêng taâm tröông thaát traùi. Caùc tieâu chuaån sieâu
luyeän Theå thao quoác gia, Trung taâm ñaøo taïo vaän ñoäng
aâm doppler roái loaïn chöùc naêng taâm tröông thaát traùi
vieân thuoäc Tröôøng Ñaïi hoïc Theå duïc theå thao Baéc
chia thaønh 4 ñoä.
Ninh vaø caùn boä y teá cuûa caùc beänh vieän ña khoa tænh
c) MRI, CT, xaï hình tim khi caàn thieát phoái hôïp ñeå cuûa ñòa phöông.
chaån ñoaùn chuyeân saâu:
- Ñòa ñieåm: 04 trung taâm Huaán luyeän Theå thao
- MRI: Hình aûnh veà chöùc naêng thaát traùi, vaän ñoàng quoác gia Haø Noäi, Hoà Chí Minh, Ñaø Naüng, Caàn Thô,
thaønh vaø ñoä daøy thaønh thaát; Söû duïng chaát ñoái quang Trung taâm ñaøo taïo vaän ñoäng vieân thuoäc Tröôøng Ñaïi
gadolinium ñeå phaùt hieän vuøng giaûm töôùi maùu, taéc hoïc Theå duïc theå thao Baéc Ninh vaø caùc beänh vieän ña
ngheõn vi maïch vaø vuøng seïo, xô hoùa. khoa tænh cuûa ñòa phöông.
KHOA HOÏC THEÅ THAO SOÁ 5/2020
- 80 Y HOÏC VAØ
DINH DÖÔÕNG THEÅ THAO
Hình 7: Hình aûnh heïp ñoäng maïch vaønh tröôùc vaø sau
ñaët stent treân phim chuïp CT caûn quang Hình 8: Hình aûnh xaï hình töôùi maùu cô tim
2.7. Quy trình caùc böôùc thöïc hieän taàm soaùt - Nhoùm beänh maïch vaønh;
- Böôùc 1: Khaùm söùc khoûe toång quaùt theo quy ñònh - Nhoùm beänh van tim;
cuûa Boä Y teá; - Nhoùm beänh cô tim;
- Böôùc 2: Saøng loïc, phaùt hieän vaän ñoäng vieân coù - Nhoùm beänh vieâm tim.
daáu hieäu laâm saøng vaø caän laâm saøng lieân quan beänh lyù
tim maïch thoâng qua keát quaû khaùm söùc khoûe toång quaùt 3. KEÁT LUAÄN
taïi Böôùc 1;
Taàm soaùt, phaùt hieän sôùm beänh lyù tim maïch cuûa
- Böôùc 3: Khaùm chuyeân saâu tim maïch caùc vaän
VÑV coù vai troø voâ cuøng quan troïng. Ñieàu naøy giuùp
ñoäng vieân ñaõ saøng loïc, ñaõ phaùt hieän coù beänh lyù tim
cho baùc syõ theå thao, huaán luyeän vieân, nhaø quaûn lyù theå
maïch taïi Böôùc 2;
thao coù keá hoaïch, giaûi phaùp huaán luyeän VÑV phuø hôïp
- Böôùc 4: Keát luaän beänh lyù tim maïch maø vaän ñoäng
trình ñoä theå chaát, ñieàu trò kòp thôøi, ñaûm baûo an toaøn
vieân maéc phaûi, göûi keát quaû veà caùc ñôn vò quaûn lyù, söû
sinh maïng cho VÑV trong thi ñaáu vaø luyeän taäp, goùp
duïng vaän ñoäng vieân vaø caù nhaân vaän ñoäng vieân.
phaàn naâng cao thaønh tích thi ñaáu, taäp luyeän TDTT.
2.8. Caùc daïng beänh lyù tim maïch seõ ñöôïc phaùt Quy trình taàm soaùt, saøng loïc phaùt hieän sôùm beänh lyù
hieän, taàm soaùt tim maïch VÑV ñaõ ñöôïc Hoäi ñoàng lieân ngaønh caùc nhaø
- Nhoùm tim baåm sinh; khoa hoïc y hoïc, y hoïc theå thao thoâng qua vaø ñang
- Nhoùm roái loaïn nhòp tim; ñöôïc trieån khai taàm soaùt cho caùc VÑV taïi caùc Trung
- Nhoùm beänh tim do taêng huyeát aùp; taâm huaán luyeän Theå thao quoác gia.
TAØI LIEÄU THAM KHAÛO
1. ACC/AHA (2002), Guideline Update for Exercise Testing, Summary Article
http://circ.ahajournals.org/cgi/content/full/106/14/1883
2. Boä Y teâ (2014), Thoâng tösoá14/2013/TT-BYT ngaøy 02/6/2014 cuûa Boä Y teá Höôùng daãnkhaùm söùc khoûe
3. Nguyeãn Vaên Ñieàn, Nguyeãn Cöûu Lôïi, Buøi Ñöùc Phuù (2009), Moät soá chæ soá môùi trong nghieäm phaùp gaéng
söùc ñeå chaån ñoaùn beänh lyù ñoäng maïch vaønh ôû beänh nhaân ñau thaét ngöïc, Taïp chí Tim maïch hoïc Vieät Nam, tr.
4. Leâ Minh Khoâi (2015), Sinh lyù tim, maïch öùng duïng trong laâm saøng, Nhaø xuaát baûn y hoïc
5. Nguyeãn Quyù Khoaùng, Nguyeãn Quang Troïng (2017), Chaån ñoaùn hình aûnh heä tim maïch, Baûn dòch cuûa
Michael J. Shea, MD, Michigan Medicine at the University of Michigan.
6. Kwok JM, Miller TD, Christian TF, Hodge DO, Gibbons RJ (1999), Prognostic value of a treadmill exer-
cise score in symptomatic patients with nonspecifi c ST-T abnormalities on resting ECG, JAMA, 282(11), pp.
1047- 1053.
Nguoàn baøi baùo: Thuyeát minh ñeà cöông chi tieát ñeà taøi caáp Boä cuûa beänh vieän Theå thao Vieät Nam, thöïc hieän naêm
2021-2022 vôùi teân "Nghieân cöùu quy trình saøng loïc phaùt hieän sôùm beänh lyù tim maïch cuûa vaän ñoäng vieân caùc tuyeån
quoác gia" ñaõ ñöôïc pheâ duyeät.
(Ngaøy Toøa soaïn nhaän ñöôïc baøi: 14/7/2020; ngaøy phaûn bieän ñaùnh giaù: 12/8/2020; ngaøy chaáp nhaän ñaêng: 15/10/2020)
SOÁ 5/2020 KHOA HOÏC THEÅ THAO
nguon tai.lieu . vn
