- Trang Chủ
- Du lịch
- Phát triển kỹ năng xử lý tình huống cho sinh viên chuyên ngành hướng dẫn du lịch trường Đại học Sao Đỏ
Xem mẫu
- NGÀNH NGÔN NGỮ HỌC
PHÁT TRIỂN KỸ NĂNG XỬ LÝ TÌNH HUỐNG CHO SINH VIÊN
CHUYÊN NGÀNH HƯỚNG DẪN DU LỊCH TRƯỜNG ĐẠI HỌC SAO ĐỎ
IMPROVING SITUATION HANDLING SKILLS FOR TOURISM TOUR
GUIDE STUDENTS AT SAO DO UNIVERSITY
Nguyễn Thị Hương Huyền, Tăng Thị Hồng Minh
Email: huyentb2010@gmail.com
Trường Đại học Sao Đỏ
Ngày nhận bài: 25/9/2017
Ngày nhận bài sửa sau phản biện: 21/11/2017
Ngày chấp nhận đăng: 28/12/2017
Tóm tắt
Đi du lịch hiện nay đã trở thành một nhu cầu tất yếu đối với rất nhiều người trong xã hội hiện đại. Khi đi
du lịch theo các chương trình đã định, du khách cần có sự kết nối, hướng dẫn và giúp đỡ của hướng
dẫn viên du lịch trên nhiều lĩnh vực. Do vậy, các hướng dẫn viên du lịch có vai trò đặc biệt quan trọng
không chỉ đối với các công ty du lịch mà đối với cả ngành du lịch của đất nước. Tuy nhiên, để trở thành
một hướng dẫn viên du lịch giỏi, ngoài kiến thức chuyên môn, kiến thức về văn hóa, lịch sử, địa lý...
còn cần phải có nhiều kỹ năng khác. Trong đó, kỹ năng xử lý tình huống là vô cùng quan trọng đối với
mỗi hướng dẫn viên. Bởi lẽ, do sự dịch chuyển, vận động của du khách trong những không gian và thời
gian khác nhau sẽ có thể có rất nhiều tình huống xảy ra; khi đó một hướng dẫn viên du lịch có kỹ năng
xử lý tình huống tốt sẽ là người làm cho du khách cảm thấy an toàn nhất, đảm bảo cho sự toàn vẹn của
mỗi chuyến đi.
Nhận thức được tầm quan trọng đó, khoa Du lịch và Ngoại ngữ, Trường Đại học Sao Đỏ đã không
ngừng nâng cao cả về kiến thức chuyên môn và kỹ năng xử lý tình huống cho sinh viên chuyên ngành
hướng dẫn du lịch. Tuy nhiên, trong quá trình đào tạo hiện nay vẫn còn tồn tại một số bất cập trong việc
trang bị kỹ năng xử lý tình huống cho sinh viên. Bằng nhiều phương pháp nghiên cứu khác nhau, bài
báo dưới đây sẽ chỉ ra thực trạng việc phát triển kỹ năng xử lý tình huống trong dạy và học của sinh
viên khoa Du lịch và Ngoại ngữ Trường Đại học Sao Đỏ; đồng thời đưa ra những giải pháp nhằm không
ngừng nâng cao chất lượng đào tạo chuyên ngành hướng dẫn du lịch.
Từ khóa: Xử lý tình huống; kỹ năng xử lý tình huống; hướng dẫn viên du lịch; du lịch.
Astract
Traveling has now become an indispensable demand for every modern human being, in addition to the
need to eat, drink, sleep... Therefore, more and more travel companies are born that are represented
by tour guides to meet the needs of exploring, visiting and entertaining of each group and individual.
However, to become a good tourist guide, besides professional knowledge, knowledge of culture,
history, geography, etc., there is a need for other soft skills of which skills in handling situations is a very
crucial skill for every tour guide. A well-trained tour guide will make visitors feel the safest, ensure the
integrity of each trip.
Recognizing the importance of this, Faculty of Tourism and Foreign Languages, Sao Do University has
continuously improved both professional knowledge and situation handling skills for tourism students.
However, there are some inadequacies in the training process to equip the students with these skills.
This article aims to present the current status of teaching and learning situation handling skills of
students at Sao Do University’s Faculty of Tourism & Foreign Languages. At the same time this paper
offers solutions to improve the quality of training Tourism tour guide major.
Keywords: Handling situations; situation handling skills; tour guide; travel.
1. ĐẶT VẤN ĐỀ không khói, mang lại hiệu quả cao trên nhiều lĩnh
Với nhiều xu hướng mới của con người trong thời vực. Du lịch không chỉ mang lợi nhuận kinh tế mà
đại công nghiệp hiện nay, du lịch đã và đang phát còn mang lại nhiều lợi ích chính trị, văn hóa - xã
triển nhanh chóng, trở thành ngành công nghiệp hội khác cho nhiều vùng, quốc gia trên thế giới.
Tạp chí Nghiên cứu khoa học - Đại học Sao Đỏ, ISSN 1859-4190 Số 4(59).2017 95
- NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
Là một quốc gia được thiên nhiên ưu đãi nhiều các sinh viên đại học khóa IV (năm thứ 4), khóa
mặt, Việt Nam với phong cảnh thiên nhiên tươi V (năm thứ 3) và khóa VI (năm thứ 2) đang học
đẹp, hùng vĩ cùng với chiều dài lịch sử hàng nghìn chuyên ngành hướng dẫn du lịch. Trên cơ sở dữ
năm dựng nước và giữ nước oai hùng đã tạo cho liệu và số liệu có được, nhóm tác giả tiến hành xử
nơi đây có nguồn tài nguyên du lịch cả tự nhiên và lý và tập hợp để có nguồn tư liệu chính xác cho
văn hóa vô cùng phong phú. Mặc dù có nhiều lợi bài viết của mình.
thế như vậy nhưng du lịch Việt Nam hiện nay vẫn
3. VAI TRÒ CỦA XỬ LÝ TÌNH HUỐNG TRONG
được đánh giá là “Giàu tài nguyên nhưng nghèo
HOẠT ĐỘNG HƯỚNG DẪN DU LỊCH
sản phẩm”. Nguyên nhân chính của vấn đề này
xuất phát từ đâu và ai là người chịu trách nhiệm Bất cứ một chương trình du lịch nào cũng sẽ có
chính? Có nhiều ý kiến khác nhau song đa phần những tình huống khác nhau dù là đơn giản hay
các ý kiến đều cho rằng nguyên do chủ yếu xuất phức tạp, bất ngờ hay đôi khi là bất khả kháng...
phát từ sự thiếu sáng tạo, thiếu kiến thức và thiếu Hướng dẫn viên du lịch có kỹ năng xử lý tình
tính chuyên nghiệp của những người làm du lịch. huống tốt sẽ có những lợi thế sau:
Trong đó không thể không kể đến đội ngũ hướng - Tạo sự tin tưởng, yên tâm cho khách trong quá
dẫn viên du lịch, những người được coi là “linh trình đi du lịch.
hồn” của sản phẩm du lịch.
- Giảm thiểu những tổn thất tới mức thấp nhất có thể.
Khoa Du lịch và Ngoại ngữ Trường Đại học
Sao Đỏ được thành lập từ tháng 9 năm 2006 - Dự đoán những tình huống có thể xảy ra và
và đã đào tạo được 3 khóa trung cấp, 7 khóa phòng ngừa, nhanh chóng khắc phục những tình
cao đẳng, 1 khóa đại học chính quy, 1 khóa đại huống đó khi xảy ra.
học liên thông ra trường. Hiện khoa đang đào - Dễ dàng giải quyết và ứng phó kịp thời với các tình
tạo 3 khóa đại học chính quy và 1 khóa đại học huống xảy ra trong quá trình dẫn khách đi du lịch.
liên thông. Tuy nhiên, kết quả khảo sát đánh
4. THỰC TRẠNG KỸ NĂNG XỬ LÝ TÌNH HUỐNG
giá qua các bài kiểm tra thực hành, qua các
CỦA SINH VIÊN CHUYÊN NGÀNH HƯỚNG
chuyến đi thực tế của sinh viên đã cho thấy kỹ
DẪN DU LỊCH TRƯỜNG ĐẠI HỌC SAO ĐỎ
năng xử lý tình huống của sinh viên chỉ mang
tính chất lý thuyết mà chưa thể hiện rõ kỹ năng 4.1. Kỹ năng xử lý tình huống trong môn học
cần có của một hướng dẫn viên du lịch. Điều đó trên giảng đường
đặt ra yêu cầu cần thiết và cấp bách phải phát
Mặc dù đã thành lập được 11 năm, tuy vậy khoa
triển kỹ năng xử lý tình huống cho các em sinh
Du lịch và Ngoại ngữ mới đào tạo được 6 khóa
viên chuyên ngành hướng dẫn du lịch - những
sinh viên cao đẳng tốt nghiệp ra trường. Đối với
hướng dẫn viên du lịch tương lai.
hệ đại học, hiện khoa đào tạo được 1 khóa sinh
2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU viên đại học chính quy và 1 khóa liên thông tốt
nghiệp ra trường. Khoa đang đào tạo 3 khóa đại
Để đánh giá được thực trạng kỹ năng xử lý tình
học chính quy và 1 khóa đại học liên thông. Tuy
huống của sinh viên chuyên ngành hướng dẫn du
nhiên, sinh viên đại học liên thông không học bài
lịch, Trường Đại học Sao Đỏ và vai trò của xử
thực hành kỹ năng xử lý tình huống.
lý tình huống trong hoạt động du lịch, tác giả đã
tiến hành sử dụng các phương pháp nghiên cứu Để có một cái nhìn khách quan và đầy đủ nhất về
sau: phương pháp thu thập và nghiên cứu tài liệu thực trạng kỹ năng xử lý tình huống của sinh viên
thông qua sách, báo, tạp chí, các tài liệu kỷ yếu chuyên ngành hướng dẫn du lịch, nhóm tác giả
hội thảo… để thu thập các thông tin cho bài viết đã phân tích, đánh giá kết quả kỹ năng xử lý tình
của mình; nghiên cứu kết quả các bài kiểm tra trên huống của sinh viên hiện đang học tập tại trường
lớp, các chuyến đi thực tế của sinh viên cao đẳng và những ý kiến đóng góp của các em sinh viên
khóa 06, 08 và 09, đại học chính quy khóa 03 và đã tốt nghiệp ra trường hiện đang làm việc tại các
khóa 04. Phương pháp điều tra xã hội học thông công ty du lịch gồm: điểm bài kiểm tra kỹ năng xử
qua việc điều tra bảng hỏi đối với giảng viên và lý tình huống, chương trình thực tế hệ cao đẳng
sinh viên ngành Việt Nam học. Đối với sinh viên, và đại học; kết quả phiếu điều tra về nội dung
việc điều tra bảng hỏi đối tượng được lựa chọn là chương trình và tình huống đã học.
96 Tạp chí Nghiên cứu khoa học - Đại học Sao Đỏ, ISSN 1859-4190 Số 4(59).2017
- NGÀNH NGÔN NGỮ HỌC
Căn cứ vào điểm bài kiểm tra kỹ năng xử lý tình huống:
- Đối với hệ cao đẳng
Bảng 1. Kết quả bài kiểm tra kỹ năng xử lý tình huống của sinh viên hệ cao đẳng các khóa VI, VIII và IX
Xếp loại
Số
Khóa
SV
XS Tỉ lệ G Tỉ lệ Khá Tỉ lệ TB Tỉ lệ TBY Tỉ lệ Kém Tỉ lệ
VI 21 1 4,7% 2 9,5% 4 19% 6 28,6% 7 33,3% 1 4,7%
VIII 16 1 6,3% 5 31,3% 6 37,5% 3 18,8% 1 6,3%
IX 04 2 50% 2 50%
Tổng 41 1 2,4% 3 7,3% 11 26,8% 14 34,1% 10 24,4% 2 4,9%
(Nguồn: Khoa Du lịch và Ngoại ngữ)
- Đối với hệ đại học
Bảng 2. Kết quả bài kiểm tra kỹ năng xử lý tình huống của sinh viên hệ đại học khóa III và IV
Xếp loại
Số
Khóa
SV XS Tỉ lệ G Tỉ lệ Khá Tỉ lệ TB Tỉ lệ TBY Tỉ lệ Kém Tỉ lệ
III 29 2 6,9% 4 13,8% 5 17,2% 13 44,8% 3 10,3% 2 6,9%
IV 21 2 9,5% 6 28,6% 10 47,6% 2 9,5% 1 4,7%
Tổng 40 2 5% 6 15% 11 27,5% 23 57,5% 5 12,5% 3 7,5%
(Nguồn: Khoa Du lịch và Ngoại ngữ)
Qua kết quả trên cho thấy sinh viên cao đẳng khóa đánh giá là có đầu vào tốt, thêm vào đó các em
VI được đánh giá là có đầu vào tốt nhưng số sinh ngoài việc thực tế các điểm trên địa bàn Chí Linh,
viên có tỷ lệ trung bình yếu và kém cũng khá cao chương trình thực tế “Con đường di sản miền
(38%) do thời gian này các em ít được cọ sát với Trung” trong 4 ngày 5 đêm, còn có các chuyến
thực tế, chỉ có duy nhất một chuyến đi xa (chương tham quan thực tế, thực hành hướng dẫn trên địa
trình thực tế miền Trung), còn lại chủ yếu luyện tập bàn một số tỉnh lân cận như Ninh Bình, Quảng
tại các điểm du lịch trên địa bàn huyện Chí Linh Ninh, Hà Nội, Bắc Ninh... Đây chính là cơ hội để
như khu di tích Côn Sơn - Kiếp Bạc, đền thờ Chu các em được tiếp cận thực tế với công việc của
Văn An. Bên cạnh đó, chương trình đào tạo lúc này một hướng dẫn viên du lịch tương lai và được rèn
chưa chú trọng nhiều đến rèn luyện kỹ năng cho luyện các kỹ năng tốt hơn. Mặc dù vậy, tỷ lệ sinh
sinh viên dẫn tới kỹ năng xử lý tình huống của sinh viên có kết quả trung bình vẫn còn tương đối cao.
viên chưa tốt.
Khóa IX do có ít sinh viên, thêm vào đó thời lượng
Khóa VII, do khoa không tuyển sinh được sinh học thực hành và thực tế nhiều nên việc rèn luyện
viên vào học nên không có kết quả để phân tích. kỹ năng cho sinh viên được quan tâm sát sao
Với khóa VIII kết quả phân tích cho thấy tỷ lệ sinh tới từng sinh viên cụ thể nên kết quả phân tích
viên có kết quả trung bình yếu và kém giảm nhiều tỉ lệ sinh viên đạt mức trung bình yếu và kém đã
so với khóa VI bởi lẽ sinh viên khóa VIII được không còn.
Tạp chí Nghiên cứu khoa học - Đại học Sao Đỏ, ISSN 1859-4190 Số 4(59).2017 97
- NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
Đối với hệ đại học, kết quả kỹ năng xử lý tình Bởi lẽ, để đánh giá chính xác về kỹ năng hướng
huống của sinh viên từ mức khá trở lên tương đối dẫn của sinh viên phải đánh giá được toàn bộ cả
cao. Có được kết quả này là do chất lượng đầu về kiến thức và một số các kỹ năng khác nữa như
vào của sinh viên được đánh giá cao hơn so với kỹ năng thuyết minh, kỹ năng tổ chức hoạt động
hệ cao đẳng; đồng thời, thời lượng học lý thuyết hoạt náo, kỹ năng xử lý tình huống...
của sinh viên nhiều hơn nên sinh viên được tiếp
Cũng trong quá trình đi thực tế cùng sinh viên các
cận với kỹ năng xử lý tình huống ngay từ khi học
khóa hệ cao đẳng, các giảng viên đều nhận thấy
lý thuyết.
rằng sinh viên có kiến thức nền tảng và kỹ năng
Đối với cả hai hệ cao đẳng và đại học, trong quá thuyết minh khá tốt nhưng kỹ năng trả lời câu hỏi
trình giảng dạy tại giảng đường hay qua các và xử lý tình huống ngay khi vừa xảy ra thì còn
chuyến đi thực tế giảng viên cũng đã cố gắng sưu khá nhiều hạn chế. Một số sinh viên mất bình tĩnh;
tầm, tạo ra nhiều tình huống thông qua hình thức số khác thì né tránh trách nhiệm hoặc không biết
diễn kịch, tạo yếu tố bất ngờ trong khi sinh viên xử lý thế nào...
đang thuyết minh... Ưu điểm của phương pháp
Trong nội dung các bài báo cáo do giảng viên yêu
này là giảng viên có thể tạo ra nhiều tình huống
cầu sinh viên phải rút kinh nghiệm từ chuyến đi
huống ở các giai đoạn khác nhau của quá trình
thực tế thì có 45 - 60% các báo cáo đều rút ra bài
thực hiện chương trình du lịch và những tình
học từ các tình huống lý thuyết trong khi đi du lịch.
huống đó là có thực, yêu cầu sinh viên phải xử
Điều đó cho thấy, kiến thức và kỹ năng xử lý tình
lý ngay. Bên cạnh đó phương pháp này cũng có
huống của sinh viên chưa đầy đủ, mới chỉ mang
những nhược điểm do điều kiện khách quan mà
tính chất lý thuyết mà chưa vận dụng được vào
không thể diễn tả được hết nội dung, ý nghĩa của
thực hành, thực tế công việc.
tình huống. Tuy vậy số sinh viên có khả năng xử lý
tình huống ngay khi giảng viên vừa tạo tình huống 5. ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP VÀ KIẾN NGHỊ PHÁT
rất ít, đa phần các em còn lúng túng hoặc chậm TRIỂN KỸ NĂNG XỬ LÝ TÌNH HUỐNG
trễ trong việc ứng phó với tình huống bất ngờ đó.
5.1. Một số giải pháp phát triển kỹ năng xử lý
4.2. Kỹ năng xử lý tình huống trong môn học tình huống cho sinh viên
gắn với các chuyến đi thực tế tại các điểm
5.1.1. Xây dựng hệ thống tình huống du lịch
du lịch
Để kỹ năng xử lý tình huống của sinh viên trở nên
Kể từ sinh viên cao đẳng khóa IV, sau mỗi khóa
thuần thục hơn đòi hỏi việc rèn luyện phải thường
học học phần “Thực hành hướng dẫn du lịch”
xuyên, liên tục không chỉ trên lý thuyết mà còn cần
khoa và Nhà trường luôn tạo điều kiện cho các
phải cả trên thực hành và thực tế. Do đó, ngay
em sinh viên đi thực tế Du lịch để các em biết
khi sinh viên học xong học phần Lý thuyết nghiệp
được công việc của một hướng dẫn viên du lịch
vụ hướng dẫn du lịch cần phải có một hệ thống
tương lai và được tiếp thu kiến thức từ các điểm
các tình huống du lịch phù hợp với đặc điểm, trình
đó. Tuy nhiên, theo quy định của Luật Du lịch Việt
độ sinh viên để luyện tập trong học phần Thực
Nam khi hướng dẫn tại các điểm tham quan du
hành hướng dẫn du lịch. Từ đó sinh viên sẽ tự tin
lịch đòi hỏi người hướng dẫn phải có Thẻ hướng
hơn trong các chuyến đi thực tế. Khi xây dựng tình
dẫn viên. Do đó, giảng viên chỉ có thể cho sinh
huống du lịch phải đảm bảo các yêu cầu sau:
viên tham gia vào một số công đoạn trong quy
trình hướng dẫn như: chuẩn bị và đón tiếp khách; Một là, khi xây dựng các tình huống du lịch phải
thuyết minh trên xe; tổ chức các hoạt động hoạt đảm bảo tính thực tiễn. Một tình huống lấy từ thực
náo, mua sắm; sắp xếp lưu trú, ăn uống; chia tay tiễn bao giờ cũng được đánh giá rất cao. Điều
đoàn... mà không thể hướng dẫn tại các điểm du này sẽ giúp sinh viên cảm thấy hào hứng hơn khi
lịch. Do hạn chế như vậy nên kết thúc chương được tham gia vào một tình huống có thật như là
trình trải nghiệm thực tế giảng viên khó có thể được trải nghiệm vào hoạt động thực tế của một
đánh giá được hết đầy đủ kỹ năng của sinh viên. chuyến đi du lịch. Những công việc thực tế diễn
98 Tạp chí Nghiên cứu khoa học - Đại học Sao Đỏ, ISSN 1859-4190 Số 4(59).2017
- NGÀNH NGÔN NGỮ HỌC
ra tại các khách sạn, nhà hàng, các điểm du lịch, của việc nghiên cứu tình huống này là gì? Thông
tại sân bay nhà ga, trên xe hay xảy ra ngay với qua việc nghiên cứu tình huống này, sinh viên có
chính khách du lịch... luôn có sức hấp dẫn cao thể học được kiến thức gì? Những kỹ năng thực
đối với sinh viên; bởi lẽ khó khăn đặt ra ở đó là tế nào sinh viên có thể đạt được khi nghiên cứu và
thực nhất và thách thức mà sinh viên phải đối mặt giải quyết các tình huống đó?
cũng là thực nhất. Tính thực tiễn làm cho việc xây
Bốn là, khi xây dựng các tình huống du lịch cần
dựng các tình huống trong du lịch có sức sống,
phải phù hợp với khả năng của sinh viên xuất phát
và sinh viên cảm thấy việc giải quyết nó không
từ đặc điểm và khả năng nhận thức của sinh viên
đơn thuần là học tập, mà là làm việc thực sự, sinh
khoa Du lịch và Ngoại ngữ, Trường Đại học Sao
viên có những hình dung ban đầu để đối mặt với
Đỏ. Tình huống quá khó sẽ làm cho sinh viên cảm
những tình huống trong thực tế nghề nghiệp sau
thấy công việc quá sức và cảm giác tự ti sẽ làm
này. Tuy nhiên, việc đưa tình huống thực tiễn vào
cho sinh viên không còn hứng thú với việc rèn
giảng dạy không phải là việc sao chép “nguyên xi”
luyện kỹ năng. Ngược lại, tình huống quá dễ sẽ
mà cần có những cải biên phù hợp với yêu cầu sư
làm sinh viên thấy việc rèn luyện kỹ năng trở nên
phạm của tình huống.
tẻ nhạt, buồn chán, không hữu ích. Do đó, khi xây
Hai là, tình huống du lịch cần phải đa dạng gắn dựng hệ thống tình huống phải đặt mình vào vị trí
với những chu trình cụ thể. Một chu trình hướng của sinh viên và hiểu được những yêu cầu cơ bản
dẫn tham quan du lịch bao gồm các bước: chuẩn và những đòi hỏi thiết yếu về nghề hướng dẫn du
bị trước chuyến đi; đón đoàn; hướng dẫn tham lịch sau này cần những gì để xây dựng những tình
quan; tổ chức ăn uống, ngủ nghỉ, vui chơi giải trí, huống ở mức độ từ dễ đến khó trong khả năng
mua sắm; chia tay đoàn... Bất cứ giai đoạn nào của phần lớn sinh viên để có thể thực hiện nhiệm
trong chu trình hướng dẫn tham quan cũng có thể vụ của mình được đặt ra trong tình huống và sinh
xảy ra các tình huống khác nhau và không tình viên thấy được tầm quan trọng của việc học và
huống nào giống tình huống nào. Do đó hệ thống giải quyết các tình huống du lịch đó.
tình huống du lịch cần bám sát các bước trong Để xây dựng được hệ thống các tình huống du lịch
chu trình trên để sinh viên được tiếp cận với các thực tế, khoa học, phù hợp với trình độ của sinh
tình huống một cách đầy đủ nhất. viên và bám sát chương trình học phần có thể xây
Một tình huống hay còn cần phải có một hoặc một dựng theo một quy trình gồm các bước sau:
số “bẫy nhận thức”, có khả năng gây tranh luận. - Bước 1: Xác định cụ thể các bước trong quy
“Bẫy nhận thức” được hiểu là sự kiện trong tình trình tổ chức thực hiện một chương trình tham
huống có thể đưa đến những cách giải quyết khác quan du lịch.
nhau, tùy vào cách tiếp cận của người học. “Bẫy
nhận thức” làm cho việc giải quyết tình huống trở Một chương trình tham quan du lịch đầy đủ bao
nên khó khăn hơn và thú vị hơn, thông qua đó, gồm các bước: đón và tiễn khách, tổ chức việc ăn
người học thu hoạch được nhiều hơn. Ngay cả khi nghỉ và mua sắm cho khách, thực hiện chương
người học không đưa ra phương án đúng vẫn có trình tham quan du lịch. Ngoài ra, có thể chia thêm
thể ghi nhớ tốt hơn nếu việc họ sai vì những “bẫy nhóm tình huống bất khả kháng và liên quan tới
nhận thức” này. mối quan hệ của hướng dẫn viên.
- Bước 2: Xác định các yếu tố tạo thành tình huống
Ba là, việc xây dựng các tình huống du lịch phục
trong du lịch
vụ dạy và học chuyên ngành hướng dẫn du lịch
cần xác định rõ mục tiêu của việc nghiên cứu tình Các yếu tố đó tạo nên tình huống du lịch có thể là
huống đó để lựa chọn một lượng thông tin vừa khách quan, có thể từ chủ quan của những người
đủ cung cấp cho người học. Việc xây dựng tình tham gia vào hoạt động du lịch và tùy vào mỗi
huống cần đặt những câu hỏi như: Loại tình huống nhóm tình huống có các nhân tố khác nhau. Từ
này được sử dụng để giảng dạy bài nào? Mục tiêu việc xác định các yếu tố đó sẽ xây dựng nên các
Tạp chí Nghiên cứu khoa học - Đại học Sao Đỏ, ISSN 1859-4190 Số 4(59).2017 99
- NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
tình huống và cần tránh sự giống nhau giữa các khi tốt nghiệp ra trường sinh viên có thể tự tin và
tình huống trong cùng một nhóm tình huống hay làm tốt hơn công việc của mình.
với các nhóm tình huống khác.
5.1.3. Tăng cường đưa tình huống du lịch vào
- Bước 3: Nghiên cứu, xây dựng các tình huống hoạt động dạy và học học phần “Thực hành
thường gặp trong quá trình thực hiện chương hướng dẫn du lịch”
trình du lịch.
Muốn xử lý tình huống du lịch tốt đòi hỏi người
- Bước 4: Đánh giá, phân loại tình huống làm nghề hướng dẫn cần phải có kỹ năng trước
khi đi làm. Vì vậy, để các em sinh viên có thể xin
Sau khi đã có được một hệ thống các tình huống
căn cứ vào các giai đoạn ở bước 1 cần đánh giá được việc ngay khi ra trường và tự tin với ngành
và phân chia các tình huống vào các nhóm tình nghề mà các em đã lựa chọn, ngay từ khi học
huống phù hợp. học phần Thực hành hướng dẫn các em cần phải
được thường xuyên rèn luyện kỹ năng này.
Trên cơ sở hệ thống tình huống đã xây dựng,
giảng viên căn cứ vào mục tiêu bài học cụ thể lựa Đối với việc dạy và học tại lớp: Trước mỗi bài học
chọn tình huống phù hợp để làm mẫu và cho sinh giảng viên sẽ lựa chọn những tình huống phù hợp
viên rèn luyện kỹ năng. với bài giảng và hay xảy ra đối với hướng dẫn viên
để đưa ra cách xử lý mẫu cho các em. Các tình
5.1.2. Nâng cao trình độ kiến thức, kỹ năng
huống còn lại sẽ được giảng viên đặt ra cho sinh
chuyên môn của giảng viên
viên giải quyết khi các em vừa thuyết minh xong.
Nhu cầu đi du lịch của con người ngày càng cao, Đồng thời, để tạo không khí sôi nổi cho lớp học,
do đó để ngành du lịch thực sự phát triển và đáp giảng viên cũng có thể chia lớp ra thành nhiều
ứng một cách tốt nhất nhu cầu của du khách trong nhóm để thi xử lý tình huống giữa các nhóm. Mỗi
chuyến đi; hướng dẫn viên du lịch không chỉ cần nhóm sẽ tự đặt ra những tình huống liên quan tới
phải có kiến thức mà còn phải tổng hợp nhiều kỹ bài học để đặt cho nhóm khác xử lý. Kết thúc mỗi
năng, trong đó kỹ năng xử lý tình huống được coi tình huống thi giữa các nhóm, giảng viên sẽ phân
là quan trọng nhất trong tổng thể các kỹ năng của tích, đưa ra cách xử lý hợp lý nhất và có thể có
hướng dẫn viên. Bởi lẽ việc đảm bảo sự an toàn những phần quà để động viên, khích lệ tinh thần
về tính mạng, tài sản, không có bất kỳ sai sót nào học tập của sinh viên.
sẽ khiến cho chương trình tham quan được trọn
Đối với những tiết học thực tế tại điểm, giảng viên
vẹn, đầy đủ hơn.
yêu cầu sinh viên trong quá trình hướng dẫn nếu
Tuy nhiên, các kỹ năng đó không thể thuần thục có tình huống xảy ra vẫn phải xử lý giống như một
ngay khi vừa tốt nghiệp ra trường đi làm mà cần hướng dẫn viên thực thụ. Nếu không có những
phải được rèn luyện ngay từ khi còn đang ngồi tình huống xảy ra ngay lúc đó giảng viên có thể
trên ghế nhà trường. Người trực tiếp hình thành căn cứ vào tình hình thực tế để đặt ra cho sinh
và phát triển kỹ năng cho sinh viên không ai khác viên xử lý.
chính là những người giảng viên trực tiếp giảng
Kết thúc mỗi ca thực hành (cả trên lớp và tại điểm)
dạy chuyên ngành hướng dẫn du lịch. Do đó, mỗi
giảng viên giao nhiệm vụ về nhà cho sinh viên xử
thầy cô phải không ngừng tự nâng cao trình độ
lý tình huống hoặc yêu cầu sinh viên tìm kiếm các
chuyên môn bản thân mình bằng cách cọ sát với
tình huống du lịch có thể xảy ra và cách xử lý trên
thực tế trong các chương trình du lịch với đầy đủ
các website du lịch hoặc tại thư viện nhà trường
loại hình du lịch, tìm kiếm thông tin tại các công ty
và giảng viên có thể kiểm tra đánh giá điểm ý thức
du lịch, tự đặt ra nhiều tình huống khác nhau và
của sinh viên trong các ca thực hành sau đó.
đưa ra cách xử lý phù hợp nhất. Từ đó vận dụng
vào trong từng bài học cụ thể để phân tích, giải Để việc rèn luyện kỹ năng xử lý tình huống trở
thích, đưa ra cách xử lý và các tình huống tương thành một hoạt động thường xuyên và là niềm
tự để sinh viên rèn luyện kỹ năng. Có như vậy, sau yêu thích của sinh viên, trong mỗi bài kiểm tra
100 Tạp chí Nghiên cứu khoa học - Đại học Sao Đỏ, ISSN 1859-4190 Số 4(59).2017
- NGÀNH NGÔN NGỮ HỌC
giảng viên cũng nên đưa phần xử lý tình huống - Tổ chức hội thi Kỹ năng hướng dẫn du lịch: Năm
vào để đánh giá lấy điểm. Tuy nhiên, chỉ nên để học 2012 - 2013 là năm đầu tiên khoa tổ chức
điểm phần này chiếm 30 - 40% tổng số điểm trong Hội thi Kỹ năng hướng dẫn du lịch. Qua hội thi đã
các bài kiểm tra đánh giá kỹ năng hướng dẫn của đánh giá được kiến thức và kỹ năng của sinh viên
sinh viên. qua nhiều vòng loại như trả lời nhanh, hướng dẫn
tham quan một điểm trong thời gian 5-7 phút, xử lý
5.1.4. Tổ chức nhiều hoạt động, sân chơi ý
nghĩa dành cho sinh viên tình huống, hoạt động văn nghệ... Hội thi cũng đã
nhận được sự hưởng ứng nhiệt tình từ phía sinh
Với đặc điểm chung của sinh viên là năng động, viên và tạo nên làn sóng dư âm từ đó đến nay. Tuy
sáng tạo, thích các hoạt động bề nổi; vì vậy những nhiên, kể từ sau hội thi đó thì chưa có hội thi nào
hoạt động ngoại khóa “Học mà chơi, chơi mà học” được tổ chức tiếp theo cho các em. Thiết nghĩ,
chắc chắn sẽ thu hút được đông đảo sinh viên đây là một sân chơi bổ ích và cần phải được duy
tham gia. Giảng viên bộ môn Hướng dẫn du lịch
trì thường xuyên hơn.
có thể kết hợp với Đoàn Thanh niên của khoa tổ
chức một số hoạt động và khuyến khích sinh viên 5.2. Khuyến nghị
tham gia để tự rèn luyện kỹ năng, nâng cao kiến - Đối với Nhà trường: Có thể nói với sinh viên
thức cho bản thân như: chuyên ngành Hướng dẫn du lịch được đi đây đi
- Câu lạc bộ du lịch: Trước đây, sinh viên cao đẳng đó cách xa nơi các em sinh sống, học tập để tham
khóa V và học sinh trung cấp khóa VIII cũng đã quan du lịch, hay tìm hiểu nghiên cứu những điều
thành lập câu lạc bộ du lịch trong khoa. Tuy nhiên, mới lạ phục vụ cho công việc sau này là mong
câu lạc bộ hoạt động chưa thực sự hiệu quả, muốn của bất kì sinh viên nào. Kiến thức mà các
chưa mang tính chất, đặc điểm ngành nghề và em học trong nhà trường là nền tảng cơ sở để các
ngay khi sinh viên của các khóa này tốt nghiệp thì em đi làm sau này nhưng những kiến thức đó cần
câu lạc bộ cũng không còn. Vì vậy, với mục đích phải được rèn luyện trong thực tế để trở thành kỹ
thu hút số lượng các thí sinh hàng năm đăng kí năng. Việc Nhà trường hỗ trợ kinh phí cho các
học chuyên ngành do khoa phụ trách và giúp các chuyến đi thực tế tham quan học tập sẽ góp phần
em có kiến thức, kỹ năng vững chắc khi ra trường tạo điều kiện cho các em được thực hành trong
nên tổ chức nhiều hoạt động dưới các hình thức thực tế, nâng cao kiến thức và kỹ năng, giúp các
khác nhau. Câu lạc bộ du lịch sẽ do chính các em tự tin hơn trong công việc sau này. Bên cạnh
em sinh viên đứng ra điều hành, duy trì và có quy đó việc hỗ trợ kinh phí của Nhà trường trong các
định, lịch sinh hoạt cụ thể. Nội dung của Câu lạc chuyến đi của sinh viên sẽ góp phần làm cho hình
bộ sẽ tập trung vào kiến thức lịch sử, văn hóa, địa ảnh của Nhà trường được quảng bá rộng rãi hơn
lý... rèn luyện kỹ năng hướng dẫn và xử lý tình bởi các thế hệ học sinh, sinh viên do khoa và
huống du lịch, kỹ năng hoạt náo... Trường đào tạo.
- Tổ chức những buổi giao lưu: Hàng năm khoa và - Đối với khoa Du lịch và Ngoại ngữ: Việc thực
bộ môn có thể mời đại diện các hãng lữ hành, các hành hướng dẫn du lịch nói chung, thực hành kỹ
hướng dẫn viên du lịch, cựu sinh viên của khoa năng xử lý tình huống nói riêng của sinh viên cần
có kinh nghiệm làm trong lĩnh vực du lịch về giao phải được gắn kết với thực tế. Nếu việc thực hành
lưu với sinh viên trong khoa. Qua những buổi giao chỉ được thực hiện trên lớp hay một số điểm du
lưu như thế này sinh viên sẽ được chia sẻ kinh lịch trên địa bàn Chí Linh sẽ không thể phát huy
nghiệm khi đi hướng dẫn, những cách xử lý tình hết khả năng của các em. Do đó, để tạo điều kiện
huống và trả lời câu hỏi của du khách một cách cho các em sinh viên được tiếp cận với thực tế và
thông minh và sẽ làm tăng thêm lòng yêu nghề với tiếp thu thêm kiến thức về các điểm du lịch, cũng
mỗi sinh viên chuyên ngành hướng dẫn du lịch. như rèn luyện các kỹ năng nghiệp vụ bổ trợ, khoa
Đồng thời, đây cũng là cơ hội để sinh viên có thể Du lịch và Ngoại ngữ có thể liên hệ với các công ty
cộng tác trong công việc hay khi đi thực tập. du lịch trên địa bàn tỉnh Hải Dương, Hà Nội hoặc
Tạp chí Nghiên cứu khoa học - Đại học Sao Đỏ, ISSN 1859-4190 Số 4(59).2017 101
- NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
một số tỉnh lân cận khác để sinh viên có điều kiện dựng một hệ thống tình huống và tìm ra các giải
được làm cộng tác viên với các công ty này trong pháp khai thác, đưa các tình huống đó vào giảng
những ngày nghỉ cuối tuần hay những kỳ nghỉ hè, đường; rèn luyện kỹ năng cho sinh viên là điều
lễ tết... Nếu làm được điều này không chỉ là cơ hội hết sức cần thiết vì sự phát triển bền vững của
cho các em sau khi ra trường có thể dễ dàng xin Trường Đại học Sao Đỏ nói riêng và ngành du
việc đúng chuyên ngành mà còn là cơ hội để nâng lịch nói chung.
cao chất lượng đào tạo và thu hút các em học sinh
đăng kí vào ngành Việt Nam học chuyên ngành
Hướng dẫn du lịch của khoa. Các giáo viên khi TÀI LIỆU THAM KHẢO
giảng trên giảng đường cần có các băng ghi hình,
[1]. Đinh Trung Kiên (2000). Lý thuyết nghiệp vụ
ghi âm để chiếu các tình huống, dừng lại phân
hướng dẫn. NXB Quốc gia Hà Nội.
tích, chỉ ra các cách xử lý đúng đắn, phù hợp khi
không có điều kiện học tập thực tế. [2]. Trương Tử Nhân (2006). Thực hành nghiệp vụ
hướng dẫn du lịch. NXB Đại học Kinh tế quốc dân
6. KẾT LUẬN
Hà Nội.
Kỹ năng xử lý tình huống là một yêu cầu không
[3]. Nguyễn Văn Quảng (2006). Để trở thành hướng
thể thiếu đối với mỗi hướng dẫn viên du lịch. Tuy
dẫn viên du lịch giỏi. NXB Trẻ.
nhiên, qua kết quả khảo sát các bài thực hành
[4]. Bùi Thanh Thủy (2007). Nghiệp vụ hướng dẫn du
và các chuyến đi trải nghiệm thực tế cho thấy
nhiều sinh viên chuyên ngành Hướng dẫn du lịch. NXB Văn hóa-Thông tin Hà Nội.
lịch, Trường Đại học Sao Đỏ vẫn còn yếu trong [5]. Viện Đại học Mở Hà Nội (2000). Nguyên lý thực
kỹ năng xử lý các tình huống. Vì vậy, việc xây hành hướng dẫn.
102 Tạp chí Nghiên cứu khoa học - Đại học Sao Đỏ, ISSN 1859-4190 Số 4(59).2017
nguon tai.lieu . vn
