- Trang Chủ
- Sức khỏe phụ nữ
- Phân tích một số yếu tố ảnh hưởng đến nồng độ 17-hydroxyprogesteron trong sàng lọc sơ sinh bệnh tăng sản thượng thận bẩm sinh
Xem mẫu
- NGHIÊN CỨU SẢN KHOA - SƠ SINH
Phân tích một số yếu tố ảnh hưởng đến nồng độ 17-hydroxyprogesteron
trong sàng lọc sơ sinh bệnh tăng sản thượng thận bẩm sinh
Hàn Ngọc Thuỳ Dương2, Hoàng Thị Ngọc Lan1,2, Đào Thị Thu Hiền1, Lê Phạm Sỹ Cường1,
Phạm Văn Đức1, Trần Danh Cường1,2, Đoàn Thị Kim Phượng1,2
1
Bệnh viện Phụ sản Trung ương
2
Trường Đại học Y Hà Nội
doi:10.46755/vjog.2021.4.1319
Tác giả liên hệ (Corresponding author): Đoàn Thị Kim Phượng, email:doankimphuong@hmu.edu.vn
Nhận bài (received): 29/11/2021 - Chấp nhận đăng (accepted): 20/12s/2021
Tóm tắt
Mục tiêu: Đánh giá mối liên quan giữa các yếu tố cân nặng lúc sinh, giới tính, tuổi lấy mẫu xét nghiệm và tiền sử mẹ sử
dụng thuốc chứa corticosteroids với nồng độ 17-OHP sàng lọc sơ sinh.
Đối tượng và phương pháp: Nghiên cứu mô tả cắt ngang xác định nồng độ 17-OHP từ mẫu máu gót chân bằng phương
pháp sắc khí lỏng khối phổ liên tục (LCMS/MS) trên 2894 trẻ sơ sinh. Nhóm nguy cơ thấp và nhóm nguy cơ cao được
phân loại dựa trên ngưỡng nồng độ 17-OHP lần lượt là < 30ng/ml và >= 30 ng/ml.
Kết quả: Giá trị trung bình của nồng độ 17-OHP trong nghiên cứu là 7,1 ± 9,857 ng/ml. Giới tính không ảnh hưởng đáng
kể đến nồng độ 17-OHP với p=0,51. Trong khi đó, nồng độ này cao hơn đáng kể ở trẻ sinh nhẹ cân, có điều trị thuốc
trong và sau quá trình mang thai với p= 30 ng/ml, respectively.
Results: The average value of 17-OHP concentration in this study is 7.1 ± 9.857 ng/ml. The gender of newborns is
insignificant on the concentration of 17-OHP with p = 0.51. Meanwhile, this concentration is substantially higher for
low-birth-weight infants, who have received drug treatment during and after pregnancy (p < 0.01). The result also shows
a significant difference in the 17-OHP concentration in the newborns at the different sampling age groups. Conclusions:
The concentration of 17-OHP determined on dried blood spots obtained in filter paper is influenced by several factors
including birth weight, age, and using corticosteroid medicament history of the mother. The concentration of 17-OHP
isn’t affected by gender. The concentration of 17-OHP tends to decrease when the weight of the baby increases;
increases when they have a mother with a history of using corticosteroids.
Keywords: congenital adrenal hyperplasia, low birth weight, newborn 17-OHP, neonatal screening.
1. ĐẶT VẤN ĐỀ trình tổng hợp cortisol ở vỏ thượng thận. Trên thế giới,
Tăng sản thượng thận bẩm sinh (TSTTBS, congenital TSTTBS có tỷ lệ mắc mới khoảng 1:10.000 – 1:15.000
adrenal hyperplasia - CAH) là một nhóm rối loạn di trẻ sống [1]. Trong đó gặp khoảng 95% các trường hợp là
truyền lặn trên nhiễm sắc thể thường gây ra do sự thiếu do thiếu hụt 21-hydroxylase (21-OH), liên quan đến đột
hụt của một trong số các enzym tham gia vào quá biến gen CYP21A2 [2]. Thông qua việc xác định nồng độ
Hàn Ngọc Thuỳ Dương và cs. Tạp chí Phụ sản 2021; 19(4):25-28. doi:10.46755/vjog.2021.4.1319 25
- 17-OHP giúp xác định nguy cơ cao mắc bệnh TSTTBS 2.2. Phương pháp nghiên cứu:
từ rất sớm. Tuy nhiên, sàng lọc TSTTBS đang gặp phải Mô tả cắt ngang.
thách thức rất lớn vì tỷ lệ dương tính giả cao và giá trị dự 2.3. Các bước tiến hành:
báo dương tính thấp [3]. Trong đó, có nhiều yếu tổ ảnh Tất cả các trường hợp trong mẫu được định lượng
hưởng đến nồng độ 17-OHP như cân nặng, độ tuổi lấy 17α-OHP-progesterone bằng phương pháp sắc khí lỏng
mẫu và thuốc sử dụng trong quá trình mang thai, giới khối phổ liên tục (LCMS/MS – Liquid chromatography/
tính,…Vì vậy, chúng tôi tiến hành nghiên cứu “Phân tích tandem mass spectrometry). Sử dụng bộ kit GSP
các yếu tố ảnh hưởng đến nồng độ 17-OHP trong sàng Neonatal 17α-OHP-progesterone. Nhóm nguy cơ thấp
lọc sơ sinh bệnh tăng sản thượng thận bẩm sinh” với có nồng độ 17-OHP < 30 ng/ml. Nhóm nguy cơ cao có
mục tiêu: đánh giá mối liên quan giữa các yếu tố cân nồng độ 17-OHP ≥ 30 ng/ml qua sàng lọc máu gót chân.
nặng lúc sinh, tuổi lấy mẫu xét nghiệm và thuốc điều trị Ngưỡng cut-off của nồng độ 17-OHP sử dụng trong
cho con trong quá trình mang thai với nồng độ 17-OHP nghiên cứu được tham khảo khuyến nghị của nhà sản
trong sàng lọc sơ sinh. xuất đối với bộ kit định lượng 17-OHP.
Các chỉ số cân nặng lúc sinh, giới tính, thuốc dùng
2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU trong quá trình mang thai của trẻ, độ tuổi lấy mẫu được
2.1. Đối tượng nghiên cứu: 2894 trẻ sơ sinh được lấy phân nhóm và tìm mối liên quan với ngưỡng nồng độ cao
mẫu máu gót chân vào thời điểm 24-72h sau sinh thấp của 17-OHP.
3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
Giá trị trung bình của nồng độ 17-OHP là 7,1 ± 9,857 ng/ml.
Bảng 1. Mối tương quan giữa cân nặng khi sinh và nồng độ 17-OHP
Nồng độ 17-OHP Cao Thấp
p
Cân nặng Số lượng Tỷ lệ % Số lượng Tỷ lệ %
- Bảng 2. Mối tương quan giữa giới tính và nồng độ 17-OHP
Nồng độ 17-OHP
Tổng Cao Tỷ lệ %
Giới
Nam 1521 13 48,0
Nữ 1373 12 52,0 p > 0,05
Tổng số 2894 25 100,0
Không có sự có sự khác biệt đáng kể có ý nghĩa thống kê về nồng độ 17-OHP giữa nhóm nam giới và nữ giới
(p>0,05).
Bảng 3. Mối tương quan giữa số ngày tuổi được sàng lọc và nồng độ 17-OHP
Nồng độ 17-OHP Cao Thấp p
Ngày lấy mẫu Số lượng Tỷ lệ % Số lượng Tỷ lệ %
< 2 ngày 3 12,0 531 18,5
2-3 ngày 12 48,0 1549 54,0
4-7 ngày 9 36,0 642 22,4 < 0,01
> 7 ngày 1 4,0 147 5,1
Tổng số 25 100,0 2869 100,0
Biểu đồ 3. Phân bố nồng độ 17-OHP giữa các nhóm tuổi được sàng lọc
Nồng độ 17-OHP trung bình của các nhóm tuổi < 2 ngày, 2-3 ngày, 4-7 ngày, 7 ngày lần lượt là 5,87 ng/ml, 4,83 ng/
ml, 5,1 ng/ml và 4,65 ng/ml, sự khác biệt đáng kể có ý nghĩa thống kê về nồng độ 17-OHP giữa các nhóm tuổi được
sàng lọc (p
- 4. BÀN LUẬN sự năm 2017. Trong thực hành lâm sàng, ở nghiên cứu
Mục đích chính của sàng lọc sơ sinh TSTTBS là cho này, đôi khi vì thời gian nằm viện sau sinh ngắn nên có
phép phát hiện sớm nguy cơ mắc bệnh để can thiệp điều 18,5% (531/2894) trẻ sơ sinh được lấy máu gót chân làm
trị kịp thời, do đó ngăn ngừa được tỷ lệ tử vong và hậu quả xét nghiệm sàng lọc được thực hiện ngay từ 24-48h sau
bệnh tật suốt đời. Tuy nhiên, sàng lọc sơ sinh TSTTBS sử sinh. 53,9% (1561/2894) trẻ sơ sinh được lấy máu xét
dụng giá trị 17-OHP có thể dẫn đến giá trị dương tính giả nghiệm ở 48-72h sau sinh. Kết quả nghiên cứu cho thấy
cao do một số yếu tố nhiễu được chia ra yếu tố từ phía có sự khác biệt mang ý nghĩa thống kê giữa các nhóm
trẻ, từ phía mẹ và từ phía kỹ thuật xét nghiệm. Nồng độ tuổi lấy mẫu, do đó, cần phải xem xét ảnh hưởng của các
17-OHP thay đổi phụ thuộc vào kỹ thuật được sử dụng độ tuổi lấy mẫu khác nhau, đặc biệt là các mẫu được lấy
để định lượng. Các yếu tố nhiễu gây ra bởi kỹ thuật xét sớm đến nồng độ 17-OHP.
nghiệm miễn dịch huỳnh quang (ELISA) còn nhiều hạn Theo nghiên cứu của Vats và cộng sự (2020) họ đã
chế như đánh giá không chính xác nồng độ 17-OHP đề xuất một sơ đồ khi tiến hành sàng lọc chứng tăng sản
trong các trường hợp đặc biệt như (trẻ sinh non, nằm thượng thận bẩm sinh ở trẻ sơ sinh qua 2 bước lấy mẫu
trong khu chăm sóc tích cực sơ sinh, quá trình mang thai nhằm giảm tỷ lệ dương tính giả, đặc biệt với nhóm trẻ
có điều trị bằng corticosteroid,…) và xét nghiệm độ đặc sinh non, nhẹ cân, nằm trong khu chăm sóc tích cực sơ
hiệu thấp do sự phản ứng chéo giữa các kháng thể đặc sinh hay mẹ có tiền sử sử dụng thuốc corticosteroids [6].
hiệu của các steroid có trong máu với nhau [4]. Kỹ thuật Với giá trị nồng độ 17-OHP bị ảnh hưởng bởi nhiều
sắc khí lỏng khối phổ liên tục (LCMS) có độ đặc hiệu và yếu tố như cân nặng lúc sinh, tuổi lấy mẫu xét nghiệm
độ nhạy cao hơn. hay tiền sử dùng thuốc chứa corticosteroids của mẹ
Ngoài ra, các yếu tố từ phía trẻ sơ sinh có thể kể đến mà khi tiến hành lấy mẫu cần lưu ý thu thập các dữ liệu
như giới tính, tuổi thai, cân nặng khi sinh và các yếu tố thông tin này như gia đình bệnh nhân. Điều này giúp cho
chu sinh ảnh hưởng đến giá trị 17-OHP ở trẻ sơ sinh. Các quá trình tư vấn sau này được chính xác hơn, tránh được
yếu tố này làm tăng nồng độ 17-OHP ở trẻ sơ sinh đến các yếu tố gây nhiễu trên làm tăng tỷ lệ dương tính giả
mức chạm hoặc vượt ngưỡng để chẩn đoán nguy cơ cao của xét nghiệm.
mắc TSTTBS. Trong nghiên cứu này của chúng tôi, đối
với các yếu tố nguy cơ được khảo sát như giới tính, cân 5. KẾT LUẬN
nặng khi sinh, ngày lấy mẫu, thuốc sử dụng trong quá Giá trị của nồng độ 17-OHP ở mẫu giấy thấm máu
trình mang thai và sơ sinh có kết quả tương đồng với các gót của trẻ sơ sinh chịu sự ảnh hưởng của các yếu tố
nghiên cứu khác trong khu vực. như cân nặng lúc sinh, tuổi lấy mẫu xét nghiệm và tiền
Trẻ thuộc 2 nhóm có cân nặng
nguon tai.lieu . vn
