Xem mẫu
- NGUYÊN TẮC DƯỢC ĐIỀU TRỊ
BỆNH NHÂN CAO TUỔI
Bộ môn Dược Lâm Sàng - Đại học Dựơc TPHCM
DS Leâ-vaên-Nhaân
Chöùng chæ chuyeân khoa Döôïc só laõo khoa Hoa-kyø
1
- Những vấn đề lão khoa
• - cần hiểu tuổi già và tác động lên cơ thể
• - hiểu những v/đ sinh lý và xã hội
• - càng lớn tuổi càng nhiều bệnh, đưa đến
dùng nhiều thuốc, dùng polypharmacy, tạo ra
những v/đ do thuốc gây ra.
2
- Biến đổi cơ thể và tuổi tác
• Tác động lên dược động học và dược lý.
• Aûnh hưởng dược động học:
• - Hấp thu
• - Phân phối
• - Chuyển hóa
• - Loại thải
3
- Hấp thu
• - pH dạ dày có thể tăng
• - lưu lượng máu giảm
• - chuyển động bao tử có thể chậm trễ
• Hai yếu tố đầu có thể giảm hấp thu, trong
khi yếu tố thứ ba có thể làm thuốc hấp thu
nhiều hơn.
4
- Phân phối
• - cơ bắp giảm, nhường chỗ cho mỡ
• - nước trong cơ thể giảm 10-15% khi 80 tuổi
• - giảm albumin và alpha-1-acid glycoprotein
– Albumin có ái lực với thuốc acid như warfarin
– Alpha-acid glycoprotein hút thuốc kiềm như
propranolol
5
- Phân phối
- Giảm albumin làm tăng thuốc ở dạng tự
do, tăng tác dụng.
- Thuốc tan trong nước Vd thấp, mức thuốc
cao, thuốc tan trong lipid Vd cao mức thuốc
thấp
• - Vd tăng làm tăng t1/2 đưa đến tích lũy
thuốc ở người cao tuổi
• - T/d diazepam có t1/2 ở người trẻ 20 giờ
nhưng bằng 70 giờ ở người già
6
- Thời gian bán thải
0.693 0.693 x Vd
t1/2 = =
k clT
Vd ↑
t1/2 ↑
7
- Phân phối
• TCA và benzodiazepin tác dụng dài xuyên qua
màng chắn huyết não dễ hơn, gây nhiều tác
động hệ thần kinh TW.
• Bệnh nhân cao tuổi có thể cảm thấy mệt
mỏi và lẫn lộn khi dùng 2 nhóm thuốc này.
8
- Loại thải
• GAN : cơ quan chuyển hóa chính của thuốc.
Khi già, máu qua gan ít, gan nhỏ lại, ảnh
hưởng lên thuốc có tỷ số ly trích ở gan cao.
• Chuyển hóa pha 1 gồm oxy hóa thuốc, ảnh
hưởng bởi tuổi già, đưa đến giảm loại thải
toàn phần.
• Pha 2 gồm liên hợp giúp thuốc hòa tan, ít bị
ảnh hưởng do tuổi già.
9
- Loại thải
• THẬN: sau 40 tuổi lưu lượng máu qua thận
giảm và độ lọc tiểu cầu thận giảm 6 đến
10% cho 1 thập kỷ.
• Nên dùng liều nhỏ hơn khi thuốc loại thải
chính yếu qua thận ở người già.
• Không nên căn cứ vào creatinin huyết thanh
mà nên tính loại thải creatinin (công thức
Cockcroft )
10
- Công thức Cockcroft & Gault
(140 – tuổi) x thể trọng
ClCR =
72 x Cr huyết thanh
ClCR (ml/phút)
Thể trọng (Kg)
Cr tính bằng mg/dl
Phụ nữ x 0.8
11
- Thí dụ
Một bà cụ 70 tuổi nặng 50 Kg có Cr = 1mg/dl.
Độ thanh thải của bà cụ nầy :
(140 – tuổi) x 50
ClCR = x 0.8
72 x 1
ClCR = 39 ml/phút
Nếu bà cụ này uống viên Ciprofloxacin, liều
lượng cho người lớn có Cl < 50 ml/phút là 200mg
ngày 2 lần hay 400 mg ngày 1 lần
12
- Loại thải
• THẬN: sau 40 tuổi lưu lượng máu qua thận
giảm và độ lọc tiểu cầu thận giảm 6 đến
10% cho 1 thập kỷ.
• Nên dùng liều nhỏ hơn khi thuốc loại thải
chính yếu qua thận ở người già.
• Không nên căn cứ vào creatinin huyết thanh
mà nên tính loại thải creatinin (công thức
Cockcroft )
13
- Thuốc giảm chuyển hóa ở gan
• Amlodipine Codeine
• Diltiazem Ibuprofen
• Morphine Naproxen
• Nifedipine Phenytoin
• Propranolol Quinidine
• Theophyllin Verapamil
14
- Thí dụ thay đổi liều lượng hay tăng khoảng cách dùng
khi thanh thải creatinin< 50 ml/ph
• Amoxicillin: uống mỗi 12 giờ
• Cefaclor: giảm liều 50%
• Ciprofloxacin: giảm liều 50%
• Digoxin: giảm liều 25-75% hay dùng cách
nhật
• Enalapril: giảm liều 75%
• Ranitidine: giảm liều 50%
15
- Thay đổi tác dụng dược lý
• Tăng mức nhạy cảm của thụ thể đặc biệt ở hệ
thần kinh trung ương:
• - thuốc đối kháng cholin: TCA, kháng histamin,
chống co thắt: khô miệng, quáng mắt, triệu chứng
lớn tuyến tiền liệt.
• - thuốc làm êm dịu: benzodiazepin và thuốc giảm
đau mạnh: êm dịu thái quá, té ngã, gảy xương.
• - hạ huyết áp ở thế đứng với thuốc hạ huyết áp do
mất phản xạ nhận cảm áp ( baroreceptor)
16
- Multiple therapy / Polypharmacy
• Polypharmacy: dùng nhiều thứ thuốc cùng nhóm,
cùng cơ chế tác dụng
• Dùng nhiều thứ thuốc là nguyên nhân bệnh suất và
tử suất người cao tuổi
• Thí dụ: dùng Ibuprofen chửa viêm khớp lâu ngày
giảm prostaglandin trong ống tiêu hóa, gây viêm dạ
dày, viêm ống thực quản.
• Thuốc PPI hay kháng H-2 gây thêm hiệu quả phụ
như lẫn lộn, thay đổi tình trạng tâm thần
17
- Dùng nhiều thuốc
• - 1/1000 bệnh nhân nằm bệnh viện chết do
tác dụng của thuốc
• - 30% trường hợp phải vào BV do thuốc
• - dùng thuốc không đúng, thiếu hướng dẫn,
dị ứng
18
- Yếu tố góp vào polypharmacy
• - nhiều bệnh, dùng quá nhiều thuốc
- nhiều bác sĩ kê đơn
• - mua ở nhiều hiệu thuốc khác nhau
• - dùng thuốc của người khác
• - nên để thời giờ hỏi xem người bệnh dùng
thuốc gì, hay nói họ đem những thuốc đang
dùng đến để kiểm tra lại
19
- Tương tác thuốc
• - dùng quinolon với thuốc kháng acid, giảm
hấp thu kháng sinh
• - dùng fenofibrat với warfarin, có thể làm
warfarin tự do nhiều hơn, gây chảy máu
20
nguon tai.lieu . vn
