Xem mẫu
TẠP CHÍ Y - DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 2-2015
NGHIÊN CỨU TRIỆU CHỨNG, MÔ BỆNH HỌC PHỔI THỎ ĐƢỢC
GÂY NGỘ ĐỘC BẰNG BÁNH NGÔ MỐC LẤY TẠI HÀ GIANG
Nguyễn Thanh Bình*; Hoàng Công Minh*; Trần Văn Tùng*
TÓM TẮT
Mục tiêu: nghiên cứu triệu chứng, mô bệnh học phổi thỏ được gây ngộ độc bằng bánh ngô
mốc lấy tại Hà Giang. Phương pháp: thực nghiệm quan sát và mô tả thỏ được gây ngộ độc
bằng mẫu bánh ngô mốc lấy tại tỉnh Hà Giang qua đường tiêu hóa với liều 4 g/kg thể trọng. Kết
quả: sau nhiễm độc từ 7 - 10 giờ, thỏ có biểu hiện khó thở, tần số hô hấp tăng, tiết dịch kèm bọt
khí tăng, xuất huyết ở mũi, miệng, co giật và tử vong ở giờ thứ 16 trở đi. Hình ảnh đại thể phổi
thấy có nhiều ổ xuất huyết, phổi phù nề, mọng nước, khí quản có nhiều dịch, bọt khí hoặc cục
máu đông. Hình ảnh vi thể thấy dấu hiệu điển hình của phù phổi cấp, phế nang chứa đầy dịch
kèm theo máu. Thỏ bị tử vong do suy hô hấp cấp.
* Từ khóa: Bánh ngô mốc; Ngộ độc; Mô bệnh học; Phổi; Thỏ.
Study on Symtoms and Histopathology of Poisoned Rabbits Exposed
to Mouldy Pone Collected from Hagiang Province
Summary
Aims: To study on symptoms and histopathology of poisoned rabbits exposed to mouldy pone
collected from Hagiang province. Method: Experimental, observational and descriptive study of
rabbits exposed to mouldy pone by ingestion way with the dose of 4 g/kg body weight. Results:
After 7 - 10 hours’ being poisoned; rabbits were difficult to inhale, respiratory rate increased,
secretion associated with gas bubbles increased, bleeding at the mouth and nose, convulsion.
Rabbits died after 16 hours’ poison. Surgical lung showed lung hemorrhage, edema, succulent.
Trachea had exudates with air bubbles and blood clots. Microscopic images showed typical
signs of pulmonary edema, alveolar fluid-filled with blood. Rabbits died of respiratory failure.
* Key words: Mouldy corn cake; Poisoning; Histopathology; Lung; Rabbit.
ĐẶT VẤN ĐỀ
Nấm mốc, thực phẩm bị nấm mốc là
nguyên nhân gây ngộc độc thực phẩm
thường gặp ở nhiều nơi trên thế giới cũng
như ở nước ta [1]. Trong những năm gần
đây trên địa bàn tỉnh Hà Giang, năm nào
cũng xảy ra các vụ ngộ độc bánh ngô
mốc ở gia đình người Mông. Năm 2012
xảy ra 4 vụ ngộ độc với 14 người mắc,
trong đó 11 người bị tử vong (78,57%) và
năm 2013 có 7 người bị ngộ độc bánh
ngô mốc, trong đó 4 người tử vong (57,14%).
Tuy nhiên, độc tố trong bánh ngô mốc ở
Hà Giang là chất gì hiện đang được
nghiên cứu. Phần lớn các vụ ngộ độc này
* Học viện Quân y
Người phản hồi (Corresponding): Hoàng Công Minh (drminh103@yahoo.com)
Ngày nhận bài: 10/01/2015; Ngày phản biện đánh giá bài báo: 22/01/2015
Ngày bài báo được đăng: 29/01/2015
13
TẠP CHÍ Y - DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 2-2015
đều có đặc điểm là bệnh nhân tử vong
nhanh (trong vòng 24 - 48 giờ) với biểu hiện
suy hô hấp cấp. Bệnh viện huyện và tỉnh
không có điều kiện giải phẫu tử thi do gia
đình bệnh nhân từ chối mổ (theo phong tục
người Mông) nên không xác định được mức
VẬT LIỆU VÀ PHƢƠNG PHÁP
NGHIÊN CỨU
độ tổn thương các cơ quan nội tạng và
nguyên nhân tử vong. Vì vậy, chúng tôi tiến
hành nghiên cứu đề tài này nhằm: Xác định
triệu chứng, hình ảnh mô bệnh học phổi thỏ
được gây ngộ độc bằng mẫu bánh ngô mốc
gây chết người tại Hà Giang.
lấy phổi, mô tả, chụp ảnh đại thể. Tiếp
theo cắt lấy mảnh phổi để làm mô bệnh học
tại Khoa Giải phẫu bệnh, Bệnh viện Quân y
1. Vật liệu nghiên cứu.
- Mẫu bánh ngô đã gây ngộ độc làm 3
người tử vong tại gia đình ông Thò Chìa C ở
xã Sủng Trái, huyện Đồng Văn, tỉnh Hà
Giang.
- Thỏ: 10 con, khỏe mạnh, cân nặng 2,0 ±
0,2 kg. Nuôi thỏ theo chế độ quy định dùng
cho động vật thí nghiệm.
2. Phƣơng pháp nghiên cứu.
* Phương pháp gây ngộ độc: lấy một
lượng bánh ngô mốc cho vào cối sứ nghiền
103. Thỏ đối chứng (không gây ngộ độc)
cũng tiến hành như trên.
KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
1. Các triệu chứng ngộ độc cấp bánh
ngô mốc trên thỏ.
Sau khi gây ngộ độc thỏ bằng bánh ngô
mốc, từ giờ thứ 7 - 10, thỏ có các triệu chứng
sau:
- Khó thở, thở nhanh, cánh mũi phập
phồng, bụng và ngực cử động mạnh khi thở,
tần số hô hấp tăng, miệng thỉnh thoảng ngáp
cá.
- Quanh mũi, miệng có máu, dịch, bọt khí
chảy ra làm ướt lông vùng quanh miệng.
- Thỏ bắt đầu chết ở giờ thứ 16 trở đi và
co giật mạnh trước khi chết.
- Toàn bộ số thỏ chết đều có biểu hiện
tăng tiết dịch hoặc xuất huyết quanh mũi,
miệng (ảnh 1 và 2).
với nước cất để tạo thành hỗn dịch. Dùng
dụng cụ chuyên dụng bơm hỗn dịch bánh
ngô qua miệng vào dạ dày thỏ với liều
4 g/kg thể trọng (liều chết tối thiểu được xác
định trước đó là 3,4 ± 0,2 g/kg thể trọng).
* Phương pháp xác định triệu chứng ngộ
độc: sau khi gây ngộ độc, quan sát, ghi chép
Máu chảy ra
từ miệng
Bọt khí đọng
ở mũi
các triệu chứng, dấu hiệu cho đến khi thỏ
chết, chụp ảnh.
* Phương pháp nghiên cứu mô bệnh học:
sau khi thỏ chết, tiến hành phẫu thuật
14
Ảnh 1: Hình ảnh thỏ chết sau khi bị ngộ độc
bánh ngô mốc. Máu, dịch chảy ra ướt lông
vùng quanh miệng. Mũi còn đọng lại nhiều
bọt khí màu trắng.
TẠP CHÍ Y - DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 2-2015
Dịch, máu chảy ra
từ mũi, miệng.
Cục máu đông
Ảnh 2: Hình ảnh máu, dịch chảy ra ướt lông
vùng quanh miệng thỏ sau khi bị ngộ độc
bánh ngô mốc.
Ảnh 5: Hình ảnh khí quản thỏ bị ngộ độc
bánh ngô mốc có cục máu đông gây tắc
nghẽn đường hô hấp.
2. Kết quả nghiên cứu mô bệnh học.
* Hình ảnh đại thể phổi:
Ảnh 6: Hình ảnh phổi thỏ bị ngộ độc bánh ngô
mốc. Xuất huyết rải rác ở phổi xen kẽ là
những vùng có màu trắng do bọt khí tạo ra.
Ảnh 3: Hình ảnh đại thể phổi thỏ bình
thường (đối chứng) có màu hồng đồng nhất
ở các thùy. Phổi xốp, mềm.
* Hình ảnh vi thể phổi:
Phế nang
rỗng chứa khí
Ảnh 4: Hình ảnh phổi thỏ bị ngộ độc bánh
ngô mốc. Phổi mọng nước, xuất huyết ở tất
cả các thùy. Từ khí quản có dịch và bọt khí
chảy ra.
15
Ảnh 7: Hình ảnh vi thể phế nang thỏ bình
thường (đối chứng) thấy rõ các phế nang
trống rỗng chứa khí
TẠP CHÍ Y - DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 2-2015
thực phẩm do nấm mốc chủ yếu là ngộ độc
mạn tính, rất ít gặp ngộ độc cấp tính. Cho
đến nay, ngộ độc cấp tính do độc tố nấm
mốc trên người mới chỉ xảy ra đối với độc tố
aflatoxin. Tuy nhiên, bệnh nhân bị ngộ độc
cấp aflatoxin tử vong là do suy gan [5].
Nghiên cứu trên động vật thấy aflatoxin gây
hoại tử gan [2] và không gây phù phổi cấp
Phế nang chứa
đầy dịch, máu
như độc tố trong mẫu bánh ngô mốc đã gây
ngộ độc tại Hà Giang. Vậy độc tố trong bánh
Ảnh 8: Hình ảnh vi thể các phế nang thỏ bị
ngô mốc là chất gì?, đây là vấn đề đang
ngộ độc bánh ngô mốc chứa đầy dịch kèm
được nghiên cứu. Qua điều tra quy trình chế
theo máu và chỉ còn một vài
biến, sử dụng, bảo quản bánh ngô ở các gia
phế
nang có chứa khí.
đình người Mông tại Hà Giang, chúng tôi đã
loại trừ độc tố là hóa chất, vì bánh ngô mới
BÀN LUẬN
Nghiên cứu triệu chứng ngộ độc ở thỏ bị
ngộ độc bánh ngô mốc lấy từ một gia đình
chế biến, khi ăn không bị ngộ độc. Ngộ độc
chỉ xảy ra đối với các gia đình ăn bánh ngô
để lâu đã lên mốc.
có 3 người bị tử vong do bánh ngô mốc tại
Độc tố nấm mốc thường gặp trong lương
Hà Giang, nhận thấy: triệu chứng rõ nhất là
thực, thực phẩm gồm 34 loại [1]. Nhiều tác
phù phổi cấp với biểu hiện khó thở, tăng tần
giả nước ngoài đã khẳng định một số loại
số hô hấp, tăng tiết dịch kèm theo bọt khí
độc tố nấm mốc như patulin, fumonisins gây
hoặc máu ở mũi miệng, da niêm mạc vùng
phù phổi cấp trên động vật. Ochratoxin A
mũi, miệng tím tái, co giật mạnh trước khi
gây xuất huyết ở nhiều cơ quan nội tạng [6].
chết. Các triệu chứng ngộ độc cũng phù hợp
với hình ảnh mô bệnh học. Trên hình ảnh
đại thể thấy phổi mọng nước, xuất huyết ở
tất cả các thùy của phổi, cục máu đông hoặc
dịch, bọt khí ở khí quản làm tắc nghẽn
đường hô hấp. Hình ảnh vi thể thấy rõ các
phế nang chứa đầy dịch và máu. Từ kết quả
Patulin gây phù phổi cấp ở chuột và các phế
nang chứa dịch giàu protein và bạch cầu [3].
Fumonisins ở liều cao gây ra hội chứng phù
phổi cấp ở ngựa, lợn, chuột cống, đặc biệt ở
lợn. Nguyên nhân xuất hiện phù phổi cấp
còn nhiều ý kiến khác nhau. Một số tác giả
nghiên cứu trên có thể kết luận: độc tố trong
cho rằng fumonisins gây suy tim làm ứ máu
mẫu bánh ngô gây phù phổi cấp, dẫn tới thỏ
ở phổi. Một số tác giả khác lại đưa ra kết
bị suy hô hấp cấp và tử vong.
luận nguyên nhân xuất hiện phù phổi cấp là
do fumonisins gây ức chế kênh canxi làm
Độc tố nấm mốc (mycotoxin) trong lương
thực thực phẩm gồm nhiều loại. Ngộ độc
16
tăng huyết áp động mạch phổi (theo IPCSINCHEM (2000) [4].
TẠP CHÍ Y - DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 2-2015
KẾT LUẬN
Gây ngộ cấp độc thỏ bằng mẫu bánh ngô
mốc lấy tại Hà Giang với liều 4 g/kg thể
trọng thấy xuất hiện triệu chứng khó thở,
tăng tiết dịch, xuất huyết ở mũi, miệng, co giật
và tử vong từ giờ thứ 16 trở đi. Hình ảnh đại
thể phổi thấy có nhiều ổ xuất huyết, phổi
phù nề, mọng nước. Khí quản có nhiều dịch,
bọt khí hoặc cục máu đông. Hình ảnh vi thể
các phế nang thấy dấu hiệu điển hình của
phù phổi cấp với các phế nang chứa đầy
dịch kèm theo máu. Thỏ bị tử vong do suy
hô hấp cấp.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Lê Bách Quang, Phạm Xuân Đà, Hoàng
Công Minh, Đỗ Như Bình. Nấm độc, độc tố nấm
mốc trong thực phẩm của Việt Nam. NXB Y học.
2012, tr.8-19.
17
2. Bennett J.W, Klich M. Mycotoxin. Clin
Microbiol Rev. 2003, Vol 16 (3), pp.497-516.
3. Hayes A.W et al. Acute toxicology of patulin
in mice and rats. Toxicology. 1979, 13. pp.91-100.
4. IPCS-INCHEM. Fumonisin B1. International
programme on chemical safety. World Health
Organization. Geneva. 2000.
5. Peraica M, Radic B, Lucic A, Pavlovic M.
Toxic effects of mycotoxins in humans. Bulletin of
the World Organization. 1999, 77 (9), pp.754-766.
6. The Government of the Hong Kong Special
Administrative. Ochratoxin A in food. region
centre for food safety. Food and Environmental
Hygiene Department. Risk Assessment
Studies. 2006, Report No 23, pp.1-36
nguon tai.lieu . vn
NGHIÊN CỨU TRIỆU CHỨNG, MÔ BỆNH HỌC PHỔI THỎ ĐƢỢC
GÂY NGỘ ĐỘC BẰNG BÁNH NGÔ MỐC LẤY TẠI HÀ GIANG
Nguyễn Thanh Bình*; Hoàng Công Minh*; Trần Văn Tùng*
TÓM TẮT
Mục tiêu: nghiên cứu triệu chứng, mô bệnh học phổi thỏ được gây ngộ độc bằng bánh ngô
mốc lấy tại Hà Giang. Phương pháp: thực nghiệm quan sát và mô tả thỏ được gây ngộ độc
bằng mẫu bánh ngô mốc lấy tại tỉnh Hà Giang qua đường tiêu hóa với liều 4 g/kg thể trọng. Kết
quả: sau nhiễm độc từ 7 - 10 giờ, thỏ có biểu hiện khó thở, tần số hô hấp tăng, tiết dịch kèm bọt
khí tăng, xuất huyết ở mũi, miệng, co giật và tử vong ở giờ thứ 16 trở đi. Hình ảnh đại thể phổi
thấy có nhiều ổ xuất huyết, phổi phù nề, mọng nước, khí quản có nhiều dịch, bọt khí hoặc cục
máu đông. Hình ảnh vi thể thấy dấu hiệu điển hình của phù phổi cấp, phế nang chứa đầy dịch
kèm theo máu. Thỏ bị tử vong do suy hô hấp cấp.
* Từ khóa: Bánh ngô mốc; Ngộ độc; Mô bệnh học; Phổi; Thỏ.
Study on Symtoms and Histopathology of Poisoned Rabbits Exposed
to Mouldy Pone Collected from Hagiang Province
Summary
Aims: To study on symptoms and histopathology of poisoned rabbits exposed to mouldy pone
collected from Hagiang province. Method: Experimental, observational and descriptive study of
rabbits exposed to mouldy pone by ingestion way with the dose of 4 g/kg body weight. Results:
After 7 - 10 hours’ being poisoned; rabbits were difficult to inhale, respiratory rate increased,
secretion associated with gas bubbles increased, bleeding at the mouth and nose, convulsion.
Rabbits died after 16 hours’ poison. Surgical lung showed lung hemorrhage, edema, succulent.
Trachea had exudates with air bubbles and blood clots. Microscopic images showed typical
signs of pulmonary edema, alveolar fluid-filled with blood. Rabbits died of respiratory failure.
* Key words: Mouldy corn cake; Poisoning; Histopathology; Lung; Rabbit.
ĐẶT VẤN ĐỀ
Nấm mốc, thực phẩm bị nấm mốc là
nguyên nhân gây ngộc độc thực phẩm
thường gặp ở nhiều nơi trên thế giới cũng
như ở nước ta [1]. Trong những năm gần
đây trên địa bàn tỉnh Hà Giang, năm nào
cũng xảy ra các vụ ngộ độc bánh ngô
mốc ở gia đình người Mông. Năm 2012
xảy ra 4 vụ ngộ độc với 14 người mắc,
trong đó 11 người bị tử vong (78,57%) và
năm 2013 có 7 người bị ngộ độc bánh
ngô mốc, trong đó 4 người tử vong (57,14%).
Tuy nhiên, độc tố trong bánh ngô mốc ở
Hà Giang là chất gì hiện đang được
nghiên cứu. Phần lớn các vụ ngộ độc này
* Học viện Quân y
Người phản hồi (Corresponding): Hoàng Công Minh (drminh103@yahoo.com)
Ngày nhận bài: 10/01/2015; Ngày phản biện đánh giá bài báo: 22/01/2015
Ngày bài báo được đăng: 29/01/2015
13
TẠP CHÍ Y - DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 2-2015
đều có đặc điểm là bệnh nhân tử vong
nhanh (trong vòng 24 - 48 giờ) với biểu hiện
suy hô hấp cấp. Bệnh viện huyện và tỉnh
không có điều kiện giải phẫu tử thi do gia
đình bệnh nhân từ chối mổ (theo phong tục
người Mông) nên không xác định được mức
VẬT LIỆU VÀ PHƢƠNG PHÁP
NGHIÊN CỨU
độ tổn thương các cơ quan nội tạng và
nguyên nhân tử vong. Vì vậy, chúng tôi tiến
hành nghiên cứu đề tài này nhằm: Xác định
triệu chứng, hình ảnh mô bệnh học phổi thỏ
được gây ngộ độc bằng mẫu bánh ngô mốc
gây chết người tại Hà Giang.
lấy phổi, mô tả, chụp ảnh đại thể. Tiếp
theo cắt lấy mảnh phổi để làm mô bệnh học
tại Khoa Giải phẫu bệnh, Bệnh viện Quân y
1. Vật liệu nghiên cứu.
- Mẫu bánh ngô đã gây ngộ độc làm 3
người tử vong tại gia đình ông Thò Chìa C ở
xã Sủng Trái, huyện Đồng Văn, tỉnh Hà
Giang.
- Thỏ: 10 con, khỏe mạnh, cân nặng 2,0 ±
0,2 kg. Nuôi thỏ theo chế độ quy định dùng
cho động vật thí nghiệm.
2. Phƣơng pháp nghiên cứu.
* Phương pháp gây ngộ độc: lấy một
lượng bánh ngô mốc cho vào cối sứ nghiền
103. Thỏ đối chứng (không gây ngộ độc)
cũng tiến hành như trên.
KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
1. Các triệu chứng ngộ độc cấp bánh
ngô mốc trên thỏ.
Sau khi gây ngộ độc thỏ bằng bánh ngô
mốc, từ giờ thứ 7 - 10, thỏ có các triệu chứng
sau:
- Khó thở, thở nhanh, cánh mũi phập
phồng, bụng và ngực cử động mạnh khi thở,
tần số hô hấp tăng, miệng thỉnh thoảng ngáp
cá.
- Quanh mũi, miệng có máu, dịch, bọt khí
chảy ra làm ướt lông vùng quanh miệng.
- Thỏ bắt đầu chết ở giờ thứ 16 trở đi và
co giật mạnh trước khi chết.
- Toàn bộ số thỏ chết đều có biểu hiện
tăng tiết dịch hoặc xuất huyết quanh mũi,
miệng (ảnh 1 và 2).
với nước cất để tạo thành hỗn dịch. Dùng
dụng cụ chuyên dụng bơm hỗn dịch bánh
ngô qua miệng vào dạ dày thỏ với liều
4 g/kg thể trọng (liều chết tối thiểu được xác
định trước đó là 3,4 ± 0,2 g/kg thể trọng).
* Phương pháp xác định triệu chứng ngộ
độc: sau khi gây ngộ độc, quan sát, ghi chép
Máu chảy ra
từ miệng
Bọt khí đọng
ở mũi
các triệu chứng, dấu hiệu cho đến khi thỏ
chết, chụp ảnh.
* Phương pháp nghiên cứu mô bệnh học:
sau khi thỏ chết, tiến hành phẫu thuật
14
Ảnh 1: Hình ảnh thỏ chết sau khi bị ngộ độc
bánh ngô mốc. Máu, dịch chảy ra ướt lông
vùng quanh miệng. Mũi còn đọng lại nhiều
bọt khí màu trắng.
TẠP CHÍ Y - DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 2-2015
Dịch, máu chảy ra
từ mũi, miệng.
Cục máu đông
Ảnh 2: Hình ảnh máu, dịch chảy ra ướt lông
vùng quanh miệng thỏ sau khi bị ngộ độc
bánh ngô mốc.
Ảnh 5: Hình ảnh khí quản thỏ bị ngộ độc
bánh ngô mốc có cục máu đông gây tắc
nghẽn đường hô hấp.
2. Kết quả nghiên cứu mô bệnh học.
* Hình ảnh đại thể phổi:
Ảnh 6: Hình ảnh phổi thỏ bị ngộ độc bánh ngô
mốc. Xuất huyết rải rác ở phổi xen kẽ là
những vùng có màu trắng do bọt khí tạo ra.
Ảnh 3: Hình ảnh đại thể phổi thỏ bình
thường (đối chứng) có màu hồng đồng nhất
ở các thùy. Phổi xốp, mềm.
* Hình ảnh vi thể phổi:
Phế nang
rỗng chứa khí
Ảnh 4: Hình ảnh phổi thỏ bị ngộ độc bánh
ngô mốc. Phổi mọng nước, xuất huyết ở tất
cả các thùy. Từ khí quản có dịch và bọt khí
chảy ra.
15
Ảnh 7: Hình ảnh vi thể phế nang thỏ bình
thường (đối chứng) thấy rõ các phế nang
trống rỗng chứa khí
TẠP CHÍ Y - DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 2-2015
thực phẩm do nấm mốc chủ yếu là ngộ độc
mạn tính, rất ít gặp ngộ độc cấp tính. Cho
đến nay, ngộ độc cấp tính do độc tố nấm
mốc trên người mới chỉ xảy ra đối với độc tố
aflatoxin. Tuy nhiên, bệnh nhân bị ngộ độc
cấp aflatoxin tử vong là do suy gan [5].
Nghiên cứu trên động vật thấy aflatoxin gây
hoại tử gan [2] và không gây phù phổi cấp
Phế nang chứa
đầy dịch, máu
như độc tố trong mẫu bánh ngô mốc đã gây
ngộ độc tại Hà Giang. Vậy độc tố trong bánh
Ảnh 8: Hình ảnh vi thể các phế nang thỏ bị
ngô mốc là chất gì?, đây là vấn đề đang
ngộ độc bánh ngô mốc chứa đầy dịch kèm
được nghiên cứu. Qua điều tra quy trình chế
theo máu và chỉ còn một vài
biến, sử dụng, bảo quản bánh ngô ở các gia
phế
nang có chứa khí.
đình người Mông tại Hà Giang, chúng tôi đã
loại trừ độc tố là hóa chất, vì bánh ngô mới
BÀN LUẬN
Nghiên cứu triệu chứng ngộ độc ở thỏ bị
ngộ độc bánh ngô mốc lấy từ một gia đình
chế biến, khi ăn không bị ngộ độc. Ngộ độc
chỉ xảy ra đối với các gia đình ăn bánh ngô
để lâu đã lên mốc.
có 3 người bị tử vong do bánh ngô mốc tại
Độc tố nấm mốc thường gặp trong lương
Hà Giang, nhận thấy: triệu chứng rõ nhất là
thực, thực phẩm gồm 34 loại [1]. Nhiều tác
phù phổi cấp với biểu hiện khó thở, tăng tần
giả nước ngoài đã khẳng định một số loại
số hô hấp, tăng tiết dịch kèm theo bọt khí
độc tố nấm mốc như patulin, fumonisins gây
hoặc máu ở mũi miệng, da niêm mạc vùng
phù phổi cấp trên động vật. Ochratoxin A
mũi, miệng tím tái, co giật mạnh trước khi
gây xuất huyết ở nhiều cơ quan nội tạng [6].
chết. Các triệu chứng ngộ độc cũng phù hợp
với hình ảnh mô bệnh học. Trên hình ảnh
đại thể thấy phổi mọng nước, xuất huyết ở
tất cả các thùy của phổi, cục máu đông hoặc
dịch, bọt khí ở khí quản làm tắc nghẽn
đường hô hấp. Hình ảnh vi thể thấy rõ các
phế nang chứa đầy dịch và máu. Từ kết quả
Patulin gây phù phổi cấp ở chuột và các phế
nang chứa dịch giàu protein và bạch cầu [3].
Fumonisins ở liều cao gây ra hội chứng phù
phổi cấp ở ngựa, lợn, chuột cống, đặc biệt ở
lợn. Nguyên nhân xuất hiện phù phổi cấp
còn nhiều ý kiến khác nhau. Một số tác giả
nghiên cứu trên có thể kết luận: độc tố trong
cho rằng fumonisins gây suy tim làm ứ máu
mẫu bánh ngô gây phù phổi cấp, dẫn tới thỏ
ở phổi. Một số tác giả khác lại đưa ra kết
bị suy hô hấp cấp và tử vong.
luận nguyên nhân xuất hiện phù phổi cấp là
do fumonisins gây ức chế kênh canxi làm
Độc tố nấm mốc (mycotoxin) trong lương
thực thực phẩm gồm nhiều loại. Ngộ độc
16
tăng huyết áp động mạch phổi (theo IPCSINCHEM (2000) [4].
TẠP CHÍ Y - DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 2-2015
KẾT LUẬN
Gây ngộ cấp độc thỏ bằng mẫu bánh ngô
mốc lấy tại Hà Giang với liều 4 g/kg thể
trọng thấy xuất hiện triệu chứng khó thở,
tăng tiết dịch, xuất huyết ở mũi, miệng, co giật
và tử vong từ giờ thứ 16 trở đi. Hình ảnh đại
thể phổi thấy có nhiều ổ xuất huyết, phổi
phù nề, mọng nước. Khí quản có nhiều dịch,
bọt khí hoặc cục máu đông. Hình ảnh vi thể
các phế nang thấy dấu hiệu điển hình của
phù phổi cấp với các phế nang chứa đầy
dịch kèm theo máu. Thỏ bị tử vong do suy
hô hấp cấp.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Lê Bách Quang, Phạm Xuân Đà, Hoàng
Công Minh, Đỗ Như Bình. Nấm độc, độc tố nấm
mốc trong thực phẩm của Việt Nam. NXB Y học.
2012, tr.8-19.
17
2. Bennett J.W, Klich M. Mycotoxin. Clin
Microbiol Rev. 2003, Vol 16 (3), pp.497-516.
3. Hayes A.W et al. Acute toxicology of patulin
in mice and rats. Toxicology. 1979, 13. pp.91-100.
4. IPCS-INCHEM. Fumonisin B1. International
programme on chemical safety. World Health
Organization. Geneva. 2000.
5. Peraica M, Radic B, Lucic A, Pavlovic M.
Toxic effects of mycotoxins in humans. Bulletin of
the World Organization. 1999, 77 (9), pp.754-766.
6. The Government of the Hong Kong Special
Administrative. Ochratoxin A in food. region
centre for food safety. Food and Environmental
Hygiene Department. Risk Assessment
Studies. 2006, Report No 23, pp.1-36